منابع و پی نوشتهای متوسط
جامعیت مقاله متوسط
شناسه ناقص است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

رجعت: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
 
(۲۰ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{الگو:منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}}
+
{{خوب}}
 +
«رجعت» در لغت به معنای بازگشت است و در اصطلاح عبارت است از بازگشت گروهی از مردگان به دنیا. اعتقاد به رجعت مختص به [[شیعه]] است. در روایات شیعه از بازگشت [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] و [[ائمه]] علیهم السلام به دنیا سخن به میان آمده است؛ همچنین از بازگشت مومنان محض و مشرکان محض. رجعت از موضوعاتی است که امامان شیعه همواره بر آن به عنوان یک اعتقاد اصیل تأکید می‌کرده اند.
  
در لغت به معناي بازگشت است.<ref>المعجم الوسيط ماده رجع، دارالدعوة (مؤسسة ثقافيه لتأليف والطباعة والنشر والتوزيع).</ref> و در اصطلاح عبارت است از اين كه خداي متعال هنگام ظهور [[امام مهدی]] عجل الله تعالی فرجه الشریف برخي از شيعيان و دوستاران آن حضرت را كه قبل از ظهور از دنيا رفته‌اند، را زنده مي‌كند و به دنيا بازمي‌گرداند. تا به ثواب ياري حضرت ولي عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف و مشاهده دولت كريمه‌اش مشرف شوند. و همچنين بعضي از دشمنان ايشان را جهت گرفتن انتقام برمي‌گرداند تا عذاب دنيا را بچشند و به قدرت و شوكت حضرت مهدي عجل الله تعالی فرجه الشریف پي ببرند.<ref>علامه طبرسي، مجمع البيان، ج7، ص367.</ref>
+
==دلایل رجعت در قرآن==
 +
[[قرآن]] نه تنها رجعت را امری محال و ناشدنی نمی‌داند؛ بلکه آن را ممکن و به وقوع آن در امت های گذشته در چندین جای قرآن اشاره کرده است.<ref>جهت مطالعه بیشتر رجوع شود به تفسیر آیات ۵۵، ۲۴۳، ۲۵۹، ۷۳ از [[سوره بقره]] ، [[سوره کهف]]/۲۵، ص ۴۳.</ref> از جمله آیاتی که بر اصل مسأله رجعت دلالت دارد آیه: {{متن قرآن|«وَیوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا مِمَّنْ یکذِّبُ بِآیاتِنَا فَهُمْ یوزَعُونَ»}}؛<ref>[[سوره نمل]]/۸۳.</ref> روزی را که ما از هر امتی، گروهی را از کسانی که آیات ما را تکذیب می‌کردند، محشور می‌کنیم و آنها را نگه می‌داریم تا به یکدیگر ملحق شوند.
  
==رجعت در تعليمات اهل بيت علیهم السلام==
+
باید توجه داشت مقصود از این آیه «[[قیامت|قیامت]]» نیست چون با کلمه «من» تبعیضیه<ref>علامه طبرسی، مجمع البیان، ج۷، ص۳۶۶.</ref> می‌فرماید: «من کلّ امةٍ فوجاٌ» یعنی از هر امتی گروهی را محشور می‌کنیم.
  
رجعت از موضوعاتي است كه امامان بزرگوار [[شيعه]] همواره بر آن به عنوان يك اعتقاد اصيل تأكيد مي‌كرده اند. در حديثي [[امام صادق]] علیه السلام رجعت را از شرائط ايمان شمرده است.<ref>مجلسي، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج53، ص122.</ref> مأمون عباسي از [[امام رضا]] علیه السلام پرسيد، درباره رجعت چه مي‌گوئيد، فرمود: رجعت حق است؛ در امت هاي گذشته بوده و [[قرآن]] از آن ياد كرده است.
+
در حالی که [[قرآن کریم]] درباره [[حشر]] روز قیامت می‌فرماید: {{متن قرآن|«وَحَشَرْنَاهُمْ فَلَمْ نُغَادِرْ مِنْهُمْ أَحَدًا»}}؛<ref>[[سوره کهف]]/ ۴۷.</ref> همه آنان (انسانها) را برمی‌انگیزانیم و احدی از ایشان را فرو گذار نخواهیم کرد.
  
پيغمبر اكرم صلی الله علیه و آله فرمودند: هر آنچه در امت هاي پيشين واقع شده نظير آن در اين امّت نيز واقع مي‌شود.<ref>محمدي ري شهري، ميزان الحكمة، ج ص 1036، دارالحديث، بيروت - لبنان، 1419، چاپ دوّم.</ref> در ادعيه و زيارات وارد شده از معصومين علیهم السلام بارها به مسأله رجعت اشاره شده است.<ref>ر.ك مفاتيح الجنان، شيخ عباس قمي، زيارت جامعه كبيره، آل يس و دعاي عهد.</ref> ناگفته نماند رجعت همگاني نيست؛ بلكه خاص است و فقط كساني به دنيا بازمي‌گردند كه مؤمن خالص يا مشرك محض باشند.<ref>مجلسي، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج53، ص39.</ref>
+
در روایات معصومین علیهم السلام برای اثبات رجعت به این [[آیه|آیه]] استناد شده است.<ref>مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۵۱، سید هاشم بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج ۴، ص ۲۳۰، تهران، بنیاد بعثت، ۱۴۱۶ ق.</ref>
 +
==رجعت در احادیث ==
 +
در ادعیه و زیارات وارد شده از معصومین علیهم السلام بارها به مسأله رجعت اشاره شده است.<ref>ر.ک مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، زیارت جامعه کبیره، آل یس و دعای عهد.</ref>  
  
==رجعت در نزد شيعه و سنّی==
+
در روایتی از [[امام صادق علیه السلام|امام صادق]] علیه السلام آمده است: نخستین کسى که زمین از او می شکافد و به دنیا برمی گردد، [[امام حسین علیه السلام|حسین بن على]] علیه السّلام است. و رجعت همگانی نیست، بلکه خاص است و به جز آنکه محض [[ایمان]] باشد و آنکه محض [[شرک]] باشد رجعت ندارند.<ref>مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۳۹.</ref>
  
[[علامه طباطبائي]]<ref>طباطبائي، محمدحسين؛ الميزان، ج2، ص161، ترجمه محمدباقر موسوي همداني.</ref>در الميزان مي‌نويسد: فرقه‌هاي غيرشيعي – عامه مسلمين - هر چند ظهور مهدي عجل الله تعالی فرجه الشریف را قبول دارند و رواياتش را به طور متواتر از [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله نقل كرده‌اند ولي مسأله رجعت را انكار و آن را از ويژگي هاي اعتقادي شيعه دانسته‌اند، در ادامه مي‌افزايد: روايات اهل بيت علیهم السلام نسبت به اهل رجعت تواتر معنوي دارد. افزون بر اين كه تعدادي از آيات و روايات كه در باب رجعت وارد شده دلالتش تام و قابل اعتماد است.
+
بکیر بن اعین از [[امام باقر علیه السلام|امام محمد باقر]] علیه السّلام نقل می نماید که فرمود: [[پیامبر اسلام|پیغمبر اکرم]] صلى اللَّه علیه و آله و [[امام علی علیه السلام|على]] علیه السّلام به دنیا رجعت می‌کنند.<ref>مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۳۹.</ref>
  
[[علامه مجلسی]] مي‌فرمايد: چگونه ممكن است شخص باايماني كه حقانيت [[اهل بيت]] علیهم السلام را باور دارد. در مورد رجعت، ترديد به خود راه دهد در حالي كه نزديك به دويست حديث صريح از معصومين علیهم السلام به طور متواتر به ما رسيده و بيش از چهل تن از بزرگان [[شيعه]] مانند [[شيخ طوسی]]، [[شيخ مفيد]] و ديگران و بيش از پنجاه كتاب معتبر اين [[احاديث]] را جمع‌آوري نموده‌اند. و اگر بنا باشد احاديث مربوط به رجعت – با اين كثرتي كه ياد شد - متواتر نباشد. ديگر در هيچ موردي نمي‌توان ادعاي تواتر نمود.<ref>مجلسي، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج53، ص96.</ref>
+
در حدیثی [[امام صادق]] علیه السلام رجعت را از شرائط ایمان شمرده است.<ref>مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۲۲.</ref> [[مأمون|مأمون عباسی]] از [[امام رضا]] علیه السلام پرسید، درباره رجعت چه می‌گوئید، فرمود: رجعت حق است؛ در امت های گذشته بوده و [[قرآن]] از آن یاد کرده است.
  
==رجعت در قرآن و روايات==
+
پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: هر آنچه در امت های پیشین واقع شده نظیر آن در این امّت نیز واقع می‌شود.<ref>محمدی ری شهری، میزان الحکمة، ج ۳، ص ۱۰۳۶، دارالحدیث، بیروت - لبنان، ۱۴۱۹، چاپ دوّم.</ref>
  
قطعی ترين دليل و راهنماي مسلمانان – قرآن- نه تنها رجعت را امري محال و ناشدني نمي‌داند؛ بلكه آن را ممكن و به وقوع آن در امت هاي گذشته در چندين جاي قرآن اشاره كرده است.<ref>جهت مطالعه بيشتر رجوع شود به تفسير آيات 55، 243، 259، 73 از [[سوره بقره]] ، [[سوره كهف]]/25، ص 43.</ref> از جمله آياتي كه بر اصل مسأله رجعت دلالت دارد آيه:
+
ناگفته نماند رجعت همگانی نیست؛ بلکه خاص است و فقط کسانی به دنیا بازمی‌گردند که مؤمن خالص یا مشرک محض باشند.<ref>مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۳۹.</ref>
  
{{متن قرآن|«ويومَ نَحْشُرُ من كلِّ امّةٍ فوجاٌ ممن يكذّب بآياتنا فهم يُوزعون»}}؛<ref>[[سوره نمل]]/83.</ref> روزي را كه ما از هر امتي، گروهي را از كساني كه آيات ما را تكذيب مي‌كردند، محشور مي‌كنيم و آنها را نگه مي‌داريم تا به يكديگر ملحق شوند.
+
در [[دعای عهد]] آمده است: «اللّٰهُمَّ إِنْ حالَ بَینِی وَ بَینَهُ الْمَوْتُ الَّذِی جَعَلْتَهُ عَلَىٰ عِبادِک حَتْماً مَقْضِیاً فَأَخْرِجْنِی مِنْ قَبْرِی مُؤْتَزِراً کفَنِی، شاهِراً سَیفِی، مُجَرِّداً قَناتِی، مُلَبِّیاً دَعْوَةَ الدَّاعِی فِی الْحاضِرِ وَالْبادِی». خدایا اگر بین من و او مرگی که بر بندگانت حتم و قطعی ساختی حائل شد، کفن پوشیده از قبر مرا بیرون آور، با شمشیر از نیام برکشیده و نیزه برهنه، پاسخگو به دعوت آن دعوت‌کننده، در میان شهرنشین و بادیه‌نشین.
  
بايد توجه داشت مقصود از اين آيه «قيامت» نيست چون با كلمه «من»<ref>علامه طبرسي، مجمع البيان، ج7، ص366.</ref> تبعيضيّه مي‌فرمايد: «من كلّ امةٍ فوجاٌ» یعني از هر امتي گروهي را محشور مي‌كنيم.
+
و از امام صادق علیه السلام روایت شده است: هرکه چهل صبحگاه دعای عهد را بخواند، از یاوران قائم ما باشد و اگر پیش از ظهور آن حضرت از دنیا برود، خدا او را از قبر بیرون آورد که در خدمت آن حضرت باشد.<ref>مفاتیح الجنان، دعای عهد</ref>
  
در حالي كه [[قرآن كريم]] درباره حشر روز قيامت مي‌فرمايد: {{متن قرآن|«وحشرناهم فلم نغادر منهم احداٌ»}}؛<ref>[[سوره كهف]]/ 47.</ref> همه آنان (انسانها) را برمي‌انگيزانيم و احدي از ايشان را فرو گذار نخواهيم كرد.
+
و در حدیث دیگری از آن حضرت در وصف مومن آمده است: مؤمن در [[بهشت]] برین خاندان پیغمبر (ص) را ملاقات می کند، و با آنها از غذای آنها می‌خورد و با آنها از نوشیدنی های آنها می خورد و با آنان در مجالس آنها گفتگو می‌کند تا آنگاه که قائم ما [[اهل البیت|اهل بیت]] قیام نماید. وقتى قائم ما قیام کرد، خداوند آنها را مبعوث می کند و دسته دسته لبیک گویان بجانب وى می شتابند.<ref>بحار الانوار، ج۵۳، ص۹۷ </ref>
  
در روايات معصومين علیهم السلام براي اثبات رجعت به اين آيه استناد شده است.<ref>مجلسي، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج 53، ص 51، سيد هاشم بحراني، البرهان في تفسير القرآن، ج 4، ص 230، تهران، بنياد بعثت، 1416 ق.</ref> لازم به ذكر است؛ رجعت جلوه‌اي كوچك از رستاخيز و قيامت بزرگ است و همان دليلي كه معاد جسماني را ثابت مي‌كند، رجعت را نيز ثابت مي‌كند. تنها تفاوت بين رجعت و [[معاد]] در اين است كه زمان رجعت در دنياست ولي زمان معاد آخرت است.
+
برخی روایات نیز به یاری [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|امام زمان]] عجل الله تعالی فرجه توسط برخی از مومنان در زمان ظهور اشاره دارند که البته ممکن است منظور این روایات یاری ارواح آنان از قیام امام زمان باشد.
 +
==تواتر روایات رجعت==
  
برخي از علل و فلسفه رجعت از ديدگاه روايات:
+
[[علامه طباطبائی]] در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|المیزان]] می‌نویسد: فرقه‌های غیر [[شیعه|شیعی]] - عامه مسلمین - هر چند ظهور [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|مهدی]] عجل الله تعالی فرجه الشریف را قبول دارند و روایاتش را به طور [[خبر متواتر|متواتر]] از [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله نقل کرده‌اند، ولی مسأله رجعت را انکار و آن را از ویژگی های اعتقادی شیعه دانسته‌اند، در ادامه می‌افزاید: روایات [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم السلام نسبت به اهل رجعت تواتر معنوی دارد. افزون بر این که تعدادی از آیات و روایات که در باب رجعت وارد شده دلالتش تام و قابل اعتماد است.<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۲، ص۱۰۷</ref>
  
* الف) نشان دادن شكوه و عزت مؤمنان، ذلت كافران
+
[[علامه مجلسی]] می‌فرماید: چگونه ممکن است شخص باایمانی که حقانیت [[اهل بیت]] علیهم السلام را باور دارد. در مورد رجعت، تردید به خود راه دهد در حالی که نزدیک به دویست [[حدیث|حدیث]] صریح از معصومین علیهم السلام به طور متواتر به ما رسیده و بیش از چهل تن از بزرگان [[شیعه]] مانند [[شیخ طوسی]]، [[شیخ مفید]] و دیگران و بیش از پنجاه کتاب معتبر این [[احادیث]] را جمع‌آوری نموده‌اند. و اگر بنا باشد احادیث مربوط به رجعت – با این کثرتی که یاد شد - متواتر نباشد، دیگر در هیچ موردی نمی‌توان ادعای تواتر نمود.<ref>مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۹۶.</ref>
* ب) استقرار حكومت صالحان
+
==رابطه رجعت با ظهور و قیامت==
* ج) انتقام از ستمگران و پديدآورندگان حادثه عاشورا
+
[[علامه طباطبایى|علامه طباطبایی]] با بیان اینکه آیات بسیاری از [[قرآن]] یکبار به [[قیامت]] و بار دیگر به رجعت و بار دیگر به ظهور [[تفسیر قرآن|تفسیر]] شده اند، در مورد رابطه رجعت با قیامت و ظهور [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|امام زمان]] می گوید: روایات ثابت کننده رجعت اگر چه [[خبر واحد|خبرهای واحد]] مختلف هستند اما با وجود کثرتشان در یک معنا اتحاد دارند و آن اینکه نظام دنیایی به سمت روزی سیر می کند که خداوند سبحان در آن معصیت نمی شود بلکه به بندگی خالص بندگی می شود که شائبه ای از هوای نفس و اغوای [[شیطان]] در آن وجود ندارد. و در آن بعضی اموات از اولیای خدای تعالی و دشمنان خدا به دنیا باز می گردند و حق از باطل جدا می گردد. و این مطلب این نکته را می رساند که رجعت از مراتب روز قیامت است. اگر چه در کشف و ظهور پایین تر از قیامت است بخاطر امکان راه یافتن فساد و شر در آن فی الجمله، به خلاف قیامت (که هیچ گونه فساد و شری درآن راه نخواهد یافت) و به همین دلیل، روز ظهور [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|حضرت مهدی]] (عج) نیز گاه ملحق به آن شده است؛ به خاطر ظهور تامه حق در آن. اگر چه روز ظهور حضرت نیز غیر از رجعت است در روایتی از ائمه اهل البیت آمده است: «أیام الله ثلاثة: یوم الظهور و یوم الکرة و یوم القیامة؛ ایام الله سه روز هستند: روز ظهور و روز رجعت و روز قیامت». و این معنی یعنی اتحاد به حسب حقیقت و اختلاف به حسب مراتب موجب شده است که در روایات اهل بیت علیهم السلام برخی آیات یک بار به قیامت و بار دیگر به رجعت و بار دیگر به ظهور تفسیر شود.<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۲، ص۱۰۹</ref>
* د) مشاركت در حكومت عدل حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف.<ref>جهت مطالعه بيشتر ر.ك به بحارالانوار، ج53، ص92 تا 122.</ref>
+
==برخی از علل رجعت در روایات==
 +
 
 +
*نشان دادن شکوه و عزت مؤمنان و ذلت کافران
 +
*استقرار حکومت صالحان
 +
*انتقام از ستمگران و پدیدآورندگان حادثه [[روز عاشورا|عاشورا]]
 +
*مشارکت در حکومت عدل [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|حضرت مهدی]] عجل الله تعالی فرجه الشریف.<ref>جهت مطالعه بیشتر ر.ک به بحارالانوار، ج۵۳، ص۹۲ تا ۱۲۲.</ref>
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
 
 
 
==منابع==
 
==منابع==
* [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=28692 رجعت، کاظم احمدزاده، سایت پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام (بخش فرهنگ علوم انسانی و اسلامی)] تاریخ بازیابی: 7 اسفند 1391.
+
*طباطبایى، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، لبنان، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات ، چاپ ۲، ۱۳۹۰ ه.ق.
 
+
*کاظم احمدزاده، رجعت، [http://www.pajoohe.ir دانشنامه پژوهه]، تاریخ بازیابی: ۷ اسفند ۱۳۹۱.
 +
*مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ ق.
 +
{{اعتقادات شیعه}}
 
[[رده:ظهور امام زمان (عج)]]
 
[[رده:ظهور امام زمان (عج)]]
 +
[[رده:اعتقادات]]
 +
[[رده: مقاله های مهم]]
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= متوسط
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= متوسط
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۳۹

«رجعت» در لغت به معنای بازگشت است و در اصطلاح عبارت است از بازگشت گروهی از مردگان به دنیا. اعتقاد به رجعت مختص به شیعه است. در روایات شیعه از بازگشت پیامبر اکرم و ائمه علیهم السلام به دنیا سخن به میان آمده است؛ همچنین از بازگشت مومنان محض و مشرکان محض. رجعت از موضوعاتی است که امامان شیعه همواره بر آن به عنوان یک اعتقاد اصیل تأکید می‌کرده اند.

دلایل رجعت در قرآن

قرآن نه تنها رجعت را امری محال و ناشدنی نمی‌داند؛ بلکه آن را ممکن و به وقوع آن در امت های گذشته در چندین جای قرآن اشاره کرده است.[۱] از جمله آیاتی که بر اصل مسأله رجعت دلالت دارد آیه: «وَیوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا مِمَّنْ یکذِّبُ بِآیاتِنَا فَهُمْ یوزَعُونَ»؛[۲] روزی را که ما از هر امتی، گروهی را از کسانی که آیات ما را تکذیب می‌کردند، محشور می‌کنیم و آنها را نگه می‌داریم تا به یکدیگر ملحق شوند.

باید توجه داشت مقصود از این آیه «قیامت» نیست چون با کلمه «من» تبعیضیه[۳] می‌فرماید: «من کلّ امةٍ فوجاٌ» یعنی از هر امتی گروهی را محشور می‌کنیم.

در حالی که قرآن کریم درباره حشر روز قیامت می‌فرماید: «وَحَشَرْنَاهُمْ فَلَمْ نُغَادِرْ مِنْهُمْ أَحَدًا»؛[۴] همه آنان (انسانها) را برمی‌انگیزانیم و احدی از ایشان را فرو گذار نخواهیم کرد.

در روایات معصومین علیهم السلام برای اثبات رجعت به این آیه استناد شده است.[۵]

رجعت در احادیث

در ادعیه و زیارات وارد شده از معصومین علیهم السلام بارها به مسأله رجعت اشاره شده است.[۶]

در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است: نخستین کسى که زمین از او می شکافد و به دنیا برمی گردد، حسین بن على علیه السّلام است. و رجعت همگانی نیست، بلکه خاص است و به جز آنکه محض ایمان باشد و آنکه محض شرک باشد رجعت ندارند.[۷]

بکیر بن اعین از امام محمد باقر علیه السّلام نقل می نماید که فرمود: پیغمبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و على علیه السّلام به دنیا رجعت می‌کنند.[۸]

در حدیثی امام صادق علیه السلام رجعت را از شرائط ایمان شمرده است.[۹] مأمون عباسی از امام رضا علیه السلام پرسید، درباره رجعت چه می‌گوئید، فرمود: رجعت حق است؛ در امت های گذشته بوده و قرآن از آن یاد کرده است.

پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: هر آنچه در امت های پیشین واقع شده نظیر آن در این امّت نیز واقع می‌شود.[۱۰]

ناگفته نماند رجعت همگانی نیست؛ بلکه خاص است و فقط کسانی به دنیا بازمی‌گردند که مؤمن خالص یا مشرک محض باشند.[۱۱]

در دعای عهد آمده است: «اللّٰهُمَّ إِنْ حالَ بَینِی وَ بَینَهُ الْمَوْتُ الَّذِی جَعَلْتَهُ عَلَىٰ عِبادِک حَتْماً مَقْضِیاً فَأَخْرِجْنِی مِنْ قَبْرِی مُؤْتَزِراً کفَنِی، شاهِراً سَیفِی، مُجَرِّداً قَناتِی، مُلَبِّیاً دَعْوَةَ الدَّاعِی فِی الْحاضِرِ وَالْبادِی». خدایا اگر بین من و او مرگی که بر بندگانت حتم و قطعی ساختی حائل شد، کفن پوشیده از قبر مرا بیرون آور، با شمشیر از نیام برکشیده و نیزه برهنه، پاسخگو به دعوت آن دعوت‌کننده، در میان شهرنشین و بادیه‌نشین.

و از امام صادق علیه السلام روایت شده است: هرکه چهل صبحگاه دعای عهد را بخواند، از یاوران قائم ما باشد و اگر پیش از ظهور آن حضرت از دنیا برود، خدا او را از قبر بیرون آورد که در خدمت آن حضرت باشد.[۱۲]

و در حدیث دیگری از آن حضرت در وصف مومن آمده است: مؤمن در بهشت برین خاندان پیغمبر (ص) را ملاقات می کند، و با آنها از غذای آنها می‌خورد و با آنها از نوشیدنی های آنها می خورد و با آنان در مجالس آنها گفتگو می‌کند تا آنگاه که قائم ما اهل بیت قیام نماید. وقتى قائم ما قیام کرد، خداوند آنها را مبعوث می کند و دسته دسته لبیک گویان بجانب وى می شتابند.[۱۳]

برخی روایات نیز به یاری امام زمان عجل الله تعالی فرجه توسط برخی از مومنان در زمان ظهور اشاره دارند که البته ممکن است منظور این روایات یاری ارواح آنان از قیام امام زمان باشد.

تواتر روایات رجعت

علامه طباطبائی در المیزان می‌نویسد: فرقه‌های غیر شیعی - عامه مسلمین - هر چند ظهور مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را قبول دارند و روایاتش را به طور متواتر از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل کرده‌اند، ولی مسأله رجعت را انکار و آن را از ویژگی های اعتقادی شیعه دانسته‌اند، در ادامه می‌افزاید: روایات اهل بیت علیهم السلام نسبت به اهل رجعت تواتر معنوی دارد. افزون بر این که تعدادی از آیات و روایات که در باب رجعت وارد شده دلالتش تام و قابل اعتماد است.[۱۴]

علامه مجلسی می‌فرماید: چگونه ممکن است شخص باایمانی که حقانیت اهل بیت علیهم السلام را باور دارد. در مورد رجعت، تردید به خود راه دهد در حالی که نزدیک به دویست حدیث صریح از معصومین علیهم السلام به طور متواتر به ما رسیده و بیش از چهل تن از بزرگان شیعه مانند شیخ طوسی، شیخ مفید و دیگران و بیش از پنجاه کتاب معتبر این احادیث را جمع‌آوری نموده‌اند. و اگر بنا باشد احادیث مربوط به رجعت – با این کثرتی که یاد شد - متواتر نباشد، دیگر در هیچ موردی نمی‌توان ادعای تواتر نمود.[۱۵]

رابطه رجعت با ظهور و قیامت

علامه طباطبایی با بیان اینکه آیات بسیاری از قرآن یکبار به قیامت و بار دیگر به رجعت و بار دیگر به ظهور تفسیر شده اند، در مورد رابطه رجعت با قیامت و ظهور امام زمان می گوید: روایات ثابت کننده رجعت اگر چه خبرهای واحد مختلف هستند اما با وجود کثرتشان در یک معنا اتحاد دارند و آن اینکه نظام دنیایی به سمت روزی سیر می کند که خداوند سبحان در آن معصیت نمی شود بلکه به بندگی خالص بندگی می شود که شائبه ای از هوای نفس و اغوای شیطان در آن وجود ندارد. و در آن بعضی اموات از اولیای خدای تعالی و دشمنان خدا به دنیا باز می گردند و حق از باطل جدا می گردد. و این مطلب این نکته را می رساند که رجعت از مراتب روز قیامت است. اگر چه در کشف و ظهور پایین تر از قیامت است بخاطر امکان راه یافتن فساد و شر در آن فی الجمله، به خلاف قیامت (که هیچ گونه فساد و شری درآن راه نخواهد یافت) و به همین دلیل، روز ظهور حضرت مهدی (عج) نیز گاه ملحق به آن شده است؛ به خاطر ظهور تامه حق در آن. اگر چه روز ظهور حضرت نیز غیر از رجعت است در روایتی از ائمه اهل البیت آمده است: «أیام الله ثلاثة: یوم الظهور و یوم الکرة و یوم القیامة؛ ایام الله سه روز هستند: روز ظهور و روز رجعت و روز قیامت». و این معنی یعنی اتحاد به حسب حقیقت و اختلاف به حسب مراتب موجب شده است که در روایات اهل بیت علیهم السلام برخی آیات یک بار به قیامت و بار دیگر به رجعت و بار دیگر به ظهور تفسیر شود.[۱۶]

برخی از علل رجعت در روایات

  • نشان دادن شکوه و عزت مؤمنان و ذلت کافران
  • استقرار حکومت صالحان
  • انتقام از ستمگران و پدیدآورندگان حادثه عاشورا
  • مشارکت در حکومت عدل حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف.[۱۷]

پانویس

  1. جهت مطالعه بیشتر رجوع شود به تفسیر آیات ۵۵، ۲۴۳، ۲۵۹، ۷۳ از سوره بقره ، سوره کهف/۲۵، ص ۴۳.
  2. سوره نمل/۸۳.
  3. علامه طبرسی، مجمع البیان، ج۷، ص۳۶۶.
  4. سوره کهف/ ۴۷.
  5. مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۵۱، سید هاشم بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج ۴، ص ۲۳۰، تهران، بنیاد بعثت، ۱۴۱۶ ق.
  6. ر.ک مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، زیارت جامعه کبیره، آل یس و دعای عهد.
  7. مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۳۹.
  8. مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۳۹.
  9. مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۲۲.
  10. محمدی ری شهری، میزان الحکمة، ج ۳، ص ۱۰۳۶، دارالحدیث، بیروت - لبنان، ۱۴۱۹، چاپ دوّم.
  11. مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۳۹.
  12. مفاتیح الجنان، دعای عهد
  13. بحار الانوار، ج۵۳، ص۹۷
  14. المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۲، ص۱۰۷
  15. مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۹۶.
  16. المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۲، ص۱۰۹
  17. جهت مطالعه بیشتر ر.ک به بحارالانوار، ج۵۳، ص۹۲ تا ۱۲۲.

منابع

  • طباطبایى، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، لبنان، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات ، چاپ ۲، ۱۳۹۰ ه.ق.
  • کاظم احمدزاده، رجعت، دانشنامه پژوهه، تاریخ بازیابی: ۷ اسفند ۱۳۹۱.
  • مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ ق.
‌اعتقادات شیعه
توحید توحید ذاتی * توحید صفاتی * توحید افعالی * توحید در عبادت * بداء * اسماء و صفات الهی
عدل قضا و قدر * اختیار * امر بین الامرین
نبوت عصمت پیامبران * خاتمیت * وحی * اعجاز * عدم تحریف قرآن
امامت

باورها:

ضرورت وجود امام * عصمت امامان * اهل بیت * چهارده معصوم * ولایت تكوینی * علم غیب امامان * غیبت امام زمان (عج) * انتظار * رجعت * توسل * شفاعت * آخر الزمان

ائمه علیهم السلام:

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله * امام علی(ع) * امام حسن(ع) * امام حسین(ع) * امام سجاد(ع) * امام باقر(ع) * امام صادق(ع) * امام کاظم(ع) * امام رضا(ع) * امام جواد(ع) * امام هادی(ع) * امام عسکری(ع) * امام مهدی(عج)

معاد برزخ * معاد جسمانی * حشر * صراط * میزان * بهشت * جهنم