آیه 27 سوره بقره

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ ۚ أُولَٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ

مشاهده آیه در سوره


<<26 آیه 27 سوره بقره 28>>
سوره : سوره بقره (2)
جزء : 1
نزول : مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

کسانی که عهد خدا را پس از محکم بستن می‌شکنند و رشته‌ای را که خدا امر به پیوند آن کرده می‌گسلند و در میان اهل زمین فساد می‌کنند، ایشان به حقیقت زیانکارند.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

—those who break the covenant made with Allah after having pledged it solemnly, and sever what Allah has commanded to be joined, and cause corruption on the earth—it is they who are the losers.

معانی کلمات آیه

ينقضون: نقض به معنى شكستن است خواه ظاهرى باشد مثل «نقض العظم» يعنى استخوان را شكست و خواه معنوى، مثل شكستن پيمان، در بيشتر آيات شريفه معناى دوم مراد است «ينقضون» مى شكنند.

عهد: اين كلمه در اصل به معنى نگهدارى و مراعات پى در پى است. پيمان را از آن عهد گويند كه لازم المراعات است. به معنى امر و توصيه نيز آمده است كه مراعاتش لازم مى باشد.

ميثاق: ثقه و وثوق به معنى اعتماد است. ميثاق گاهى اسم آمده به معنى پيمان محكم و گاهى مصدر، به معنى محكم كردن، در آيه فوق معناى مصدرى مراد است.

يوصل: وصول: رسيدن و متصل شدن، وصل به معنى متصل كردن و جمع كردن مى باشد.[۱]

نزول

محل نزول:

این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۲]

شأن نزول:

«شیخ طوسی» گوید: عده اى معتقدند كه اين آيه درباره كفار اهل كتاب و منافقين از آن گروه نازل گرديده است. چنان كه خداوند در طى آيه «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَواءٌ عَلَيْهِمْ» و در طى آيه «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا» منافقين را اراده فرموده است.[۳]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


«27» الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثاقِهِ وَ يَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ‌

(فاسقان) كسانى هستند كه پيمان خدا را پس از آنكه محكم بستند مى‌شكنند، و پيوندهايى را كه خدا دستور داده برقرار سازند قطع مى‌نمايند، و در زمين فساد مى‌كنند، قطعاً آنان زيان‌كارانند.

نکته ها

پيمان‌هاى الهى كه در اين آيه مطرح گرديده، متعدّد است: خداوند از انبيا پيمان گرفته تا آيات الهى را به مردم بگويند. «1» و از اهل كتاب تعهّد گرفته تا كتمان حقايق نكنند و به‌

«1». «وَ إِذْ أَخَذْنا مِنَ النَّبِيِّينَ مِيثاقَهُمْ» احزاب، 7.

جلد 1 - صفحه 84

بشارت‌هاى تورات و انجيل كه درباره پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله آمده است عمل كنند. «1» و از عامّه مردم نيز عهد گرفته، به فرمان الهى عمل كرده و راه شيطان را رها كنند. «2»

در اسلام وفاى به عهد واجب است، حتّى نسبت به كفّار و عهدشكن، فاقد دين كامل معرّفى شده، هرچند كه اهل نماز باشد. رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمودند: «لا دين لمن لا عهد له» «3» آن كس‌كه پايبند تعهّدات خود نيست، از دين كامل ندارد.

خداوند در اين آيه فرمان داده تا با گروه‌هايى پيوند و رابطه داشته باشيم: «أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ» در روايات آن گروه‌ها چنين معرّفى شده‌اند: رهبران آسمانى، دانشمندان، خويشاوندان، مؤمنان، همسايگان و اساتيد. و هركس رابطه‌ى خود را با اين افراد قطع كند، خود خسارت مى‌بيند. زيرا جلو رشد و تكاملى را كه در سايه اين ارتباطات مى‌توانسته داشته باشد، گرفته است.

وفاى به عهد، كمالى است كه خداوند خود را به آن ستوده است؛ «وَ مَنْ أَوْفى‌ بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ» «4» كيست كه بهتر از خدا به پيمانش وفا كند؟. وفاى به عهد حتّى نسبت به مشركان لازم است؛ «فَأَتِمُّوا إِلَيْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلى‌ مُدَّتِهِمْ» «5» تا پايان مدّت قرارداد به پيمانى كه با مشركان بسته‌ايد وفادار باشيد. همچنين در آيه 25 سوره رعد پيمان‌شكنان لعنت شده‌اند.

