عقیل بن ابیطالب

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

«عقیل بن ابى طالب»، برادر حضرت امیرالمومنین علیه السلام است، کنْیت او ابویزید است. گویند ده سال از برادرش طالب کوچکتر بوده و جعفر ده سال از عقیل و علی علیه السلام ده سال از جعفر (کوچکتر بوده است). و جناب ابوطالب در میان اولاد خود عقیل را افزون دوست مى‌داشت ولهذا حضرت رسول صلى الله علیه و آله و سلم در حق عقیل فرمود: «اِنى لاَُحبُّهُ حبَّینِ حبّا لَهُ وَ حُبّا لِحُبِّ اَبى طالبٍ لَهُ».[۱]

عقیل و علم انساب

گویند در میان عرب مانند عقیل در علم نسب نبود. از براى او وِساده‌اى در مسجد حضرت رسول صلى الله علیه و آله و سلم مى‌گستردند، مى‌آمد بر روى آن نماز مى‌خواند، پس مردم نزد او جمع مى‌گشتند و در علم نسب و ایام عرب از او استفاده مى‌کردند و در آن وقت چشمان او نابینا شده بود و عقیل مبغوض مردم بود به جهت این که از نیک و بد ایشان آگهى داشت.

دیدار عقیل با معاویه

عقیل در حُسن جواب معروف بود، وقتى بر معاویه وارد شد معاویه امر کرد کرسى‌ها نصب کردند و جلساء خود را حاضر کرد. چون عقیل وارد شد، پرسید که خبر ده مرا از لشکر من و لشکر برادرت؟

فرمود: گذشتم بر لشکر برادرم، دیدم شب و روز آن‌ها مثل شب و روز ایام پیغمبر است لکن پیغمبر در میان ایشان نیست، ندیدم احدى از ایشان را مگر مشغول به نماز و عبادت؛ و چون به لشکر تو گذشتم دیدم استقبال کردند مرا جمعى از منافقین که مى‌خواستند رم دهند شتر پیغمبر صلى الله علیه و آله و سلم را در «شب عَقَبَه».

پس پرسید کیست که در طرف راست تو نشسته، اى معاویه؟ گفت: عمرو عاص؛ گفت: این همان است که شش نفر در او مخاصمت کردند و هر کدام او را دعوى دار بودند؛ آخرالامر جزار قریش یعنى شتر کش قریش که عاص بن وائل باشد بر همه غلبه کرد و او را پسر خود گرفت.

(عقیل گفت:) دیگرى کیست؟ گفت: ضحاک بن قیس؛ عقیل گفت: او همان کس است که پدرش تکه و نر بزها را کرایه مى‌داد براى جهانیدن به ماده‌ها.

(عقیل گفت:) دیگرى چه کس است؟ گفت: ابوموسى اشعرى؛ گفت: او ابن السراقه است.

معاویه چون دید ندیمان جُلساء او بى‌کیف شدند خواست ایشان را به دماغ آورد پرسید یا ابایزید! در حق من چه مى‌گوئى؟ گفت: این سؤال را مکن؟! گفت: البته باید جواب دهى. گفت: حمامه را مى‌شناسى، گفت: حمامه کیست؟ عقیل گفت: تو را خبر دادم، این را گفت و برفت؛ معاویه نسابه را طلبید و احوال حمامه را پرسید، گفت: در امانم؟ گفت: بلى، آن مرد نسابه گفت: حمامه جده تو مادر ابوسفیان است که در جاهلیت از زَوانى (زنا کاران) معروفه و صاحب رایت بود.[۲]

وفات

گویند عقیل در اواخر عمر نابینا شد و در سال ۵۰ قمری در سن ۹۶ سالگی از دنیا رفت و در همان خانه ای که در نزدیکی بقیع داشت دفن شد. برخی هم اساساً در این که عقیل در مدینه درگذشته باشد، اظهار تردید کرده و نوشته اند که او در شام درگذشته است.

پانویس

  1. بحارالانوار، ۴۴/۲۸۷ و ۲۸۸.
  2. بحارالانوار، ۳۳/۲۰۰.

منابع

  • حاج شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، قسمت اول، باب سوم: در تاریخ حضرت علی علیه السلام.
  • آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان.
  • دانشنامه رشد.