سید عبدالحسین موسوی لاری

آیت‌الله سید عبدالحسین موسوی لاری (۱۲۲۶-۱۳۰۳ ش)، از فقهای مجاهد و مراجع تقلید شیعه در قرن 14 قمری و از شاگردان میرزای شیرازی بود. او در مقابل استعمار انگلیس و و ظلم استبداد حکومت قاجار ایستاد و در لارستان حکومت اسلامی برپا کرد. آثار متعددی توسط ایشان در علوم اسلامی و شیوه‌های حكومتی و قانون‌گذاری نگاشته شده است.

نام کامل	سید عبدالحسین موسوی لاری
زادروز	۱۲۲۶ شمسی
زادگاه	نجف
وفات	۱۳۰۳ شمسی
مدفن	جهرم
اساتید	میرزای شیرازی، شیخ محمدحسین کاظمینی، ملا حسینقلی همدانی، محمد فاضل ایروانی،...
شاگردان	سید احمد فال اسیری، سید عبدالمحسن مهری، سید اسدالله اصفهانی، سید عبدالباقی موسوی شیرازی،...
آثار	آیات الظالمین، قانون مشروطه مشروعه، رساله وجیزه در كیفیت علم امام، قانون اتحاد دولت و ملت،...

ولادت

سید عبدالحسین موسوی لاری فرزند سید عبدالله در شب جمعه سوم ماه صفر 1264 ق (18 اسفند 1226 ش) دیده به جهان گشود.

پدرش سید عبدالله نسب از شاه ركن الدین دزفولی می ‎برد و در واقع از ساداتی است كه در ایران نشو و نما كرده است، و پس از چندی در شهر نجف اشرف سكنی گزید و سید عبدالحسین در همانجا -یا به نقل دیگر در دزفول- به دنیا آمد.

تحصیل و استادان

سید عبدالحسین با راهنمایی پدر، تحصیل دانش را شروع نمود و بعد از اتمام دوره مقدماتی و سطح، در درس های خارج فقه و اصول فقه آیت الله میرزا محمدحسن شیرازی حاضر شد. میرزای شیرازی در اندك مدتی از هوش سرشار شاگردش آگاهی می ‎یابد و وی را مورد تجلیل قرار می‎ دهد. سرانجام تلاش بی ‎وقفه سید عبدالحسین او را به قوه استنباط احكام الهی مجهز می ‎نماید و در 22 سالگی به درجه‌ اجتهاد نائل می ‎آید. آیت الله سید عبدالحسین موسوی با هجرت میرزای شیرازی به سامرا، از حوزه درس آیات دیگری هم استفاده می‎ نماید. نام فقهای بزرگی كه پس از آشنایی با دانش و فضل شاگرد به وی اجازه اجتهاد می ‎دهند، چنین است:

• آیت الله شیخ محمدحسین کاظمینی (متوفی 1308 ق)
• آیت الله محمد فاضل ایروانی (متوفی 1306 ق)
• آیت الله شیخ لطف الله مازندرانی (متوفی 1311 ق)
• آیت الله ملا حسینقلی همدانی (متوفی 1311 ق)

تدریس و شاگردان

سید لاری در ایران با تأسیس حوزه علمیه لار، فعالیت‌های مركز بزرگ جهان شیعه را ادامه می ‎دهد و دانشمندان و فقهای گرانقدری را در آن حوزه تربیت می‎ نماید. آیت الله دستغیب می ‎فرماید: روزی با پیرمردی از لار مصاحب شدم. فصل تابستان بود و شب‌ها كوتاه. دیدم این مرد قبل از اذان صبح بیدار شد، وضو ساخت و به نماز ایستاد. وقتی از اهتمام ایشان به نماز شب پرسیدم جواب داد: آیت الله لاری ما را این گونه تربیت كرده است. می ‎فرمود نباید نماز شب شما ترك شود.

