منابع و پی نوشتهای متوسط
جامعیت مقاله متوسط
شناسه ناقص است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

مجدالدین ابن اثیر: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۲ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن محمد بن محمد بن عبدالکریم بن عبدالواحد شیبانى جزرى، معروف به مجدالدین ابن اثیر (544-606 ق) یکى از سه فرزند عالم محمد شیبانى جزرى،<ref>این سه برادر در علوم اسلامى به ویژه در ادبیات عرب، [[تاریخ اسلام]] و [[صحابی|صحابه]] شناسى و حدیث شناسى نقش و تأثیر بسزایى داشتند.</ref> [[علم رجال|رجالى‌]]، [[تفسیر قرآن|مفسر]]، مُحدِّث‌ و فقيه‌ [[شافعی|شافعى‌]] در [[عراق|عراق‌]] و نویسنده کتاب [[النهایه فی غریب الحدیث و الاثر|النهایة فى غریب الحدیث و الاثر]] است.
+
«مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن محمد شیبانى جزرى»، معروف به «مجدالدین ابن اثیر» (۵۴۴-۶۰۶ ق)، محدث،‌ رجالى‌، مفسر و فقیه‌ [[شافعی|شافعى‌]] مذهب است. مجدالدین در [[فقه]]، [[حدیث]]، [[علم رجال|رجال]]، [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و [[ادبیات عرب]] متخصص و صاحب اثر بود. کتاب «[[النهایه فی غریب الحدیث و الاثر|النهایة فى غریب الحدیث و الأثر]]» از معروفترین تألیفات اوست.
 +
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = مجدالدین مبارک ابن اثیر
 +
||تصویر=
 +
||زادروز = ۵۴۴ هجری
 +
|زادگاه = سوریه
 +
|وفات =  ۶۰۶ هجری
 +
|مدفن = موصل، عراق
 +
|اساتید = یحیى بن سعدون قرطبى، سعید بن دهّان، عبدالله بن احمد طوسى، ابوالفرج عبدالمنعم حّرانى،...
 +
|شاگردان = ابوالفتح محمد شهاب‌الدین، فخرالدین بن بخارى، عبدالمحسن بن محمد حامض،...
 +
|آثار = [[النهایه فی غریب الحدیث و الاثر|النهایة فى غریب الحدیث والاثر]]، [[المختار من مناقب الأخيار (کتاب)|المختار فى مناقب الاخیار]]، الانصاف فى الجمع بین الکشف و الکشاف، جامع الاصول الستة فى أحادیث الرسول،...
 +
}}
 +
==زندگی‌نامه==
  
==زندگی نامه==
+
مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن محمد شیبانى جزرى در سال ۵۴۴ هـ.ق در جزیره ابن عمر (شهر مرزی‌ میان‌ [[سوریه|سوریه‌]] و [[ترکیه|ترکیه‌]]) تولد و رشد یافت. او به همراه دو برادر دیگرش -یعنی [[عزالدین ابن اثیر]] (م، ۶۳۰ ق) صاحب [[اسدالغابه فی معرفة الصحابه|اُسد الغابه]] و ضیاءالدین ابن اثیر (م، ۶۳۷ ق) صاحب «المثل السائر فى ادب الکاتب و الشاعر»-، در علوم اسلامى به ویژه در [[ادبیات عرب]]، [[تاریخ اسلام]] و [[حدیث]] شناسى نقش و تأثیر بسزایى داشتند.
  
ابن اثیر در سال 544 هـ.ق در جزیره ابن عمر (اكنون‌ شهر مرزي‌ ميان‌ سوريه‌ و تركيه‌) تولد و رشد یافت و پس از بیست سالگى به شهر موصل رفته و در آن دیار جایگاه رفیعى یافت و کتاب هاى خود را در همانجا تألیف نمود و از این طریق شهرت پیدا کرد. او در موصل به خدمت امیر مجاهدالدین درآمد و پس از او در خدمت عزالدین محمود و نورالدین ارسلانى بود. او قبل از اقامت در موصل به قصد تحصیل دانش حدیثى به [[بغداد]] نیز مسافرت کرده و در موصل درگذشت.
+
مجدالدین بن اثیر به قصد تحصیل دانش حدیثى به [[بغداد]] مسافرت کرد. پس از بیست سالگى به شهر موصل رفت و کتابهاى خود را در همانجا تألیف نمود و از این طریق شهرت پیدا کرد. علماى [[اهل سنت]] او را از محاسن روزگار دانسته و او را در دیندارى به عنوان ضرب المثل ذکر کرده و گفته اند که بر طریق مستقیم ملازمت داشت و این سخن به معناى این است که در مذهبش پیرو عقاید اهل سنت بود و از عقاید [[شیعه]] پیروى نکرده است.  
  
==ویژگی های ابن اثیر==
+
مجدالدین‌ آن‌ زمان‌ که‌ در موصل‌ مى‌زیست‌، به‌ اتابکان‌ زنگى‌ موصل‌ که‌ از سوی‌ سلجوقیان‌ فرمانروای‌ آنجا بودند، نزدیک‌ شد و به‌ وسیله چند تن‌ از حاکمان‌ زنگى‌ به‌ مقام‌ مشاور ویژه‌ و نیز منشى‌ خاص‌ دست‌ یافت‌. وی‌ مدتى‌ خزانه‌دار سیف‌الدین‌ غازی‌ بن‌ مَودود بن‌ زنگى‌ (م، ۵۷۶ ق‌) بود و پس‌ از آن‌ مدتى‌ نیز توسط سیف‌الدین‌ به‌ سرپرستى‌ [[دیوان (تشکیلات اداری)|دیوان‌]] جزیرة ابن‌ عُمَر گمارده‌ شد، آنگاه‌ به‌ موصل‌ بازگشت‌ و مقام‌ نیابت‌ دیوان‌ را از سوی‌ وزیر جلال‌الدین‌ ابوالحسن‌ على‌ بن‌ منصور اصفهانى‌ عهده‌دار شد و پس‌ از آن‌ نزد مجاهدالدین‌ قایماز (م، ۵۹۵ ق‌) راه‌ یافت‌ و در آنجا به‌ مقام‌ بلندی‌ رسید.
  
مجدالدین در [[فقه]] و [[حدیث]] متخصص بود و به ادبیات عرب و [[علوم قرآن]] تسلط کافى داشت. مذهب او شافعى بود و علماى [[اهل سنت]] او را از محاسن روزگار دانسته و او را در دیندارى به عنوان ضرب المثل ذکر کرده و گفته اند که بر طریق مستقیم ملازمت داشت و این سخن به معناى این است که در مذهبش پیرو عقاید اهل سنت بود و از عقاید [[شیعه]] پیروى نکرده است. او به گفته برادرش [[عزالدین ابن اثیر]] در اصولَیْن (یعنى [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول فقه]] و [[علم کلام]]) متبحر بود.
+
هنگامى‌ که‌ در ۵۸۹ ق. مجاهدالدین‌ دستگیر و زندانى‌ شد و عزّالدّین‌ مسعود جانشین‌ وی‌ گردید، وی‌ در خدمت‌ مسعود درآمد و پس‌ از درگذشت‌ او به‌ جانشین‌ وی‌ نورالدین‌ ارسلان‌ شاه‌ پیوست‌ و در فرمانروایى‌ نورالدین‌ ارسلان‌ شاه‌ پیوست‌ و در فرمانروایى‌ نورالدین‌ قدرتى‌ عظیم‌ یافت‌. ابن اثیر سرانجام در سال ۶۰۶ ق. در موصل درگذشت.  
  
==اساتید ابن اثیر==
+
==استادان و شاگردان==
  
اساتید مهم وى عبارت بودند از: یحیى بن سعدون قرطبى (م 567 ق)، سعید بن دهّان، عبدالله بن احمد بن محمد طوسى، خطیب شهر موصل، ابوالفرج عبدالمنعم حّرانى (م 596 ق) و عبدالوهاب بن سکینه صوفى شافعى (م 607 ق).  
+
برخی از اساتید ابن اثیر عبارت بودند از: یحیى بن سعدون قرطبى (م، ۵۶۷ ق)، سعید بن دهّان، عبدالله بن احمد بن محمد طوسى (خطیب شهر موصل)، ابوالفرج عبدالمنعم حّرانى (م، ۵۹۶ ق) و عبدالوهاب بن سکینه صوفى [[شافعی|شافعى]] (م، ۶۰۷ ق).  
  
مهمترین شاگردان او نیز عبارت بودند از: فرزند خودش ابوالفتح محمد شهاب الدین (م 596 ق)، فخرالدین بن بخارى (م 646 ق) و تاج الدین عبدالمحسن بن محمد حامض.
+
همچنین برخی شاگردان او عبارتند از: فرزندش ابوالفتح محمد شهاب الدین (م، ۵۹۶ ق)، فخرالدین بن بخارى (م، ۶۴۶ ق) و تاج الدین عبدالمحسن بن محمد حامض.
 
