آیه 9 سوره نساء
| <<8 | آیه 9 سوره نساء | 10>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
و باید بترسند (از مکافات عمل خود) کسانی که اگر کودکان ناتوان از خود باقی می‌گذارند بر آنان بیم دارند، پس باید از خدا بترسند و (در حق ایتام مردم) سخن به اصلاح و درستی گویند.
و کسانی که اگر فرزندانی ناتوان پس از خود به جای می گذارند، بر آنان [از ضایع شدن حقوقشان] بیم دارند، باید [از اینکه حقوق یتیمان دیگران را ضایع کنند] بترسند. پس لازم است [نسبت به شأن یتیمان] از خدا پروا کنند، و [درباره آنان] سخنی درست و استوار گویند.
و آنان كه اگر فرزندان ناتوانى از خود بر جاى بگذارند بر [آينده] آنان بيم دارند، بايد [از ستم بر يتيمان مردم نيز] بترسند. پس بايد از خدا پروا دارند و سخنى [بجا و] درست گويند.
بايد از خداى بترسند كسانى كه اگر پس از خويش فرزندانى ناتوان بر جاى مى‌گذارند، از سرنوشت آنان بيمناكند. بايد كه از خداى بترسند و سخن عادلانه و به صواب گويند.
کسانی که اگر فرزندان ناتوانی از خود بیادگار بگذارند از آینده آنان می‌ترسند، باید (از ستم درباره یتیمان مردم) بترسند! از (مخالفت) خدا بپرهیزند، و سخنی استوار بگویند.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
ذريه: فرزند. اصل آن ذرء به معنى آفريدن است و ذريه به معنى آفريده مى باشد. به قول راغب آن در مفرد و جمع بكار ميرود. مراد از آن در آيه، فرزندان است.
ضعاف: ضعيف: ناتوان. جمع آن ضعاف و ضعفاء است.
سديد: درست. صواب. سدّ در اصل به معنى بستن و اصلاح كردن است.[۱]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ لْيَخْشَ الَّذِينَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَيْهِمْ فَلْيَتَّقُوا اللَّهَ وَ لْيَقُولُوا قَوْلًا سَدِيداً «9»
و كسانى كه اگر پس از خود فرزندان ناتوانى به يادگار بگذارند، بر (فقر آينده) آنان مى‌ترسند، بايد (از ستم درباره يتيمان مردم نيز) بترسند. از خداوند پروا كنند و سخنى استوار گويند.
جلد 2 - صفحه 26
نکته ها
به گفته‌ى روايات، خوردن مال يتيم، هم بازتاب دنيوى دارد و هم اخروى. در دنيا خسارت به اولاد مى‌رسد، كه در اين آيه مطرح شده و در آخرت، عذاب دوزخ دارد كه در آيه‌ى بعد مطرح شده است. «1»
ممكن است مراد آيه، نهى از انفاق و وصيت‌هاى غير متعادل باشد، بدين معنا كه: مبادا با داشتن كودكان خردسال و ضعيف، همه‌ى اموال خود را وقف يا انفاق كنيد و پس از مرگ، اولاد خود را در فقر و بدبختى رها سازيد. «2» و ممكن است خطاب آيه به كسانى باشد كه فرزندان عقب افتاده دارند، تا آينده‌ى آنان را با برنامه ريزى تأمين كنند. «3»
در رسيدن به خير يا شرّ، ميان نسل‌ها ارتباط است، زيرا آثار عمل محدود به عمر ما نيست، شرّ كار پدر به فرزند مى‌رسد و به عكس اولاد از آثار كار نيك پدر بهره‌مند مى‌شود.
داستان موسى و خضر و مرمّت ديوارى كه گنج يتيمانى در آن بود، از نمونه‌هاى آن است. قرآن مى‌فرمايد: «كانَ أَبُوهُما صالِحاً» «1»
پیام ها
1- بايد خود را جاى ديگران گذاشت، تا دردها را بهتر درك كرد. با يتيمان مردم چنان رفتار كنيم كه دوست داريم با يتيمان ما آنگونه رفتار شود. «تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِعافاً»
2- هركه آتشى روشن كند، دودش به چشم خودش مى‌رود. ظلم امروز به ايتام مردم، به صورت سنّت در جامعه در مى‌آيد و فردا دامن يتيمان ما را هم مى‌گيرد. «وَ لْيَخْشَ الَّذِينَ لَوْ تَرَكُوا ...»
3- در شيوه‌هاى تبليغى، بايد از عواطف وفطريّات هم استفاده كرد. «ذُرِّيَّةً ضِعافاً»
4- نه خيانت در اموال يتيمان، نه خشونت در گفتار با آنان. «فَلْيَتَّقُوا اللَّهَ وَ لْيَقُولُوا ...»
«1». تفسير نورالثقلين.
«2». تفسير مجمع‌البيان.
«3». تفسير كبيرفخررازى.
جلد 2 - صفحه 27
5- يتيمان، در كنار لباس وخوراك، به محبّت و عاطفه و ارشاد هم نياز دارند.
«وَ لْيَقُولُوا قَوْلًا سَدِيداً»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ لْيَخْشَ الَّذِينَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَيْهِمْ فَلْيَتَّقُوا اللَّهَ وَ لْيَقُولُوا قَوْلاً سَدِيداً «9»
وَ لْيَخْشَ الَّذِينَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ: و البته بايد بترسند آنانكه بگذارند بعد از مرگ خود، ذُرِّيَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَيْهِمْ: فرزندان ضعيف عاجز كه بترسند بر ايشان فقر و بينوائى و ضايع شدن را، يعنى ورثه بايد با ضعفاء اقارب و يتيمان و مسكينان كه در مجلس قسمت تركه حاضرند، مراسم شفقت و مرحمت مرعى دارند. و تفكر كنند كه اگر ايشان را اولاد خرد و عاجز باشد، و بعد از فوت آنها به چنان مجلسى درآيند، حرمان آنها جايز است يا نه؟ عقل به عدم جواز آن
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 362
حكم خواهد كرد. پس آنچه به خود روا نداريد، نسبت به ديگران نيز جايز ندانيد. يا امر است به اوصياء به اينكه بترسيد در امر يتامى، و در حق ايشان به فعلى اقدام نمائيد كه خواهيد آن را بعد از وفات شما، به ذرارى شما مرعى دارند: فَلْيَتَّقُوا اللَّهَ: پس بايد كه البته بترسند از عذاب خداى تعالى، وَ لْيَقُولُوا قَوْلًا سَدِيداً: و بايد كه بگوئيد اى حاضران مجلس قسمت، سخنى راست و درست، يعنى عذر جميل و وعده نيكو. در اين كلام امر ايشان است به تقوى كه غايت خشيت است، بعد از امر به خشيت، به جهت مراعات مبدء و منتهى، چه اول بدون ثانى نفع نمى‌دهد. و بعد امر فرموده كه با ايتام مكالمه كنيد، مانند مكالمه با اولاد خود به شفقت و حسن ادب. و يا امر متوجه است به مريض كه صدّ و منع خود نمايد از اسراف در وصيت و تضييع ورثه و تذكره توبه و كلمه شهادت. يا امر است به حضار قسمت كه يتامى را عذر جميل و وعده حسن دهند. يا موصين قائل به وصيتى نشوند كه مؤدى باشد به مجاوزت ثلث و تضييع ورثه، زيرا كه حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نهى فرموده از وصيت به اكثر ثلث. و در حينى كه «سعد» مى‌خواست زياده از ثلث، وصيت كند، فرمود: ثلث مال بسيار است، پس اكتفا به آن نما. و هر آينه گذاشتن تو ورثه را به صفت توانگرى، بهتر است از آنكه واگذارى به فقر و فاقه كه دست گدائى به مردمان دراز كنند. «1» بعد از آن نهى نمايد از خوردن مال يتيمان بدون وجه معروف به جهت عجز و ضعف و غفلت آنها، و مى‌فرمايد:
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ لْيَخْشَ الَّذِينَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَيْهِمْ فَلْيَتَّقُوا اللَّهَ وَ لْيَقُولُوا قَوْلاً سَدِيداً «9»
ترجمه
و بايد بترسند آنانكه اگر بگذارند بعد از خودشان فرزندان ناتوانيرا ترس دارند بر آنها پس بايد بترسند از خدا و بايد بگويند گفتنى خالى از خلل و فساد.
تفسير
كسانيكه كفالت امر ايتام را مينمايند بايد ملاحظه حال خودشان را بنمايند كه اگر ايتام آنها در تحت كفالت غير واقع شوند چگونه توقع دارند و مايلند آنشخص با اطفال آنها رفتار نمايد و از چه چيز بحال اطفال خودشان ترسناك ميباشند بايد آنها از خدا بترسند و همانسلوك را كه طالبند مردم با اطفال آنها بنمايند خودشان با اطفال مردم بكنند و آنچه را كه ترس دارند از آن كه مبادا بر يتيمشان وارد شود بر ايتام مردم وارد نسازند و انصافا اين تذكر بهترين رادع است براى انسان از تعدى به ايتام
جلد 2 صفحه 20
مردم و حسن سلوك با آنها خلاصه آنچه براى ايتام خود نمى‌پسندى براى ايتام مردم مپسند در كافى و عياشى از حضرت صادق (ع) روايت نموده كه كسيكه ظلم نمايد به يتيمى خداوند مسلط فرمايد كسى را كه بر او يا بر اولاد يا بر احفاد او ظلم نمايد و اين آيه را تلاوت فرمودند و مراد از قول سديد گفتار با مهر و محبت و شفقت است در صلاح و علم و ادب و نصح و تحذير و تربيت و اللّه اعلم
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ ليَخش‌َ الَّذِينَ لَو تَرَكُوا مِن خَلفِهِم ذُرِّيَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَيهِم فَليَتَّقُوا اللّه‌َ وَ ليَقُولُوا قَولاً سَدِيداً «9»
و بايد بترسند كساني که اولاد و ذراري ضعيف پس از خود ميگذارند که خوف دارند که آنها بفقر و بيچارگي گرفتار شوند پس بايد از خدا بترسند و از نافرماني آن پرهيز كنند و گفتار آنها گفتار شرع و عقل پسند باشد.
اينکه آيه شريفه را دو نحوه تفسير كردند و هر دو از اخبار مستفاد ميشود:
اول- اينكه كسي که اولاد صغار دارد مثل صغار و مجانين و سفهاء که تمكن از تحصيل معاش ندارند تمام مالش را صرف خود نكند چه در زمان حيات و چه وصيت كند که پس از موت صرف او كنند و براي اولادش چيزي منظور نياورد و آنها بفقر و فاقه گرفتار شوند زائد بر ثلث حق ندارد وصيت كند بلكه ثلث هم زياد است، چنانچه در اخبار تصريح شده.
دوم- كسي که وصي و قيم صغار شد در مال صغار اجحاف و تعدي نكند و آنها را بفقر نيندازد که پس از او با ذريه او هم چنين معامله خواهد شد و بترسد که ظلم باولاد صغار ديگران اثرش ظلم بصغار خود است از ديگران.
و ممكن است گفته شود که آيه شريفه عام است و هر دو قسم را شامل ميشود باين معني که مراد از وَ ليَخش‌َ الَّذِينَ لَو تَرَكُوا مِن خَلفِهِم ذُرِّيَّةً ضِعافاً كساني که ذرية ضعاف دارند بترسند و آنها را گرفتار فقر و بيچارگي نكنند نه بالمباشرة که براي آنها از تركه منظور نياورند و نه بالتسبيب که بذراري ديگران تعدي
جلد 5 - صفحه 21
نكنند که سبب شود که ديگران هم بذراري او همين معامله را بكنند (خافُوا عَلَيهِم) و مراعات آنها را نكنند (فَليَتَّقُوا اللّه‌َ) بعلاوه ظلم صغار عقوبت شديد دارد چنانچه بيايد و كاملا بايد پرهيز كنند.
وَ ليَقُولُوا قَولًا سَدِيداً قول سديد موافق با صواب و عدل است و حسن كلام چه با خود صغار و ايتام و چه در مورد آنها با ديگران بر خلاف حق نگويد و با آنها با كمال تلطف صحبت كند.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 9)
جلب عواطف به سوی یتیمان
قرآن برای برانگیختن عواطف مردم در برابر وضع یتیمان اشاره به حقیقتی می‌کند که گاهی مردم از آن غافل می‌شوند، می‌فرماید: «کسانی که اگر فرزندان ناتوانی از خود به یادگار بگذارند از آینده آنان می‌ترسند باید (از ستم در باره یتیمان مردم) بترسند» (وَ لیخش‌َ الَّذِین‌َ لَو تَرَکوا مِن خَلفِهِم ذُرِّیةً ضِعافاً خافُوا عَلَیهِم).
اصولا مسائل اجتماعی همواره به شکل یک سنت از امروز به فردا، و از فردا به آینده دوردست سرایت می‌کند. بنابراین، آنها که اساس ظلم و ستم بر ایتام را در اجتماع می‌گذارند بالاخره روزی این بدعت غلط، دامان فرزندان خود آنها را خواهد گرفت.
در پایان آیه می‌فرماید: «اکنون که چنین است باید سرپرستان ایتام، از مخالفت با احکام خدا بپرهیزند و با یتیمان، با زبان ملایم و عباراتی سرشار از عواطف انسانی سخن بگویند» (فَلیتَّقُوا اللّه‌َ وَ لیقُولُوا قَولًا سَدِیداً).
تا ناراحتی درونی و زخمهای قلب آنها به این وسیله التیام یابد.
این دستور عالی اسلامی اشاره به یک نکته روانی در مورد پرورش یتیمان می‌کند و آن این که: نیازمندی کودک یتیم، منحصر به خوراک و پوشاک نیست، بلکه باید علاوه بر مراقبتهای جسمی از نظر تمایلات روانی نیز اشباع شود و گر نه کودکی سنگدل، شکست خورده، فاقد شخصیت و خطرناک به عمل خواهد آمد.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
