(او) فرمود: در اين زمين زندگى مى‌كنيد و در آن مى‌ميريد و از آن (براى محاسبه‌ى روز قيامت،) بيرون آورده مى‌شويد.
جلد 3 - صفحه 42
نکته ها
مخاطبان جمله‌ى «اهْبِطُوا»، يا آدم و حوّا و ابليس هستند و يا آدم و حوّا و ذريّه آنها. البتّه در يك جا ابليس به تنهايى مورد خطاب قرار گرفته است، «فَاهْبِطْ مِنْها» «1» و در جاى ديگر آدم و حوّا، «قالَ اهْبِطا مِنْها جَمِيعاً» «2» كه اگر جايگاه هبوط آنها يكى باشد، ممكن است «اهْبِطُوا» جمع بين آنها باشد.
مراد از «هبوط»، آمدن به زمين است، زيرا به دنبال آن مى‌فرمايد: «وَ لَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ»
گرچه خداوند توبه‌ى آدم و حوّا را پذيرفت، «فَتابَ عَلَيْهِ» «3»، ولى اثر وضعى گناه باقى است. اثر وضعى آن ترك اولى و نافرمانى آدم و حوّا، خروج از آن جايگاه بهشتى و هبوط به زمين بود. «اهْبِطُوا»
پیام ها
1- از آثار وضعى خلاف و گناه نمى‌توان گريخت. «قالَ اهْبِطُوا»
2- گاهى عملكرد والدين، در هبوط و سقوط نسل آنان هم اثر مى‌گذارد. قالَ اهْبِطُوا ...
3- بهشت آدم و حوّا، مكانى غير از زمين وبالاتر وبرتر از آن بود. «اهْبِطُوا»
4- دنيا جايگاه تنازع و تزاحم و تضادّ است و انسان‌ها به خاطر تزاحم منافع و غرائز، با هم درگير مى‌شوند. «بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ»
5- زندگى دنيوى و بهره‌ورى از آن ابدى نيست. «إِلى حِينٍ»
6- انسان، پس از مرگ دوباره زنده خواهد شد. «مِنْها تُخْرَجُونَ» آدم از اين ناراحت و غمگين بود كه پنداشت ديگر به بهشت و زندگى جاويد نخواهد رسيد، خداوند فرمود: «پس از زندگى دنيا مى‌تواند به بهشت جاويد برسد».
قالَ فِيها تَحْيَوْنَ: فرمود حق تعالى، در آن زمين زندگى مى‌كنيد و مى‌گذرانيد ايام عمر خود را. وَ فِيها تَمُوتُونَ: و در همان زمين مى‌ميريد و مدفون مى‌شويد. وَ مِنْها تُخْرَجُونَ: و از همين زمين، روز قيامت براى جزا و سزا مبعوث مى‌شويد و بيرون مى‌آئيد؛ و در تورات همين مذكور است.
