آیه 97 سوره انعام
| <<96 | آیه 97 سوره انعام | 98>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
و نیز اوست که چراغ ستارگان را برای رهیابی شما در تاریکیهای بیابان و دریا قرار داده است. همانا ما آیات خود را برای مردم دانا به تفصیل بیان کردیم.
و اوست که ستارگان را برای شما قرار داد تا به وسیله آنها در تاریکی های خشکی و دریا راه یابید؛ مسلماً ما آیات خود را برای قومی که دانایند بیان کردیم.
و اوست كسى كه ستارگان را براى شما قرار داده تا به وسيله آنها در تاريكيهاى خشكى و دريا راه يابيد. به يقين، ما دلايل [خود] را براى گروهى كه مى‌دانند به روشنى بيان كرده‌ايم.
اوست خدايى كه ستارگان را پديد آورد تا به آنها در تاريكيهاى خشكى و دريا، راه خويش را بيابيد. آيات را براى آنان كه مى‌دانند به تفصيل بيان كرده‌ايم.
او کسی است که ستارگان را برای شما قرار داد، تا در تاریکیهای خشکی و دریا، به وسیله آنها راه یابید! ما نشانه‌ها (ی خود) را برای کسانی که می‌دانند، (و اهل فکر و اندیشه‌اند) بیان داشتیم!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
نجوم: ستارگان. مفرد آن نجم و اصل نجم به معنى ظهور و بروز است.[۱]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها فِي ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ «97»
و اوست كسى كه ستارگان را براى شما قرار داد تا در تاريكى‌هاى خشكى و دريا، به وسيله آنها راه را يابيد. قطعاً ما نشانه‌ها را براى قومى كه آگاه و دانايند به تفصيل روشن ساختيم.
جلد 2 - صفحه 516
نکته ها
علم هيئت، از قديمى‌ترين علوم بشرى است و انسان از ستارگان در سفرهاى صحرايى و دريايى بهره مى‌برده است. اين وسيله ابزارى مطمئن، هميشگى، دست نخورده، طبيعى، عمومى و بى هزينه است.
اسلام به مظاهر طبيعت، توجّه خاصّى دارد. نام برخى سوره‌ها از اشياى طبيعى است.
عبادات اسلامى نيز با طبيعيات گره خورده است، همچون: وقت شناسى، قبله شناسى، خسوف و كسوف و نماز آيات، اوّل ماه و هلال. اينها سبب آشنايى مسلمانان با علم هيئت و ايجاد رصدخانه‌هايى در بغداد، دمشق، قاهره، مراغه و اندلس و نگارش كتاب‌هايى در اين زمينه به دست مسلمانان شد.
خداوند براى سفرهاى دريايى و صحرايى كه در عمر انسان‌ها به ندرت پيش مى‌آيد، راهنما قرار داده است، آيا مى‌توان پذيرفت كه براى حركت دائمى انسان‌ها و گم نشدنشان در مسير حق، راهنما قرار نداده باشد؟ و اين بيانگر لزوم رسالت و امامت براى هدايت بشر مى‌باشد.
در احاديث مراد از ستارگان هدايت‌كننده، رهبران معصوم و اولياى خدا بيان شده است. «1»
پیام ها
1- ستارگان، مخلوق خدا و وسيله‌ى راهيابى‌اند، (نه آنگونه كه برخى پنداشتند خالق و مدبّرند). «جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها»
2- نظام ستارگانِ آسمان چنان دقيق است كه مى‌توان راه‌هاى زمينى را با آن پيدا كرد. «لِتَهْتَدُوا بِها»
3- شناخت وزن و حجم و ميزان فاصله و سرعت حركت و مدار ستارگان و در كل علم ستاره‌شناسى و نجوم، به تنهايى انسان را به خدا نمى‌رساند، بايد
«1». تفسير كنزالدقائق.
جلد 2 - صفحه 517
انسان اراده كند و بخواهد كه از اين راه، خدا را بشناسد. «لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ»
(آرى، تنها نگاه به آيينه براى اصلاح سر وصورت كافى نيست، بلكه اراده و تصميم و اقدام براى اصلاح نيز لازم است، چه بسيارند آيينه فروشانى كه دائماً به آيينه نگاه مى‌كنند، ولى حتّى يقه‌ى خود را صاف نمى‌كنند.)
