آیه 47 سوره الرحمن

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۲۴ مهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۰۴:۳۷ توسط مهدی موسوی (بحث | مشارکت‌ها) (تفسیر آیه)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ

مشاهده آیه در سوره


<<46 آیه 47 سوره الرحمن 48>>
سوره : سوره الرحمن (55)
جزء : 27
نزول : مدینه

ترجمه های فارسی

(الا ای جنّ و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟

پس کدامیک از نعمت های پروردگارتان را انکار می کنید؟

پس كداميك از نعمتهاى پروردگارتان را منكريد؟

پس كدام يك از نعمتهاى پروردگارتان را انكار مى‌كنيد؟

پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می‌کنید؟!

ترجمه های انگلیسی(English translations)

So which of your Lord’s bounties will you both deny?

Which then of the bounties of your Lord will you deny?

Which is it, of the favours of your Lord, that ye deny?

Then which of the favours of your Lord will ye deny?-


تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ «46» فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ «47»

و براى كسى كه از مقام پروردگارش بترسد، دو باغ (بهشتى) است. پس كدام يك از نعمت‌هاى پروردگارتان را انكار مى‌كنيد؟

ذَواتا أَفْنانٍ «48» فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ «49»

«1». واقعه، 17.

«2». زخرف، 71.

«3». صافّات، 45.

«4». انسان، 15.

جلد 9 - صفحه 403

باغ‌هايى داراى درختان پر شاخه و با طراوت (يا نعمت‌هاى متنوّع و گوناگون). پس كدام يك از نعمت‌هاى پروردگارتان را انكار مى‌كنيد؟

فِيهِما عَيْنانِ تَجْرِيانِ «50» فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ «51»

در آن دو باغ دو چشمه هميشه جارى است. پس كدام يك از نعمت‌هاى پروردگارتان را انكار مى‌كنيد؟

فِيهِما مِنْ كُلِّ فاكِهَةٍ زَوْجانِ «52» فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ «53»

در آن دو باغ از هر ميوه‌اى دو نوع موجود است. پس كدام يك از نعمت‌هاى پروردگارتان را انكار مى‌كنيد؟

نکته ها

«أَفْنانٍ» يا جمع «فنن» به معناى شاخه تازه است و يا جمع «فان» به معناى انواع.

در بند چهلم دعاى جوشن كبير مى‌خوانيم: «يا خير المحبوبين» خداوند، بهترين محبوب است، پس ترس ما از مقام اوست، نه ذات او، مقام آگاهى و حضور و عدل و احاطه او.

خوف از مقام الهى، عامل پيشگيرى از گناه و رسيدن به بهشت است، چنانكه در آيه 40 سوره نازعات مى‌خوانيم: «وَ أَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى‌ فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوى‌» آنكه از مقام پروردگارش خوف داشته و نفس خود را از هوس‌ها باز دارد، پس قطعاً بهشت موعود جايگاه اوست.

سرچشمه خوف بايد معرفت و شناخت مقام پروردگار باشد، «خافَ مَقامَ رَبِّهِ» چنان كه اشكى ارزشمند است كه بر اساس شناخت باشد. «تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ» «1» يعنى به خاطر شناخت و معرفتى كه پيدا كردند، اشك مى‌ريختند.

در سوره انسان، درباره اهل بيت عليهم السلام مى‌خوانيم كه غذاى خود را سه روز پى‌درپى به يتيم و مسكين و اسير دادند و گفتند؛ ما از پروردگار و روز قيامت مى‌ترسيم، «إِنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِيراً» «2» و در اين آيه مى‌خوانيم: «وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ» پس اهل بيت عليهم السلام قطعاً بهشتى هستند.

در روايات آمده است كه هركس در دنيا از خداوند خوف داشت، در آخرت در امان است و

«1». مائده، 83.

«2». انسان، 10.

جلد 9 - صفحه 404

هر كس در دنيا احساس امنيّت كرد، در آخرت در خوف است. «1»

امام صادق عليه السلام فرمود: «من علم ان الله يراه و يسمع ما يقول من خير و شر فيحجزه ذلك عن القبيح من الاعمال فذلك الذى خاف مقام ربه و نهى النفس عن الهوى» «2» هر كس باور كند كه خداوند او را مى‌بيند و هر چه بگويد مى‌شنوند و اين ايمان، او را از كارهاى زشت بازدارد، پس او همان كسى است كه از مقام خداوند خائف بوده و نفس خود را از هوس باز داشته است.

در حديث مى‌خوانيم كه رسول خدا صلى الله عليه و آله به امام على عليه السلام فرمود: چند چيز سبب نجات است كه يكى از آنها خوف از خداوند در نهان و آشكار است. «3»

رابطه تنگاتنگ با عالم ربّانى، سبب تقويت خوف از مقام خداوند است. در حديث مى‌خوانيم: «من مشى فى طلب العلم خطوتين و جلس عند العالم ساعتين و سمع من المعلم كلمتين اوجب الله له جنتين كما قال: «وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ»» «4» هر كس براى تحصيل علم دو قدم بردارد و نزد عالم دو ساعتى بنشيند و از استاد دو كلمه‌اى فرا گيرد، خداوند براى او دو باغ بهشتى واجب مى‌نمايد و آنگاه به اين آيه قرآن استناد كرد.

خوف از مقام خداوند در دنيا، وسيله درامان ماندن از همه خوف‌ها در آخرت است. چنانكه در آيات ديگر قرآن، اين عبارت تكرار شده است: «أَلا إِنَّ أَوْلِياءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ» «5»

ميوه‌هاى بهشتى، نه زحمت چيدن دارد، «جَنَى الْجَنَّتَيْنِ دانٍ» نه دسترسى به آنها زمان مى‌برد، «قُطُوفُها دانِيَةٌ» «6» نه محدوديّت دارد، «فاكِهَةٍ كَثِيرَةٍ» «7» و نه موسم خاص. «لا مَقْطُوعَةٍ وَ لا مَمْنُوعَةٍ» «8»

لقمان به فرزندش سفارش كرد، آن گونه خوف الهى داشته باش كه عبادت جنّ و انس تو را آرام نكند و آن گونه به فضل خداوند اميدوار باش كه گناه ثقلين تو را مأيوس نكند. مشابه‌

«1». تفسير كنزالدقائق.

«2». تفسير نورالثقلين.

«3». تفسير كنزالدقائق.

«4». ارشادالقلوب، ج 1، ص 195.

«5». يونس، 62.

«6». حاقّه، 23.

«7». واقعه، 32.

«8». واقعه، 33.

جلد 9 - صفحه 405

اين كلام از حضرت على عليه السلام نيز نقل شده است. «1»

امام باقر عليه السلام از رسول اكرم صلى الله عليه و آله نقل مى‌كند كه هيچ كس به اعمال خود تكيه نكند، بلكه تنها به فضل و رحمت خداوند تكيه كنيد. «2»

پیام ها

1- در دادگاه عدل الهى، نژاد، رنگ، شغل، سن و جنسيّت ملاك سنجش نيست. وَ لِمَنْ خافَ‌ ... جَنَّتانِ‌

2- خدا ترسى، سرچشمه‌ى حق پذيرى و عمل صالح است و لذا براى ورود به بهشت، شرط ديگرى در كنار خوف نيامده است. وَ لِمَنْ خافَ‌ ... جَنَّتانِ‌

3- ذات خداوند، منشأ رحمت است. توجّه انسان به مقام و جايگاه خداوند در نظام هستى و دادگاه قيامت، موجب دقّت در رفتار و گفتار و پيشگيرى از وقوع جرم و گناه مى‌شود. «خافَ مَقامَ رَبِّهِ»

4- در تربيت، بايد تهديد و تشويق در كنار هم باشد. هذِهِ جَهَنَّمُ‌ ... جَنَّتانِ‌

5- در بهشت هم فراوانى هست، «مِنْ كُلِّ فاكِهَةٍ» هم تنوّع، «زَوْجانِ» و هم در دسترس بودن. «جَنَى الْجَنَّتَيْنِ دانٍ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)



فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (47)

فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما: پس به كدام از نعمتهاى پروردگار خود كه بهشتهاى متعدد مى‌دهد براى ترك معصيت و اداى طاعت، تُكَذِّبانِ‌: تكذيب مى‌كنيد اى جن و انس و انكار مى‌نمائيد.


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ (46) فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (47) ذَواتا أَفْنانٍ (48) فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (49) فِيهِما عَيْنانِ تَجْرِيانِ (50)

فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (51) فِيهِما مِنْ كُلِّ فاكِهَةٍ زَوْجانِ (52) فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (53) مُتَّكِئِينَ عَلى‌ فُرُشٍ بَطائِنُها مِنْ إِسْتَبْرَقٍ وَ جَنَى الْجَنَّتَيْنِ دانٍ (54) فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (55)

فِيهِنَّ قاصِراتُ الطَّرْفِ لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَ لا جَانٌّ (56) فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (57) كَأَنَّهُنَّ الْياقُوتُ وَ الْمَرْجانُ (58) فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (59) هَلْ جَزاءُ الْإِحْسانِ إِلاَّ الْإِحْسانُ (60)

فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (61)

ترجمه‌

و براى كسيكه بترسد از مقام خود در پيشگاه پروردگارش دو بهشت است‌

پس بكدام يك از نعمتهاى پروردگارتان انكار ميورزيد

داراى انواع درختها و ميوه‌ها ميباشند

پس بكدام يك از نعمتهاى پروردگارتان انكار ميورزيد

در آن دو است دو چشمه كه روان ميباشند

پس بكدام يك از نعمتهاى پروردگارتان انكار ميورزيد

در آن دو از هر ميوه‌اى دو قسم است‌

پس بكدام يك از نعمتهاى پروردگارتان انكار ميورزيد

آنان تكيه زنندگانند بر بسترهائى كه آسترهاى آنها از ديبا است و ميوه رسيده آن دو بهشت نزديك زمين است‌

پس بكدام يك از نعمتهاى پروردگارتان انكار ميورزيد

در آنها است زنان فروهشته چشم كه دست درازى نكرده باشد بآنها انسانى پيش از آنان و نه جنيان‌

پس بكدام يك از نعمتهاى پروردگارتان انكار ميورزيد

گوئيا آنان ياقوت و مرجانند

پس بكدام يك از نعمتهاى پروردگارتان انكار ميورزيد

آيا هست پاداش نيكى جز نيكى‌

پس بكدام يك از نعمتهاى پروردگارتان انكار ميورزيد.

تفسير

خداوند سبحان بعد از ذكر احوال اهل جهنم و انواع عذاب آنها

جلد 5 صفحه 120

بيان حال اهل بهشت را فرموده باين تقريب كه براى كسيكه بترسد از وقت اقامت خود در پيشگاه الهى براى حساب اعمال و جزاى آنها و باين جهت مرتكب معصيت خدا نشود دو بهشت است كه بمنزله داخل و خارج و بيرونى و اندرونى يا منزل مسكونى و باغ تفريحى براى او باشد كه در دنيا مردم طالب آنند و در كافى از امام صادق عليه السّلام در تفسير اين آيه نقل فرموده كه كسيكه بداند خدا او را مى‌بيند و سخن او را ميشنود و بر مقاصد او مطّلع است پس اين دانش باز دارد او را از اعمال قبيحه پس آنكس آنست كه ترسيده از مقام پروردگار خود و باز داشته خود را از هوى و هوس و در فقيه از پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم نقل نموده كه كسيكه پيش آمد كند براى او كار زشتى يا شهوترانى‌اى پس اجتناب نمايد از آن از ترس خدا حرام فرمايد خدا بر او آتش جهنّم را و ايمن نمايد او را از فزع اكبر و انجاز فرمايد براى او وعده خود را در كتابش كه فرموده و لمن خاف مقام ربّه جنّتان و آن دو باغ داراى انواع نعم و ميوه‌ها يا اقسام اشجار و اثمارند چون افنان يا جمع فنن بمعناى شاخه درخت است كه برگ و ميوه ميدهد و سايه دارد يا جمع فن بمعناى گونه و نوع و در آن دو باغ دو چشمه آب جارى است هر يك مخصوص بباغى كه در كنار نهرها و زير قصرها گردش ميكند و در آن دو باغ از هر نوع ميوه دو قسم موجود است يك قسم معمولى و متعارف كه در دنيا مشاهده شده و يك قسم غير متعارف كه مانند آن مشهود نشده و بعضى گفته‌اند از هر ميوه‌اى دو صنف شبيه بهم مانند رطب و تمر و انگور و مويز موجود است ولى خشك از هر ميوه‌اى از تازه آن در خوبى كمتر نيست و ايشان استناد و اتّكاء دارند بر بالشها و بسترهائيكه آسترهاى آنها از ديبا و حرير است و رويه آنها را ديگر خدا ميداند كه از چيست چون وقتى آستر حرير باشد رويه را نميشود بيان كرد كه چه چيز است كه از حرير بالاتر است و از خصوصيّات ميوه بهشتى آنست كه در دسترس اهل بهشت است بطوريكه در هر حال كه بخواهند بچينند در دست آنها است خواه ايستاده باشند خواه نشسته خواه خوابيده پس ميشود گفت نزديك بآنها است و ميشود گفت نزديك بزمين است و در آن باغهاى بهشتى كه به هر پرهيزكارى دو باغ از آنها داده ميشود يا در آن بسترهاى حرير كه براى ايشان گسترده شده زنانى بزير افكنده‌

جلد 5 صفحه 121

چشم از غير شوهرانند كه دست احدى از جن و انس قبلا بآنها نرسيده بلكه بكر و پاك و پاكيزه‌اند و قمّى ره نقل فرموده كه حور العين از نور رويشان چشمها بزير افكنده شود و بعضى گفته‌اند آن زنان دو نوعند انسيّه و جنيّه بزنان انسيّه دست انس نرسيده و بزنان جنيّه دست جن و هر يك از دو نوع مخصوص بهم جنس خودشانند از اهل ايمان و تقوى و در هر حال آن زنان دست نخورده بهشتى در رنگ و ضياء و بهاء و صفاء و جلاء مانند ياقوت و مرجانند كه در آيات سابقه بيان شد و در روايات توصيف شده لطافتشان بآنكه مغز ساق پاى آنها از زير هفتاد حلّه حرير بهشتى نمايان است آيا پاداش كسيكه نيكوكار باشد جز نيكى چيزى است و مستفاد در بيان اين آيه از چند روايت آنست كه نيست جزاء معرفت بخدا و توحيد او مگر بهشت و از امام صادق عليه السّلام نقل شده كه اين آيه جارى است در باره مؤمن و كافر و نيكوكار و بدكار هر كس در باره كسى خوبى كند بايد تلافى كند آنرا بخوبترى و الّا تلافى نكرده چون فضل در ابتداء بخوبى است پس هيچ يك از نعم الهيّه را نبايد انكار نمود.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


وَ لِمَن‌ خاف‌َ مَقام‌َ رَبِّه‌ِ جَنَّتان‌ِ (46) فَبِأَي‌ِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبان‌ِ (47)

و ‌از‌ ‌براي‌ كسي‌ ‌که‌ خوف‌ داشته‌ ‌باشد‌ مقام‌ پروردگار ‌خود‌ ‌را‌ دو بهشت‌ هست‌.

وَ لِمَن‌ خاف‌َ مَقام‌َ رَبِّه‌ِ ‌از‌ ‌براي‌ خوف‌ گفتند مؤمن‌ بايد ‌بين‌ خوف‌ و رجاء ‌باشد‌ نه‌ مأيوس‌ ‌از‌ رحمت‌ و مغفرت‌ و نه‌ امن‌ ‌از‌ عذاب‌ ‌که‌ گفتند ‌هر‌ دو ‌از‌ معاصي‌ كبار ‌است‌ يأس‌ ‌من‌ روح‌ اللّه‌ و امن‌ ‌من‌ مكر اللّه‌ و سه‌ قسم‌ خوف‌ داريم‌: يكي‌ خوف‌ ‌از‌ معاصي‌ ‌که‌ ‌اگر‌ ‌خدا‌ اراده‌ فرمايد ‌براي‌ يك‌ معصيت‌ عذاب‌ كند خلاف‌ عدل‌ نيست‌ و ‌لو‌ يك‌ عمر عبادت‌ كرده‌ ‌باشد‌ زيرا ‌در‌ اخبار داريم‌ ‌که‌ فرداي‌ قيامت‌ سه‌ ديوان‌ باز مي‌شود ديوان‌ نعم‌ و ديوان‌ عبادات‌ و ديوان‌ معاصي‌ ديوان‌ عبادات‌ مقابله‌ نمي‌كند ‌با‌ ديوان‌ نعم‌ و باقي‌ مي‌ماند ديوان‌ معاصي‌ بلا عوض‌.

دوم‌ خوف‌ ‌از‌ عاقبت‌ چه‌ بسا كثرت‌ معاصي‌ باعث‌ سلب‌ ايمان‌ شود و ‌لو‌ ‌در‌

جلد 16 - صفحه 385

حال‌ نزع‌ و تسلط شيطان‌.

سوم‌ خوف‌ ‌در‌ پيشگاه‌ احديّت‌ ‌که‌ خداوند حاضر و ناظر ‌است‌ مثل‌ كسي‌ ‌که‌ حضور سلطان‌ بايستد و سلطان‌ ناظر ‌به‌ احوال‌ ‌او‌ ‌باشد‌ و ‌در‌ باب‌ خوف‌ و رجاء اخبار داريم‌ ‌که‌ موقعي‌ مثوبت‌ دارد ‌که‌ اثر داشته‌ ‌باشد‌ خوف‌ جلوگير شود ‌از‌ ارتكاب‌ معصيت‌ و رجاء باعث‌ شود برايتان‌ اعمال‌ صالحه‌.

جَنَّتان‌ِ بعضي‌ گفتند جنّة المأوي‌ و جنة الخلد، بعضي‌ گفتند: جنّة العدن‌ و جنة الخلد بعضي‌ گفتند يك‌ جنّت‌ ‌در‌ داخل‌ قصر و يك‌ جنّت‌ ‌در‌ خارج‌ قصر.

(اقول‌):

اولا اثبات‌ شيئي‌ نفي‌ ‌ما عدا نمي‌كند و مؤمنين‌ ‌از‌ تمام‌ جنّات‌ استفاده‌ دارند بخصوص‌ بقرينه چند ‌آيه‌ ‌بعد‌ ‌که‌ مي‌فرمايد: وَ مِن‌ دُونِهِما جَنَّتان‌ِ و ‌اينکه‌ جنّات‌ ثمانيه‌ ‌هر‌ كدام‌ داراي‌ خصوصيّاتي‌ هستند. و ثانيا ‌در‌ ‌اينکه‌ مقام‌ ‌که‌ فرمود «جنّتان‌» ‌براي‌ خصوصيّاتي‌ ‌که‌ ‌در‌ ‌اينکه‌ دو جنّت‌ هست‌ ‌که‌ بيان‌ مي‌فرمايد يكي‌

برگزیده تفسیر نمونه


(آیه 47)- باز به دنبال این نعمت بزرگ همگان را مخاطب ساخته، می‌گوید:

«پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می‌کنید؟! (فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ).

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

پانویس

منابع