آغاز خلافت غاصبانه ابوبکر

تقویم هجری قمری

روز واقعه:28 صفر

سال ۱۱ هجری قمری

مورخان و سیره نگاران درباره تاریخ رحلت پیامبر صلی الله علیه وآله، اتفاق نظر ندارند. شیعیان به پیروى از اهل بیت علیهم السلام، تاریخ رحلت را، ۲۸ صفر دانسته، ولى اهل سنت آن را در ماه ربیع الاول ذکر کرده اند.

همین دیدگاه هاى تاریخى، درباره آغاز خلافت ابوبکر بن ابى قحافه، به عنوان نخستین خلیفه از خلفاى راشدین نیز جارى است. ولى تمامى تاریخ نگاران، اتفاق دارند بر این که در همان روزى که رسول خدا صلی الله علیه وآله رحلت نمود، ابوبکر به خلافت رسید.

در واقع چنین روزی، اولین روز غصب خلافت و خانه‌نشین کردن امیرالمؤمنین علیه‌السلام و شکستن بیعت روز غدیر توسط اهل سقیفه بنی ساعده است. زیرا خلافت ابوبکر، نخستین سنگ بناى تفرقه میان مسلمانان در صدر اسلام است. خلافت وى، نه به وصایت پیامبر صلی الله علیه وآله بود و نه به صورت انتخابات آزاد برگزار شد. بلکه نتیجه منازعه و مناظره گفتارى برخى از افراد دو گروه مهاجر و انصار بود که در تجمع چند نفرى مسلمانان در سقیفه، بدون حضور بزرگان بنى هاشم (که نزدیکترین افراد به رسول خدا صلی الله علیه وآله بودند) و بدون اطلاع بسیارى از سران صحابه کبار، با ترفندهاى چند تن از مهاجران، به این مقام برگزیده شد و سپس با فضاسازى ویژه، از سایرین نیز به رضایت و یا با اجبار بیعت گرفتند.

مخالفان خلافت ابوبکر، دو دسته از صاحب نفوذان مدینه و اصحاب رسول خدا صلی الله علیه وآله بودند. دسته اول: آنانى که شخصیت ابوبکر را به دلایلى براى این مقام مناسب نمى دانستند. معروف ترین شخصیت هاى این دسته، افرادى چون سعد بن عباده، قیس بن سعد، ابوسفیان و بسیارى از طایفه هاى انصار و گروهى از مهاجران بودند. دسته دوم: آنانى که نه شخص ابوبکر، بلکه مخالف انتخاب خلیفه بدون در نظر گرفتن وصایت بودند. اینها، معتقدان به امامت بودند که اعتقاد داشتند بر این که خلیفه، باید از سوى پیامبر صلی الله علیه وآله به وصایت تعیین شده باشد و به شواهد غیرقابل انکار، استناد مى کردند که رسول خدا صلی الله علیه وآله در واپسین ماه هاى زندگى خود، در بازگشت از مراسم حجة الوداع، در سرزمین غدیر خم، حضرت على علیه السلام را به این مقام منصوب کرد و از حاجیان حاضر، براى آن حضرت، بیعت گرفت. بدین لحاظ، معتقد بودند که خلافت، همانند امامت، از آنِ امام على بن ابى طالب علیه السلام است و هر فردى و یا شخصیتى که بخواهد این مقام را غصب کند، آن را مشروع ندانسته و با او مقابله خواهند کرد.

این دسته از مسلمانان، پس از آگاهى از بیعت گروهى از مسلمانان با ابوبکر، اعتراض کرده و با تجمع در خانه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها که پایگاه اهل بیت عصمت و طهارت بود، خواهان بیعت با امام علی علیه السلام شدند. بزرگانى از صحابه رسول خدا صلی الله علیه وآله، چون سلمان، ابوذر، مقداد، عمار، حذیفه، عباس، زبیر و بسیارى از مهاجران و انصار و طایفه بنى هاشم از همین دسته بودند.

ولى اعتراض آنان، خلیفه و گروه حمایتگر او را از کرده خویش بازنداشت. قدرت به دست گرفتگان، به جاى دلجویى از دختر رسول خدا و على بن ابى‌طالب در رحلت پیامبر صلی الله علیه وآله و غصب خلافت و فدک، با این گونه اعتراضات مخالفان به شدت برخورد کرده و حتى بدون اجازه، وارد خانه امام على علیه السلام شدند و ایشان را به اجبار و اکراه برای اخذ بیعت به مسجد بردند. در این ارتباط، فاطمه زهرا سلام الله علیها نیز مورد ضرب و شتم ستمکارانه قرار گرفت و جنین او به نام محسن که نزدیک وضع حملش بود، سِقط شد و بر اثر همان صدمات، آن حضرت پس از هفتاد و پنج، یا نود و پنج روز از رحلت پیامبر صلی الله علیه وآله به شهادت رسید.

منابع

• نرم افزار دایرة المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام، مؤسسه تبیان.
• تقویم شیعه، عبدالحسین نیشابورى.