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها فِي ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (97)
«1» احقاق الحق، جلد 6، صفحه 223، باب 95.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 338
وَ هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ: و او ذات مقدسى كه به قدرت كامله و حكمت بالغه خلق فرمود براى شما ستاره‌ها و كواكب را از سيارات و ثوابت لِتَهْتَدُوا بِها فِي ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ: تا هدايت يابيد بضوء و طلوع و غروب و مواضع آنها در تاريكيهاى شب در بيابان و در دريا، زيرا بعضى از نجوم طرف پشت سر و برخى در پيش و بعضى در طرف راست و چپ مى‌باشد و در اسفار و بلاد به آن مهتدى توان شد. و نيز نشانه قبله و علامات اوقات شب و روز و غيره از منافع مانند زينت سماء و رمى شياطين و امثال آن.
تنبيه- چنانچه به نجوم از ظلمات و شبهات امور دنيويه راه توان يافت، همچنين بسبب نجوم ثاقبه و كواكب نيره ائمه هدى عليهم السّلام از ظلمات جهالت و شبهات ضلالت دينيه و دنيويه رهائى توان يافت، چنانچه فرمود حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله مثل اهل بيتى كمثل النّجوم فانّها امان لاهل السّماء و اهل بيتى امان لاهل الارض فاذا خلت السّماء من النّجوم انى اهل السّماء ما يوعدون و اذا خلت الارض من اهل بيتى اتى اهل الارض ما يوعدون. «1» اهل بيت من ائمه معصومين مانند نجومند. بدرستى كه ستارگان امان اهل آسمانند، و اهل بيت من امان اهل زمين‌اند، چنانچه ستارگان ريزان شوند قيامت قائم شود، همچنين هرگاه زمين از اهل بيت من خالى شود قيامت قائم گردد. و هرگاه عنايت سبحانى روا نداشته بندگان را در ظلمات بر و بحر رها كند. بدون راهنما، و لذا ستارگان را هادى قرار داده تا امور معيشت منظم گردد؛ چگونه روا دارد كه ايشان را در ظلمات ضلالت و غوايت واگذارد و در امور دينيه كه سعادت سرمدى منوط به آنست، پيشوا و امامى را از جانب خود معين نفرمايد. قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ: بتحقيق روشن و مبين ساختيم علامات قدرت و هدايت خود را براى گروهى كه بدانند انتفاع خود را از آن و بدان استدلال كنند بر وجود قادر حكيم و رءوف رحيم.
«1» احقاق الحقّ، جلد 9، صفحات 294 تا 308- غاية المرام بحرانى، فصل اوّل، باب 66 و 67 (صفحه 274 و 275)
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 339
تبصره- غرض از ايجاد اين امور، هدايت بندگان و تفكر و تأمل ايشان است در اختلاف مواقع و مجارى و اتصالات، و نظر در ظهور منافع شمس و قمر و تأثير آنها در عالم وجود تا علم به مبدء و معاد پيدا نموده رستگار شوند و از تاريكى گمراهى به شاهراه هدايت نائل شوند. پس اگر كسى به ستاره درخشان و كوكب نيّر امام هدى، مهتدى نگردد، قصور و فتور از جانب خود او باشد نه فيض لطف شامله الهى.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها فِي ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (97)
ترجمه
و او است آنكه قرار داد براى شما ستاره‌ها را تا راه يابيد بسبب آنها در تاريكيهاى بيابان و دريا بتحقيق مفصّل بيان كرديم آيت‌ها را براى گروهى كه ميدانند.
تفسير
يكى از منافع مهمّه ستاره‌ها آنستكه در شب كه ظلمت عالم را فرا گرفته است راهنماى خلقند بمقصود در بيابانها و درياها و اين بجعل الهى است كه حركات و مواقف آنها را طورى مقدر فرموده است كه بوسيله آنها جهات را ميتوان معين كرد و بمقصد پى برد و بمقصود نائل شد پس وجه اضافه ظلمات ببرّ و بحر ملابست آندو است بظلمت و ممكن است مراد از ظلمات مشتبهات باشد اعم از طرق و امور چون فاقد نور علم ظلمانى است و بنابر اين مراد از برّ خشكى است كه نوعا در مقابل بحر ذكر ميشود و مقصود از هر دو تمام كره زمين است كه ظرف مشتبهات است و ستاره‌ها راهنماى خلقند بواقع كه بوسيله آنها امكنه و اوقات و آثارى كشف ميشود و خداوند هر يك از آيات عظمت و قدرت خود را در زمين و آسمان جداگانه مفصلا بيان فرموده است براى همه مردم ولى كسانى از بيان الهى منتفع ميشوند كه بهره از علم و معرفت داشته باشند
جلد 2 صفحه 358
پس در واقع براى ايشان بيان شده است و قمى ره فرموده است مراد از نجوم آل محمد (ص) ميباشند و اين با معنى دوم انسب است و اللّه اعلم.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهتَدُوا بِها فِي ظُلُماتِ البَرِّ وَ البَحرِ قَد فَصَّلنَا الآيات‌ِ لِقَومٍ يَعلَمُون‌َ (97)
و او است آن چنان خداوندي که قرار داد براي شما ستارگاني را تا اينكه بآنها راه پيدا كنيد و هدايت شويد در تاريكيهاي بيابانها و درياها بتحقيق تفصيل داديم آيات را براي قومي که بدانند.
وَ هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ بعضي گفتند جعل بمعني خلق است يعني خلق لكم النجوم لكن اشتباه است خلقت نجوم فوائد و حكم بسياري دارد که (لا يعلمها الّا خالقها) و جعل بمعني اينكه اينکه اثر و اينکه فائده را در آنها قرار داديم و نجوم اينکه كرات جويّه است که در اينکه فضاء وسيع خداوند متعال خلق فرموده و بسا كراتي هستند که ملياردها سال از كره زمين دورتر است و البته در
جلد 7 - صفحه 148
آنها سكنه و ملائكه و آثار كثير است و بسا كراتي که از كثرت بعد و لو بتوسط تلسكوپها و ذره‌بينها مرئي نميشود و تمام اينها در طبقه اولي عالم بالا است که آسمان اول نام نهاده شده چنانچه در آيه شريفه ميفرمايد إِنّا زَيَّنَّا السَّماءَ الدُّنيا بِزِينَةٍ الكَواكِب‌ِ صافات آيه 6، و معناي جعل مثل اينكه بگويي جعلت زيدا صديقك و ناصرك اينکه فائده و اينکه اثر در آنها قرار گرفته، و در بعض اخبار نجوم تعبير بائمه اطهار (ع) كرده‌اند و اينکه تفسير نيست بلكه تأويل و تشبيه است.
لِتَهتَدُوا بِها هدايت راهنماييست و باين ستاره‌ها از طلوع و غروب آنها و مواضع آنها هم اوقات شب معلوم ميشود و هم قبله تشخيص داده ميشود و هم طريق سير كشف ميشود في ظلمات تاريكي شب اينها نمايش دارند و در روز مرئي نيستند البرّ بيابانها و صحراها و خشكيها و البحر در كشتيها و فلكه‌ها.
الله‌‌که‌قَد فَصَّلنَا الآيات‌ِ دليل‌ها و براهين بر وجود حضرت حق و قدرت و حكمت و علم او است که هر خصوصيتي از آنها دليل مستقل است
(و في کل شي‌ء له آية
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 97)
در تعقیب آیه قبل که اشاره به نظام گردش آفتاب و ماه شده بود، در اینجا به یکی دیگر از نعمتهای پروردگار اشاره کرده و می گوید: «او کسی است که ستارگان را برای شما قرار داد تا در پرتو آنها راه خود را در تاریکی صحرا و دریا، در شبهای ظلمانی، بیابید» (وَ هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکمُ النُّجُومَ لِتَهتَدُوا بِها فِی ظُلُماتِ البَرِّ وَ البَحرِ).
و در پایان آیه می فرماید: «نشانه ها و دلایل خود را برای افرادی که اهل فکر و فهم و اندیشه اند روشن ساختیم» (قَد فَصَّلنَا الآیاتِ لِقَومٍ یعلَمُونَ).
انسان هزاران سال است که با ستارگان آسمان و نظام آنها آشنا است، لذا برای جهت یابی در سفرهای دریایی و خشکی بهترین وسیله او، همین ستارگان بودند.
مخصوصا در اقیانوسهای وسیع که هیچ نشانه ای برای پیدا کردن راه مقصد در دست نیست و در آن زمان دستگاه قطبنما نیز اختراع نشده بود وسیله مطمئنی جز ستارگان آسمان وجود نداشت، همانها بودند که می لیونها بشر را از گمراهی و غرقاب نجات می دادند و به سر منزل مقصود می رسانیدند.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
