سید محمود هاشمی شاهرودی
آیت الله سید محمود هاشمى شاهرودى (۱۳۲۷ - ۱۳۹۷ ش)، فقیه مجاهد شیعه معاصر و از شاگردان سید محمدباقر صدر و امام خمینی بود. ریاست مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، نائب رئیسی مجلس خبرگان رهبری، ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام و ریاست قوه قضاییه، از مهمترین فعالیت‌هاى اجتماعی ایشان بوده است.
 | |
| نام کامل | سید محمود هاشمی شاهرودی |
| زادروز | ۱۳۲۷ شمسی |
| زادگاه | نجف |
| وفات | ۱۳۹۷ شمسی |
| مدفن | قم، حرم حضرت معصومه |
|
| |
| اساتید | |
|
| |
| آثار |
بحوث فى علم الاصول، جهان بینى اسلامی، محاضرات فى الثورة الحسینیة، حکومت اسلامی، مقالات فقهیه،... |
محتویات
ولادت و خاندان
سید محمود هاشمى شاهرودى در سال ۱۳۲۷ هجرى شمسى در شهر نجف و در خانواده‌ى مذهبى و از سادات منسوب به امام حسین علیه السلام چشم به جهان گشود. پدرش مرحوم آیت الله سید على شاهرودى از شاگردان برجسته آیت الله خویی رحمة الله علیه بود که بحث های اصول و فقه استاد خود را به رشته تحریر درآورد.
تحصیل و استادان
سید محمود هاشمى شاهرودى تحصیلات ابتدایى را در مدرسه علویه نجف به پایان رسانید و سپس به تحصیلات حوزوى روى آورد و در مدتى اندک توانست دروس دوره سطح را به پایان رساند.
پس از آن به حلقه درس آیت الله شهید سید محمدباقر صدر پیوست و سالها در خدمت استاد خود، مبانى اجتهاد در اصول و فقه را به خوبى آموخت و در درس دیگر مراجع آن روز نجف ـ از جمله امام خمینی و آیت الله خویی رحمة الله علیه ـ نیز با جدیت شرکت جست و بهره‌هاى فراوان برد.
آثار و تألیفات
از آیت الله هاشمى شاهرودى مقالات فراوانى در فصلنامه فقه اهل بیت به چاپ رسیده است. همچنین وى در زمینه‌هاى گوناگون کتابهایى منتشر کرده است که برخى از آنها به شرح زیر است:
- بحوث فى علم الاصول (تقریرات درسهاى اصول شهید سید محمدباقر صد در ۷جلد)
- کتاب الخمس (۲جلد)
- مقالات فقهیه
- قاعده فراغ و تجاوز
- حکومت اسلامی
- جهان بینى اسلامی
- تفسیر موضوعى بخشى از نهج البلاغه
- تفسیر «آیه مودّت»
- بحوث فى الفقه الزراعی
- محاضرات فى الثورة الحسینیة
- الصوم، تربیة و هدایة
- کتاب الاجارة (۲جلد)
- کتاب الزکاة
- کتاب المضاربة
- قراءات فقهیه معاصره
- بحث هایی پیرامون اصول فقه
- درسنامه اصول فقه
- رساله توضیح المسائل
- مناسک حج، فارسی و عربی
- الصوم، مسائل و ردود
- پرسشها و پاسخهایی پیرامون روزه
فعالیت‌هاى اجتماعی و سیاسى
خدمات علمى و فرهنگى:
آیت‌الله العظمی هاشمى شاهرودى فعالیت هاى بسیارى را در زمینه‌هاى علمى و فرهنگى به انجام رساند. در یکى از دیدارهاى اعضاء مجلس اعلاى عراق، امام خمینی با توجه به شناخت خود از ایشان می‌خواهد که تدریس در حوزه علمیه قم را بر هر کارى ترجیح دهد و به تربیت طلاب مستعد در زمینه‌هاى علمى و اخلاقى بپردازد. معظم له نیز با ورود به ایران ـ در فروردین ۱۳۵۸ ـ به تدریس درس خارج فقه و اصول مى‌پردازد و طلاب بسیارى از محضر ایشان بهره‌مند شده‌اند. ویژگى درس ایشان، دقت فراوان، تسلط بر مباحث و نوآورى در زمینه های متعدد و مختلف علمی است.
آیت الله هاشمى شاهرودى ریاست دو کنگره مهم نقش زمان و مکان در اندیشه امام خمینی و نخستین کنگره دایرة المعارف فقه اسلامى را بر عهده داشت که هر دو کنگره با استقبال بزرگان و فضلاء حوزه و دانشگاه و اندیشمندان خارجى و داخلى مواجه شد.
از خدمات دیگر ایشان، ریاست مؤسسه دایرة‌المعارف فقه اسلامى با حکم مقام معظم رهبرى است؛ این موسسه به چاپ «فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام» مبادرت ورزید. مقام معظم رهبرى در حکم خود، خطاب به ایشان مى‌فرماید: «جناب عالى را که چهره درخشانى در علم و عمل بوده و بحمدالله از مقام والایى در فقه و علوم مرتبط با آن برخوردارید، براى انجام این اقدام بزرگ، شایسته دانسته و مسؤلیت ایجاد و اداره مؤسسه اى براى تهیه این دایرة المعارف را به جناب عالى محول می‌کنم».
