غزوه ودان

غزوه ودان
زمان	ماه صفر سال دوم هجری
مکان	منطقه‌ ودّان -بین جُحفه و أبواء- در مدینه
غزوه قبلی
غزوه بعدی	غزوه بدر
علت غزوه	مقابله با اقدامات تهدیدآمیز قبیله بنی‌ضمره و به دست آوردن اموال کاروانی از قریش
نتیجه	بدون درگیری نظامی و بستن پیمان صلح با رئیس قبیله بنی‌ضمره و عدم تعرض طرفینی
دوطرف درگیری و تعداد آنها
فرماندهان
رسول خدا(ص)	مخشى بن عمرو ضمری
پرچم داران
	ـــ
تلفات
این غزوه در برخی منابع به نام «غزوه أبواء» نیز آمده است.

«غزوه وَدّان» یا «غزوه أبواء»، نخستین غزوه پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله است، که در محلی به نام «ودّان» در نزدیکی مدینه رخ داد و هدف اصلی آن، مقابله با تهدیدات قبیله بنی‌ضمره و به دست آوردن اموال کاروانی از قریش و ایجاد امنیت برای جامعه نوپای اسلامی بود. این واقعه نه تنها نشان‌دهنده آغاز مرحله جدیدی در دفاع از جامعه مسلمانان بود، بلکه سیاست پیامبر در ایجاد اتحاد و همزیستی مسالمت‌آمیز با قبایل اطراف مدینه را نیز به نمایش گذاشت.

زمان و مکان و علت وقوع غزوه

به گفته ابن هشام حمیری، در ماه صفر سال دوم هجری، یعنى یازده ماه پس از ورود رسول خدا صلی الله علیه وآله به مدینه، نخستین غزوه و اولین سفرى که آن حضرت به منظور جنگ با دشمنان اسلام از شهر خارج شد، اتفاق افتاد.

این غزوه در محلی به نام «ودّان» -منطقه‌ای بین «جُحفه» و «أبواء»- در نزدیکی مدینه رخ داد. از آنجا که بین ودّان و أبواء شش میل فاصله است و در نزدیکی هم قرار دارند، لذا این غزوه در منابع به نام «غزوه أبواء» نیز آمده است. ابواء منطقه‌ای استراتژیک بود که در مسیر کاروان‌های تجاری قریش قرار داشت.

در این سفر، رسول خدا صلی الله علیه وآله، سعد بن عباده را براى رسیدگى به کارهاى مردم در مدینه گماشت و خود با جمعى از مهاجران -بدون حضور انصار- به منظور جنگ با بنى ضمره و اطلاع از وضع کاروان قریش بیرون آمد، ولى به کاروان برخورد نکرد.

بر اساس برخی گزارش‌ها، امام علی علیه السلام در این غزوه، پرچم‌دار مسلمانان بود. این واقعه به عنوان اولین حضور امام علی در مقام پرچم‌داری در غزوات اسلامی ثبت شده است.

نتیجه غزوه ودان

رسول اکرم صلی الله علیه وآله با "مخشى بن عمرو ضمری" که در آن زمان ریاست قبیله بنى ضمره را به عهده داشت، پیمانى به عنوان صلح و عدم تعرض بست. در این قرارداد صلح مقرر شد که: ۱. آنها علیه پیامبر(ص) دسته‌بندى نکنند و نیز پیامبر(ص) علیه آنان. ۲. کسى را به این منظور یارى ندهند. سپس پیامبر به شهر مدینه بازگشت. مدت غیبت پیامبر(ص) در مدینه پانزده شب بود.

غزوه ابواء به عنوان اولین غزوه پیامبر، اهمیت تاریخی فراوانی دارد. این واقعه تاریخی نقطه عطفی در تاریخ اسلام محسوب می‌شود، چرا که نخستین حضور نظامی پیامبر در مقام رهبری مسلمانان بود و نشان‌دهنده آغاز مرحله جدیدی در تاریخ اسلام بود که در آن مسلمانان به‌صورت فعالانه در برابر تهدیدات دشمنان ایستادگی کردند. همچنین، این غزوه نشان‌دهنده سیاست پیامبر در استفاده از دیپلماسی و ایجاد پیمان‌های صلح برای تقویت موقعیت مسلمانان بود.

منابع

• زندگانى حضرت محمد صلی الله علیه وآله، سید هاشم رسولى محلاتى، ص۲۸۴.
• "غزوه ودان (أبواء)"، علی‌محمد تاج‌الدین، دانشنامه پژوهه، بازیابی: ۲۳ دی ۱۳۹۲.
• "غزوه ابواء"، پایگاه جامع تاریخ.

غزوات پیامبر اکرم (ص)
2 هجری	غزوه ودّان * غزوه بواط * غزوه عشيره‌ * غزوه كدر * غزوه بنى قينقاع * غزوه سويق‌
3 هجری	غزوه بدر * غزوه غطفان‌ * غزوه احد * غزوه حمراء الأسد
4 هجری	غزوه بنى نضير * غزوه ذات الرقاع * غزوه بدر الموعد
5 هجری	غزوه دومة الجندل‌ * غزوه خندق یا احزاب * غزوه بنى قريظه‌
6 هجری	غزوه بنى لحيان * غزوه ذى قرد * غزوه بنى مصطلق * غزوه حديبيه
7 هجری	غزوه خيبر
8 هجری	غزوه فتح مكه‌ * غزوه حنين * غزوه طائف‌
9 هجری	غزوه تبوك‌