علی(علیه السلام) و پایان تاریخ (کتاب)
کتاب «على(ع) و پایان تاریخ، حضرت مهدی در نگاه اولین امام» اثر سید عبدالمجید فلسفیان به زبان فارسى و در سال ۱۳۷۸ شمسی نوشته شده است. انگیزه مؤلف، معرفى سیماى نورانى امام زمان(ع) با استفاده از کلام امام على(ع) و اثبات نیاز به حجت‌هاى ناطق خداوند، بیان صفات و ویژگى‌هاى آن بزرگواران و بحث از آخرین حجت اوست.
ساختار کتاب
کتاب با یک پیش‌درآمد و مقدمه آغاز شده است. پس از آن مطالب کتاب در سه فصل ارائه شده است.
این نوشته هرچند بر محور کلام قرآن ناطق مى‌چرخد، اما از قرآن صامت نیز غافل نبوده و بدین جهت در آغاز هر بحث، به این حبل متین چنگ زده و از نور آن اقتباس نموده است؛ در مواردى هم براى تبیین و توضیح آیات، اشاره گذرایى به کل سوره نموده است.
هرچند از اولین امام در وصف آخرین امام، روایت‌ها و سخنان زیادى مانده، ولى نویسنده تنها به سخنان آن حضرت در نهج البلاغه اشاره کرده است.
گزارش محتوا
مؤلف در پیش‌درآمد کتاب پس از اینکه عصر حاضر را عصر انتظار معرفى مى‌کند، نظریه‌ها و فرضیه‌هایى که در پى پاسخ‌گویى به انتظارِ انسانِ عصرِ انتظار هستند، مانند نظریه کمونیسم یا کمون نهایى، حاکمیت دموکراسى لیبرال، نظریه برخورد و رویاروى تمدن‌ها و نظریه ادیان را برشمرده و توضیح مى‌دهد. آنچه بین این نظریه‌هاى متفاوت و متعارض مشترک مى‌باشد، اعتقاد و اعتراف همه آنها به جهت‌دار بودن تاریخ بشرى و حرکت همه انسان‌ها به سوى آینده و پایان تاریخ خویش است.
در مقدمه کتاب، معناى لغوى و اصطلاحى حجت را بررسى کرده تا معناى خاصى که مورد نظر است، تبیین شود. در این راستا معناى لغوى آن «چیز مشخص و داراى حد و مرز که براى اثبات مطلوب، بیان مقصود و دفع عذر استفاده مى‌شود» و در اصطلاح علم کلام «آنچه خداوند به وسیله آن انسان‌ها را دعوت به خود کرده تا هدایت شوند و به صراط مستقیم راه یابند» معنا شده است.
در فصل اول کتاب به نیاز انسان به حجت و استمرار حجت‌هاى الهى بر اساس دلایل عقلى از جمله دلیل لطف، برهان عنایت، قاعده امکان اشرف و شواهد نقلى از قرآن و نهج البلاغه پرداخته شده و در پایان از خاتمیت رسالت و فسلفه آن گفتگو شده است.
ضرورت شناخت و تبیین راه‌هاى آن، ضرورت وجود حجت در کنار همیشگى و پیوستگى بودن آن و هدفمندى خلقت انسان در کلام امیرالمؤمنین(ع) از دیگر مباحث این فصل است.
فصل دوم، از حجت‌هاى بعد از رسول خاتم، ویژگى‌ها و صفات آنان از جمله عصمت، دارا بودن علوم رسول، وارثان کتاب و برگزیدگان رب‌الارباب بودن و نیز از ایل، تبار و عدد آنها، سخن به میان آمده است.
مؤلف در پاسخ به سؤال «چرا خاتمیت و انقطاع وحى؟» بیان مى‌کند که انقطاع وحى در کمال وحى و پایدارى و کامل شدن آن است و خاتمیت نیز ختم نبوت است نه ختم حجیت.
از دیگر مطالب این فصل، مسئولیت امام پس از رسول در قبال مردم، وظیفه مردم در برابر امام، تشکیل حکومت دینى، راه‌هاى شناخت ائمه(ع)، چگونگى ارتباط انسان با خدا و هدف بعثت پیامبر(ص) مى‌باشد.
فصل سوم، بعد از بیان نیاز انسان به حجت و بیان ویژگى‌هاى حجج بعد از رسول در فصول قبل، از آخرین حجت خداوند و کسى که با او پایان تاریخ بشرى رقم خورده و طومار هزاران ساله زندگى انسان در روى زمین بعد از او درهم پیچیده مى‌شود و از ویژگى‌ها، یاران و زمینه‌هاى ظهور گفتگو مى‌شود، تا با پایان این فصل نیاز به حجت و پیوستگى حجت‌ها و آخرین حجت برحق زمین آشکار شود.
وصیت امام على(ع) به کمیل و معیار ایشان در دسته‌بندى انسان‌ها بر اساس علم و داشتن ظرافت و ظرفیت، صفات حجج از جمله صاحبان علم بودن، همنشینى با روح الامین و انس با حق و همچنین اوصاف منتظران راستین در کلام امام چهارم(ع)، توصیف جهان در آستانه ظهور، وجود مکاتب در عصر غیبت، تشریح جنگ سفیانى و آداب فراگیرى حکمت از جمله مباحث مهم این فصل است.
مؤلف از دیدگاه امام على(ع) به علت و فلسفه غیبت اشاره کرده و بیان مى‌کند اگر مردم ظرفیت خود را با پذیرش علوم ائمه(ع) وسعت مى‌دادند و دنیاگرایى و شهوت بر آنها چیره نمى‌شد و چون بنى اسرائیل قصد قتل حجت خدا نمى‌کردند، دوران غربت و غیبت شکل نمى‌گرفت.
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- پارسا با مشارکت بنیاد فرهنگى حضرت مهدى موعود(عج) و انتشارات مسجد جمکران، (۱۳۸۸)،«امام مهدى(عج) در آینه قلم کارنامه منابع پیرامون امام مهدى(علیه‌السلام) و مهدویت»، قم، مؤسسه اطلاع‌رسانى اسلامى مرجع، ج ۲ ص ۷۶۸.
منبع
ویکی نور
