آیه 98 سوره توبه
| <<97 | آیه 98 سوره توبه | 99>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
و برخی از اعراب بادیه‌نشین مخارجی را که (در راه جهاد دین) می‌کنند بر خود ضرر و زیانی می‌پندارند و برای شما مسلمین مترصد حوادث و عواقب ناگوارند و حال آنکه عواقب و حوادث بد بر خود آنها خواهد بود و خدا شنوا و داناست.
و گروهی از بادیه نشینان کسانی هستند که آنچه را انفاق می کنند غرامت و تاوان می شمارند، و پیش آمدهای بدی را برای شما انتظار می برند، پیش آمدهای بد بر خودشان باد؛ و خدا شنوا و داناست.
و برخى از آن باديه‌نشينان كسانى هستند كه آنچه را [در راه خدا] هزينه مى‌كنند، خسارتى [براى خود] مى‌دانند، و براى شما پيشامدهاى بد انتظار مى‌برند. پيشامد بد براى آنان خواهد بود، و خدا شنواى داناست.
پاره‌اى از عربهاى باديه‌نشين آنچه را كه خرج مى‌كنند چون غرامتى مى‌پندارند و منتظرند تا به شما حوادثى برسد. حوادث بد بر خودشان باد و خدا شنوا و داناست.
گروهی از (این) اعراب بادیه‌نشین، چیزی را که (در راه خدا) انفاق می‌کنند، غرامت محسوب می‌دارند؛ و انتظار حوادث دردناکی برای شما می‌کشند؛ حوادث دردناک برای خود آنهاست؛ و خداوند شنوا و داناست!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
مغرم: غرامت و بلايى كه به مال انسان نازل مى‌شود بدون خيانت. غرم در اصل به معنى لزوم امر است . إِنَّ عَذابَها كانَ غَراماً عذاب آن لازم و پيوسته است.
يتربص: ربص و تربص: انتظار كشيدن.
دوائر: جمع دائره. منظور از آن حوادث ناگوار است كه بر انسانها دور مىزنند و مىگردند . به قول بعضى ، دائره حالتى است مبدل شده از نعمت به بلاء.
السوء: سوء (به ضم- س) اسم است . به معنى بد و به فتح سين مصدر است به معنى بدى. در آياتى كه به فتح سين آمده ، مصدر به معنى فاعل است. مثل اين آيه.[۱]
نزول
این آیه درباره منافقین عرب نازل شده که نفقه و بخشش می‌کردند و زکات می‌دادند و درباره این کار امید ثواب نمى داشتند و از عقاب خدا هم نمى ترسیدند و اعتقاد آن را نیز بر خود واجب نمى دیدند.[۲]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ مِنَ الْأَعْرابِ مَنْ يَتَّخِذُ ما يُنْفِقُ مَغْرَماً وَ يَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوائِرَ عَلَيْهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ «98»
بعضى از باديه‌نشينان، كسانى هستند كه آنچه را انفاق مى‌كنند، (به خاطر نفاق يا ضعف ايمان،) ضرر حساب مى‌كنند وبراى شما پيش آمدهاى بد را انتظار مى‌كشند. بر خود آنان پيش آمد بد باد! و خداوند شنوا و داناست.
نکته ها
«مَغرَم»، از «غرامت»، به معناىِ ملازمت است. به بدهكار وطلبكار كه يكديگر را رها نمى‌كنند، «غَريم» گفته مى‌شود. و به بدهكارى كه ملازم انسان است تا آن بدهى را بپردازد، «مَغْرَمٍ» گويند.
«دوائر»، جمع «دائرة»، حوادثى است كه از هر طرف انسان را احاطه مى‌كند.
جلد 3 - صفحه 492
پیام ها
1- منافق وآنكه علم وايمان به حدود الهى و فرهنگ اسلامى ندارد، انفاق را ضرر مى‌پندارد. «يَتَّخِذُ ما يُنْفِقُ مَغْرَماً»
2- منافق، حسود است وبراى ديگران جز شرّ نمى‌خواهد. «يَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوائِرَ»
3- كسى‌كه براى ديگران تمنّاى شرّ دارد، خودش گرفتار آن مى‌شود. «يَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوائِرَ، عَلَيْهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ»
4- خداوند، به گفته‌ها و خصلت‌هاى انسان آگاه است. «اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ مِنَ الْأَعْرابِ مَنْ يَتَّخِذُ ما يُنْفِقُ مَغْرَماً وَ يَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوائِرَ عَلَيْهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ (98)
بعد از آن بيان حال جمعى ديگر از منافقين اعراب را فرمايد:
«1» منهج ج 4 ص 316.
ج5، ص 183
وَ مِنَ الْأَعْرابِ: و بعضى از عربهاى باديه نشين. مَنْ يَتَّخِذُ ما يُنْفِقُ مَغْرَماً: كسى است كه فرامى‌گيرد آنچه نفقه مى‌كنند و صدقه مى‌دهند زيانى و غرامتى، يعنى صدقات خود را ضرر و خسارت شمارند و به ريا و ثقيه انفاق كنند، و در اين صورتها ثواب نخواهند داشت. وَ يَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوائِرَ: و انتظار مى‌برد به شما گردشات روزگار را كه دولت و شوكت اسلام مبدل به نكبت و ذلت شود، و روزگار بر مسلمانان منقلب شده مغلوب و مخذول گردند تا از انفاق خلاصى يابند. يا منتظرند مردن يا كشته شدن شما و موت پيغمبر را تا ثانيا برگردند به شرك و دين بت‌پرستى. و اكثر استعمال دائره در زوال نعمت است به شدت و عافيت به بلا.
پس رد فرمايد حق تعالى آن را به ايشان: عَلَيْهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ: بر ايشان باد، گردش روزگار و تبدل عافيت به بلا، و دولت به نكبت، و زوال نعمت به نقمت، اين جمله اعتراض به دعا است بر ايشان يا اخبار از وقوع آنچه دائر است بر ايشان. وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ: و خداى تعالى شنوا است آنچه بر زبان رانند، دانا است به آنچه در دل پنهان دارند.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
الْأَعْرابُ أَشَدُّ كُفْراً وَ نِفاقاً وَ أَجْدَرُ أَلاَّ يَعْلَمُوا حُدُودَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ (97) وَ مِنَ الْأَعْرابِ مَنْ يَتَّخِذُ ما يُنْفِقُ مَغْرَماً وَ يَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوائِرَ عَلَيْهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ (98) وَ مِنَ الْأَعْرابِ مَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ يَتَّخِذُ ما يُنْفِقُ قُرُباتٍ عِنْدَ اللَّهِ وَ صَلَواتِ الرَّسُولِ أَلا إِنَّها قُرْبَةٌ لَهُمْ سَيُدْخِلُهُمُ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (99)
ترجمه
باديه‌نشينان عرب شديدترند از راه كفر و نفاق و سزاوارترند بآنكه ندانند حدّهاى آنچه را نازل نموده است خدا بر پيغمبرش و خداوند داناى درست كار است
و بعضى از باديه‌نشينان كسانى هستند كه مى‌پندارند آنچه را انفاق ميكنند غرامت و انتظار ميبرند بشما گردشهاى روزگار را بر ايشان باد گردش بدو خدا شنونده دانا است
و بعضى از اعراب باديه‌نشين كسانى هستند كه ميگروند بخدا و روز بازپسين و مى‌شمارند آنچه را انفاق مى‌كنند موجبات تقرب نزد خدا و دعاهاى پيغمبر آگاه باش كه آن موجب قربت است براى آنها زود باشد كه داخل كند آنها را خدا در رحمت خود بدرستيكه خدا آمرزنده مهربان است.
تفسير
اعراب صحرانشين كفر و نفاقشان بيشتر از اهل بلاد و شهرنشين‌ها است چون از معارف و احكام اسلام دورند و بجهالت و قساوت و ضلالت نزديكند و انس بتعقّل و تدبّر و تفكر در حقائق امور ندارند و متوّحش از اين معانى هستند و بهمين لحاظ سزاوارترند بآنكه ندانند حدود واجبات و مستحبات و مباحات شريعت مطهره را كه خداوند به پيغمبر خاتم نازل فرموده و خداوند ميداند حدود و موازين اهل بلاد و باديه را و بر طبق حكمت در دنيا و آخرت با آنها رفتار ميفرمايد و پاره از اعراب از فرط جهالت آنچه را مجبور شدند بصدقه دادن براى خودشان ضرر و خسارت بحساب ميآورند چون معتقد بثواب اخروى نيستند
جلد 2 صفحه 614
و تصور ميكنند مسلمانان از آنها پول زورى ميگيرند لذا انتظار دارند گردش روزگار قدرت اسلام را از بين ببرد و آنها از اين تحميلات آسوده شوند خدا روزگار را ببدى حال آنها بگردش آورد و خواهد آورد اگر چه در آخرت باشد و سوء بضم سين نيز قرائت شده است و خداوند از گفتار و كردار ظاهرى و باطنى آنها آگاه است و پاره از آنها بر عكس كسانى هستند كه مؤمن بمبدء و معادند و هر چه انفاق كنند از موجبات تقرب بخدا و ادعيه پيغمبر (ص) ميدانند چون آنحضرت پس از اخذ صدقات دعا ميفرمود براى صاحبان آنها بخير و بركت و استغفار مينمود براى آنان اين در صورتى است كه صلوات عطف بر قربات باشد چنانچه بنظر حقير ظاهر است و بعضى گفته‌اند صلوات عطف است بر ما ينفق يعنى ميگيرند آنچه را انفاق مينمايند و ادعيه پيغمبر را موجبات تقرب نزد خدا در هر- حال خداوند تصديق فرموده است اعتقاد آنها را و تحقيق نموده اميد آنانرا و تقرير فرموده رحمت و مغفرت خود را براى ايشان و مژده داده كه در مقابل دائره سوء و عذاب براى فرقه سابقه براى اينها دائره رحمت است كه داخل در آن مى‌شوند و بر ايشان احاطه دارد ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ مِنَ الأَعراب‌ِ مَن يَتَّخِذُ ما يُنفِق‌ُ مَغرَماً وَ يَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوائِرَ عَلَيهِم دائِرَةُ السَّوءِ وَ اللّه‌ُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ (98)
و بعضي از اينکه اعرابي که اشدّ كفرا و نفاقا بودند آنچه که از آنها گرفته ميشد مثل زكاة يا ساير اموال براي مصارف بيت المال آن را غرامت و ضرر و خسارت ميدانند و انتظار داشتند که بر شما مسلمين يك پيشامدهاي سويي بيايد که آنها ديگر از دست شما خلاص شوند غافل از اينكه بر آنها پيش آمد سوء متوجه شده و خداوند ميشنود كلام آنها را و ميداند اعمال و اخلاق آنها را.
وَ مِنَ الأَعراب‌ِ من تبعيضيه است که اينکه بعض از ساير منافقين از اعراب بودند که بدتر و عداوت آنها زيادتر بود و از ترس جان و مال خود اظهار ايمان كردند و ناچار بودند با مسلمين معاشرت داشته باشند البته بايد بظواهر اسلام عمل كنند مثلا بدادن زكاة و خمس و مصارف جهاد و امثال اينها.
مَن يَتَّخِذُ ما يُنفِق‌ُ مَغرَماً غرامت جرم و خسارت است که انسان ناچار است مصرف كند، اينها که عقيده باطني نداشتند و بخل ذاتي آنها با كمال اكراه ميدادند و انتظار دارند كي شود که بتوانند ندهند.
جلد 8 - صفحه 299
وَ يَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوائِرَ جمع دائرة بمعني پيش‌آمد سوء که در اينکه غزوات شكستي بمسلمين وارد شود و ضعفي در آنها پيدا گردد که ديگر آنها سلطه و قدرتي نداشته باشند غافل از اينكه خداوند روزبروز علم اسلام را بلندتر و عظمت و قدرت و شوكت مسلمين را زيادتر ميكند و فتوحات اسلامي و غلبه بر كفار شديدتر ميگردد عَلَيهِم دائِرَةُ السَّوءِ که خداوند آنها را رسوا فرمود و مسلمين را آگاه كرد از نفاق آنها که ديگر معامله اسلام با آنها نكنند و معاشرت با آنها را ترك كنند و آنها را بخود راه ندهند و اينکه پيش آمد سوء بر آنها متوجه شد که دستور بيايد جاهِدِ الكُفّارَ وَ المُنافِقِين‌َ که در آيه 74 همين سوره گذشت و در سوره تحريم آيه 9 نيز ميفرمايد يا أَيُّهَا النَّبِي‌ُّ جاهِدِ الكُفّارَ وَ المُنافِقِين‌َ وَ اغلُظ عَلَيهِم وَ مَأواهُم جَهَنَّم‌ُ وَ بِئس‌َ المَصِيرُ چه دائره سويي بدتر از اينکه پيدا ميشود.
وَ اللّه‌ُ سَمِيعٌ بگفتار آنها عليم ببواطن آنها از نفاق و ساير اخلاق فاسده و باعمال و رفتار و كردار آنها.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 98)- اما برای این که چنین توهمی پیدا نشود که همه اعراب بادیه نشین، و یا همه بادیه نشینان، دارای چنین صفاتی هستند، در این آیه می‌گوید:
«گروهی از این عربهای بادیه نشین کسانی هستند که (بر اثر نفاق یا ضعف ایمان) هنگامی که چیزی را در راه خدا انفاق کنند، آن را ضرر و زیان و غرامت محسوب می‌دارند» نه یک موفقیت و پیروزی و تجارت پرسود (وَ مِنَ الْأَعْرابِ مَنْ یَتَّخِذُ ما یُنْفِقُ مَغْرَماً).
ج2، ص245
دیگر از صفات آنها این است که: «همواره در انتظار این هستند که بلاها و مشکلات شما را احاطه کند» و تیره‌روزی و ناکامی به سراغ شما بیاید (وَ یَتَرَبَّصُ بِکُمُ الدَّوائِرَ). در واقع آنها افرادی تنگ نظر و بخیل و حسودند.
سپس اضافه می‌کند: آنها نباید در انتظار بروز مشکلات و نزول بلاها بر شما باشند چرا که این مشکلات و ناکامیها و بدبختیها تنها به سراغ این گروه منافق بی‌ایمان و جاهل و نادان و تنگ نظر و حسود می‌رود «و حوادث دردناک برای خود آنهاست» (عَلَیْهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ).
سر انجام آیه را با این جمله پایان می‌دهد که: «خداوند شنوا و داناست» (وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ). هم سخنان آنها را می‌شنود و هم از نیات و مکنون ضمیر آنها آگاه است.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.