برخی از شاگردان ایشان عبارتند از:

• سید عبدالباقی موسوی شیرازی
• سید عبدالمحمد موسوی لاری
• سید محمدحسین مجتهد لاری
• سید احمد مجتهد فال اسیری
• سید عبدالمحسن مهری
• سید اسدالله اصفهانی
• سید ابوالحسن لاری
• سید محمد سیرجانی
• محمدعلی شریعتمداری جهرمی
• محمدحسین نخبه الفقهایی لاری
• سید محمدحسین نسابه لاری
• علی نقی رحمانی جویمی
• شیخ عبدالحمید مهاجری نوایجانی.

آثار و تألیفات

آیت الله لاری با تألیف كتب ارزشمندی در علوم فقه و اصول و كلام و حدیث، میراث گرانبهایی برای آیندگان باقی گذاشت. حدود چهل اثر از ایشان شناخته شده كه در علوم اسلامی و شیوه های حكومتی و قانون‌گذاری نگاشته شده است، از جمله:

مجموعه رسائل: التعليقة على كتاب الصوم من مدارك الأحكام و ... - از آثار آیت الله العظمی لاری

• معارف السلمانی بمراتب الخلفاء الرحمانی
• عرفان السلمانی بحقائق الایمانی (رساله در عقوبت حبّ دنیا)
• اكسیر السعاده فی اسرار الشهاده
• استخاره نامه
• آیات الظالمین
• احكام قانون اداره بلديه
• رساله وجیزه در كیفیت علم امام علیه السلام
• قانون در اتحاد دولت و ملت
• قانون مشروطه مشروعه
• هدایت الطالبین
• تعلیقات المكاسب (در دو جلد)
• كتاب الاصول
• حاشیه بر فرائد الاصول شیخ انصاری (در دو جلد)
• حاشیه بر شرح كبیر
• حاشیه بر قوانین الاصول.

فعالیتهای اجتماعی و سیاسی

زندگینامه آیت الله العظمی لاری

مبارزه با استعمار انگلیس:

ظلم و استعمار انگلیس به همراه استبداد حکومت قاجار موجب شد که مردم لارستان با گسیل هیأتی به عراق از میرزای شیرازی، فقیه مجاهد و مبارزی را طلب کنند كه توان مقابله با ظلم و استبداد را داشته باشد.

میرزای شیرازی با ارسال نامه ‎ای، سید عبدالحسین لاری را از وقایع آشفته جنوب ایران باخبر می‎ سازد و بر ایشان فرض می ‎نماید كه به لارستان هجرت كند.

آیت الله سید عبدالحسین لاری در سال 1309 ق. نجف اشرف را ترك می ‎كند و به لارستان می ‎رود. میرزای شیرازی هنگام خروج سید لاری خطاب به حاج سید علی كبیر و هیأت همراهش می‎ فرماید: «با بردن آقا سید عبدالحسین به لارستان، نجف را به آن‌جا برده‎ ای و گهواره فضیلت و دانش را از فرزند فضیلت و علم خالی گذاردی».

وی بسان دیگر علمای شیعه به اصل ولایت فقیه عقیده‎ مند است و جدایی دین از سیاست را از شعارهای استعماری می ‎داند و فقیه جامع الشرایط را نماینده حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه شریف می‎ شناسد كه در دوران غیبت كبری نیابت عام دارد و وظیفه ‎اش اجرای احكام اسلامی در جامعه است.

او نظام‌های حاكم و دولت‌های ستم پیشه‎ ای چون حكومت قاجار را دولت قانونی نمی ‎داند و خود در صدد تشكیل حكومت است تا قوانین الهی را در جامعه اجرا كند. او می‎ خواهد با تشكیل حكومت اسلامی به نظریه‎ های فقه سیاسی اسلام وجود عینی بخشد و با اجرای عدل، مستضعفان جنوب را امیدی دوباره دهد. ترغیب پیروان به آموزش نظامی و تشكیل گروه‌های مسلح در لار از جمله فعالیت‌های او در این زمینه است. گروه‌هایی كه بعدها به «تفنگچیان سید لاری» و «چریك‌های فارس و سید لاری» مشهور می ‎شوند.

