آیه 154 سوره بقره

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ يُقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتٌ ۚ بَلْ أَحْيَاءٌ وَلَٰكِنْ لَا تَشْعُرُونَ

مشاهده آیه در سوره


<<153 آیه 154 سوره بقره 155>>
سوره : سوره بقره (2)
جزء : 2
نزول : مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

و به آنان که در راه خدا کشته شوند مرده نگویید، بلکه زنده ابدی هستند و لیکن همه شما این حقیقت را درنخواهید یافت.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Do not call those who were slain in Allah’s way ‘dead.’ No, they are living, but you are not aware.

معانی کلمات آیه

«أَمْوَاتٌ»: مردگان. «أَحْیَآءٌ»: زندگان. واژه‌های اموات و احیاء، خبر مبتدای محذوف بوده و تقدیر چنین است: هُمْ أَمْوَاتٌ بَلْ هُمْ أَحْیَآءٌ. «لا تَشْعُرُونَ»: احساس نمی‌کنید. نمی‌فهمید. پی نمی‌برید.

نزول

محل نزول:

این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۱]

شأن نزول:

«شیخ طوسی» گوید: حسن بصرى و قتادة و مجاهد و جبائى و ابن الاخشاذ و رمانى و جميع مفسرين معتقدند كه شهداء بعد از شهادت تا قيام روز قيامت زنده هستند و خداوند آن‌ها را در بهشت زنده مي‌دارد و در اين باره اختلافى نيست ولى بلخى يكى ديگر از مفسرين گويد: كه شهيدان بعد از شهادت زنده نبوده بلكه بعد زنده مي‌شوند و قول شاذى از متأخّرين نيز حاكى از اين موضوع است.[۲]

و غير از بلخى ديگران به اين عقيده معتقد نيستند.[۳] گويند كه مشركين مى گفتند: اصحاب محمد خود را در جنگ‌ها بدون هيچ فائده اى از بين مي‌برند سپس اين آيه نازل گرديد.[۴]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


«154» وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ يُقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْواتٌ بَلْ أَحْياءٌ وَ لكِنْ لا تَشْعُرُونَ‌

«1». تفسير روح‌المعانى.

«2». تفسير صافى.

«3». تفسير اطيب‌البيان.

«4». تفسير راهنما.

«5». حديد، 4.

جلد 1 - صفحه 237

و به آنها كه در راه خدا كشته مى‌شوند مرده نگوئيد، بلكه آنان زنده‌اند، ولى شما نمى‌فهميد.

نکته ها

در جنگ بدر، چهارده نفر از مسلمانان به شهادت رسيدند كه شش نفر آنها از مهاجران و هشت نفر از انصار بودند. برخى از مردم مى‌گفتند: فلانى مُرد. اين آيه نازل شد و آنان را از اين تفكّر نهى كرد. «1»

شهدا، نه تنها نامشان يا آثار كارهايشان زنده و باقى است، بلكه يك زندگى واقعى برزخى دارند. زندگى‌اى كه در آن رزق و شادى و بشارت است، زندگى در جوار رحمت خدا كه در آن حزن وترس وجود ندارد. مشخّصات اين زندگى، در تفسير آيات 168 تا 170 سوره آل‌عمران خواهد آمد. انشاءاللّه.

شهادت در راه خدا، شامل كشته شدن در ميدان نبرد، ترور و سوءقصد دشمنان، كشته شدن مؤمنان در دفاع از جان و ناموس و مال، در هر مكان و زمان مى‌شود.

پیام ها

1- نگرشهاى محدود مادّى را بايد با ايمان به خدا و گفته‌هاى او تكميل و تصحيح كرد. «لا تَقُولُوا»

2- تكاليف سخت، نياز به پشتوانه اعتقادى و جبران خسارت‌ها دارد. آرى، كسى كه بداند زنده است، به شهادت رو مى‌كند. «لا تَقُولُوا ... أَمْواتٌ بَلْ أَحْياءٌ»

3- شهادت، زمانى ارزش دارد كه در راه خدا باشد. «فِي سَبِيلِ اللَّهِ»

4- پيكار در راه دين، از ارزشهاى والا در پيشگاه خداوند است. «يُقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ»

5- روح، بعد از مرگ باقى است، هرچند جسم و بدن متلاشى شود. «أَحْياءٌ»*

6- سرچشمه بسيارى از تحليل‌ها، ناآگاهى از واقعيّات است. «لا تَقُولُوا، لا تَشْعُرُونَ»

«1». تفسير مجمع‌البيان.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌1، ص: 238

پانویس

  1. پرش به بالا طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‌1، ص 111.
  2. پرش به بالا ابن منده از عامه از طريق سدى صغير از ابن عباس نقل نمايد كه درباره تميم بن الحمام كه در جنگ بدر كشته شده نازل گرديد و ابونعيم گويد: كه اتفاق كرده اند كه درباره عمير بن الحمام نازل شده است.
  3. پرش به بالا صاحبان كشف الاسرار از عامه و روض الجنان و مجمع البيان از خاصه گويند. اين آيه بنا به قول ابن عباس درباره شهداء جنگ بدر نازل شده كه چهارده نفر بوده اند شش نفر از مهاجرين و هشت نفر از انصار، سپس صاحب روض الجنان اسامى آن‌ها را بدين شرح ذكر نموده است. شهداء مهاجرين: عبيده حارث بن عبدالمطلب، عمر بن وقاص، ذوالشمالين بن عمرو بن فضله، عامر بن بكير، مهرخ بن عبدالله، صفوان، شهداء انصار: سعد بن خثيمه، قيس بن عبدالمنذر، زيد بن حارث، تميم بن حزام، رافع بن معلن، حارثة بن سراقة، مسعود، عوف بن عفراء و در آيه 169 سوره آل عمران نيز گفته شده است.
  4. پرش به بالا محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 45.

منابع