بعد از ذكر احوال كفار اهل كتاب، بيان حال مؤمنان را فرمايد:
الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ: آن كسانى كه عطا فرموديم ايشان را كتاب آسمانى، يَتْلُونَهُ حَقَّ تِلاوَتِهِ: تلاوت مى‌كنند آن كتاب را حق تلاوت آن را، يعنى آن طورى كه بايد و شايد با خضوع و خشوع و صفاى اعتقاد و عمل به آن بدون تحريف و تغيير مانند عبد اللّه بن سلام و ابن صوريا و بحيراى راهب و اسيد و كعب از يهود پيروان كتب تورات آسمانى، و ملازمان نجاشى و جعفر بن ابى طالب عليه السلام از نصارى تابعان كتاب انجيل. أُولئِكَ يُؤْمِنُونَ بِهِ: آن جماعت ايمان آورده‌اند به كتاب آسمانى نه غير ايشان. وَ مَنْ يَكْفُرْ بِهِ:
و هر كه كافر شود به كتاب آسمانى به تكذيب يا تحريف يا انكار حلال و حرام و امر و نهى آن، فَأُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ: پس آن گروه ايشانند زيانكاران در دنيا و آخرت كه سرمايه ايمان و ربح ثواب را از دست داده‌اند.
تنبيه: آيه شريفه عام است نسبت به اهل اسلام كه كتاب مجيد قرآن به ايشان مرحمت شده، كسانى به قرآن ايمان آورده‌اند كه حق تلاوت قرآن را منظور دارند و آنانكه كافر شوند به قرآن، ايشانند زيانكار دنيا و آخرت.
تفسير برهان- عياشى از حضرت صادق عليه السلام روايت نمود در اين آيه شريفه كه فرمود: يرتّلون آياته و يتفقّهون به و يعملون باحكامه و يرجون وعده و يخافون وعيده و يعتبرون بقصصه و يأتمرون باوامره و ينتهون بنواهيه، ما هو و اللّه حفظ آياته و درس حروفه و تلاوة سوره و درس اعشاره و اخماسه، حفظوا حروفه و اضاعوا حدوده و انّما هو تدبّر آياته و العمل باحكامه قال اللّه تعالى كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ مُبارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آياتِهِ «1».
يعنى تلاوت كنند آيات آن را و دانائى يابند به آن و عمل نمايند به احكام آن و اميد دارند وعده آن را و بترسند عذاب آن را و عبرت گيرند به قصه‌هاى آن و بجا آورند اوامر آن را و بازايستند از نواهى آن، قسم به خدا نيست تلاوت قرآن حفظ آيات و درس حروف و خواندن سوره‌ها و درس اعشار و اخماس آن كه مراعات كنند حروفش را به قرائت و ضايع سازند حدودش را به مخالفت،
«1» تفسير برهان، جلد اوّل، صفحه 147، حديث 4.
تفسير اثنا عشرى، ج1، ص: 246
اينست و جز اين نيست تلاوت قرآن تدبر آيات، و عمل به احكام آنست؛ فرمود خداى تعالى كتابى است نازل فرموديم آن را در حالى كه با بركت و ميمنت باشد به جهت آنكه تدبر كنند آيات آن را.
يا بَنِي إِسْرائِيلَ: اى فرزندان يعقوب: اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ: ياد بياوريد نعمتهاى مرا كه انعام فرمودم بر شما و اسلاف شما؛ وَ أَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعالَمِينَ: و به درستى كه من برترى دادم شما و اجداد شما را بر عالميان زمان خود.
پس اداى شكرگزارى اين نعمت عظيم را نمايند و به سپاسدارى منعم حقيقى قيام كنيد و فرمانبردارى امر الهى را نمائيد كه از جمله آن ايمان آوردن شماست به پيغمبر موعود يعنى حضرت محمد صلّى اللّه عليه و آله.
آنانكه داديمشان كتاب را ميخوانند آنرا حق خواندنش آنگروه ميگروند بآن و هر كس كه كافر شود بآن پس آنگروه ايشانند زيانكاران.
تفسير
در مجمع و عياشى از حضرت صادق (ع) روايت نموده است كه حق تلاوت قرآن آنستكه هر وقت بذكر بهشت و دوزخ برسد توقف نمايد و در صورت اول سؤال رحمت نمايد و در صورت دوم پناه بخدا ببرد از شيطان و در كافى از آنحضرت روايت نموده كه آنكسانيكه حق تلاوت قرآن را بجا آوردند ائمه هدى عليهم السلام هستند و عياشى هم بهمين مضمون روايت كرده است و بنظر حقير حق تلاوت قرآن آنستكه بر طبق آن عمل نمايند و مؤيد اين معنى آنست كه خداوند آنرا مخصوص باهل ايمان قرار داده و البته اگر مراعات آداب ظاهريه و باطنيه آنهم بقدر استعداد قارى بشود اتم و اكمل است و اجمال آن آداب تعقل و تدبر و تفكر و تطهير ظاهرى و باطنى و حفظ وقوف و بيان حروف و استعاذه و تسميه و حمد و شكر و سؤال و تغنى و تأنّى و خضوع و خشوع و تحزن و تحسر و تأدب و تنبه و تحفظ و ايقاظ و توطين نفس براى عمل است
جلد 1 صفحه 168
كه سر آمد همه و مقصود اصلى است رزقنا اللّه تعالى و روايت كافى هم شايد اشاره بهمين معنى باشد كه البته كسى مانند ائمه اطهار حق تلاوت قرآن را بجا نياورده است.
اينکه آيه شريفه در ابتداء بيان احوال بني اسرائيل ذكر شده و تفسيرش بيان گرديد و در علت تكرار آن وجوهي گفته شده:
1- مبالغه و تأكيد و لزوم شكر و اطاعت خداوند 2- نظر ببعد بين دو آيه براي اتمام حجت و تأكيد در تذكر تكرار فرموده 3- براي ختم حالات بني اسرائيل و ربط ببدء و آغاز آنها تكرار شده 4- تكرار امر بتذكر براي تكرار نعمت بوده است و آنچه ميتوان در اينموضوع متذكر شد اينكه آيات مكرره در قرآن بسيار است چه در سوره واحده مانند سورة الرحمن و سورة المرسلات و چه در سور متعدده مانند قصص انبياء و اوصاف جنت و نار و نعم و عذاب آنها و البته اينکه تكرارات در هر موردي حاوي حكم و مصالحي است که تتبع آنها بي اشكال نيست و بسا تخرس بغيب و من عندي است و در بسياري از موارد، موقع نزول مختلف بوده و هر يك در موقع خود مناسب بلكه لازم بوده است و اللّه العالم
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 122)- بار دیگر خداوند روی سخن را به بنی اسرائیل کرده می‌فرماید:
«ای بنی اسرائیل به خاطر بیاورید نعمتهایی را که به شما ارزانی داشتم و نیز به خاطر بیاورید که من شما را بر جهانیان (بر تمام مردمی که در آن زمان زندگی می‌کردند) برتری بخشیدم» (یا بَنِی إِسْرائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَ أَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَی الْعالَمِینَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