این سید مجاهد در تمامی مسائل فقهی علاوه بر جنبه‎ های عبادی، به نقش اجتماعی و سیاسی آن توجه تام دارد و به موازات اعتقاد به ولایت فقیه، احیای امر به معروف و نهی از منكر و برپایی نماز جمعه را امری لازم می‎ شمارد.

دولت انگلیس برای سلطه استعماری خود، عده ‌زیادی مبلغ مسیحی را به ایران اعزام می‎ دارد. كتب و نشریات بسیاری همراه این گروه است. آنان زیر پوشش دین مسیحیت برای ترویج فرهنگ مادی غرب آمده‎ اند تا جای پایی در منطقه جنوب ایران باز كنند و انگلیس به راحتی نقاط مهم و حساس را تصرف كند.

آیت الله لاری با توجه عمیقی كه به مسائل اجتماعی ایران اسلامی دارد، این عمل انگلیس را ریشه‌یابی كرده، فرمان اخراج مبلغان مسیحی را صادر می‎ نماید. همچنین دستور می ‎دهد تا كتب گمراه كننده‌ آنان جمع ‎آوری شده، از بین برود. این فرمان از طرف مجتهد مقتدر لار برای دولت بریتانیا گران می ‎آید. چه با این كار، قدرت روحانیت شیعه و نقش رهبری آنان در جامعه تأیید می ‎شود و مردم خداجوی فارس كه از طرف دولت مستبد قاجار و استعمار انگلیس به تنگ آمده‎ اند، با نفوذ كلامی كه از رهبر دینی خود می‎ بینند، به سوی وی متمایل می‎ گردند.

انگلیس برای از بین بردن فرمان سید و نقش چشمگیر آن، از دولت ایران می ‎خواهد تا مجتهد لاری را در تنگنا قرار دهد و مؤاخذه نماید. دولت قاجار كه به صورت دولت وابسته به كشورهای استعماری، ایران را اداره می ‎كند، «عین الملك» را مأمور رسیدگی به موضوع كرده، دستور می‎ دهد تا با دریافت دو هزار تومان وجه كتب مصادره شده، سید لاری را از فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی بازدارد. این وجه در مقایسه با كل مالیات سالانه لارستان كه چهار هزار و بیست تومان است، مبلغ زیادی است. عین الملك به لار می‎ رود و با مشاهده نیروهای مصمم مجتهد لارستان و قاطعیت و سازش ناپذیری وی با عذرخواهی به تهران برمی‎ گردد. با ناكامی عین الملك دیگر بار قدرت مجتهد لاری و نظام پوشالی استبداد آشكار می‎ شود و مردم لار بیش از پیش به رهبر خود گرایش پیدا می‎ كنند.

تمبر حکومت اسلامی لارستان

حكومت اسلامی لارستان:

پیروزی آیت الله لاری در مبارزه با جریان یهودیان مسلح و مبلغان مسیحی كه انگلیس و دولت قاجار را به رسوایی كشید و ابهت آنان را در هم شكست، موجب گشت كه مردم سید لاری را دانشمند دینی كه تنها به عبادت بپردازد و نماز جماعت بخواند به شمار نیاورند، بلكه به مثابه رهبری آگاه و دلسوز و خداشناس كه در مقابل ظلم می ‎ایستد و از هیچ چیز باكی ندارد، بشناسند. خانه سید لاری و كوچه‎ های اطراف، از آن پس تنها پناهگاه مردم ستمدیده گردید. آنان دفاع از مال و جان و ناموس خود را از وی می ‎خواستند. موضوعی كه سال‌های متمادی ادامه داشت و كسی نبود تا در مقابل آن همه جفا بایستد.

سید لاری برای مقابله با زورگویی و استعمار گروهی را تربیت كرده و با مسلح نمودن آن لباس عزا بر تن دشمنان اسلام كرده است. روز موعود فرامی ‎رسد. مجتهد لارستان با بیانی قاطع وجوب انحلال رژیم سلطنتی قاجار را صادر می نماید: «واجب است تبدیل سلطنت امویه قاجاریه به دولت حقه اسلامیه».

