آیه 73 سوره انعام
| <<72 | آیه 73 سوره انعام | 74>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
و اوست خدایی که آسمانها و زمین را به حق آفرید و روزی که بگوید: موجود باش، آن چیز بی‌درنگ موجود خواهد شد. سخن او حق است و پادشاهی و فرمان عالم روزی که در صور بدمند تنها با اوست و دانای نهان و آشکار است و هم او به تدبیر خلق دانا و (بر همه چیز) آگاه است.
و اوست که آسمان ها و زمین را به درستی و راستی آفرید؛ و روزی که [اراده اش به آفریدن چیزی تعلق گیرد] می گوید: باش، پس بی درنگ می باشد؛ گفتارش حق است؛ و روزی که در صور دمیده شود فرمانروایی و حاکمیّت مطلق ویژه اوست، دانای نهان و آشکار است، و او حکیم و آگاه است.
و او كسى است كه آسمانها و زمين را به حق آفريد، و هر گاه كه مى‌گويد: «باش»، بى‌درنگ موجود شود؛ سخنش راست است؛ و روزى كه در صور دميده شود، فرمانروايى از آن اوست؛ داننده غيب و شهود است؛ و اوست حكيم آگاه.
و اوست آنكه آسمانها و زمين را به حق بيافريد. و روزى كه بگويد: موجود شو، پس موجود مى‌شود. گفتار او حق است. و در آن روز كه در صور دميده شود فرمانروايى از آن اوست. داناى نهان و آشكار است و او حكيم و آگاه است.
اوست که آسمانها و زمین را بحق آفرید؛ و آن روز که (به هر چیز) می‌گوید: «موجود باش!» موجود می‌شود؛ سخن او، حق است؛ و در آن روز که در «صور» دمیده می‌شود، حکومت مخصوص اوست، از پنهان و آشکار با خبر است، و اوست حکیم و آگاه.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«بِالْحَقِّ»: به حق نه باطل و بیهوده. آفرینش همه موجودات به اندازه و از روی آگاهی و برابر حکمت انجام گرفته است؛ نه از روی تصادف و بیهوده و عبث (نگا: دخان / و ، مؤمنون / و آل‌عمران / . «یَوْمَ یَقُولُ ...»: روزی که می‌گوید. در اینجا مراد از روز، وقت و زمان است. «الصُّورِ»: بوق. طرز و نوع صور و چگونگی دمیدن در آن جزو غیب است. «الْغَیْبِ»: آنچه نهان از دیدگان و به دور از دائره علم و نیروی روح مردمان است. «الشَّهَادَةِ»: آنچه آشکار و محسوس و دیدنی و فهمیدنی است و علم بشر بدان احاطه پیدا می‌کند، و یا روح آدمی بدان دسترسی می‌یابد.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَ يَوْمَ يَقُولُ كُنْ فَيَكُونُ قَوْلُهُ الْحَقُّ وَ لَهُ الْمُلْكُ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ وَ هُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ «73»
و او كسى است كه آسمانها و زمين را به حقّ آفريد و روزى كه بگويد:
موجود شو، بى درنگ موجود مى‌شود، سخن او حقّ است. (و روز قيامت) روزى كه در «صور» دميده مى‌شود، حكومت تنها از اوست، داناى غيب و شهود است و اوست حكيم و آگاه.
جلد 2 - صفحه 490
نکته ها
در قرآن دو نوع دميدن در صور آمده است: يكى ويرانگر و ديگرى برانگيزنده‌ى مردم براى رستاخيز. در اين آيه، يك بار آن مطرح شده است، امّا در آيه‌ى 68 سوره‌ى زمر، دميدن در دو صور مطرح است: «وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ»
اگر در آيات قبل، سخن از تسليم بودن در برابر خدا و اقامه‌ى نماز بود، اينجا علّت آن ذكر شده كه آفرينش به دست اوست، او آگاه و حكيم است و از هر چيزى با خبر است.
امام صادق عليه السلام درباره‌ى «عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ» فرمودند: غيب آن است كه هنوز نيامده و شهادت آنچه كه بوده است مى‌باشد. «1»
پیام ها
1- آفرينش، حكيمانه و هدفدار است. «بِالْحَقِّ» البتّه به اين نكته در آيات متعدّدى اشاره شده است، از جمله: «وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما باطِلًا» «2»
2- براى اراده‌ى خداوند، هيچ مانعى نيست. «كُنْ فَيَكُونُ»
3- غيب و شهود، نهان و آشكار، براى خداوند يكسان است. «عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ»
4- مبناى حكومت الهى بر حكمت و علم است. لَهُ الْمُلْكُ ... وَ هُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ
5- در قيامت، جلوه و نمود قدرت الهى بر همه آشكار مى‌شود، چون آنجا اسباب و وسائل كارساز نيست. «لَهُ الْمُلْكُ»
«1». معانى‌الاخبار، ص 146.
«2». ص، 27.
