Build the ark before Our eyes and by Our revelation, and do not plead with Me for those who are wrongdoers: they shall indeed be drowned.’
And make the ark before Our eyes and (according to) Our revelation, and do not speak to Me in respect of those who are unjust; surely they shall be drowned.
Build the ship under Our eyes and by Our inspiration, and speak not unto Me on behalf of those who do wrong. Lo! they will be drowned.
"But construct an Ark under Our eyes and Our inspiration, and address Me no (further) on behalf of those who are in sin: for they are about to be overwhelmed (in the Flood)."
معانی کلمات آیه
فلك: كشتى. آن در مفرد و جمع به كار مى رود و با قرائن فهميده مى شود.
باعيننا: عين چشم. اعين: چشمها. مراد از «باعيننا» ، مراقبة و حفظ است.
جمع آمدن چنان كه الميزان فرموده براى شدت مراقبت مى باشد.
وَ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا: كشتى را زير مراقبت و حفظ ما بساز.[۱]
حق تعالى دعاى او را مستجاب، خطاب شد كمر جهد بربند:
وَ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا: و بساز كشتى را در حالتى كه به كمال حفظ و نگاهدارى ما باشد بدن و نفس تو را از شر كفار. نزد بعضى مراد به عين، ملائكه باشند، يعنى به ديدهبانى ملائكه ما كه ناظر احوال تواند، مددكار تو باشيم.
وَ وَحْيِنا: و همچنين به توسط وحى كردن ما طول و عرض و هيئت و كيفيت ساختن آن را تعليم دهيم. ابن عباس گويد: «2» نوح نمىدانست كشتى را چگونه سازد، وحى آمد آن را مانند سينه مرغ بساز.
وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا: و مخاطبه مكن با من در باره آنانكه ستم نمودند و كفر را اختيار كردند، يعنى شفاعت آنها را مخواه در دفع عذاب از ايشان. إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ: بدرستى كه ايشان بزودى غرق شدگانند و حكم به هلاك آنها شده. اين غايت تهديد و توعيد است نسبت به آنان، چنانچه سلطان به وزير خود گويد: ديگر صحبت فلانى را منما كه حكم اعدامش صادر گرديده. «3» نزد بعضى مراد، نهى شفاعت او است در باره زن و پسر او كه جزو هالكين بودند.
«1» بحار الانوار ج 11 ص 326، و كمال الدين ص 133.
«2» تفسير مجمع البيان ج 5 ص 159.
«3» مصدر سابق.
جلد 6 - صفحه 63
در خبر آمده كه نوح عليه السّلام چوب كشتى طلب نمود، فرمان رسيد كه تخم درخت ساج بكار. پس نوح آن را كاشته، مدت بيست سال كه درخت رسيد مطلقا هيچ اولادى از قوم متولد نشد، و اطفال كوچك هم كه بالغ شدند متابعت پدران خود نموده از قبول دعوت ايمان سركشيدند.
على بن ابراهيم قمى از پدر خود از صفوان از حضرت صادق عليه السّلام روايت نموده كه چون حق تعالى اراده فرمود هلاك قوم نوح را، مدت چهل سال ارحام زنان را عقيم گردانيد و هيچ فرزندى از آنها بوجود نيامد. «1»
و وحى شد بنوح كه همانا هرگز ايمان نخواهند آورد از قوم تو مگر كسانيكه بتحقيق ايمان آوردند پس اندوهگين مباش بآنچه بجا ميآورند
و بساز كشتى را بمحافظت ما و وحى ما و مخاطب مكن مرا در باره آنانكه ستم نمودند همانا آنها غرق شدگانند
و ميساخت كشتى را و هرگاه كه ميگذشتند بر او جماعتى از قومش استهزاء ميكردند او را گفت اگر استهزاء ميكنيد ما را همانا ما استهزاء ميكنيم شما را همچنانكه استهزاء ميكنيد
پس زود باشد كه بدانيد آن كسى را
جلد 3 صفحه 78
كه بيايد او را عذابى كه رسوا كند او را و فرود آيد بر او عذاب دائم.
