الطبقات الکبری (کتاب)
کتاب «الطبقات الکبری» نوشته محمد بن سعد (م، ۲۳۰ ق) مشهور به کاتب واقدى و در موضوع زندگى صحابه است. مؤلف علاوه بر اطلاعات گسترده‌اى که درباره صحابه و تابعین و عالمان مسلمان تا زمان خود آورده، به شرحى نسبتاً مفصل از زندگانى رسول خدا (صلی الله علیه وآله) پرداخته است. در این کتاب همچنین به مناسبت صحابه و تابعین، شرح حال مختصرى از پنج امام نخست شیعیان ارائه مى‌شود.
محتواى کتاب
کتاب طبقات ابن سعد از منابع دست اول تاریخ اسلام به شمار مى‌رود و به دلیل قدمت آن، مشتمل بر مطالبى ارزشمند و گاه منحصر به فرد است.
این کتاب به منظور شناسایى طبقه‌هاى نخست صحابه و تابعین تألیف شده و پس از شرح زندگانى و مغازى پیامبر(ص)، به ترتیب از صحابه حاضر در جنگ بدر، غیر بدرى‌ها، صحابه‌اى که به شهرهاى مختلف هجرت کره و در آنجا سکونت کرده‌اند، طبقات هفت‌گانه تابعین و سرانجام زنان صحابى سخن گفته است. مجموع این مطالب در چاپ مشهور کنونى کتاب طبقات ضمن هشت جلد منتشر شده است. دو جلد نخست از این مجموعه به سیره و مغازى رسول خدا(ص) اختصاص دارد.
به دلیل تقسیم‌بندى خاص ابن سعد در این کتاب که بر اساس شیوه ادارى خلیفه دوم و به ترتیب زمان اسلام آوردن افراد است، شرح‌حال برخى افراد دو بار ارائه مى‌شود، مثلاً حضرت على(ع) یک بار ذیل بدریین در جلد دوم و بار دیگر ذیل صحابه ساکن کوفه آمده است. طبعاً شرح حال نخست با تفصیل بیشترى انجام شده است.
روش تألیف
ابن سعد ابتدا آگاهى‌هایى در مورد نسب شخص به دست داده که اهمیت دارد و پس از اخبار مربوط به او، از قیافه و آرایش و لباس سخن مى‌گوید که این قبیل آگاهى‌ها در منابع دیگر کمتر یافت مى‌شود. به همین جهت کهن‌ترین آگاهى‌هاى شمایل شناسانه پیامبر اکرم(ص) و صحابه و تابعین را باید از این کتاب دانست.
ابن سعد در این کتاب بر شیوه معمول نویسندگان زمان خود یعنى حدیث نگارى عمل کرده و در همه موارد مقید به نقل اسناد خود است. شمار مشایخ او در این کتاب نزدیک ۲۵۰ نفر مى‌باشد.
منابع کتاب
وى در این کتاب از روایات استاد خود واقدى و کتاب مشهور او المغازى و دیگر آثار از دست رفته او، همچنین کتب محدثان و مورخانى چون کلبى، هیثم بن عدى و مداینى بهره گرفته است. گفته مى‌شود هشتاد درصد از نقل‌هاى دو جزء نخست کتاب طبقات به نقل از واقدى است.
منبع
ویکی نور
متن کتاب
