آیه 69 سوره فرقان
| <<68 | آیه 69 سوره فرقان | 70>> | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
عذابش در قیامت مضاعف شود و با ذلّت و خواری به دوزخ مخلّد گردد.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«یُضَاعَفْ»: دو چندان می‌گردد. چندین برابر می‌شود. مجزوم است چون بدل از (یَلْقَ) است. «مُهَاناً»: خوار و پست.
نزول
شأن نزول آیات 68 تا 70:
عبدالله بن مسعود گوید: از رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم سؤال کردم کدام گناه از همه بزرگتر است، فرمود: شریک قرار دادن از براى خدائى که تو را آفریده است، سپس گفتم: بعد از آن کدام گناه، بزرگتر است؟ فرمود: کشتن فرزند خود از ترس این که مبادا در خوردن طعام با تو شریک گردد، باز گفتم: بعد از آن کدامیک از گناهان بزرگتر از همه است؟ فرمود: زناکردن با زن شوهردار همسایه، سپس گوید: بعد از این سؤال آیه 68 - براى تأیید گفتار پیامبر نازل گردید.
ابن عباس گوید: مشرکین نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم آمدند و گفتند: یا محمد ما که آدم‌کشى کرده و قتل نفس نموده ایم و نیز عمل زنا هم انجام داده ایم در صورت اسلام آوردن تکلیف ما چه خواهد شد؟ در جواب آنها آیات 68 - این سوره و 53 - سوره زمر «قُلْ یا عِبادِی الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لاتَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ» نازل گردید و نیز آیات 69 و 70 - این سوره هم نازل شد.[۱]
باز ابن عباس گوید: وقتى که آیه 68 نازل گردید مشرکین مکه گفتند: ما که قتل نفس نموده و عده اى را کشته ایم و نیز به خداوند شرک آورده و زنا و فواحش دیگرى را مرتکب گشته ایم. اگر مسلمان شویم وضع ما چه خواهد شد؟ سپس آیه 70 نازل شد.[۲]
و همچنین ابن عباس گوید: ما بین نزول آیه 68 و آیه 70 دو سال طول کشید و بعد از نزول آیه 70 ما همیشه پیامبر را شاداب و مفرّح می‌دیدیم، عطا از ابن عباس نقل کند که آیه 70 درباره وحشى قاتل حمزه نازل شده است.[۳]
ما جریان آن را ضمن ذکر شأن و نزول آیه 48 سوره نساء از صفحه 203 تا صفحه 207 - این کتاب ذکر نموده ایم. -
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يُضاعَفْ لَهُ الْعَذابُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ يَخْلُدْ فِيهِ مُهاناً «69»
در روز قيامت عذاب او دوچندان مى‌شود و هميشه به خوارى در آن خواهد ماند.
إِلَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلًا صالِحاً فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً «70»
مگر كسانى كه توبه كنند و ايمان آورند و عمل صالح انجام دهند. پس اينان (كسانى هستند كه) خداوند بدى‌هايشان را به نيكى تبديل مى‌كند، و خداوند آمرزنده و مهربان است.
نکته ها
چند برابر شدن عذاب مجرمين كه در جمله‌ى «يُضاعَفْ» آمده است، با عدل الهى مخالفتى ندارد، زيرا عذاب مضاعف در شرايطى است كه گناه، آثار شوم و چند برابر داشته باشد. مثلًا زناكار هم گناه مى‌كند و هم ديگرى را به گناه وادار مى‌سازد و هم چه بسا از اين گناه، فرزند حرامزاده‌اى به دنيا مى‌آورد كه گرايش‌هاى منفى دارد. در قتل نفس نيز قاتل، فردى را مى‌كشد، ولى افرادى را داغدار، بى‌سرپرست ويتيم وجامعه را ناامن مى‌كند. هريك از اين عناوين به تنهايى قابل كيفر است، همان‌گونه كه اگر كسى سنّت بدى را در جامعه بنا نهد در طول تاريخ هر كس به آن سنّت عمل كند، براى مؤسّس آن نيز گناهى ثبت مى‌شود.
