مکارم الاخلاق (کتاب)
 | |
| نویسنده | حسن بن فضل طبرسی |
| موضوع | اخلاق اسلامی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
«مکارم الأخلاق» تألیف حسن بن فضل طبرسى از علماى قرن ششم هجرى میباشد. مؤلف در این کتاب شمّهای از اخلاق ستوده پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و ائمه اطهار علیهمالسلام را برای زندگی و تربیت مردم ذکر کرده است.
معرفی کتاب
حسن بن فضل طبرسى در بیان علت نگارش این کتاب در مقدمه میگوید: «چون آفریدگار متعال، محمد صلی الله علیه وآله را در میان انبیاء به کمال این سیرت مخصوص گردانید، و تأسّى به پیامبرش را کلید خشنودى و راه وصول به بهشت جاودانى قرار داد (چنان که مى فرماید: پیامبر براى شما پیشوایى نیکوست آنان که به خدا و قیامت امیدوار باشند) و متابعت او را وسیله مهر و لطف و سبب جلب رحمت خویش قرار داد (که مى فرماید: پیامبر من به مردم بگو اگر خدا را دوست دارید به دنبال من آیید تا خدا شما را دوست بدارد)، این رستگارى بزرگ موجب گشت که بتوانم کتابى گرد آورم که شامل مکارم اخلاق و محاسن آداب و اوامر پرارج آن حضرت باشد که خود فرمود: "من از آن رو برانگیخته شدم که: اخلاق کریمه و صفات ستوده و انسانى را در بشر به کمال رسانم و به پایان آرم" و دانستن (اخلاق) مقدم بر عمل کردن است».
مؤلف در ادامه میافزاید: «ما در این کتاب شمهای از اخلاق ستوده پیامبر صلی الله علیه وآله را از حالات، اعمال، نشستن و برخاستن، سفر و حضر و خوردن و آشامیدن و آنچه از این قبیل است و همچنین آنچه از او و ائمه راستین برای زندگی و تربیت مردم نقل شده و روایت گشته ذکر میکنیم و از خداوند توفیق پایان دادن به این کار بزرگ را مسئلت مینماییم، که او بر هر کاری توانا و آسان کردن کارها برایش سهل است».
محتوای کتاب
این کتاب دارای ۱۲ باب است که عبارتند از:
- اخلاق و اوصاف پیامبر صلی الله علیه وآله؛
- بهداشت و نظافت در اخلاق اسلامی؛
- آداب استحمام؛
- بهداشت ناخن و اصلاح موها؛
- آداب و شیوههای آرایش زن و مرد مسلمان؛
- ویژگیهای لباس و خانه اسلامی؛
- آداب خوردن و آشامیدن؛
- مسائل مربوط به ازدواج؛
- آداب مسافرت؛
- آداب دعا و وقتِ فضیلت آن؛
- رفتار با بیماران و مسائل مربوط به آن؛
- مسائل متفرقه در عرصه اخلاق و حقوق فردی و اجتماعی.
ترجمهها و خلاصه کتاب
کتاب مکارم الأخلاق بارها توسط برخی علما ترجمه و یا خلاصه شده است، مانند:
- «محاسن الآداب»، ترجمه محمد بن عبدالکریم انصارى استرآبادى در سال ۹۶۳ هجرى.
- «مکارم الکرائم»، ترجمه مفسر زوارى.
- ترجمه اى با نام «مکارم الأخلاق» که توسط سید امیر نظامالدین عبدالهى ترجمه شده است.
- «ترجمه مکارم الأخلاق» که به وسیله میرزا محمدعلى مدرس چهاردهى ترجمه شده است.
- «ترجمه مکارم الأخلاق»، توسط محمدباقر بهارى همدانى (۱۳۳۳-۱۲۷۵ ق).
- «خلاصه مکارم الأخلاق» که توسط محمدباقر بهارى همدانى انجام شده است.
تحریف مکارم الاخلاق
کتاب «مکارم الاخلاق» بسیار مورد توجه علما و مردم قرار گرفت و این نکته دشمنان شیعه را بر آن داشت تا از شهرت و مقبولیت این کتاب به نفع خود استفاده کنند؛ لذا در سال ۱۳۰۳ هجرى در نجف اشرف آن را چاپ نمودند و در موارد زیادى از کتاب تغییر و حذف و اضافه نمودند تا چهره شیعه را مشوَّه سازند.
علامه سید محسن امین در کتاب ارزشمند اعیان الشیعه، تمام موارد تحریف کتاب را آورده و درباره آنها توضیح داده است، مانند این که:
- احادیث فضائل امیرمؤمنان امام على علیهالسلام و حضرت زهرا سلام الله علیها را به کلى حذف کردند.
- در بسیارى از موارد نام على علیهالسلام را حذف کرده و به جاى آن نام یکى از شیخین (ابوبکر و عمر) را نوشتند.
- جمله «علیهالسلام» را بعد از نام ائمه اطهار علیهمالسلام پاک کرده و «رضى اللّه عنه» نوشتند.
- احادیثى از صدیقه کبرى حضرت فاطمه سلام الله علیها را به عایشه و حفصه نسبت دادند و مواردى دیگر.
پس از اطلاع از این توطئه شوم، به امر میرزا محمدحسن شیرازی در سال ۱۳۱۴ ق. نسخههاى خطى و قدیمى کتاب «مکارم الاخلاق» جمع آورى شد و کتاب توسط حاج شیخ محمود بروجردى با آن نسخهها تطبیق داده شد و در قالبى بسیار زیبا و با دقت فراوان در تصحیح آن، به چاپ رسید و تمام موارد تصحیح شده در پایان کتاب آورده شد.
همچنین کتاب «تسدید المکارم و تفضیح الظالم»، نوشته مرحوم محمدباقر بهارى همدانى (م، ۱۳۳۳ ق) است که در آن، موارد تحریف روایات این کتاب را برشمرده است.
منابع
- نرمافزار گنجینه روایات نور، مرکز تحقیقات کامپیوتری نور.
- مکارم الأخلاق، ترجمه میرباقری.
