Say, ‘Tell me, should Allah’s punishment overtake you, or should the Hour overtake you, will you supplicate anyone other than Allah, should you be truthful?
Say: Tell me if the chastisement of Allah should overtake you or the hour should come upon you, will you call (on others) besides Allah, if you are truthful?
Say: Can ye see yourselves, if the punishment of Allah come upon you or the Hour come upon you, (calling upon other than Allah)? Do ye then call (for help) to any other than Allah? (Answer that) if ye are truthful.
Say: "Think ye to yourselves, if there come upon you the wrath of Allah, or the Hour (that ye dread), would ye then call upon other than Allah?- (reply) if ye are truthful!
معانی کلمات آیه
«أَرَأَیْتَکُمْ»: مراد عربها از چنین ترکیب و شیوهای این است که: آیا هیچ فکر کردهاید که؟ مرا خبر دهید که آیا؟ مرا آگاه سازید که آیا؟ «السَّاعَةُ»: قیامت. هنگام مرگ.
بگو: اگر راست مىگوييد چه خواهيد كرد آنگاه كه عذاب خدا در دنيا بيايد يا قيامت فرا رسد، آيا غير خدا را مىخوانيد؟
نکته ها
انسان در حال رفاه و زندگى عادّى معمولًا غافل است، ولى هنگام برخورد با سختىها پردهى غفلت كنار رفته و فطرت خداجويى و يكتاپرستى انسان ظاهر مىشود.
پیام ها
1- تجربه نشان مىدهد كه در همهى انسانها (گرچه به ظاهر كفر ورزند،) فطرت خداجويى هست و به هنگام حوادث در انسان جلوه مىكند و پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مأمور است مردم را به اين فطرت خفته توجّه دهد. قُلْ أَ رَأَيْتَكُمْ ...
2- هنگام حوادث وسختىها، پردهها كنار رفته وانسان فقط به خدا توجّه مىكند و توجّه نكردن به معبودهاى ديگر، نشانهى پوچى آنهاست. «أَ غَيْرَ اللَّهِ تَدْعُونَ»
قُلْ أَ رَأَيْتَكُمْ إِنْ أَتاكُمْ عَذابُ اللَّهِ: بگوى اى پيغمبر صلى اللّه عليه و آله به كفار، چه مىبينيد اگر بيايد به شما عذاب الهى چنانچه به كافران سلف آمد مانند عاد و ثمود و لوط أَوْ أَتَتْكُمُ السَّاعَةُ: يا بيايد شما را قيامت. مراد هول و عذاب الهى است در آخرت أَ غَيْرَ اللَّهِ تَدْعُونَ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ: آيا غير خداى را بخوانيد در وقت مشاهده عذاب تا آن عذاب را از شما بردارد، اگر هستيد راستگويان و اصنام، خدا باشند؟ نه چنان است كه بتان را بخوانند در آن وقت.
بگو خبر دهيد مرا اگر آيد شما را عذاب خدايا آيد شما را روز قيامت آيا جز خدا را ميخوانيد اگر باشيد راستگويان.
تفسير
خداوند دليل ديگرى بر توحيد اقامه فرموده كه آنرا دليل ارتكازى گويند و آن اينست كه هر كس خواه مشرك باشد خواه موحّد خواه بيدين وقتى در شدّت و مصيبت و خطر بزرگى افتاد بىاختيار متوجّه بيك مبدء غيبى ميشود و از آن استمداد مىكند و اين كاشف از آنستكه هر كس بارتكاز عقلى و فطرت اصلى قائل بصانع عالم قادرى است نهايت آنكه شبهات موجب شده است كه توجه بحكم عقل فطرى ارتكازى خود ندارد لذا خداوند براى اخذ اقرار از مشركان و اتمام حجّت بر ايشان به پيغمبر خود فرموده بگو بآنها كه بگوئيد بمن اگر عذاب خدا بر شما در دنيا نازل شود يا قيامت بر پا شود و بهول محشر گرفتار شويد آيا بغير خدا متوجه ميشويد يا باو اگر راست ميگوئيد در اين ادّعا كه بت خداى ما است تا بفطرت خود مراجعه نمايند و حق را دريابند و لفظ كم در أ رأيتكم براى مجرد خطاب است و با وجود آن معمولا تا كه ضمير فاعل است تغييرى پيدا نمىكند و در بيان افراد و تثنيه و جمع و تذكير و تائيث بآن اكتفا ميشود ..
(ا فتراك معذبي بنارك) (ا فتراك سبحانك يا الهي و بحمدك.)
توضيحا ا رايت فعل است داراي دو مفعول و فاعل ارايت راجع بمن است در آيه قبل مَن يَشَأِ اللّهُ يُضلِلهُ يعني اي كسي که در ضلالت هستي آيا خود و اهل ضلال را ميبيني إِن أَتاكُم اگر آمد شما را عَذابُ اللّهِ مراد بليات دنيويست که بر امم سابقه نازل ميشد از غرق و خسف و صاعقه و صيحه و امثال آنها أَو أَتَتكُمُ السّاعَةُ قيامت که يكي از اسامي قيامت ساعة است أَ غَيرَ اللّهِ تَدعُونَ
جلد 7 - صفحه 64
مفعول ثاني است يعني آلهه شما در موقع نزول عذاب يا در روز رستاخيز بفرياد شما نخواهند رسيد و جز خداوند دادرسي نيست إِن كُنتُم صادِقِينَ که اصنام را مؤثّر و آلهه ميدانيد بايد فريادرس شما باشند و بتوانند دفع عذاب از شماها نمايند با اينكه خود آنها هم با شماها در جهنم وارد خواهند شد إِنَّكُم وَ ما تَعبُدُونَ مِن دُونِ اللّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ انبياء آيه 98.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 40)
توحید فطری
بار دیگر روی سخن را به مشرکان کرده و از راه دیگری برای توحید و یگانه پرستی، در برابر آنها، استدلال می کند، به این طریق که لحظات فوق العاده سخت و دردناک زندگی را به خاطر آنها می آورد، و از وجدان آنها استمداد می کند که در این گونه لحظات که همه چیز را به دست فراموشی می سپارند آیا پناهگاهی جز «خدا» برای خودشان فکر می کنند؟ «ای پیامبر؟ به آنها بگو: اگر عذاب دردناک خداوند به سراغ شما بیاید و یا قیامت با آن همه هول و هیجان و حوادث وحشتناک برپا شود، راست بگویید آیا غیر خدا را برای برطرف ساختن شداید خود می خوانید»؟ (قُل أَ رَأَیتَکم إِن أَتاکم عَذابُ اللّهِ أَو أَتَتکمُ السّاعَةُ أَ غَیرَ اللّهِ تَدعُونَ إِن کنتُم صادِقِینَ).
روح معنی این آیه نه تنها برای مشرکان، بلکه برای همه کس به هنگام بروز شداید و حوادث سخت، قابل درک است، ممکن است در حال عادی و در حوادث کوچک انسان به غیر خدا متوسل گردد، اما هنگامی که حادثه فوق العاده شدید باشد انسان همه چیز را فراموش می کند ولی در همین حال در اعماق دل خود یک نوع امیدواری به نجات که از منبع قدرت مرموز و نامشخصی سر چشمه می گیرد احساس می کند این همان توجه به خدا و حقیقت توحید است.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: