محمدتقی شریعتی: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۰۶


نام کامل	محمدتقی شریعتی
زادروز	1286 شمسی
زادگاه	سبزوار
وفات	31 فروردین سال 1366
مدفن	حرم امام رضا علیه السلام



آثار	آغاز وحی، اصول عقاید و اخلاق شریعتی، امامت در نهج البلاغه، تعلیمات دینی و ...

استاد محمدتقی شریعتی (1286- 1366ش) معروف به «سقراط خراسان» یکی از نخبگان سیاسی و دینی معاصر کشور و پدر علی شریعتی بودند که در طول 80 سال عمر گرانقدر خود منشاء خدمات بسیاری در عرصه فرهنگی و سیاسی بوده است.

محمدتقی شریعتی از مصلحان و نوگرایان اسلامی و از پیشقراولان تفکر جدید اسلامی در ایران معاصر است. وی در برنامه‌های اصلاحی خویش تکیه به قرآن داشت و از مفسران و قرآن‌شناسان بزرگ این عصر به شمار می‌رفت.

شایان ذکر است که تأسیس کانون نشر حقایق اسلامی یکی ار اقدامات استاد شریعتی بود که با هدف گسترش روح متعالی و مترقی اسلام و مقابله با فعالیت‌های حزب توده و کسرویست‌ها بنیان گذارده شده بود.

ولادت

محمّدتقى شریعتى در سال 1286 شمسی در روستاى مزینان از توابع سبزوار، در خانواده‌اى روحانى به دنیا آمد.

پدرش آقا شیخ محمود، که از تحصیلات عالى برخوردار بود، به فتق و رتق امور شرعى اهالى مزینان اشتغال داشت. جدّ او، مرحوم آخوند ملاّ قربانعلى، که به حکیم آخوند اشتهار داشت، از شاگردان برجستۀ حاج ملاّ هادى سبزوارى (صاحب منظومه) بود و میان او و حاجى سبزواری، مکاتباتى فلسفى به جاى مانده است.

تحصیل و استادان

محمدتقی شریعتی بعد از فراگیری علوم مقدماتی در نزد پدر و عموی خویش، در سن 20 سالگی به مشهد رفت تا تحصیلات حوزوی‌اش را در حوزهٔ علمیه مشهد در مدرسۀ فاضل خان ادامه دهد.

نخستین استاد او در این مدرسه، عبدالجواد ادیب نیشابورى (ادیب اوّل) بود. پس از او به درس محمّدتقى ادیب نیشابورى (ادیب ثانى) حاضر شد و صرف و نحو و منطق و معانى و بیان و بدیع را در محضر این دو استاد ادبیات عرب فرا گرفت.

محمّدتقى شریعتى کتاب قوانین الاصول را نزد مرحوم حاج شیخ محمّدکاظم دامغانى و شرح لمعه را نزد مرحوم ارتضاء و حاج میرزا احمد مدرّس یزدى و مکاسب را در محضر میرزا حسین فقیه سبزواری (م، ۱۳۸۶ ق)، و بقیّۀ دروس سطح را در محضر استادان بزرگى چون شیخ هاشم قزوینى، میرزا ابوالقاسم الهى و دیگران فرا گرفت.

فعالیتهای اجتماعی و سیاسی

تدریس:

در زمانی که مدارس و حوزه‌هاى علمیّه به امر رضا شاه برچیده مى‌شد و طلاّب را باجبار به نظام وظیفه روانه می‌کردند، این امر موجب از رونق افتادن تحصیل و تدریس در حوزه‌ها گردید، و استاد شریعتى وقتی با چنین مانع بزرگى روبرو شد، تصمیم گرفت که براى شناساندن اسلام به نسل جوان به وزارت فرهنگ (آموزش و پرورش) رود.

