آیه 98 سوره انبیاء
| <<97 | آیه 98 سوره انبیاء | 99>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
(و به آن کافران خطاب شود) البته شما و آنچه غیر خدا می‌پرستید امروز همه آتش افروز دوزخید و در آن آتش وارد می‌شوید.
[به آنان گویند:] به یقین شما و معبودانی که به جای خدا می پرستیدید، هیزمِ دوزخید؛ [بی تردید] شما در آن وارد خواهید شد.
در حقيقت، شما و آنچه غير از خدا مى‌پرستيد، هيزم دوزخيد. شما در آن وارد خواهيد شد.
شما و آن چيزهايى كه سواى اللّه مى‌پرستيديد هيزمهاى جهنميد. شما به جهنم خواهيد رفت.
شما و آنچه غیر خدا می‌پرستید، هیزم جهنّم خواهید بود؛ و همگی در آن وارد می‌شوید.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«حَصَبُ»: آتشگیره. هیزم و آنچه برای شعله‌ور شدن و تافتن تنور به داخل آن می‌اندازند.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنْتُمْ لَها وارِدُونَ «98»
(به آنان گفته مى‌شود) همانا شما و هر آنچه كه غير از خدا مى‌پرستيد، هيزم دوزخ خواهد بود (و قطعاً) در آن وارد خواهيد شد.
نکته ها
سؤال: اين آيه مى‌فرمايد: هم بت‌پرستان و هم معبودهاى آنان، هيزم و آتشگيره‌ى دوزخ خواهند بود، آيا افرادى همچون حضرت عيسى عليه السلام نيز كه معبود قرار گرفته‌اند، شامل اين قاعده مى‌شوند و يا اينكه مستثنى هستند؟
پاسخ: اين گونه معبودها استثنا شده‌اند، زيرا اوّلًا، قرآن از آن معبودها به «وَ ما تَعْبُدُونَ» تعبير آورده كه وجود كلمه «ما» در اين عبارت، به موجودات غير ذوى‌العقول اشاره دارد، «1» ثانياً، مخاطبين اين آيه، بت‌پرستان مكّه بودند كه بت‌هاى سنگى و چوبى و ... را مى‌پرستيدند، ثالثاً در آيات بعدى همين سوره آمده است كه: آن كسانى كه (مثل حضرت عيسى) از طرف خداوند به آنان وعده نيكو داده شده، از دوزخ دور هستند.
«1». رسول خدا صلى الله عليه و آله در پاسخ به سؤال بالا فرمودند: رسم عرب اين است كه كلمه «ما» را براى‌بى‌عقل‌ها بكار مى‌برد و «ما تعبدون» بت‌هاى سنگ و چوبى هستند. بحار، ج 9، ص 282.
جلد 5 - صفحه 497
پیام ها
1- پرستش غير خداوند، عابد ومعبود را به دوزخ مى‌كشاند. إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ ... حَصَبُ جَهَنَّمَ
2- هيزم جهنّم، كافران و معبودهاى خيالى آنان است. إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ ... حَصَبُ جَهَنَّمَ
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنْتُمْ لَها وارِدُونَ (98)
بعد از آن به جهت مزيت تهديد و توعيد، از غيبت التفات به خطاب نموده مى‌فرمايد:
«1» منهج الصادقين، ج 7، ص 13.
جلد 8 - صفحه 445
إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ: بدرستى كه شما اى مشركين و آنچه مى‌پرستيد غير از خداى تعالى از بتان و شيطان و اعوان او كه به سبب فرط اطاعت، شما، آنها را در حكم عبده ايشانيد. حَصَبُ جَهَنَّمَ: هيزم آتش جهنم هستيد. خليل نحوى گفته: حصب و حضب به صاد مهمله و ضاد معجمه، آن چيزى است كه مهيا شده باشد براى افروختن آتش، و اگر مهيا نباشد آن را حصب نگويند، پس معنى آنكه: شما كفار و معبودان شما مهيا هستيد براى افروختن آتش؛ و لذا ابن عباس حصب را تفسير به «وقود» نموده و اكثر مفسران بر اين قول مى‌باشند. أَنْتُمْ لَها وارِدُونَ: شما با معبودان مر جهنم را وارد شوندگانيد.
تنبيه: توهم نشود به اينكه لازمه اين آيه آنست كه عيسى و ملائكه كه معبود واقع شدند آنها هم داخل جهنم شوند، چنين نيست، بلكه آنها خارجند زيرا:
اولا- لفظ «ما» براى ذوى العقول است.
ثانيا- خطاب به اهل مكه و آنها بت‌پرست بودند.
ثالثا- خلاصه روايت على بن ابراهيم از حضرت باقر عليه السلام: وقتى اين آيه نازل شد، اهل مكه بسيار خوشحال شدند. پس ابن الزبعراء وارد و گفت:
آيا محمد به آن تكلم نموده؟ گفتند: بلى. گفت: اعتراف كند من البته با او مخاصمه كنم، و با قريش خدمت حضرت و گفت: اين آيه در شأن ما و الهه ما خاصه است يا شامل امم سابقه هم باشد؟ فرمود: بلكه در حق شما و امتان گذشته و الهه آنها است غير كسانى را كه خداوند استثنا فرموده. ابن الزبعراء گفت: نصارى عيسى و مادرش را عبادت كردند و جمعى ملائكه را پرستيدند، آيا ايشان هم داخل آتش شوند؟ حضرت فرمود: باطل گوئيد، آيا من نگفتم مگر آنانكه استثناء شده و هو قوله «1» «إِنَّ الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا الْحُسْنى أُولئِكَ عَنْها مُبْعَدُونَ» «2»
«1» سوره انبياء، آيه 101
«2» تفسير برهان، ج 3، ص 71.
جلد 8 - صفحه 446
و حكمت در دخول بتان در جهنم، زيادتى عذاب مشركين است، زيرا به آنها آتش افروخته شود و سوزش آنها زياد گردد. و نيز به جهت توبيخ ايشان، چه هر گاه معبودان خود را ببينند كه با آنها مى‌سوزند، موجب مذلت ايشان گردد. و نيز چون تصور مى‌نمودند كه بتان شفيعان آنها شوند، وقتى امر را به عكس ببينند، هيچ چيز در نظرشان دشمن‌تر از بتان نباشد؛ و اين هم عذابى است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ اقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ فَإِذا هِيَ شاخِصَةٌ أَبْصارُ الَّذِينَ كَفَرُوا يا وَيْلَنا قَدْ كُنَّا فِي غَفْلَةٍ مِنْ هذا بَلْ كُنَّا ظالِمِينَ (97) إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنْتُمْ لَها وارِدُونَ (98) لَوْ كانَ هؤُلاءِ آلِهَةً ما وَرَدُوها وَ كُلٌّ فِيها خالِدُونَ (99) لَهُمْ فِيها زَفِيرٌ وَ هُمْ فِيها لا يَسْمَعُونَ (100) إِنَّ الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا الْحُسْنى أُولئِكَ عَنْها مُبْعَدُونَ (101)
لا يَسْمَعُونَ حَسِيسَها وَ هُمْ فِي مَا اشْتَهَتْ أَنْفُسُهُمْ خالِدُونَ (102) لا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ هذا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ (103)
ترجمه
- و نزديك شود وعده‌ئى كه حقّ است پس آنگاه امر از اين قرار است كه خيره باشد چشمهاى آنانكه كافر شدند ميگويند اى واى بر ما بتحقيق بوديم در غفلت از اين بلكه بوديم ستمكاران
همانا شما و آنچه مى‌پرستيد غير از خدا فروزينه جهنّميد شمائيد مرآنرا وارد شوندگان
اگر بودند آنان خدايان وارد نميشدند در آن و تمامى باشند در آن جاودانيان
مر ايشانرا است در آن ناله زار و آنان در آن نميشنوند
همانا آنانكه پيشى گرفته است براى آنان از ما صفت خوبى آنگروهند از آن دور كرده شدگان
نميشنوند صداى اشتعال آنرا و ايشان باشند در آنچه خواهان باشد نفسهاشان جاودانيان
اندوهناك نكند آنها را ترسيكه بزرگترين ترسها است و پيشواز نمايند از ايشان ملائكه و گويند اين روز موعود شما است آنروز كه بوديد وعده داده ميشديد.