از آنجا كه به اتّفاق همه‌ى علما ومفسّران، زنا به تنهايى سبب جاودانگى در دوزخ نمى‌شود، بنابراين مسئله‌ى خلود و جاودانگى در دوزخ تنها براى مشركانى است كه زناكار باشند. آرى، عقيده‌ى حقّ و باطل و جهان‌بينى كفر و شرك، در كيفرها تأثيرگذار است.
امام رضا عليه السلام فرمود: به پيامبر صلى الله عليه و آله گفته شد: فلانى انسان بدبختى است، زيرا بسيارى از گناهان را مرتكب شده است. پيامبر فرمود: هرگز چنين نيست كه شما مى‌گوييد، بلكه او نجات يافت و به حسن عاقبت رسيد و گناهانش از بين رفت و به حسنات تبديل شد. زيرا او روزى از راهى مى‌گذشت، مؤمنى را ديد كه عورتش پيدا بود و خود متوجّه نبود. (گويا خواب بوده است) اين شخص بدن او را پوشاند و براى آن كه خجالت نكشد او را با خبر نكرد،
جلد 6 - صفحه 285
وقتى آن مؤمن متوجّه شد، در حقّ او چنين دعا كرد: خداوند به تو پاداش بسيار عطا كند، آخرت تو را با خير همراه سازد و در حساب با تو مناقشه و سختگيرى نكند. خداوند دعاى آن مؤمن را در حقّ آن شخص، مستجاب فرمود و او خوش عاقبت شد.
وقتى كه اين مژده‌ى پيامبراكرم صلى الله عليه و آله به آن گناهكار رسيد او از همه‌ى گناهانش توبه كرد و اهل طاعت خدا شد. پس از يك هفته كه گروهى از دشمنان اسلام به مدينه حمله كردند، پيامبر صلى الله عليه و آله دستور دفاع داد، آن مرد نيز همراه با مسلمانان ديگر براى دفاع آماده شد و در درگيرى با دشمنان به شهادت رسيد و عاقبتش به خير وسعادت ختم گرديد. «1»
عواملى وجود دارد كه كيفر را چند برابر مى‌كند. برخى از آن عوامل به اين شرح است:
1- گاهى داشتن شخصيّت اجتماعى، كيفر مجرم را دو برابر مى‌كند. خداوند به زنان پيامبر صلى الله عليه و آله مى‌فرمايد: «مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ» «2» هر كس از شما همسران پيامبر كار زشت انجام دهيد، دو برابر كيفر داريد.
2- گاهى زمان، گناه را دو برابر مى‌كند. مثل گناه در روز جمعه، چنانكه در روايات آمده است كه كار خير و يا شر در روز جمعه دو برابر سنجيده مى‌شود. «3»
3- گاهى گناهِ كليدى است، يعنى علاوه بر انحراف شخص، ديگران را نيز منحرف مى‌كند.
الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً ... يُضاعَفُ لَهُمُ الْعَذابُ «4»
پیام ها
1- كيفرهاى قيامت، هم كمّى است، «يَخْلُدْ» و هم كيفى. «مُهاناً»
2- اسلام، بن‌بست ندارد. گنهكار نيز راه بازگشت دارد. «إِلَّا مَنْ تابَ»
3- در هنگام ارتكاب گناه، ايمان از كف مى‌رود، و هنگام توبه باز مى‌گردد. «إِلَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ»
4- توبه، يك انقلاب همه جانبه است، نه يك حركت سطحى ولفظى، عمل صالح
«1». بحار، ج 5، ص 155.
«2». احزاب، 30.
«3». بحار، ج 89، ص 283.
«4». هود، 19- 20.
جلد 6 - صفحه 286
نشانه‌ى توبه واقعى است. «تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ»
5- توبه و ايمان واقعى، كارهاى انسان را تغيير مى‌دهد و رفتار ناپسند او را اصلاح مى‌كند. «وَ عَمِلَ عَمَلًا صالِحاً»
6- همان گونه كه خداوند در آفرينش هستى از خاك وكود، گُل مى‌سازد، سيّئات انسان‌ها را به حسنات تبديل مى‌كند. «يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ»
پانویس
- پرش به بالا ↑ صحیح بخارى و صحیح مسلم.
- پرش به بالا ↑ صحیح بخارى و دیگران از علماء عامه.
- پرش به بالا ↑ تفسیر کشف الاسرار.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.