او از سال ۱۳۰۹ شمسی ابتدا در مدرسه ملّی «شرافت» مشهد، کار تدریس را آغاز کرد و چند سال بعد که صلاحیت علمی و شایستگی تدریس وی از سوی اداره فرهنگ تایید شد و طبق مقررات اداری به طور رسمی استخدام گردید، در دبیرستان «ابن یمین» هم به تدریس پرداخت. فعالیّت‌های ضمن تدریس وی، موجب شد که مسئولیت اداره هر دو نوبت روزانه و شبانه آن دبیرستان را به عهده بگیرد. وی علاوه بر تدریس و کارهای یاد شده، در دبیرستان «شاه رضا»‌ی آن روز و دبیرستان «فردوسی» نیز ساعاتی را به تدریس ادبیات و شرعیّات اختصاص داد.

پایان دوران معلّمی و تدریس استاد، دوره تدریس در دانشکده الهیّات و معارف اسلامی مشهد بود. این دانشکده از آغاز تاسیس (۱۳۳۷ ش.) به مدت سه سال پذیرای تدریس درس‌های تفسیر قرآن و ترجمه و شرح نهج‌البلاغه به وسیله استاد شریعتی برای دانشجویان آن‌جا بود.

او در سال ۱۳۴۱ از خدمت در آموزش‌وپرورش خراسان بازنشسته شد و پس از آن در ماه‌های رمضان سال‌های ۱۳۴۴ و ۱۳۴۵ در مسجد هدایت تهران، تفسیر قرآن می‌گفت. بیـن سـال‌های ۱۳۴۳ تـا ۱۳۵۱ در حسینیۀ ارشاد تهـران سخنرانی می‌کرد تا دسـتگیر شـد و یک سال‌ونیم در زنـدان قزل‌قلعه حبس بـود. از این به بعد به دلیل کهولت سن کمتر در امور سیاسی شرکت می‌کرد و تا آخـر عمر خویش بـه تدریس پرداخت.

مبارزه با کمونیستها:

استاد شریعتی بر این باور بود که آیندهٔ کشور به سرنوشت جوانان تحصیلکرده گره خورده‌است و باید به نحوی اسلام را به آنان آموزش داد که با ملزومات دوران مدرن همخوانی و سازگاری داشته باشد. از آنجایی که اسلامی که او از آن سخن می‌گفت با اسلامی که روحانیون سنتی مطرح می‌کردند تفاوت داشت، کار او دشوار می‌نمود.

وی در سال ۱۳۲۰ کارزاری تک‌نفره را برای نشر آنچه او روح متعالی و مترقی اسلام می‌دانست آغاز کرد. در سال ۱۳۲۳ کانون نشر حقایق اسلامی را با هدف مقابله با نفوذ بی‌خدایی که توسط کمونیست‌ها ترویج داده می‌شد، در مشهد بنیان گذارد. از دیگر اهداف تأسیس کانون، بازگرداندن روشنفکران مسلمانی بود که به دلیل احساس نفرت از کهنه‌پرستی و تاریک‌اندیشی روحانیون از اسلام روی گردانده و به آغوش کسروی ها (که اعتقاد به انحراف تشیع از اسلام داشتند) پناه برده بودند. با این وجود گرایش‌های مدرن و معتدل کانون نشر حقایق اسلامی، نهایتاً ضدیت مراجع قدرت شیعه در مشهد را برانگیخت. استاد شریعتی با مواضع حزب توده دربارهٔ عدالت اجتماعی و برابری موافق بود و آن‌ها را سازگار با اسلام می‌یافت؛ اما با فلسفهٔ ماده‌گرای آن مخالفت می‌کرد. همچنین معتقد بود که برخی از آیین‌ها و مراسم مذهبی تشیع پیوندی با اسلام راستین ندارند و ریشهٔ آن‌ها را در انحرافاتی می‌دید که در دوران صفویه سنگ‌ بنایشان گذارده شده بود. این عقاید موجب شده بود که روحانیان سنتی در مشهد شایعه‌هایی پیرامون سنی، وهابی، و حتی بابی بودن او مطرح کنند.