تفسير
- خداوند تعالى بعد از ذكر باز شدن راه يأجوج و مأجوج و انهدام سدّ آنها اعلام فرموده نزديك شدن قيامت را با بيان بعضى از احوال مردم در
جلد 3 صفحه 579
آنروز باين تقريب كه در چنين روز و موقفى چشمهاى كفّار از شدّت هول و هراس خيره و مات ميشود بطوريكه قادر بر بهم زدن آن نيستند و بى‌اختيار با خود ميگويند واى بر ما چه غفلتى داشتيم ما در دنيا از چنين روز و موقفى براى اشتغال بامور موقته و لذائذ فانيه و بى‌فكرى در اين عاقبت وخيم بلكه ظلم عظيم كه از ما بر ما واقع شد و گوش بمواعظ بزرگان نداديم و خداوند ميفرمايد شما و آنچه ميپرستيد فروزينه يعنى مايه فروزان شدن يا هيزم جهنّميد چون حصب سنگ ريزه و غيره است كه پرتاب بسوى آتش شود براى اشتعال آن و بعضى حطب بطاء مؤلّفه قرائت نموده‌اند و در مجمع آنرا از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده كه بمعناى هيزم است و شما براى طعمه آتش جهنّم وارد آن ميشويد و اينكه لها واردون فرموده نه فيها براى اشعار باين نكته است و اگر معبودهاى شما بحقّ و در حقيقت خدا بودند وارد در جهنّم نميشدند با آنكه آنها مخلّد در آتشند چنانچه پرستش كنندگان آنها مخلّدند و در جهنّم ناله شديدى دارند مانند صداى خرولى از شدّت وحشت و عذاب صداى يكديگر را نميشنوند يا صداى دادرسى را نميشنوند از جنس خدايانشان و غير آنها و ظاهر ما تعبدون بملاحظه لفظ ما كه در غير ذوى العقول استعمال ميشود و آنكه مقصود بخطاب كفّار مكّه‌اند كه بت‌پرست بودند و آنكه آنرا از سنگ و چوب و فلزّاتى كه مناسب با حصب جهنّم بودن است ميساختند بتها هستند نه امثال مسيح عليه السّلام و عزير و ملائكه كه هر يك معبود جمعى از كفّار بودند و بنابراين لفظ ما تعبدون شامل آنذوات مقدّسه نميشود تا احتياج باخراج داشته باشد ولى خداوند براى رفع تشكيك مشكّكين و شبهه معاندين بيان حال ايشانرا بلافاصله در تحت عنوان كلّى منطبق بر ايشان بطور يقين در آيه بعد فرموده براى آنكه در قوّه استثناء باشد باين تقريب كه كسانيكه قبلا براى آنها از ما ذكر خيرى شده و وصف خوبى ايشانرا نموديم آنگروه كه جماعت صلحاء ميباشند دور كرده خواهند بود از جهنّم بفاصله زيادى كه صداى اشتعال آنرا نميشنوند و احساس نميكنند با آنكه محسوس است و در آنچه دل خواهشان باشد و اشتياق بآن داشته باشند مخلّد و جاويد خواهند بود محزون و غمگين نميكند ايشانرا هول و ترسيكه بزرگتر از هر هول و ترسى است كه در دنيا روى ميدهد و آنوقتى است كه صور دميده
جلد 3 صفحه 580
ميشود و مردم در صحراى محشر مجتمع ميشوند و ملائكه رحمت از ايشان براى تهنيت و تبريك استقبال مينمايند و عرضه ميدارند اين آنروز موعود الهى است گوارا باد بر شما نعمتهاى جاودان بهشت كه نتيجه دسترنج دنيوى شما است قمّى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه چون آيه إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ نازل شد حال اهل مكّه ديگرگون و سخت آشفته گرديد پس عبد اللّه بن زبعرى وارد بر آنها گشت با آنكه در اطراف اين آيه بحث ميكردند و بآنها گفت محمّد اين سخن را گفته گفتند بلى گفت اگر اقرار كند نزد من او را محكوم مينمايم پس جمع شد بين آن دو و بحضرت عرض كرد اين آيه را كه قبلا تلاوت نمودى در باره ما و خدايان ما است بالخصوص يا در باره تمام امم و خدايان آنها است حضرت فرمود در باره شما و خدايانتان و ساير امم و خدايانشان است مگر كسانيكه خدا آنها را استثناء فرموده او گفت محكوم شدى مگر تو ستايش ننمودى عيسى بن مريم را بذكر خير با آنكه نصارى او و مادرش را ميپرستند و دسته‌ئى از مردم ملائكه را ميپرستند آيا اين خدايان در آتش نيستند با كسانيكه آنها را مى‌پرستند پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود خير پس صداى قريش بخنده بلند شد و بحضرت گفتند ابن زبعرى محكومت كرد پيغمبر فرمود سخن باطلى گفتيد مگر من نگفتم مگر كسانيرا كه خدا آنها را استثنا نموده كه فرموده همانا آنانكه سبقت گرفت از براى ايشان از ما صفت خوبى از عذاب دورند بقدرى كه صداى شعله آتش را هم نميشنوند و آنچه دلخواهشان باشد هميشه براى ايشان موجود است و در قرب الاسناد