تفسير
در كافى و عياشى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه حضرت نوح عليه السّلام نهصد و پنجاه سال در ميان قوم خود درنگ فرمود و در تمام اين مدت آنها را دعوت بدين حق مينمود سرّا و علنا و چون طغيان نمودند گفت يا رب انّى مغلوب فانتصر پس خداوند وحى فرمود به او مفاد اين آيه را و چون او مأيوس از ايمان قوم شد نفرين كرد و اصل ابتئاس افتعال از بؤس بمعنى حزن مقارن با مسكنت است و در اينجا مراد آنستكه محزون مباش مانند مسكين حزين كه چرا ايمان نياوردند و صابر باش بر تكذيب و ايذاء و استهزاء آنها و بساز كشتى را در مرئى و منظر و بمراقبت و محافظت ما يا ملائكهاى كه از جانب ما مراقب اعمال عبادند و ديدهبانان مايند و مقصود استظهار آنحضرت است بعنايات كامله الهيّه نسبت به اتقان و اكمال اين صنعت لذا براى مزيد اهتمام فرموده در برابر چشمهاى ما و بوحى و الهام ما در هر جا و با هر خصوصيّت و كيفيّت كه لازم باشد بايد ساخته شود گفتهاند آنحضرت در بيابانى دور از آب مشغول بساختن كشتى شد و قومش به او ميخنديدند و ميگفتند بعد از پيغمبرى نجّار شدى و در كافى از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه حضرت نوح وقتى هسته خرما را كاشت قومش خنديدند و سخريّه كردند و گفتند او فلّاح شده و چون نخل به ثمر رسيد و آنرا بريد و تراشيد گفتند نجّار شد و چون كشتى را ساخت و بر او مرور نمودند خنديدند و گفتند ملّاح شد در بيابان بى آب و گياه و آنحضرت فرمود نوبت استهزاء بما هم ميرسد و مقرّر گرديد كه تمام آنها غرق شوند و حضرت نوح شفاعت از احدى ننمايد چون قضاى الهى حتم شده و جاى سؤال و مخاطبه و گفتگوئى راجع بآنها با خداوند باقى نمانده است و اين دلالت بر كمال مغضوبيّت آنها مينمايد و صيغه يصنع حكايت حال ماضيه است اگر چه بر حسب ظاهر مستقبل است و ظاهرا مراد از سخريّه اهل ايمان آنها را وصول پاداش سخريّه است از جانب خداوند بآنها از فضيحت غرق در دنيا و دوام عذاب در آخرت لذا متعقّب شده بقول حضرت نوح كه بعد از اين ميدانيد و ميشناسيد كسانيرا كه بعذاب دنيا و آخرت گرفتار شدند و بنابراين آيه اخيره مربوط بما قبل است و كلام مستقل نميباشد و ممكن است مستقل باشد و بنابراين مفعول تعلمون حذف شده
جلد 3 صفحه 79
يعنى بعد از اين ميدانيد كدام يك از ما و شما سزاوار به استهزائيم و آيه اخيره جمله خبريّهاى است از حضرت نوح عليه السّلام براى بيان حال آنها و اولى عدم تقدير است ..
اشكال- در ميان قوم اطفال رضيع و صغار بودند بيگناه براي چه آنها هلاك شوند.
جواب اولا در اخبار ما دارد که همين اشكال را مخصوصا خدمت حضرت رضا عليه السّلام عرض كردند فرمود چهل سال عقيم شدند زنها و نسلي از آنها بوجود نيامد و ثانيا اينکه لطف و عنايت بود در حق آنها زيرا اگر هلاك نميشدند اينها بهمان كفر و شرك بودند و بعذاب آخرت معذب ميشدند نظير غلامي که حضرت خضر كشت حَتّي إِذا لَقِيا غُلاماً فَقَتَلَهُ كهف آيه 73، و شاهد بر اينکه دعوي قول حضرت نوح است که عرض كرد رَبِّ لا تَذَر عَلَي الأَرضِ مِنَ الكافِرِينَ دَيّاراً إِنَّكَ إِن تَذَرهُم يُضِلُّوا عِبادَكَ وَ لا يَلِدُوا إِلّا فاجِراً كَفّاراً نوح آيه 26 و 27.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 37)- به هر حال این گروه عصیانگر و لجوج باید مجازات شوند، مجازاتی که جهان را از لوث وجود آنها پاک کند و مؤمنان را برای همیشه از چنگالشان رها سازد.
نخست میفرماید: به نوح فرمان دادیم که «کشتی بساز، در حضور ما و طبق فرمان ما» (وَ اصْنَعِ الْفُلْکَ بِأَعْیُنِنا وَ وَحْیِنا).
در پایان آیه به نوح هشدار میدهد که از این به بعد «در باره ستمگران شفاعت و تقاضای عفو مکن چرا که آنها (محکوم به عذابند و) مسلما غرق خواهند شد (وَ لا تُخاطِبْنِی فِی الَّذِینَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ).
این جمله به خوبی میفهماند که شفاعت شرائطی دارد که اگر در کسی موجود نباشد پیامبر خدا هم حق شفاعت و تقاضای عفو در مورد او را ندارد.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: