آیه 96 سوره توبه
| <<95 | آیه 96 سوره توبه | 97>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
(آن مردم منافق) برای اینکه شما از آنها راضی شوید قسمها یاد می‌کنند، پس اگر شما مؤمنان هم از آنها راضی شوید خدا هرگز از آن گروه فاسق راضی نخواهد شد.
برای شما [در جهت معذور بودن خود] سوگند می خورند تا از آنان راضی شوید، اگر شما هم از آنان راضی شوید، یقیناً خدا از گروه فاسقان راضی نخواهد شد.
براى شما سوگند ياد مى‌كنند تا از آنان خشنود گرديد. پس اگر شما هم از ايشان خشنود شويد قطعاً خدا از گروه فاسقان خشنود نخواهد شد.
برايتان سوگند مى‌خورند تا از آنان خشنود شويد. اگر شما هم خشنود شويد، خدا از اين مردم نافرمان خشنود نخواهد شد.
برای شما قسم یاد می‌کنند تا از آنها راضی شوید؛ اگر شما از آنها راضی شوید، خداوند (هرگز) از جمعیّت فاسقان راضی نخواهد شد!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«الْفَاسِقِین»: شوریدگان بر دین. بیرون‌روندگان از آئین و فرمان یزدان.
نزول
شأن نزول آیات 95 و 96:
هنگامى که رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم از جنگ تبوک مراجعت فرمود، مؤمنین در مقام اعتراض بر منافقین برآمدند و حتى به آنها آزار و اذیت وارد مى آوردند. منافقین هم در مقام دفاع از خویش برآمده و به مؤمنین مى گفتند: ما منافق نیستیم بلکه داراى ایمان مى باشیم و با این گفتار می‌خواستند خود را از اعتراض و اذیت مؤمنین مصون بدارند، سپس این آیات نازل گردید[۱].[۲]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يَحْلِفُونَ لَكُمْ لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنْ تَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لا يَرْضى عَنِ الْقَوْمِ الْفاسِقِينَ «96»
براى شما سوگند مى‌خورند تا شما از آنان راضى شويد. (بدانيد كه شما هم) اگر از آنان راضى شويد، قطعاً خداوند از گروه فاسق، خشنود نخواهد شد.
نکته ها
شايد سوگندشان در آيه قبل، براى آن بوده كه متعرّض آنان نشوند، در اين آيه علاوه بر صرف‌نظر و عدم‌تعرّض مسلمانان، خواهانِ رضايت قلبى آنان نيز هستند. «لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ»
منافقان، براى رضايت قلبى مسلمانان ارزشى قائل نبودند، اصرارشان بر رضايت، تنها براى مصون ماندن از عكس‌العمل قهرآميز مسلمانان بود، تا بتوانند پايگاه اجتماعى و نفوذ خود را در جامعه حفظ كنند!
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: «مَن التمسَ رضى اللَّه بسخطِ الناسِ رضىَ اللَّه عنه و ارضى عنه الناسَ و من التمس رضى الناس بسخطِ اللَّهِ سخط اللَّه عليه واسَخَط عليه الناسَ» كسى‌كه به قيمت خشم مردم، در پى رضاى خدا باشد، خدا از او راضى مى‌شود و مردم را هم از او راضى مى‌سازد، و هركس با خشمِ خدا در پى جلب رضايت مردم باشد، خداوند از او ناراضى مى‌شود و دل مردم را هم از او خشمگين و ناراضى مى‌كند. «1»
پیام ها
1- منافقان، در پى جلب نظر مردم و حفظ پايگاه خود در ميان مردمند و كارى به رضاى خدا و توبه ندارند. «لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ»
«1». تفسير نورالثقلين.
جلد 3 - صفحه 490
2- در پى جلب رضاى الهى باشيم، نه رضاى مردم كه گذشتِ مردم مهّم نيست، عفو وقهر الهى مهّم است. «فَإِنْ تَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لا يَرْضى»
3- چون خدا از منافقان راضى نيست، آنان كه از منافقان راضى شوند، راهشان را از خدا جدا كرده‌اند. فَإِنْ تَرْضَوْا ... فَإِنَّ اللَّهَ لا يَرْضى
4- جلب رضاى مؤمنان در همه جا، مستلزم جلب رضاى خدا نيست. فَإِنْ تَرْضَوْا ... فَإِنَّ اللَّهَ لا يَرْضى
5- هرگز از فاسق، مادامى كه در فسق است، راضى نشويد. «فَإِنَّ اللَّهَ لا يَرْضى عَنِ الْقَوْمِ الْفاسِقِينَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
يَحْلِفُونَ لَكُمْ لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنْ تَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لا يَرْضى عَنِ الْقَوْمِ الْفاسِقِينَ (96)
يَحْلِفُونَ لَكُمْ لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ: قسم مى‌خورند براى شما تا به سبب آن خشنود شويد از ايشان و از تعرض باز ايستيد. مروى است «1» كه از منافقين قسم خوردند كه در هيچ سفرى از آن حضرت تخلف نكنند. حق تعالى فرمود: سوگند آنان براى طلب رضاى شما است نه براى خشنودى حق تعالى. فَإِنْ تَرْضَوْا عَنْهُمْ: پس اگر خشنود شويد اى مؤمنان از ايشان و ترك اعراض نموده، با آنها مخالطه و مجالست و مصاحبت كنيد، فَإِنَّ اللَّهَ لا يَرْضى عَنِ الْقَوْمِ الْفاسِقِينَ: پس بتحقيق خداى متعال خشنود نمى‌شود از گروهى كه خارج
«1» منهج ج 4 ص 315.
ج5، ص 181
شوند به سوء اختيار از ايمان به كفر، و از طاعت به معصيت، يعنى رضاى شما مستلزم رضاى الهى نشود، و رضاى شما با غضب سبحانى فايده‌اى نخواهد داشت. مراد آيه شريفه نهى مؤمنان است كه از ترضيه منافقان خشنود نشوند و به عذرهاى آنها مغرور نگردند.
تبصره- طبرسى (رحمه الله) در مجمع «1» فرمايد: آيه شريفه دلالت دارد بر اينكه هر كه طلب كند به فعل خود رضاى مردم را و طلب ننمايد رضاى الهى را، خداى تعالى جزاى او را سخط مردم قرار دهد، چنانچه حديث نبوى صلّى اللّه عليه و آله است: قال صلّى اللّه عليه و آله و سلّم: من التمس رضاء اللّه بسخط النّاس رضى اللّه عنه و ارضى عنه النّاس و من التمس رضاء النّاس بسخط اللّه سخط اللّه عليه و اسخط عليه النّاس. «2» فرمود: هر كه طلب كند رضاى الهى را به غضب مردم، يعنى كارى كند كه رضاى خدا باشد لكن مردم راضى به آن نباشند، حق تعالى از او راضى و مردم را هم از او راضى فرمايد؛ و هركه طلب كند خشنودى مردم را به غضب الهى، يعنى كارى نمايد كه رضاى مردم در آن لكن خداى تعالى راضى نباشد، حق تعالى غضب فرمايد بر او و مردم را نيز ناراضى گرداند از او.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
يَعْتَذِرُونَ إِلَيْكُمْ إِذا رَجَعْتُمْ إِلَيْهِمْ قُلْ لا تَعْتَذِرُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَكُمْ قَدْ نَبَّأَنَا اللَّهُ مِنْ أَخْبارِكُمْ وَ سَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلى عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (94) سَيَحْلِفُونَ بِاللَّهِ لَكُمْ إِذَا انْقَلَبْتُمْ إِلَيْهِمْ لِتُعْرِضُوا عَنْهُمْ فَأَعْرِضُوا عَنْهُمْ إِنَّهُمْ رِجْسٌ وَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ جَزاءً بِما كانُوا يَكْسِبُونَ (95) يَحْلِفُونَ لَكُمْ لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنْ تَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لا يَرْضى عَنِ الْقَوْمِ الْفاسِقِينَ (96)
جلد 2 صفحه 612
ترجمه
عذر مى‌آورند براى شما چون باز گرديد بسوى آنها بگو عذر نياوريد تصديق نميكنيم شما را بتحقيق خبر داد ما را خدا از خبرهاى شما و زود باشد كه به‌بيند خدا كار شما را و پيغمبرش پس باز گردانيده شويد بسوى داناى نهان و آشكار پس آگاه كند شما را بآنچه بوديد كه ميكرديد
زود باشد كه قسم خورند بخدا براى شما چون باز گرديد بسوى آنها تا صرف نظر كنيد از آنها پس صرف نظر كنيد از آنها همانا آنان پليدند و جايگاهشان دوزخ است بپاداش آنچه بودند كه كسب ميكردند
قسم ميخورند بخدا تا راضى شويد از آنها پس اگر راضى شويد از آنها پس بدرستيكه خدا راضى نمى شود از گروه متمردان.
تفسير
پس از مراجعت از جنگ تبوك منافقانيكه تخلّف از جهاد نمودند معتذر بعذرهاى غير موجّه خلاف واقعى ميشدند براى جلب رضاى پيغمبر (ص) و مسلمانان واقعى و آنحضرت مأمور شد كه صريحا بآنها بفرمايد كه بيجهت عذر براى اصلاح كار خودتان نياوريد پذيرفته نميشود و ما تصديق نميكنيم شما را خداوند ما را از باطن شما آگاه فرمود و خبر داد بما از طريق وحى كه عذرهاى شما دروغ است و بعد از اين هم اعمال شما كه كاشف از كفر و نفاق است مشهود خواهد شد و بخانواده نبوّت چه تعدّياتى خواهيد نمود و پس از آن رجوع داده شويد بخداونديكه از باطن و ظاهر شما خبر دارد كه چقدر تفاوت دارد پس متنبّه ميكند شما را بحكم خود بمقتضاى عدل براى اعمال شما و در آيه دوم خطاب به مسلمانان شده ميفرمايد كه قسم ياد ميكنند براى شما بر صدق گفتارشان در بيان عذر بعد از اين براى آنكه شما آنها را ملامت ننمائيد و صرف نظر كنيد از تقصير آنها شما هم بكلى از آنها صرف نظر كنيد و بحال خودشان واگذاريد چون ملامت و نصيحت و عتاب و خطاب بحال آنها فائده ندارد براى آنكه جنس آنان پليد است و قابل تطهير نيست و بايد بمجازات كردار خودشان در جهنم كه مقر ابدى آنها است برسند مقصود اينها از اين اعتذارها و قسم‌هاى دروغ آنستكه دل شما را بدست بياورند كه سلوك خودتان را با آنها تغيير ندهيد ولى در اين فكر خطا ميكنند چون اگر شما هم از آنها راضى شويد خدا راضى نخواهد شد و رضايت شما با نارضايتى خدا براى آنها مفيد نيست پس شما هم نبايد از آنها راضى شويد و در مجمع از پيغمبر (ص) روايت نموده كه كسى
جلد 2 صفحه 613
كه طلب كند رضاى خدا را بغضب خلق خداوند از او راضى ميشود و مردم را از او راضى مينمايد و كسيكه طلب كند رضاى مردم را بغضب خدا خدا بر او غضب ميفرمايد و مردم را بر او غضبناك ميكند و قمى ره فرموده بعد از مراجعت از جنگ تبوك اصحاب متعرّض منافقان ميشدند و آنها را اذيت مينمودند و آنها قسم ميخوردند كه ما بر خلاف حق اظهارى نكرديم و نميكنيم و واقعا مسلمانيم براى آنكه مسلمانان متعرض آنها نشوند پس آيه سيحلفون باللّه لكم تا آخر نازل شد و كذب آنها ظاهر گرديد.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
يَحلِفُون‌َ لَكُم لِتَرضَوا عَنهُم فَإِن تَرضَوا عَنهُم فَإِنَّ اللّه‌َ لا يَرضي عَنِ القَوم‌ِ الفاسِقِين‌َ (96)
قسم ياد ميكنند براي شما مؤمنين تا اينكه شما از آنها راضي شويد پس اگر شما راضي شويد از آنها پس محققا خداوند راضي نميشود از قومي که فاسق هستند اينکه آيه شريفه در مقام بيان اينست که مبادا احدي از مؤمنين از كافر و منافق و غير مؤمن راضي و خشنود باشد زيرا يكي از شرائط ايمان بلكه داخل در ايمان بلكه حقيقت ايمان مسئله تولّي و تبرّي است حتي در خبر است از امام پرسيدند که
(هل الحب‌ّ و البغض من الايمان فقال هل الايمان الّا الحب‌ّ و البغض)
تنبيه- اصل حب‌ّ و بغض امر قلبي است و جزو عقائد است و داخل در ايمان است، دوستي خدا و دوستان خدا از انبياء و ملائكه و اوصياء انبياء و مؤمنين و دشمني با دشمنان خدا از مشركين و منافقين و كافرين و معاندين و دشمني دشمنان دوستان خدا مَن كان‌َ عَدُوًّا لِلّه‌ِ وَ مَلائِكَتِه‌ِ وَ رُسُلِه‌ِ وَ جِبرِيل‌َ وَ مِيكال‌َ فَإِنَّ اللّه‌َ عَدُوٌّ لِلكافِرِين‌َ بقره آيه 92، و غير از اينکه از آيات.
و اما ترتيب آثار محبت و عداوت در خارج از فروع دين است و از واجبات شرعي است چنانچه شمردند: نماز، روزه، خمس، زكاة، حج، جهاد، امر بمعروف و نهي از منكر و تولّي و تبرّي.
يَحلِفُون‌َ لَكُم شما مؤمنين را قسم ميدهند لِتَرضَوا عَنهُم که شما از آنها راضي شويد فَإِن تَرضَوا عَنهُم يعني هرگز از آنها راضي نشويد که اگر از آنها راضي شويد بدانيد فَإِنَّ اللّه‌َ لا يَرضي عَنِ القَوم‌ِ الفاسِقِين‌َ و كسي را که خدا از او راضي نباشد و عداوت داشته باشد بايد مؤمن كمال عداوت را داشته باشد و از او بيزاري بجويد چنانچه در حق ابراهيم عليه السّلام نسبت بعمويش که تعبير بپدر در قرآن فرموده نظر به اينكه شوهر مادر او بود و در دامن او بزرگ شده بود خطاب پدر
جلد 8 - صفحه 297
ميكرد خداوند ميفرمايد فَلَمّا تَبَيَّن‌َ لَه‌ُ أَنَّه‌ُ عَدُوٌّ لِلّه‌ِ تَبَرَّأَ مِنه‌ُ همين سوره آيه 115، و مكرر گفته‌ايم که فاسق اطلاق بر مشرك و منافق و كافر و معاند و مطلق غير مؤمن حتي بر مؤمن عاصي ميشود بلي از جهت ايمانش محبوب الهي است و از جهت عمل مبغوض مگر آمرزيده شود.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 96)- در این آیه اشاره به یکی از سوگندهای آنها شده و آن این که:
«با اصرار و سوگند از شما می‌خواهند که از آنها خشنود شوید» (یَحْلِفُونَ لَکُمْ لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ).
جالب این که در این مورد خداوند نمی‌فرماید: از آنها راضی نشوید، بلکه با تعبیری که بوی تهدید از آن می‌آید، می‌فرماید: «اگر هم شما از آنها راضی شوید خدا هرگز از جمعیت فاسقان راضی نخواهد شد» (فَإِنْ تَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لا
ج2، ص244
یَرْضی عَنِ الْقَوْمِ الْفاسِقِینَ)
.شک نیست آنها از نظر دینی و اخلاقی اهمیتی برای خشنودی مسلمانان قائل نبودند، بلکه می‌خواستند از این راه کدورتهای قلبی آنان را بشویند تا در آینده از عکس العملهای آنان در امان بمانند.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفاسیر على بن ابراهیم و برهان.
- ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص433.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.
