آیه 278 سوره بقره
| <<277 | آیه 278 سوره بقره | 279>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از خدا بترسید و زیادی ربا را رها کنید اگر به راستی اهل ایمانید.
ای اهل ایمان! از خدا پروا کنید، و اگر مؤمن [واقعی] هستید آنچه را از ربا [بر عهده مردم] باقی مانده رها کنید.
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از خدا پروا كنيد؛ و اگر مؤمنيد، آنچه از ربا باقى مانده است واگذاريد.
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از خدا بترسيد، و اگر ايمان آورده‌ايد، از ربا هر چه باقى مانده است رها كنيد.
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید، و آنچه از (مطالبات) ربا باقی مانده، رها کنید؛ اگر ایمان دارید!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«إِتَّقُوا اللهَ»: در اینجا مضاف محذوف است، و تقدیر چنین است: إِتَّقُوا عِقَابَ اللهِ. یعنی: خویشتن را از عقاب و عذاب خدا بپرهیزید. «ذَرُوا»: ترک کنید. رها سازید. از ماده (وذر).
نزول
محل نزول:
این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۱]
شأن نزول:[۲]
«شیخ طوسی» گوید: سدى و ابن جريج و عكرمة گويند: اين آيه درباره بقيه ربائى كه مربوط به عباس و مسعود و عبد يا ليل و حبيب و ربيعة و بنى‌عمر و بن عمير بود نازل گرديده است. از امام محمدباقر عليه‌السلام روايت شده كه وليد بن مغيرة در جاهليت رباخوارى مي‌كرد و از بقاياى همان ربا از ثقيف طلبكار بود. خالد بن وليد بعد از آن كه مسلمان شده بود، قصد كرد بقيه رباى مزبور را از آنها بگيرد. اين آيه نازل گرديد و آن را منع نمود.[۳][۴]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«278» يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ذَرُوا ما بَقِيَ مِنَ الرِّبا إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! تقواى الهى پيشه كنيد و آنچه را از (مطالبات) ربا باقى مانده است، رها كنيد، اگر ايمان داريد.
نکته ها
در آيات قبل به مفاسد ربا اشاره شد كه ربا فرد وجامعه را از تعادل خارج و آشفته مى‌كند؛ «يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطانُ» وروشن شد كه ربا در حقيقت كم شدن است، نه زياد شدن؛ «يَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبا» اكنون نهى از ربا را صريحاً بيان مى‌كند. «ذَرُوا ما بَقِيَ مِنَ الرِّبا»
در تفاسيرِ مجمع البيان، الميزان و مراغى نقل شده است كه وقتى آيه تحريم ربا نازل شد، برخى از صحابه همانند خالدبن وليد، عباس وعثمان، از مردم مقدارى طلب از بابت ربا داشتند، آنها در مورد طلبكارى خود، از پيامبر صلى الله عليه و آله كسب تكليف كردند و آيه فوق نازل شد.
پيامبر صلى الله عليه و آله بعد از نزول اين آيه فرمود: عباس، عموى من نيز حقّ مطالبه ربا ندارد و قبل از همه، بايد خويشان من دست از ربا بردارند. همچنان كه در طى خطبه‌اى فرمود: «و كل ربا فى الجاهلية موضوع تحت قدمى هاتين و اول ربا اضع ربا العباس» تمام رباهاى مقرّر در دوره جاهليّت را زير پاى مى‌اندازم و از همه پيشتر رباهايى كه براى عباس است. «1»
پیام ها
1- رباخوارى، از عادات زمان جاهليّت بود كه مسلمانان صدر اسلام نيز به آن آلوده بودند. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ... ذَرُوا»
«1». تفسير فى ظلال القرآن.
جلد 1 - صفحه 443
2- تقوا، مرحله بالاترى از ايمان است. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ»
3- رباخوار، مالك بهره نمى‌شود واسلام سود رَبَوى را به رسميّت نمى‌شناسد.
«ذَرُوا ما بَقِيَ مِنَ الرِّبا»
4- لازمه‌ى ايمان وتقوا، صرف نظر كردن از مال حرام است. «إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ذَرُوا ما بَقِيَ مِنَ الرِّبا إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ (278)
بعد از آن در تشديد و تهديد امر را بيان فرمايد:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا: اى كسانيكه ايمان آورديد، اتَّقُوا اللَّهَ: بترسيد و بيانديشيد عذاب و عقاب الهى را، وَ ذَرُوا ما بَقِيَ مِنَ الرِّبا: و واگذاريد و دست بداريد آنچه باقيمانده است از ربا. إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ: اگر هستيد شما ايمان آوردگان به حرمت ربا، زيرا دليل ايمان، امتثال امر الهى است.
از حضرت باقر عليه السّلام مروى است كه وليد بن مغيره در جاهليت با مردم معامله ربوى مى‌نمود و او را بر ثقيف بقاياى آن مانده بود كه فوت نمود. بعد از او خالد بن وليد در اسلام مطالبه آن كرد؛ آيه شريفه نازل شد كه واگذاريد بقيه ربا را و منتهى شويد از آن. لكن حكم آيه عام است نسبت به تمام مكلفين تا قيامت.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ذَرُوا ما بَقِيَ مِنَ الرِّبا إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ (278)
ترجمه
اى كسانى كه ايمان آورديد بترسيد از خدا و واگذاريد آنچه را باقى مانده از ربا اگر باشيد گروندگان..
تفسير
هر ادعائى قبول نميشود مگر امتحان در ميان آيد و امتحان دعوى ايمان امتثال امر خدا و پيغمبر (ص) است پس اگر كسى حقيقة مؤمن باشد با اين آيات صريحه اكيده ديگر مطالبه ربا از كسى نميكند چنانچه در مجمع روايت نموده از حضرت باقر (ع) كه وليد بن مغيره در جاهليت رباخوار بود مقدارى از بقاياى ربا نزد بنى
جلد 1 صفحه 357
ثقيف از او مانده بود خالد بن وليد بعد از آنكه اسلام آورد خواست مطالبه نمايد اين آيه نازل شد و قمى اين معنى را نسبت بخالد داده با آنكه ادعاء وصيت پدرش را به مطالبه نمود.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّه‌َ وَ ذَرُوا ما بَقِيَ مِنَ الرِّبا إِن كُنتُم مُؤمِنِين‌َ (278)
اينکه آيه راجع بكسانيست که معامله ربوي كرده‌اند يعني قرض داده بشرط زياده و هنوز مدّت سر نيامده اگر قرض در زمان كفر بوده و قبل از انقضاء مدّت اسلام آورده آنچه در زمان كفر زياده گرفته حلال و از زمان اسلام بايد باصل رأس المال اكتفاء كند و از زياده صرفنظر كند.
و همچنين مؤمنين صدر اسلام که قبل از نزول آيات ربا قرض داده و قبل از انقضاء مدّت آيات نازل شده آنچه قبل از نزول گرفته حلال و امّا بعد از نزول آيات بايد زياده نگيرد و باصل مال اكتفاء كند.
و همچنين كساني که بعد از نزول آيات علما عمدا يا جهلا معامله ربوي كردند سپس عالم شدند يا نائب بايد باصل مال قناعت كنند و زياده نگيرند و آيه عموم دارد تمام اينها را شامل ميشود و لو شأن نزولش بعض مصاديق خاصه باشد و لذا ميفرمايد يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا که كفّار از اينکه خطاب خارج هستند اتَّقُوا اللّه‌َ بپرهيزيد و از محرّمات الهي اجتناب كنيد و مخالفت اوامر او را نكنيد که يكي از مصاديق آن وَ ذَرُوا ما بَقِيَ مِنَ الرِّبا است ترك كنيد آنچه از ربا باقي مانده.
إِن كُنتُم مُؤمِنِين‌َ اگر ايمانتان حقيقت داشته باشد، اشاره به اينكه اگر دست از ربا برنداشتيد و باين آيات قرآنيّه معتقد نشديد و بي‌اعتنايي كرديد ايمان شما
جلد 3 - صفحه 71
حقيقت ندارد و كافر ميشويد اگر مستحل باشيد.
و در بسياري از واجبات و محرمات اينکه شرط شده که تارك اينکه واجب يا فاعل اينکه حرام ايمان ندارد يا بي ايمان ميميرد.
برگزیده تفسیر نمونه
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج 1، ص 111.
- ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 102.
- ↑ صاحبان روض الجنان و مجمع البيان از مقاتل نقل نمايند كه اين آيه درباره چهار برادر از قبيله ثقيف نازل شده به نام مسعود و عبدياليل و حبيب و ربيعة اينان به بنى‌المغيرة قرض مي‌دادند و ربا مى گرفتند. وقتى كه پيامبر به طائف وارد گرديد و با ثقيف صلح فرمود، اين چهار برادر مسلمان شدند و رباى خود را از مغيرة درخواست كردند و كار به مرافعه و رجوع به عتاب بن اسيد كه عامل رسول خدا در مكه بود، كشانيده شد. عتاب به پيامبر نوشت سپس اين آيه نازل گرديد. چنان كه ابويعلى در مسند خود و ابن منده نيز از عامه از طريق كلبى از ابوصالح او از ابن عباس با اندك اختلافى روايت نموده اند و نيز صاحب جامع البيان از عامه از عكرمه آن را روايت نموده است.
- ↑ صاحبان كشف الاسرار از عامه و روض الجنان از خاصه از عطا و عكرمة نقل نمايند كه درباره عباس بن عبدالمطلب و عثمان بن عفان نازل شده كه قبل از نزول آيه ربا مقدارى ربا از كسانى طلبكار بودند، خواستند طلب خود را بگيرند. رسول خدا شنيد و آنها را مانع گرديد آنان نيز اطاعت نمودند.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.
