آیه 5 سوره فاتحه

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ

مشاهده آیه در سوره


<<4 آیه 5 سوره فاتحه 6>>
سوره : سوره فاتحه (1)
جزء : 1
نزول : مکه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

(پروردگارا) تنها تو را می‌پرستیم، و از تو یاری می‌جوییم و بس.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

You [alone] do we worship, and to You [alone] do we turn for help.

معانی کلمات آیه

«إیَّاکَ»: تو را.

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


«5» إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ‌

(خدايا) تنها ترا مى‌پرستيم و تنها از تو يارى مى‌جوئيم.

نکته ها

انسان بايد به حكم عقل، بندگى خداوند را بپذيرد. ما انسان‌ها عاشق كمال هستيم و نيازمند رشد و تربيت، و خداوند نيز جامع تمام كمالات و ربّ همه‌ى هستى است. اگر به مهر و محبّت نيازمنديم او رحمان و رحيم است و اگر از آينده دور نگرانيم، او صاحب اختيار و مالك آن روز است. پس چرا به سوى ديگران برويم؟! عقل حكم مى‌كند كه تنها بايد او را پرستيد و از او كمك خواست. نه بنده هوى و هوس خود بود و نه بنده زر و زور ديگران.

در نماز، گويا شخص نمازگزار به نمايندگى از تمام خداپرستان مى‌گويد: خدايا! نه فقط من كه همه‌ى ما بنده توايم، ونه تنها من كه همه‌ى ما محتاج و نيازمند لطف توايم.

خدايا! من كسى جز تو را ندارم‌ «إِيَّاكَ» ولى تو غير مرا فراوان دارى و همه هستى عبد و بنده‌ى تو هستند. «إِنْ كُلُّ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِلَّا آتِي الرَّحْمنِ عَبْداً» «1» در آسمان‌ها و زمين هيچ چيزى نيست مگر اين كه بنده و فرمان بردار خداوند رحمان هستند.

جمله‌ «نَعْبُدُ» هم اشاره به اين دارد كه نماز به جماعت خوانده شود و هم بيانگر اين است كه مسلمانان همگى برادر و در يك خط هستند.

مراحل پرواز معنوى، عبارت است از: ثنا، ارتباط و سپس دعا. بنابراين اوّل سوره‌ى حمد ثناست، آيه‌ى‌ «إِيَّاكَ نَعْبُدُ» ارتباط و آيات بعد، دعا مى‌باشد.

گفتگو با محبوب واقعى شيرين است، شايد به خاطر همين كلمه‌ «إِيَّاكَ»* تكرار شد.

پیام ها

1- ابتدا بايد بندگى خدا كرد، آنگاه از او حاجت خواست. «نَعْبُدُ، نَسْتَعِينُ»

2- بندگى، تنها در برابر خداوند رواست نه ديگران. «إِيَّاكَ نَعْبُدُ»

3- گر چه عبادت از ماست، ولى در عبادت كردن نيز نيازمند كمك او هستيم.

«1». مريم، 93.

جلد 1 - صفحه 32

«إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ» «1»

4- «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ» يعنى نه جبر است و نه تفويض. چون مى‌گوييم:

«نَعْبُدُ» پس داراى اختيار هستيم و نه مجبور. وچون مى‌گوييم: «نَسْتَعِينُ» پس نياز به او داريم و امور به ما تفويض نشده است.

5- شناخت خداوند و صفات او، مقدمّه دست‌يابى به توحيد و يكتاپرستى است.

«رَبِّ الْعالَمِينَ، الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ، مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ، إِيَّاكَ نَعْبُدُ»

6- از آداب دعا و پرستش اين است كه انسان خودرا مطرح نكند و خود را در حضور خداوند احساس كند. «إِيَّاكَ نَعْبُدُ ...»

7- توجّه به معاد، يكى از انگيزه‌هاى عبادت است. «مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ إِيَّاكَ نَعْبُدُ»

پانویس

منابع