آثار و تألیفات

برخی از آثار استاد شریعتی عبارتند از:

آغاز وحی
اصول عقاید و اخلاق شریعتی
امامت در نهج البلاغه
تعلیمات دینی
تفسیر نوین
خلافت و ولایت از نظر قرآن و سنت
کارنامه کانون نشر حقایق اسلامی مشهد
مبانی اقتصادی در اسلام
مهدی موعود امم
علی شاهد رسالت
نیایش
وحی و نبوت در پرتو قرآن

وفات

سرانجام روح این استاد متفکر در 31 فروردین سال 1366 دعوت حق را لبیک گفت و پیکر مطهرش در جوار مرقد امام رضا (ع) به خاک سپرده شد.

منابع

محمد تقی شریعتی، سایت رحماء.
ویکی نور.

آرشیو عکس و تصویر

محمدتقی شریعتی در جوانی
محمدتقی شریعتی در حلقه شاگردان
محمدتقی شریعتی در حین سخنرانی در مسجد گوهرشاد حرم امام رضا علیه السلام
محمدتقی شریعتی و فرزندش علی شریعتی
از راست: رشید بیضون، سید محمدهادی حسینی میلانی، محمدتقی شریعتی و محمد واعظ زاده خراسانی
محمدتقی شریعتی در لباس احرام در حین انجام مناسک حج
محمدتقی شریعتی
محمدتقی شریعتی، مرتضی مطهری، سید محمد حسینی بهشتی و فضل الله مهدی زاده محلاتی در کاروان حج
جلد پرونده محمدتقی شریعتی در ساواک
از راست: سید غلامرضا سعیدی، محمدتقی شریعتی، سید محمود علایی طالقانی، حسین لنکرانی و ناشناس
نشسته از راست: محمدحسین مطهری و سید محمدحسین طباطبایی - ایستاده از راست: مرتضی مطهری و محمدتقی شریعتی
محمدتقی شریعتی در منزل شخصی
از راست: محمد پیشگاهی فرد، محمدتقی شریعتی و محمد مفتح
1. محمدتقی شریعتی و 2. سید علی حسینی خامنه ای
اقامه نماز میت محمدتقی شریعتی در حرم امام رضا علیه السلام
سنگ یادبود محمدتقی شریعتی در صحن آزادی حرم امام رضا علیه السلام

@@ سطر ۱۱: / سطر ۱۱: @@
 }}
-استاد محمدتقی شریعتی(1286- 1366ش) معروف به «سقراط خراسان» یکی از نخبگان سیاسی و دینی معاصر کشور و پدر علی شریعتی بودند که در طول 80 سال عمر گرانقدر خود منشاء خدمات بسیاری در عرصه فرهنگی و سیاسی بوده است.
+'''استاد محمدتقی شریعتی''' (1286- 1366ش) معروف به «سقراط خراسان» یکی از نخبگان سیاسی و دینی معاصر کشور و پدر علی شریعتی بودند که در طول 80 سال عمر گرانقدر خود منشاء خدمات بسیاری در عرصه فرهنگی و سیاسی بوده است.
-استاد شریعتی در روستای مزینان سبزوار در سال 1286 شمسی در خانواده ای روحانی به دنیا آمد.
-==تحصیلات==
+محمدتقی شریعتی از مصلحان و نوگرایان اسلامی و از پیشقراولان تفکر جدید اسلامی در ایران معاصر است. وی در برنامه‌های اصلاحی خویش تکیه به قرآن داشت و از مفسران و قرآن‌شناسان بزرگ این عصر به شمار می‌رفت.
-ایشان بعد از فراگیری علوم مقدماتی در نزد پدر و عموی خویش در سن 20 سالگی به [[مشهد]] رفت تا تحصیلات حوزوی‌اش را در [[حوزه علميه|حوزهٔ علمیه]] مشهد ادامه دهد.
+شایان ذکر است که تأسیس کانون نشر حقایق اسلامی یکی ار اقدامات استاد شریعتی بود که با هدف گسترش روح متعالی و مترقی اسلام و مقابله با فعالیت‌های حزب توده و کسرویست‌ها بنیان گذارده شده بود.
-پس از گذراندن دروس مقدمات و در حالی که دورهٔ سطح را آغاز نموده بود، حوزهٔ علمیه را به قصد تدریس در مدارس ملی ترک کرد و به شغل معلمی در دبستان ها و دبیرستان های مشهد اشتغال نمود و بعد از تاسیس دانشکده الهیات مشهد، در این دانشکده به تفسیر [[قرآن]] و [[نهج البلاغة|نهج البلاغه]] همت گماشت.
-او بر این باور بود که آیندهٔ کشور به سرنوشت جوانان تحصیلکرده گره خورده‌است و باید به نحوی [[اسلام]] را بدانان آموزش داد که با ملزومات دوران مدرن همخوانی و سازگاری داشته باشد.
-از آنجایی که اسلامی که او از آن سخن می‌گفت با اسلامی که روحانیون سنتی مطرح می‌کردند تفاوت داشت، کار او دشوار می‌نمود.
-==آغاز مبارزه با کمونیست ها==
-استاد شریعتی در سال ۱۳۲۰ کارزاری تک‌نفره را برای نشر آنچه او روح متعالی و مترقی اسلام می‌دانست آغاز کرد. در سال ۱۳۲۳ کانون نشر حقایق اسلامی را با هدف مقابله با نفوذ بی‌خدایی که توسط کمونیست‌ها ترویج داده می‌شد، در مشهد بنیان گذارد. از دیگر اهداف تأسیس کانون، بازگرداندن روشنفکران مسلمانی بود که به دلیل احساس نفرت از کهنه‌پرستی و تاریک‌اندیشی روحانیون از اسلام روی گردانده و به آغوش کسرویست‌ها (اعتقاد به انحراف [[شیعه|تشیع]] از اسلام داشتند) پناه برده بودند. با این وجود گرایش‌های مدرن و معتدل کانون نشر حقایق اسلامی، نهایتاً ضدیت مراجع قدرت [[شیعه]] در مشهد را برانگیخت.
+== ولادت ==
-استاد شریعتی با مواضع حزب توده دربارهٔ [[عدالت]] اجتماعی و برابری موافق بود و آن‌ها را سازگار با اسلام می‌یافت؛ اما با فلسفهٔ ماده‌گرای آن مخالفت می‌کرد. همچنین معتقد بود که برخی از آیین‌ها و مراسم مذهبی تشیع پیوندی با اسلام راستین ندارند و ریشهٔ آن‌ها را در انحرافاتی می‌دید که در دوران [[صفویه]] سنگ‌بنایشان گذارده شده بود.
+محمّدتقى شریعتى در سال 1286 شمسی در روستاى مزینان از توابع سبزوار، در خانواده‌اى روحانى به دنیا آمد.