عهد دو گونه است: عهدو پيمانى كه مردم با يكديگر مى‌بندند وبايد به آن وفادار باشند. و عهد وپيمانى كه خداوند براى رهبرى يك جامعه، بر عهده‌ى پيامبر يا امام قرار مى‌دهد كه‌اين عهد مقام الهى است. «لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ» «6»

بخشى از پيمان‌هاى الهى كه اين آيه بر آن تأكيد مى‌كند، همان پيمان‌هاى فطرى است كه خداوند در نهاد همه افراد بشر قرار داده است. چنانكه حضرت على عليه السلام فلسفه‌ى نبوّت را شكوفا كردن پيمان فطرى مى‌داند. «و واتر اليهم انبيائه ليستأدوهم ميثاق فطرته» «7»

«1». «وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ» آل‌عمران، 187.

«2». «وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ» اعراف، 172.

«3». بحار، ج 72، ص 198.

«4». توبه، 111.

«5». توبه، 4.

«6». بقره، 124.

«7». نهج‌البلاغه، خطبه 1.

جلد 1 - صفحه 85

سؤال: عهد خداوند چيست؟

پاسخ: از جمله‌ «لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ» استفاده مى‌شود كه رهبرى آسمانى، عهد خداوند است و از روايات نيز استفاده مى‌شود كه نماز، عهد خداوند است. هرگونه تعهّدى كه انسان بين خود و خدا داشته باشد، عهد الهى است. قوانين عقلى، فكرى و احكام الهى نيز مصداق عهد الهى مى‌باشند.

علّامه مجلسى قدس سره به دنبال آيه‌ى‌ «وَ يَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ» يكصد وده حديث درباره اهميت صله رحم، بيان نموده و آنها را مورد بحث قرار داده است. «1» در اينجا برخى از نكات جالبى كه در آنها آمده را نقل مى‌كنيم:

  • با بستگان خود ديدار داشته باشيد، هر چند در حدّ نوشاندن آبى باشد.
  • صله‌ى رحم، عمر را زياد و فقر را دور مى‌سازد.
  • با صله‌ى رحم، رزق توسعه مى‌يابد.
  • بهترين قدم‌ها، قدمى است كه براى صله‌ى رحم و ديدار اقوام برداشته مى‌شود.
  • در اثر صله رحم، به مقام مخصوصى در بهشت دست مى‌يابيد.
  • به سراغ بستگان برويد، گرچه آنها بى اعتنايى كنند.
  • صله‌ى رحم كنيد هر چند فاميل از نيكان نباشد.
  • صله‌ى رحم كنيد، گرچه با سلام كردن باشد.
  • صله‌ى رحم، مرگ و حساب روز قيامت را آسان مى‌كند.
  • بويى از بهشت نصيب شخص قاطع رحم نمى‌شود.
  • صله‌ى رحم باعث تزكيه عمل و رشد اموال مى‌شود.
  • كمك مالى به فاميل، بيست و چهار برابرِ كمك به ديگران پاداش دارد.
  • صله رحم كنيد، گرچه يكسال راه برويد.

امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد: «پدرم سفارش كرد، با افرادى كه با فاميل خود رابطه ندارند، دوست مشو». «2»

«1». بحار، ج 71، ص 87.

«2». تفسير راهنما ونورالثقلين.

جلد 1 - صفحه 86

پیام ها

1- پيمان‌شكنى، شيوه‌ى فاسقان است. «الْفاسِقِينَ. الَّذِينَ يَنْقُضُونَ» (فعل مضارع، نشانه دوام و استمرار است.)

2- به پيمان فاسقان، اعتماد نكنيد. كسى‌كه پيمان خداوند را نقض مى‌كند، به عهد و پيمان ديگران وفادار نخواهد بود. «يَنْقُضُونَ، يَقْطَعُونَ»

3- انسان در برابر خداوند مسئول است، چون با عقل و فطرت خود، با او عهد و ميثاق بسته كه به احكام دين عمل كند. «عَهْدَ اللَّهِ»

4- اسلام با انزوا مخالف است. «أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ»

5- عهدشكن به خود ضربه مى‌زند، نه خداوند. «أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ»

پانویس

  1. پرش به بالا تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
  2. پرش به بالا طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‌1، ص 111.
  3. پرش به بالا محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 9.

منابع