 
==مجدالدین در دستگاه سلجوقیان==
 
 
 
مجدالدين‌ آن‌ زمان‌ كه‌ در موصل‌ مى‌زيست‌، به‌ اتابكان‌ زنگى‌ موصل‌ كه‌ از سوي‌ سلجوقيان‌ فرمانرواي‌ آنجا بودند، نزديك‌ شد و به‌ وسيله چند تن‌ از حاكمان‌ زنگى‌ به‌ مقام‌ مشاور ويژه‌ و نيز منشى‌ خاص‌ دست‌ يافت‌. وي‌ مدتى‌ خزانه‌دار سيف‌الدين‌ غازي‌ بن‌ مَودود بن‌ زنگى‌ (د576ق‌/1180م‌) بود و پس‌ از آن‌ مدتى‌ نيز توسط سيف‌الدين‌ به‌ سرپرستى‌ ديوان‌ جزيرة ابن‌ عُمَر گمارده‌ شد، آنگاه‌ به‌ موصل‌ بازگشت‌ و مقام‌ نيابت‌ ديوان‌ را از سوي‌ وزير جلال‌الدين‌ ابوالحسن‌ على‌ بن‌ منصور اصفهانى‌ عهده‌دار شد و پس‌ از آن‌ نزد مجاهدالدين‌ قايْماز (د595ق‌/ 1199م‌) راه‌ يافت‌ و در آنجا به‌ مقام‌ بلندي‌ رسيد.
 
 
 
هنگامى‌ كه‌ در 589ق‌/1193م‌ مجاهدالدين‌ دستگير و زندانى‌ شد و عزّالدّين‌ مسعود جانشين‌ وي‌ گرديد، وي‌ در خدمت‌ مسعود درآمد و پس‌ از درگذشت‌ او به‌ جانشين‌ وي‌ نورالدين‌ ارسلان‌ شاه‌ پيوست‌ و در فرمانروايى‌ نورالدين‌ ارسلان‌ شاه‌ پيوست‌ و در فرمانروايى‌ نورالدين‌ قدرتى‌ عظيم‌ يافت‌.
 
 
 
==آثار ابن اثیر==
 
 
 
از مهمترین کتابهاى او مى توان به این موارد اشاره کرد:
 
 
 
#[[النهایه فی غریب الحدیث و الاثر|النهایة فى غریب الحدیث والاثر]]
 
#الانصاف فى الجمع بین الکشف و الکشاف که کتابى در مقام محاکمه و قضاوت درباره مطالب دو کتاب تفسیرى مهم اهل سنت، یعنى تفسیر «الکشف و البیان» معروف به تفسیر ثعلبى و تفسیر «[[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل|الکشاف]]» معروف به تفسیر [[جارالله زمخشری|زمخشرى]] معتزلى مى باشد.
 
#جامع الاصول الستة فى احادیث الرسول. این کتاب در واقع بازنویسى و تدوین جدیدى از کتابهاى شش گانه مهم اهل سنت در زمینه حدیث است که او همه احادیث [[صحاح سته]] را غیر از کتاب [[سنن ابن ماجه]] در آن گردآورى کرده است. او این کتاب را بر اساس کتاب رزین بن معاویة اندلسى تدوین کرده و زیاداتى را نیز بر آن افزوده است.
 
#المختار فى مناقب الاخیار
 
#تجرید اسماء الصحابة
 
#مثال الطالب فى شرح طوال الغرائب. او این کتاب را پس از تألیف کتابش النهایة فى غریب الحدیث تألیف کرده و در آن به شرح احادیث طولانى و متوسط پرداخته است که در آنها الفاظ و تعابیر غریب زیادى بکار رفته است.
 
#کتاب تفسیر [[قرآن]] که در چهار مجلد بوده است.
 
 
 