-این عقاید موجب شده بود که روحانیان سنتی در مشهد شایعه‌هایی پیرامون [[اهل سنت|سنی]]، [[وهابیت|وهابی]]، و حتی [[بابیه|بابی]] بودن او مطرح کنند.
+پدرش آقا شیخ محمود، که از تحصیلات عالى برخوردار بود، به فتق و رتق امور شرعى اهالى مزینان اشتغال داشت. جدّ او، مرحوم آخوند ملاّ قربانعلى، که به حکیم آخوند اشتهار داشت، از شاگردان برجستۀ [[حاج ملاهادی سبزواری|حاج ملاّ هادى سبزوارى]] (صاحب منظومه) بود و میان او و حاجى سبزواری، مکاتباتى [[فلسفه|فلسفى]] به جاى مانده است.
-==هدف تاسیس کانون نشر حقایق اسلامی==
+==تحصیل و استادان==
-شایان ذکر است که تأسیس کانون نشر حقایق اسلامی یکی ار اقدامات استاد شریعتی بود که با هدف گسترش روح متعالی و مترقی اسلام و مقابله با فعالیت‌های حزب توده و کسرویست‌ها بنیان گذارده شده بود.
+محمدتقی شریعتی بعد از فراگیری علوم مقدماتی در نزد پدر و عموی خویش، در سن 20 سالگی به [[مشهد]] رفت تا تحصیلات حوزوی‌اش را در [[حوزه علميه|حوزهٔ علمیه]] مشهد در مدرسۀ فاضل خان ادامه دهد.
-سرانجام روح این استاد متفکر در 31 فروردین سال 1366 دعوت حق را لبیک گفت و پیکر مطهرش در جوار مرقد [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] (ع) به خاک سپرده شد.
-==آثار استاد شریعتی==
+نخستین استاد او در این مدرسه، عبدالجواد ادیب نیشابورى (ادیب اوّل) بود. پس از او به درس محمّدتقى ادیب نیشابورى (ادیب ثانى) حاضر شد و [[صرف]] و [[علم نحو|نحو]] و [[منطق]] و [[علم معانی|معانى]] و [[علم بیان|بیان]] و [[علم بدیع|بدیع]] را در محضر این دو استاد [[ادبیات عرب]] فرا گرفت.
+محمّدتقى شریعتى کتاب [[قوانین الاصول (کتاب)|قوانین الاصول]] را نزد مرحوم حاج شیخ محمّدکاظم دامغانى و [[شرح لمعه]] را نزد مرحوم ارتضاء و حاج میرزا احمد مدرّس یزدى و [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]] را در محضر [[سید حسین فقیه سبزواری|میرزا حسین فقیه سبزواری]] (م، ۱۳۸۶ ق)، و بقیّۀ دروس سطح را در محضر استادان بزرگى چون شیخ هاشم قزوینى، میرزا ابوالقاسم الهى و دیگران فرا گرفت.
+== فعالیتهای اجتماعی و سیاسی ==
+'''تدریس:'''
+در زمانی که مدارس و حوزه‌هاى علمیّه به امر رضا شاه برچیده مى‌شد و طلاّب را باجبار به نظام وظیفه روانه می‌کردند، این امر موجب از رونق افتادن تحصیل و تدریس در حوزه‌ها گردید، و استاد شریعتى وقتی با چنین مانع بزرگى روبرو شد، تصمیم گرفت که براى شناساندن [[اسلام]] به نسل جوان به وزارت فرهنگ (آموزش و پرورش) رود.
+او از سال ۱۳۰۹ شمسی ابتدا در مدرسه ملّی «شرافت» مشهد، کار تدریس را آغاز کرد و چند سال بعد که صلاحیت علمی و شایستگی تدریس وی از سوی اداره فرهنگ تایید شد و طبق مقررات اداری به طور رسمی استخدام گردید، در دبیرستان «ابن یمین» هم به تدریس پرداخت. فعالیّت‌های ضمن تدریس وی، موجب شد که مسئولیت اداره هر دو نوبت روزانه و شبانه آن دبیرستان را به عهده بگیرد. وی علاوه بر تدریس و کارهای یاد شده، در دبیرستان «شاه رضا»‌ی آن روز و دبیرستان «فردوسی» نیز ساعاتی را به تدریس ادبیات و شرعیّات اختصاص داد.
