امامزاده سید میرمحمد شیراز
امامزاده «سید میرمحمد بن موسی» معروف به سید میرمحمد عابد، فرزند امام موسی کاظم (علیه‌السلام) است، که مزارش در شیراز و در نزدیکی آرامگاه برادرش احمد بن موسی (شاهچراغ) قرار دارد.
محتویات
نسب و شخصیت
طبق منابع تاریخی و کتابهای انساب و رجال، سید میرمحمد بن موسی، احمدبن موسی و حمزه از یک مادر هستند و مادر گرامی آنها "امّ احمد" است. ابونصر بخاری در «سرّالسلسلة العلویة» و ابن عنبه در «عمدة الطالب فی انساب آل ابی طالب»، می نویسند در نَسَب و اعقاب محمد بن موسی(ع) هیچ اختلافی نزد علمای انساب و مورخان وجود ندارد.
حضرت سید میر محمد بن موسی (ع)، اهل تهجد و روزه، و اهل فضل و صلاح و تقوی بود و به سبب کثرت عبادت به "میرمحمد عابد" مشهور شد. برخی نیز وی را "صالح" نامیده اند.[۱] صاحب «اعلام الوری» در فضیلت و منقبت وی می گوید: "او مردی پرهیزکار و صالح بود."[۲]
شیخ مفید در «الارشاد» می گوید: "محمد بن موسی الکاظم (ع) شخصیتی بزرگوار و صاحب بخشش و خیر و نیکی بود. خبر داده است مرا ابومحمد حسن بن محمد بن یحیی که او گفت: بیان کرده است برایم جدم بر اینکه هاشمیه کنیز رقیه دختر موسی بن جعفر(ع) گفته است: محمد بن موسی(ع) دائم الوضو می بود و اکثر اوقات را به نماز می گذرانید. ساعات شب او در تجدید وضو و یا در اقامه نماز بسر می برد، زیرا پیوسته شنیده می شد صدای ریزش آب وضو که به صورت می ریخت. مقداری از شب را به نماز اشتغال داشت، پس ساعتی ساکت و آرام شده باز برمی خواست و صدای ریختن آب جهت تجدید وضو به گوش می رسید و به نماز می ایستاد و این جریان همچنان تا صبح ادامه داشت و چون آن حضرت را ملاقات می کردم بلافاصله به یادم می آمد قول خدای تعالی را که می فرماید: صاحبان تقوی را عادت چنین است که کمی از شب را خوابیده و بعد از آن به عبادت و بندگی پروردگار خود می پردازند."[۳]
مرحوم سلطان الواعظین می گوید: "سید میر محمد عابد فرزندانی داشت که مهمترین آنها از نظر علم و زهد و پرهیزکاری، «ابراهیم مُجاب» بوده که مفتخر به جواب سلام گردید.[۴] سید مجاب بعد از وفات پدر بزرگوارش به عزم زیارت اجداد طاهرین، به خصوص حضرت امیرالمؤمنین(ع) که قبر مبارکش تازه کشف شده و در آن اوان شهرت تامی پیدا نموده بود، عازم عتبات گردید".[۵]
هجرت به ایران
میر محمد بن موسی(ع) و احمد بن موسی(ع) در زمان خلافت مأمون عباسی به همراه شیعیان و نزدیکان اهل بیت به قصد دیدار برادرشان حضرت رضا (ع) از مدینه به سمت طوس حرکت می کنند و وارد شیراز می شوند که با جنگی نابرابر از سوی حاکم آن منطقه رو به رو گردیدند. آنها پس از مقابله و کشمکشهایی و بعد از شهادت عده ای از بنی هاشم، به طور پراکنده در زوایایی مخفی شدند. سید میرمحمد عابد(ع) نیز همچون برادرش احمد بن موسی(ع) به زندگی مخفی روی آورد. از بررسی برخی متون به جای مانده مانند «الارشاد»، «الأصیلی» و «تنقیح المقال»، روشن می شود که حضرت سید محمد عابد(ع) در خفا به کتابت قرآن مشغول بود و از همین طریق بندگان زیادی را آزاد کرد. همچنین او زاهدی عالم و راوی حدیث بوده است. علامه مامقانی، وی را از جمله راویان احادیث اهل بیت می شمارد.[۶]
درباره چگونگی رحلت و یا شهادت سید میر محمد عابد، اقوال متفاوتی وجود دارد. برخی از منابع بر شهادت وی پس از جدال و کشمکش حاکم فارس با یاران احمد بن موسی(ع) تأکید دارند و برخی از منابع از رحلت و درگذشت وی با مرگ طبیعی حکایت می کنند. چنانکه صاحب «شبهای پیشاور» می نویسد: "جناب سید امیر محمد عابد که در گوشه انزوا اشتغال به عبادت داشت، به أجل طبیعی از دنیا رفت."[۷]
صاحب «ریاض الأنساب» نیز می نویسد: سید میر محمد بن موسی الکاظم(ع) از جمله برادران و همراهان شاهچراغ است. وقتی که امامزادگان را به تزویر داخل شهر شیراز کردند و تفرقه میان آنها انداختند، سید میرمحمد را در همین موضع که مدفن آن بزرگوار است نزدیک "بازار بزرگ آقا" که بازار بین الحرمین نیز می گویند شهید کردند و در همان موضع مدفون ساختند و آن بزرگوار را قدری رفیع و آثاری بدیع است.[۸]
آشکار شدن قبر محمد بن موسی
حدود سنه ۷۲۵ ه.ق. میرزا عنایت الله دستغیب، نوری در خانه خویش مشاهده می کند و بعد از جستجو به لوح قبری برمی خورد و مشخص می شود که جسد مطهر حضرت سید امیرمحمد در این خانه مدفون است. میرزا عنایت الله دستغیب بانی بارگاه این بزرگوار می شود و چندین خانه از اطراف خریده و آن را توسعه می دهد و بعد هم مقداری املاک بر آن وقف می نماید.
در برخی از منابع آمده است که قبر مطهر محمد بن موسی(ع) همچون دیگر برادرانش سالها مخفی بود تا اینکه در زمان "اتابک بن سعد زنگی" در محله "باغ قتلغ" در همان محلی که حضرت احمد بن موسی(ع) به شهادت رسیده بود قبر ایشان نیز آشکار شد.
بارگاه حضرت سید میرمحمد(ع)، در قسمت شرقی حرم مطهر احمد بن موسی(ع) واقع است. در عهد نادرشاه افشار و به حکم وی، این بقعه مرمت شده است. در سال ۱۲۹۶ ه. ق. به دست سلطان نادر خان و پس از او در سال ۱۳۰۶ ه.ق. به دستور شاهزاده اویس میرزا فرزند فرهاد میرزا (عموی ناصرالدین شاه) ضریحی زیبا از نقره ساختند و بر روی قبر مطهر محمد بن موسی(ع) نصب نمودند. صحن بارگاه این امامزاده والامقام همچون صحن و بیوتات حرم احمد بن موسی با چینشی هنرمندانه آیینه کاری شده است. خطاطان هنرمند با خطوط نسخ و ثلث جلوه معنوی دیگری به حرم مطهر محمدبن موسی(ع) بخشیده اند.
پانویس
- ↑ ضامن بن شدقم، تحفه الأزهار، ج۳، ص ۲۸۰.
- ↑ فضل بن حسن طبرسی، اعلام الوری، ص ۱۸۱.
- ↑ ارشاد، شیخ مفید، طبع تهران ۱۳۷۷ ه. ق.
- ↑ درباره علت ملقب بودن ابراهیم به "مجاب" گفته اند: وقتی ایشان به زیارت جدش امام حسین(ع) در کربلا مشرف شد رو به قبر حضرت ابی عبدالله کرد و فرمود: "السلام علیک یا اَبَه"؛ ناگهان صدایی از قبر مطهر ابی عبدالله(ع) بلند شد که فرمود: "و علیک السلام یا ولدی".
- ↑ شبهای پیشاور، ص ۱۲۲.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال، ص ۱۹۳.
- ↑ سلطان الواعظین، شبهای پیشاور، ص ۱۲۲.
- ↑ میرزا محمدخان مالک الکتاب، ریاض الأنساب، ص ۱۵۴.
منابع