==پانویس==
 
{{پانویس}}
 
  
 +
==آثار و تألیفات==
 +
از مهمترین کتابهاى ابن اثیر مى توان به این موارد اشاره کرد:
 +
#[[النهایه فی غریب الحدیث و الاثر|النهایة فى غریب الحدیث والاثر]]؛
 +
#الانصاف فى الجمع بین الکشف و الکشاف؛ کتابى در مقام قضاوت درباره مطالب دو کتاب تفسیرى مهم [[اهل سنت]]، یعنى تفسیر «[[الکشف و البیان عن تفسیر القرآن (کتاب)|الکشف و البیان]]» ثعلبى و تفسیر «[[الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل (کتاب)|الکشاف]]» [[جارالله زمخشری|زمخشرى]] مى باشد.
 +
#جامع الاصول الستة فى احادیث الرسول؛ این کتاب در واقع بازنویسى و تدوین جدیدى از [[صحاح سته]] اهل سنت در زمینه حدیث است که او همه احادیث آن کتب را غیر از «[[سنن ابن ماجه]]» گردآورى کرده است.
 +
#[[المختار من مناقب الأخیار (کتاب)|المختار فى مناقب الاخیار]]؛ کتابی در شرح حال و اخبار و آثار [[صحابه]] و [[تابعین]]؛
 +
#تجرید اسماء الصحابة؛
 +
#مثال الطالب فى شرح طوال الغرائب؛ او این کتاب را پس از تألیف کتابش «النهایة فى غریب الحدیث» تألیف کرده و در آن به شرح احادیث طولانى و متوسط پرداخته که در آنها الفاظ و تعابیر غریب زیادى بکار رفته است.
 +
#کتابی در [[تفسیر قرآن]] که در چهار مجلد بوده است.
 
==منابع==
 
==منابع==
 
+
*[[دائرة المعارف بزرگ اسلامی|دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]؛ مدخل "ابن اثیر، ابوالسعادات" از حسن‌ یوسفى‌ اشکوری‌.
*[[دائرة المعارف بزرگ اسلامی|دائره المعارف بزرگ اسلامی]]؛ مدخ "ابن اثير، ابوالسعادات" از حسن‌ يوسفى‌ اشكوري‌، در دسترس در [http://lib.eshia.ir/23022/2/859 کتابخانه فقاهت]، بازیابی: 2 آذر 1392.
+
*[http://ramuzi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=۲۹۷:۱۳۹۱-۰۶-۲۰-۰۵-۱۱-۴۴&catid=۶۲:۱۳۹۱-۰۶-۱۴-۰۵-۳۴-۵۵ "مجدالدین بن اثیر"، سایت اطلاع‌رسانی راموزی]، بازیابی: ۲ آذر ۱۳۹۲.
*[http://ramuzi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=297:1391-06-20-05-11-44&catid=62:1391-06-14-05-34-55 مجدالدین بن اثیر، سایت اطلاع رسانی راموزی]، بازیابی: 2 آذر 1392.
+
{{سنجش کیفی
 
+
|سنجش=شده
 +
|شناسه= متوسط
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= متوسط
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده=دارد
 +
}}
 
[[رده:علمای قرن ششم]]
 
[[رده:علمای قرن ششم]]
 
[[رده:محدثان]]
 
[[رده:محدثان]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۵۶

«مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن محمد شیبانى جزرى»، معروف به «مجدالدین ابن اثیر» (۵۴۴-۶۰۶ ق)، محدث،‌ رجالى‌، مفسر و فقیه‌ شافعى‌ مذهب است. مجدالدین در فقه، حدیث، رجال، تفسیر و ادبیات عرب متخصص و صاحب اثر بود. کتاب «النهایة فى غریب الحدیث و الأثر» از معروفترین تألیفات اوست.

نام کامل مجدالدین مبارک ابن اثیر
زادروز ۵۴۴ هجری
زادگاه سوریه
وفات ۶۰۶ هجری
مدفن موصل، عراق

Line.png

اساتید

یحیى بن سعدون قرطبى، سعید بن دهّان، عبدالله بن احمد طوسى، ابوالفرج عبدالمنعم حّرانى،...

شاگردان

ابوالفتح محمد شهاب‌الدین، فخرالدین بن بخارى، عبدالمحسن بن محمد حامض،...

آثار

النهایة فى غریب الحدیث والاثر، المختار فى مناقب الاخیار، الانصاف فى الجمع بین الکشف و الکشاف، جامع الاصول الستة فى أحادیث الرسول،...

زندگی‌نامه

مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن محمد شیبانى جزرى در سال ۵۴۴ هـ.ق در جزیره ابن عمر (شهر مرزی‌ میان‌ سوریه‌ و ترکیه‌) تولد و رشد یافت. او به همراه دو برادر دیگرش -یعنی عزالدین ابن اثیر (م، ۶۳۰ ق) صاحب اُسد الغابه و ضیاءالدین ابن اثیر (م، ۶۳۷ ق) صاحب «المثل السائر فى ادب الکاتب و الشاعر»-، در علوم اسلامى به ویژه در ادبیات عرب، تاریخ اسلام و حدیث شناسى نقش و تأثیر بسزایى داشتند.

مجدالدین بن اثیر به قصد تحصیل دانش حدیثى به بغداد مسافرت کرد. پس از بیست سالگى به شهر موصل رفت و کتابهاى خود را در همانجا تألیف نمود و از این طریق شهرت پیدا کرد. علماى اهل سنت او را از محاسن روزگار دانسته و او را در دیندارى به عنوان ضرب المثل ذکر کرده و گفته اند که بر طریق مستقیم ملازمت داشت و این سخن به معناى این است که در مذهبش پیرو عقاید اهل سنت بود و از عقاید شیعه پیروى نکرده است.

مجدالدین‌ آن‌ زمان‌ که‌ در موصل‌ مى‌زیست‌، به‌ اتابکان‌ زنگى‌ موصل‌ که‌ از سوی‌ سلجوقیان‌ فرمانروای‌ آنجا بودند، نزدیک‌ شد و به‌ وسیله چند تن‌ از حاکمان‌ زنگى‌ به‌ مقام‌ مشاور ویژه‌ و نیز منشى‌ خاص‌ دست‌ یافت‌. وی‌ مدتى‌ خزانه‌دار سیف‌الدین‌ غازی‌ بن‌ مَودود بن‌ زنگى‌ (م، ۵۷۶ ق‌) بود و پس‌ از آن‌ مدتى‌ نیز توسط سیف‌الدین‌ به‌ سرپرستى‌ دیوان‌ جزیرة ابن‌ عُمَر گمارده‌ شد، آنگاه‌ به‌ موصل‌ بازگشت‌ و مقام‌ نیابت‌ دیوان‌ را از سوی‌ وزیر جلال‌الدین‌ ابوالحسن‌ على‌ بن‌ منصور اصفهانى‌ عهده‌دار شد و پس‌ از آن‌ نزد مجاهدالدین‌ قایماز (م، ۵۹۵ ق‌) راه‌ یافت‌ و در آنجا به‌ مقام‌ بلندی‌ رسید.

هنگامى‌ که‌ در ۵۸۹ ق. مجاهدالدین‌ دستگیر و زندانى‌ شد و عزّالدّین‌ مسعود جانشین‌ وی‌ گردید، وی‌ در خدمت‌ مسعود درآمد و پس‌ از درگذشت‌ او به‌ جانشین‌ وی‌ نورالدین‌ ارسلان‌ شاه‌ پیوست‌ و در فرمانروایى‌ نورالدین‌ ارسلان‌ شاه‌ پیوست‌ و در فرمانروایى‌ نورالدین‌ قدرتى‌ عظیم‌ یافت‌. ابن اثیر سرانجام در سال ۶۰۶ ق. در موصل درگذشت.

استادان و شاگردان

برخی از اساتید ابن اثیر عبارت بودند از: یحیى بن سعدون قرطبى (م، ۵۶۷ ق)، سعید بن دهّان، عبدالله بن احمد بن محمد طوسى (خطیب شهر موصل)، ابوالفرج عبدالمنعم حّرانى (م، ۵۹۶ ق) و عبدالوهاب بن سکینه صوفى شافعى (م، ۶۰۷ ق).

همچنین برخی شاگردان او عبارتند از: فرزندش ابوالفتح محمد شهاب الدین (م، ۵۹۶ ق)، فخرالدین بن بخارى (م، ۶۴۶ ق) و تاج الدین عبدالمحسن بن محمد حامض.

آثار و تألیفات

از مهمترین کتابهاى ابن اثیر مى توان به این موارد اشاره کرد:

  1. النهایة فى غریب الحدیث والاثر؛
  2. الانصاف فى الجمع بین الکشف و الکشاف؛ کتابى در مقام قضاوت درباره مطالب دو کتاب تفسیرى مهم اهل سنت، یعنى تفسیر «الکشف و البیان» ثعلبى و تفسیر «الکشاف» زمخشرى مى باشد.
  3. جامع الاصول الستة فى احادیث الرسول؛ این کتاب در واقع بازنویسى و تدوین جدیدى از صحاح سته اهل سنت در زمینه حدیث است که او همه احادیث آن کتب را غیر از «سنن ابن ماجه» گردآورى کرده است.
  4. المختار فى مناقب الاخیار؛ کتابی در شرح حال و اخبار و آثار صحابه و تابعین؛
  5. تجرید اسماء الصحابة؛
  6. مثال الطالب فى شرح طوال الغرائب؛ او این کتاب را پس از تألیف کتابش «النهایة فى غریب الحدیث» تألیف کرده و در آن به شرح احادیث طولانى و متوسط پرداخته که در آنها الفاظ و تعابیر غریب زیادى بکار رفته است.
  7. کتابی در تفسیر قرآن که در چهار مجلد بوده است.

منابع