+پایان دوران معلّمی و تدریس استاد، دوره تدریس در دانشکده الهیّات و معارف اسلامی مشهد بود. این دانشکده از آغاز تاسیس (۱۳۳۷ ش.) به مدت سه سال پذیرای تدریس درس‌های [[تفسیر قرآن]] و ترجمه و شرح [[نهج البلاغة|نهج‌البلاغه]] به وسیله استاد شریعتی برای دانشجویان آن‌جا بود.
+او در سال ۱۳۴۱ از خدمت در آموزش‌وپرورش [[خراسان]] بازنشسته شد و پس از آن در ماه‌های [[ماه رمضان|رمضان]] سال‌های ۱۳۴۴ و ۱۳۴۵ در [[مسجد]] هدایت [[تهران]]، تفسیر قرآن می‌گفت. بیـن سـال‌های ۱۳۴۳ تـا ۱۳۵۱ در [[حسینیه|حسینیۀ]] ارشاد تهـران سخنرانی می‌کرد تا دسـتگیر شـد و یک سال‌ونیم در زنـدان قزل‌قلعه حبس بـود. از این به بعد به دلیل کهولت سن کمتر در امور سیاسی شرکت می‌کرد و تا آخـر عمر خویش بـه تدریس پرداخت.
+'''مبارزه با کمونیستها:'''
+استاد شریعتی بر این باور بود که آیندهٔ کشور به سرنوشت جوانان تحصیلکرده گره خورده‌است و باید به نحوی [[اسلام]] را به آنان آموزش داد که با ملزومات دوران مدرن همخوانی و سازگاری داشته باشد.
+از آنجایی که اسلامی که او از آن سخن می‌گفت با اسلامی که روحانیون سنتی مطرح می‌کردند تفاوت داشت، کار او دشوار می‌نمود.
+وی در سال ۱۳۲۰ کارزاری تک‌نفره را برای نشر آنچه او روح متعالی و مترقی اسلام می‌دانست آغاز کرد. در سال ۱۳۲۳ کانون نشر حقایق اسلامی را با هدف مقابله با نفوذ بی‌خدایی که توسط کمونیست‌ها ترویج داده می‌شد، در [[مشهد]] بنیان گذارد. از دیگر اهداف تأسیس کانون، بازگرداندن روشنفکران مسلمانی بود که به دلیل احساس نفرت از کهنه‌پرستی و تاریک‌اندیشی روحانیون از اسلام روی گردانده و به آغوش کسروی ها (که اعتقاد به انحراف [[شیعه|تشیع]] از اسلام داشتند) پناه برده بودند. با این وجود گرایش‌های مدرن و معتدل کانون نشر حقایق اسلامی، نهایتاً ضدیت مراجع قدرت [[شیعه]] در مشهد را برانگیخت.
+استاد شریعتی با مواضع حزب توده دربارهٔ [[عدالت]] اجتماعی و برابری موافق بود و آن‌ها را سازگار با اسلام می‌یافت؛ اما با فلسفهٔ ماده‌گرای آن مخالفت می‌کرد. همچنین معتقد بود که برخی از آیین‌ها و مراسم مذهبی تشیع پیوندی با اسلام راستین ندارند و ریشهٔ آن‌ها را در انحرافاتی می‌دید که در دوران [[صفویه]] سنگ‌ بنایشان گذارده شده بود.
+این عقاید موجب شده بود که روحانیان سنتی در مشهد شایعه‌هایی پیرامون [[اهل سنت|سنی]]، [[وهابیت|وهابی]]، و حتی [[بابیه|بابی]] بودن او مطرح کنند.
+== آثار و تألیفات ==
+برخی از آثار استاد شریعتی عبارتند از:
 #آغاز وحی
@@ سطر ۴۶: / سطر ۶۶: @@
 #وحی و نبوت در پرتو قرآن
-==منبع==
+==وفات==
-محمد تقی شریعتی، سایت رحماء.
+سرانجام روح این استاد متفکر در 31 فروردین سال 1366 دعوت حق را لبیک گفت و پیکر مطهرش در جوار مرقد [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] (ع) به خاک سپرده شد.
+==منابع==
+* محمد تقی شریعتی، سایت رحماء.
+* ویکی نور.
 ==آرشیو عکس و تصویر==

محمدتقی شریعتی: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۰۶

محتویات

ولادت

تحصیل و استادان

فعالیتهای اجتماعی و سیاسی

آثار و تألیفات

وفات

منابع

آرشیو عکس و تصویر

منوی ناوبری

ابزارهای شخصی

فضاهای نام

گویش‌ها

بازدیدها

بیشتر

جستجو

ناوبری

ابزارها

در دانشنامه‌های همسو

پیمایش‌گر قرآن

سایر سایت‌ها