مبارزات سیاسی:
آیت الله هاشمى شاهرودى در سالهاى تحصیل و تدریس، فعالیت هاى سیاسى بسیارى را پدید آورده است. در پى یورش مزدوران رژیم صدام به علما و اندیشمندان در سال ۱۹۷۴ میلادى، آیت‌الله شاهرودى به زندان افتاد و شکنجه‌هاى فراوان بدنى و روحى را به جان خرید. او در پى تظاهرات مردم عراق به ویژه در نجف پس از پیروزى انقلاب اسلامى ایران، و در گرامیداشت این پیروزى، تحت پیگرد رژیم بعث قرار گرفت و به سفارش شهید صدر به وطن خود بازگشت تا وکالت عام شهید صدر و نمایندگى او را نزد امام خمینى بر عهده گیرد.
او با ورود به ایران به خدمت امام خمینى مشرف شد و با موافقت ایشان، رابط امام و شهید صدر شد و پیامهاى علمى نجف را به سمع امام مى‌رساند. همچنین با دستور آیت‌الله خامنه اى که در آن زمان با حکم امام مسؤلیت نهضت‌هاى اسلامى را بر عهده داشت، تشکیلاتِ جامعه روحانیت مبارز و مجلس اعلى عراق را به راه انداخت و آن را مدیریت و سازماندهى کرد. او که به دستور امام تدریس و بررسى مسائل فقهى، به ویژه احیاى فقه حکومتى استوار بر ادله استنباط جواهرى را بر عهده داشت، در طول سالیان انقلاب از هیچ کوششى در جهت اعتلای انقلاب اسلامی ایران، دریغ نورزید.
مسئولیتهای اجتماعی:
آیت الله العظمی شاهرودى سالها از اعضاى فقهاى شورى نگهبان بود و در این نهاد مقدس به خدمت اشتغال داشت تا این که با حکم مقام معظم رهبرى به ریاست قوه قضائیه منصوب شد. او در طول مسؤلیت خود در قوه قضائیه، خدمات بسیارى را انجام داد که توسعه قضایى، تسریع در رسیدگى به پرونده‌ها و ایجاد ارتباط مردمى، از جمله آنهاست.
پس از مسئولیت در قوه قضایه حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی با شروع مجدد درسهای فقه و اصول خود در شهر مقدس قم در کنار فعالیت های مؤثر سیاسی و استمرار خدمات شایان خود به نظام مقدس اسلامی، مسئولیت خطیر مرجعیت دینی را نیز بر عهده گرفت. جلسه درس خارج فقه و اصول ایشان، یکی از حلقه های پویای علمی در حوزه علمیه قم بشمار می رفت.
برخی دیگر از مناصب سیاسی و اجتماعی ایشان بدین شرح است:
- عضو مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام
- عضو مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى
- رئیس مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام
- نائب رئیس مجلس خبرگان رهبری
- رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام
- عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
- عضو فقهای شورای نگهبان
- رئیس هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه گانه
وفات
مرحوم آیت الله هاشمی شاهرودی، سرانجام در اوایل زمستان ۱۳۹۷ شمسی در تهران به عالم باقی شتافت. مقام معظم رهبری بر ایشان نماز خواندند و پیکر مطهرشان پس از انتقال به قم، در حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) به خاک سپرده شد.
منابع
- پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله هاشمی شاهرودی.
آرشیو عکس و تصویر
سید محمود هاشمی شاهرودی در نوجوانی
از راست: سید محمود هاشمی شاهرودی و شهید مصطفی چمران
از راست: سید عبدالعزیز حکیم، سیدمحمود هاشمی شاهرودی، سید مرتضی مستجاب الدعواتی، سید محمود خطیب نعمانی، شهید سید محمدباقر صدر، شهید سید محمد صدر، سید محمدباقر مهری و محمدرضا نعمانی
از راست: محمود هاشمی شاهرودی و شهید سید عارف حسین حسینی
از راست: سید محمد حسینی شاهرودی، شهید سید محمدباقر طباطبایی حکیم، سید علیرضا حائری، ناصر مکارم شیرازی، ناشناس و سید محمود هاشمی شاهرودی
از راست: سید محمود هاشمی شاهرودی، سید محمدباقر طباطبایی حکیم، سید کاظم حسینی حائری و محمدمهدی آصفی
از راست: محمد محمدی ری شهری، حسین راستی کاشانی، عباس محفوظی، سید محمود هاشمی شاهرودی، علی پناه اصلانی اشتهاردی، سید محمود مرعشی نجفی، عبدالله جوادی آملی، علی اکبر مشکینی، سید موسی شبیری (حسینی) زنجانی، محمد فاضل لنکرانی، مرتضی مقتدایی و محمدهادی معرفت
از راست: اکبر هاشمی رفسنجانی، عبدالله جوادی آملی، ناشناس، سید محمود هاشمی شاهرودی، حسن ابراهیم حبیبی، علی اکبر مشکینی و ابوالقاسم خزعلی
حسن حسن زاده آملی و سید محمود هاشمی شاهرودی
از راست: مهدی غفاری، سید محمود هاشمی شاهرودی، حسن علی مروارید، علی مروارید، سید علی حسینی خامنه ای، علی‌اكبر الهی خراسانی در خانه پدری آیت‌الله خامنه‌ای - مشهد
محفل درس سید محمود هاشمی شاهرودی
اقامه نماز میت سید محمود هاشمی شاهرودی توسط سید علی حسینی خامنه ای
آماده سازی قبر سید محمود هاشمی شاهرودی در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
تشییع پیکر سید محمود هاشمی شاهرودی در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
