عبدالواحد تمیمى آمدى
«عبدالواحد بن محمد تمیمی آمِدی» (م، ۵۵۰ ق)، محدث، قاضی و ادیب شیعه در قرن ششم هجری است. مهمترین اثر او، کتاب «غُرر الحکم و دُرر الکلم» مشتمل بر کلمات قصار امام على علیهالسلام است.
| نام کامل | عبدالواحد بن محمد تمیمی آمدی |
| زادگاه | آمِد |
| وفات | ۵۵۰ قمری |
|
| |
| اساتید |
ابونصر آمدی، محمد غزالى، احمد غزالى،... |
| شاگردان |
|
| آثار |
غُرر الحکم و دُرر الکلم، الحکم و الأحکام من کلام سید الأنام،... |
زندگینامه
ابوالفتح عبدالواحد بن محمد تمیمی آمِدی، فرزند ابونصر، به نقلی در سال ۵۱۰ هجرى در شهر آمّد -منطقهاى از دياربكر در جنوب ترکیه- متولد شد.
ابوالفتح آمِدی در مقدمه «جواهر الکلام» خود، از احمد غزالی (م، ۵۲۰ ق) به عنوان معاصر خویش یاد کرده است[۱] و ابن شهر آشوب (م، ۵۸۸ ق) گفته که اجازه روایت غرر الحکم را از او دریافت کرده است.[۲]
تمیمی آمدى، از پدرش ابونصر و نیز از محمد و احمد غزالی در منطقه آمد مطالبی آموخته است.[۳]
او خود استاد ابن شهر آشوب و گویا پدر شیخ فقیه، ابومحمد عبدالله بن عبدالواحد -استاد شاذان بن جبریل قمى- بوده است.[۴]
سال درگذشت او را با اختلاف، ۵۲۰ و ۵۵۰ قمری یاد کردهاند و محدث ارموی در مقدمه «غررالحکم» با استناد به قراین و شواهد، ۵۵۰ ق (۱۱۵۵ م) را ترجیح داده است.[۵]
مذهب آمدی
ابن شهر آشوب که اجازه روایت «غررالحکم» او را داشته، این کتاب را از کتب شیعه برشمرده است،[۶] و علامه مجلسى، در آغاز «بحارالانوار» از او و کتابش یاد نموده و بدان استناد کرده است و او را از علماى امامیه مى شمارد. سپس کلام ابن شهر آشوب را در معالم ذکر مى نماید.[۷]
میرزا حسین نورى نیز هنگام شمارش مشایخ ابن شهر آشوب، از آمدى سخن گفته و با استناد به قرائن و شواهد بسیارى، امامی بودن او را ثابت کرده است.[۸] همچنین میرزا عبدالله افندى نویسنده کتاب «ریاض العلماء» او را «فاضل عامل محدث امامى شیعى» دانسته است.[۹]
البته وى در آغاز اثر معروف خود (غررالحکم)، امام علی علیه السلام را همچون اهل سنت با عبارت «کرّم الله وجهَه» ستوده است که شاید بتوان آن را بر تقیه، یا تصرف نابجاى کاتبان و ناسخان حمل کرد.
آثار و تألیفات
برخی از تألیفات شیخ عبدالواحد آمدى عبارتند از:
- غُرر الحِکم و دُرر الکلِم؛ این کتاب شریف که کلمات قصار و حکمتهاى امیر مؤمنان امام علی علیه السلام در آن گرد آمده، مشهورترین کتاب اوست که چندین بار چاپ شده و بارها براى آن ترجمه و شرح و یا خلاصه نوشته شده است. کتاب «غرر الحکم» در بین شیعیان و در میان کتابهایى که درباره کلمات امیر مؤمنان علیه السلام نوشته شده، مقام پس از «نهج البلاغه» را حائز گردیده است. این کتاب یکى از مصادر و منابع علامه مجلسى در «بحار الانوار» میباشد.
- الحِکم و الأحکام من کلام سید الأنام؛ برخى نام این کتاب را «جواهر الکلام فی شرح الحکم و الأحکام» نیز گفته اند. صاحب «ریاض العلماء» به نقل از تاریخ اربل ـ نوشته شرف الدین ابوالبرکات اربلى ـ حکایت می کند: «ابوعبدالله بُستى (م، ۵۸۴ ق)، این کتاب را از مؤلفش ـ عبدالواحد آمدى ـ شنیده است.»[۱۰] و حاجى خلیفه، خصوصیات و بخشى از مقدمه کتاب را در «کشف الظنون» خود نقل کرده است.[۱۱]
- الامالی.
پانویس
- ↑ حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۱، ص۶۱۶
- ↑ ابن شهر آشوب، مناقب، ج ۱، صص ۱۱، ۱۲
- ↑ حاجی خلیفه، کشف الظنون، ص۶۱۶؛ المحقق الطباطبائى، ج ۳، ص ۱۲۸۱.
- ↑ ریاض العلماء، ج ۳، ص ۲۸۴.
- ↑ مقدمه غررالحکم و دررالکلم، ص «عط»
- ↑ ابن شهر آشوب، معالم العلماء، ص۸۱
- ↑ بحارالانوار، ج ۱، ص ۱۶ و ۳۴.
- ↑ خاتمه مستدرک، ج ۳، ص ۹۲ـ۹۶؛ مقدمه غرر الحکم، ص رـز،(ترجمه انصارى).
- ↑ ر.ک: ریاض العلماء، ج ۳، ص ۲۸۱ـ۲۸۲؛ مقدمه غررالحکم، ص ذ،(ترجمه انصارى).
- ↑ ریاض العلماء، ج ۳، ص ۲۸۴.
- ↑ کشف الظنون، ج ۱، ص ۶۱۶.
منابع
- دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، مدخل «آمدی، ابوالفتح»، جعفر شعار، جلد ۲، ص۱۹۴-۱۹۵.
- کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری، صفحه ۳۷۵.
- نرم افزار جامع الاحادیث، بخش کتابشناسی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- کتابشناسی «غررالحکم و دررالکلم»، ناصرالدین انصارى قمى، علوم حدیث، بهار ۱۳۷۸، شماره ۱۱.
- دائرةالمعارف مؤلفان اسلامی، «عبدالواحد آمدی»، ج۴، ص۲۰۰.