رزمندگان سلحشور لارستان سپاه ستم را تار و مار كرده، عده ‎ای را كشته و جمعی را اسیر می ‎نمایند و اموال حاكمان دست نشانده استعمار مصادره می ‎گردد. بدین ترتیب دانشمند مجاهد و فقیه سیاستمدار لار مردم ستمدیده فارس را از زیر یوغ زورمداران زرپرست رهایی می‎ بخشد و فروغ عدل علوی را به ارمغان می ‎آورد. آیت الله میرزای شیرازی وقتی از اقدامات سید مطلع می‎ گردد، به منظور تأیید اقدامات وی و سپاسگذاری از او نامه‎ ای به وی می ‎نگارد.

آیت الله سید عبدالحسین لاری با عقیده راسخ به اصل ولایت فقیه توانست حكومت اسلامی برپا نماید و احكام الهی را در آن به مورد اجرا گذارد. آموزش نیروی نظامی و احداث كارخانه اسلحه سازی از جمله اقدامات اولیه او در تأسیس حكومت اسلامی لارستان است. همچنین از دادن مالیات به دولت مستبد مركزی خودداری نمود و پرداخت آن را تحریم كرد.

اخبار حكومت اسلامی به مردم ستمدیده دیگر شهرهای ایران، خبر خوشی است كه امید را در دل مردم می‎ كارد. این پدیده یكی از عمده ‎ترین و پرهیجان‎ترین رویدادهایی است كه مردم را به نهضتی بزرگ فرامی‎ خواند.

مشروطه‌خواهی مردم شهرهای ایران كه در اندك مدتی در تمام كشور به صورت فراگیر و پردامنه مطرح می ‎شود، برخاسته از تجربه مباركی است كه مردم لارستان آن را به رهبری آیت الله لاری به ارمغان آورده ‎اند.

مجتهد لاری با ورود به لارستان به دو محور تأكید می‎ ورزد؛ راغب ساختن مردم به مسائل اجتماعی و سیاسی اسلام، بازداشتن آنان از غرب‎گرایی. آیت الله لاری تجارت و بارزگانی استعمارگران روس و انگلیس را به زیان امت اسلامی می‎ داند. از این رو استعمال چای، قند، ادویه، خوراك و پوشاكی را كه از كشورهای خارجی - بخصوص روسیه و انگلیس - وارد ایران و سایر كشورهای اسلامی می‎ شود، تحریم می‎ نماید. وی عقیده دارد، خارج ساختن ارز از كشورهای اسلامی برای خرید اشیای خارجی موجب تقویت دشمنان اسلام و قدرت استعمارگران است و بدین وسیله سبب ریخته شدن خون مسلمانان و ملتهای فقیر می‎ گردد. همچنین ورود كالاهای خارجی موجبات وابستگی اقتصادی را فراهم می ‎آورد و از دیدگاه فقهی و سیاسی اسلام، حرام است.

وفات

مرحوم آیت‌الله سید عبدالحسین لاری پس از 23 سال اقامت در لار، در روز جمعه چهارم شوال 1342 ق (15 اردبیهشت 1303 ش) به دیار باقی می ‎شتابد. هم اینك مرقد مطهر آن مرد مجاهد در شهر جهرم به مقبره «آقا» مشهور و زیارتگاه است.

منابع

• گلشن ابرار، جلد 2، زندگینامه "آيت‌الله سيد عبدالحسين لاری" از سيد عليرضا سيد كباری.
• سایت شعائر.

آرشیو عکس و تصویر

• 

  سید عبدالحسین موسوی دزفولی نجفی لاری

• 

  تمبر حکومت لارستان

• 

  مزار سید عبدالحسین موسوی دزفولی نجفی لاری در جهرم

• 

  سید عبدالحسین موسوی دزفولی نجفی لاری

• 

  ضریح سید عبدالحسین موسوی دزفولی نجفی لاری

• 

  تمبر یادبود سید عبدالحسین موسوی دزفولی نجفی لاری