تفسير نور(10جلدى)، ج2، ص: 491
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَ يَوْمَ يَقُولُ كُنْ فَيَكُونُ قَوْلُهُ الْحَقُّ وَ لَهُ الْمُلْكُ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ وَ هُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ (73)
وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِ: و حق سبحانه ذاتى است كه به قدرت كامله خلق فرمود آسمانها و زمين را در حالتى كه قائم است به حق و به محض حكمت و صواب آنها را ايجاد نمود نه باطل و خطا. يا خلق كرد براى حق، نه باطل، يعنى به جهت اظهار حق بيافريد، چه مصنوعات او دلايل قدرت و وحدت و وحدانيت اويند كه شخص عاقل به اندك تأملى دريابد. نعم ما قبل:
«و اذا نظرت الى السّماء بنظرة
فارى السّماء تدلّ انّك واحد»
«و اذا نظرت الى الكواكب بنظرة
فارى الكواكب الموكب شاهد»
يا آسمان و زمين را به كلمه حق كه لفظ «كن» باشد خلق نمود وَ يَوْمَ يَقُولُ كُنْ فَيَكُونُ: و ياد كن روزى را كه خداى تعالى امر فرمايد هرچيز را كه تكوين او خواهد باش، پس مى‌باشد، يعنى به محض اراده وجود شى‌ء شود بدون فاصله و زمانى. مراد قيامت است و تكوين حشر اموات و احياى ايشان. ذكر اين كلام دال است بر سرعت امر بعث و قيامت، فكأنه فرمايد روزى كه امر كند
«1» نهج البلاغه، خطبه 193.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 308
خلق را بميريد و زنده شويد پس زنده شوند قَوْلُهُ الْحَقُ: فرمان ذات مقدسش نافذ است در كائنات، يا فرمايش او حق، يا حكم او نافذ است در وقتى كه امر فرمايد كه موجود شو، پس فى الحال موجود شود، يا چون امر فرمايد، پس مى‌باشد آن امر حق كه ظهور ثواب و عقاب است وَ لَهُ الْمُلْكُ: و ذات سبحانى راست خاصه پادشاهى و سلطنت يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ: روزى كه دميده شود در صور.
يعنى در آن روز منفرد باشد در پادشاهى بدون منازع عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ:
اوست داننده غيب كه عالم ملكوت و دانا به شهادت كه عالم ملك است وَ هُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ: و اوست صاحب حكمت در بعث و حشر خلايق و دانا به خفاياى امور كه كى برانگيزاند، و بر چه وجه حشر نمايد. در مجمع «1» فرمايد:
اسرافيل دو مرتبه در صور دمد، نفخه اولى اماته كه همه خلايق بميرند، و نفخه ثانيه نفخه احيا كه همه زنده شوند. پس اولى براى انتهاى دنيا، و دومى براى ابتداى آخرت باشد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَ يَوْمَ يَقُولُ كُنْ فَيَكُونُ قَوْلُهُ الْحَقُّ وَ لَهُ الْمُلْكُ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ وَ هُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ (73)
ترجمه
سخن او راست است و مر او را است پادشاهى در روز كه دميده ميشود در صور داناى نهان و آشكار است واو است درست كار آگاه.
تفسير
قول خداوند راست و درست و نافذ است و اراده او مؤثر تامّ در تمام ممكنات است و روز كه اسرافيل بامر الهى ميدمد در صور هيچ سلطنت و قدرت و مشيّتى نيست در ظاهر و باطن مگر سلطنت و قدرت و مشيّت او و معلوم ميشود كه تمام اين عناوين ظاهريّه كه در دنيا براى اشخاص تصور ميشد باطل بوده است و سلطنت حقّه حقيقيه از آن حق است و از پيغمبر (ص) روايت شده است كه صور شاخى است از نور كه اسرافيل آنرا بدهان ميگيرد و ميدمد در آن و روايت شده است كه بعد دهر انسانى در آن سوراخى است كه روح آن انسان در آن سوراخ است و خداوند عالم است بآنچه ادراك نميكند او را حواس ظاهره و آنچه آشكار و محسوس بحواس است و افعالش بر وفق حكمت و آگاه است از هر امرى ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الأَرض‌َ بِالحَق‌ِّ وَ يَوم‌َ يَقُولُ كُن فَيَكُونُ قَولُه‌ُ الحَق‌ُّ وَ لَهُ المُلك‌ُ يَوم‌َ يُنفَخ‌ُ فِي الصُّورِ عالِمُ الغَيب‌ِ وَ الشَّهادَةِ وَ هُوَ الحَكِيم‌ُ الخَبِيرُ (73)
و او است خداوندي که خلق و ايجاد فرمود آسمانها و زمين را بحق و روزي که ميفرمايد باش پس موجود ميشود كلام او حق است و مخصوص باو است سلطنت و مالكيت روزي که دميده ميشود در صور عالم بغيب و شهود است و او است حكيم خبير وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الأَرض‌َ بِالحَق‌ِّ دو موضوع است در علم حكمت از مسلميات که بر حسب ظاهر تناقض نما است يكي آنكه گفتند افعال اللّه معلّل باغراض نيست و ديگر گفتند افعال اللّه تابع مصالح و حكم است لكن مراد از اينكه معلل باغراض نيست يعني نفعي بر خداوند ندارد و غرض انتفاع از خلقت ندارد چون غني‌ّ بالذات است و خردلي احتياج بمخلوقات ندارد نه از خلقت عالم چيزي بر او زياد ميشود و نه از ترك آن چيزي كاسته ميشود، و مراد از اينكه تابع حكم و مصالح است يعني فعل قبيح و لغو از او صادر نميشود تمام افعالش عين صلاح و مطابق با حكمت است براي رساندن نفع است ببندگان.
من نكردم خلق تا سودي كنم
برگزیده تفسیر نمونه
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
