آیه 83 سوره نساء
<<82 | آیه 83 سوره نساء | 84>> | ||||||||||||||
|
محتویات
ترجمه های فارسی
و (منافقان) چون امری به آنان برسد که باعث ایمنی یا ترس (مسلمین) است (و باید پنهان داشت) آن را منتشر میسازند، در صورتی که اگر آن را به رسول و به صاحبان حکم که از خودشان هستند گزارش میدادند همانا آنان که اهل بصیرتند در آن واقعه صلاحاندیشی میکردند. و اگر نه این بود که فضل خدا شامل حال شماست، همانا به جز اندکی همه شیطان را پیروی میکردید.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
اذاعوا: ذيع: آشكار شدن. اذاعه: آشكار كردن.
يستنبطونه: استنباط به معنى استخراج است. نبط (بر وزن بشر) اولين آبى است كه در چاه ظاهر شود. به هر چه استخراج شده خواه با چشم ديده شود و يا دانسته شود مستنبط (به صيغه مفعول) گويند.[۱]
نزول
محل نزول:
این آیه همچون دیگر آیات سوره نساء در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۲]
شأن نزول:
عمر بن الخطاب گويد: هنگامى كه رسول خدا صلى الله عليه و آله از زنان خود گوشه گرفته بود، داخل مسجد شد. مردم مى گفتند: پيامبر زنان خويش را رها كرده و طلاق گفته است من وقتى كه اين سخنان را از مردم شنيدم به مسجد رفتم و با صداى بلند به مردم گفتم: ايّها النّاس، رسول خدا صلى الله عليه و آله زنان خود را رها نكرده و طلاق نگفته است سپس اين آيه نازل گرديد و عمر گويد: من كسى بودم كه چنين موضوعى را استنباط كرده بودم[۳].[۴]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ إِذا جاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذاعُوا بِهِ وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَ إِلى أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ لَاتَّبَعْتُمُ الشَّيْطانَ إِلَّا قَلِيلًا «83»
هنگامى كه خبرى (و شايعهاى) از ايمنى يا ترس (پيروزى يا شكست) به آنان (منافقان) برسد، آن را فاش ساخته و پخش مىكنند، در حالى كه اگر آن را (پيش از نشر) به پيامبر و اولياى امور خود ارجاع دهند، قطعاً آنان كه اهل درك و فهم و استنباطند، حقيقت آن را در مىيابند. و اگر فضل و رحمت خداوند بر شما نبود، به جز اندكى، پيروى از شيطان مىكرديد.
نکته ها
نشر و پخش اخبار محرمانه و شايعات هميشه به مسلمانان ضربه زده است. نشر اخبار سرى معمولًا از روى سادگى، انتقام، ضربه زدن، آلت دست شدن، طمع مادّى، خودنمايى و
جلد 2 - صفحه 118
اظهار اطلاعات صورت مىگيرد. اسلام به خاطر جامعيّتى كه دارد، به اين مسأله پرداخته و در اين آيه از افشاى رازهاى نظامى نكوهش مىكند و نقل اخبار پيروزى يا شكست را پيش از عرضه به پيشوايان، عامل غرور نابجا يا وحشت بىمورد از دشمن مىداند. و اگر هشدارها و عنايتهاى الهى نبود، مسلمانان بيشتر در اين مسير شيطانى (افشاى سر) قرار مىگرفتند.
امام صادق عليه السلام فرمودند: كسى كه اسرار ما را فاش كند، همانند كسى است كه به روى ما شمشير كشيده باشد. «1»
امام باقر عليه السلام مىفرمايد: مراد از اهلاستنباط در آيه، ائمّه معصومين هستند. «2»
پیام ها
1- رازدارى و حفظ اخبار امنيّتى وظيفه مسلمانان است و افشاى اسرار آنها حرام است. إِذا جاءَهُمْ أَمْرٌ ... أَذاعُوا بِهِ
2- پخش شايعات، از حربههاى منافقان است. «أَذاعُوا» (با توجّه با آيات قبل)
3- اخبار جبهه و اسرار نظامى بايد به يك نقطه برسد و پس از ارزيابى و تشخيص به اندازهى مصلحت منتشر گردد. «رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ»
4- عوام و عموم مردم، بايد به اهل استنباط رجوع كنند. رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ ...
5- اولى الامر بايد از ميان خودِ مؤمنين باشد. «أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ»
6- مسلمانان بايد داراى حكومت و تشكيلات و رهبرى باشند. اولى الامر صاحب دولت و حكومت و قدرت است. «إِلى أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ»
7- كنترل و هدايت اخبار امنيّتى و اسرار اجتماعى، ايجاد تشكيلات خبرى براى جمعآورى و ارزيابى خبرهاى سرنوشتساز و عرضه آن به مردم از شئون رهبرى است. «لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ»
8- بين ولايت و فقاهت رابطهى تنگاتنگ است. اولوالامر بايد اهل استنباط باشند. أُولِي الْأَمْرِ ... يَسْتَنْبِطُونَهُ
«1». وسائل، ج 27، ص 197.
«2». وسائل، ج 27، ص 200.
جلد 2 - صفحه 119
9- استنباط، تنها مخصوص احكام فقهى نيست. أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ ... يَسْتَنْبِطُونَهُ
10- خنثى سازى توطئه از راه قراردادن مراجع صلاحيّتدار در جريان اخبار و بررسى آنها، مصداق فضل ورحمت الهى است. رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ ... فَضْلُ اللَّهِ
11- تعيين رسول اللّه و اولوالامر بعنوان مرجع مردم، و رهانيدن مردم از پيروى شيطان بزرگترين فضل و رحمت خدا است. وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ ...
12- مركزيّت صحيح مانع انحراف است و جامعهى بى رهبر در دام شيطان مىافتد. «فَلَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ لَاتَّبَعْتُمُ»
13- انتشار اخبار نظامى و عدم مراجعه به رهبران الهى، پيروى از شيطان است. «لَاتَّبَعْتُمُ الشَّيْطانَ»
14- اكثر مردم فريب شايعات را مىخورند. «لَاتَّبَعْتُمُ الشَّيْطانَ إِلَّا قَلِيلًا»
پانویس
- پرش به بالا ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
- پرش به بالا ↑ طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 3، ص 3.
- پرش به بالا ↑ صحيح مسلم.
- پرش به بالا ↑ محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه، ص 222.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.