از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود خداوند روز قيامت هر چه را مردم جز او ميپرستيدند از آفتاب و ماه و غير آن دو حاضر ميفرمايد پس سؤال ميشود از هر كس كه چيزى را ميپرستيده كه چرا آنرا ميپرستيدى پس ميگويند پروردگارا ما آنها را ميپرستيديم براى آنكه وسيله قرب ما بتو باشند پس خداوند امر ميفرمايد بملائكه كه تمامشان را از عابد و معبود بجهنّم ببريد مگر كسانيرا كه من استثنا نمودم كه بايد از آتش دور باشند حقير عرض ميكنم ظاهرا مراد از آفتاب و ماه اوّلى و دوّمى باشد چون در روايت ديگرى بآن دو تفسير شده و آنكه بصورت دو گاو محشور ميشوند و با بندگانش بجهنّم ميروند و وجه مناسبت تعبير از آن دو
جلد 3 صفحه 581
بآفتاب و ماه در سوره الرّحمن بيايد انشاء اللّه تعالى و معلوم است كه بردن بتها بجهنّم براى زيادتى عذاب بت‌پرستان و حسرت و ندامت آنها است كه به بينند بتها ميسوزند و قربى پيش خدا نداشتند تا مقرّب آنها شوند و در اخبار عديده آيات اخيره بوجود مبارك امير المؤمنين عليه السّلام و شيعيان آنحضرت و ائمه اطهار كه مصاديق جليّه عناوين مذكوره در آياتند تفسير شده و فرموده‌اند آنان كسانى هستند كه خداوند ايشانرا بخوبى ياد فرموده و از جهنّم دور و در بهشت مخلّدند و زير سايه عرش الهى جاى دارند و از فزع اكبر ايمنند و حزن و اندوه و بيم و ترسى ندارند و ملائكه باستقبالشان ميآيند و ايشانرا بشارت ببهشت و نعمتهاى بى‌منتهاى آن ميدهند و اين آيات در باره ايشان نازل شده ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِنَّكُم وَ ما تَعبُدُون‌َ مِن دُونِ اللّه‌ِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنتُم لَها وارِدُونَ (98)
محققا شما و آنچه را که عبادت مي‌كرديد هيزم جهنّم هستيد، و شما در جهنّم وارد و داخل هستيد.
اشكال: مثل حضرت عيسي عليه السلام و ملائكه و امير المؤمنين که نصاري و مشركين و غلات عبادت ميكردند مشمول اينکه آيه ميشوند!
جواب: اوّلا تعبير به ما فرموده که غير ذوي العقول هستند که فرمود:
جلد 13 - صفحه 245
«إِنَّكُم وَ ما تَعبُدُون‌َ مِن دُونِ اللّه‌ِ» و تعبير به من نفرمود پس اينها خارج هستند و مراد اصنام و اشباه آنها از جمادات و نباتات هستند.
و ثانيا در دو آيه بعد ميفرمايد: «إِنَّ الَّذِينَ سَبَقَت لَهُم مِنَّا الحُسني أُولئِكَ عَنها مُبعَدُون‌َ».
و ثالثا خطاب به اهل مكّه است که بت ميپرستيدند.
(حَصَبُ جَهَنَّمَ): حصب وقود جهنّم است به زبان ما گيرانه چنانچه در جاي ديگر ميفرمايد: «فَاتَّقُوا النّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النّاس‌ُ وَ الحِجارَةُ» بقره آيه 22.
و نيز ميفرمايد در سوره تحريم: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُم وَ أَهلِيكُم ناراً وَقُودُهَا النّاس‌ُ وَ الحِجارَةُ ... الآيه».
اشكال: چه فايده دارد جمادات را مثل اصنام را در جهنّم بردن!- جواب: اوّلا براي زيادتي حسرت عبده آنها.
و ثانيا وقود خود سوزنده آنها است که همين بتها که اميد به آنها داشتيد شما را مي‌سوزانند.
(أَنتُم لَها وارِدُونَ): که آنهايي که در حكم مشركين هستند مثل مخالفين که در جامعه ميفرمايد:
«و من خالفكم مشرك»
وارد ميشوند بلكه غير مؤمن هر که هست و هر چه هست وارد ميشوند.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 98)- هیزم جهنم! در تعقیب آیات گذشته که از سر نوشت مشرکان ستمگر بحث می‌کرد در اینجا روی سخن را به آنها کرده و آینده آنها و معبودهایشان را چنین ترسیم می‌کند: «شما و آنچه را غیر از خدا می‌پرستید آتشگیره جهنّمید»! (إِنَّکُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ).
آتشگیره جهنم و هیزمی که شعله‌های آن را تشکیل می‌دهد خود شما و خدایان ساختگی شماست، و همچون قطعه‌های هیزم بی‌ارزش یکی پس از دیگری در جهنم پرتاب می‌شوید! سپس اضافه می‌کند: «شما وارد بر آن می‌شوید» (أَنْتُمْ لَها وارِدُونَ).
اول بتها را در آتش می‌افکنند، سپس شما بر آنها وارد می‌شوید، گویی خدایانتان با آتشی که از وجودشان بر می‌خیزد از شما پذیرایی می‌کنند.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
