آیه 50 سوره الرحمن

فِيهِمَا عَيْنَانِ تَجْرِيَانِ

آیه 50 سوره الرحمن


سوره :	سوره الرحمن (55)
جزء :	27
نزول :	مدینه

محتویات

۱ ترجمه های فارسی
۲ ترجمه های انگلیسی(English translations)
۳ معانی کلمات آیه
۴ تفسیر آیه
۵ پانویس
۶ منابع

ترجمه های فارسی

در آن دو بهشت دو چشمه آب (تسنیم و سلسبیل) روان است.

در آن دو بهشت دو چشمه ای است که همواره جاری است.

در آن دو [باغ‌] دو چشمه روان است.

در آن دو، دو چشمه جارى است.

در آنها دو چشمه همیشه جاری است!

ترجمه های انگلیسی(English translations)

In both of them will be two flowing springs.

In both of them are two fountains flowing.

Wherein are two fountains flowing.

In them (each) will be two Springs flowing (free);

معانی کلمات آیه

«عَیْنَانِ»: دو چشمه. مراد چشمه‌ساران فراوان است (نگا: حجر / ، دخان / ، ذاریات / ، مرسلات / ).

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)

وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ «46» فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ «47»

و براى كسى كه از مقام پروردگارش بترسد، دو باغ (بهشتى) است. پس كدام يك از نعمت‌هاى پروردگارتان را انكار مى‌كنيد؟

ذَواتا أَفْنانٍ «48» فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ «49»

«1». واقعه، 17.

«2». زخرف، 71.

«3». صافّات، 45.

«4». انسان، 15.

جلد 9 - صفحه 403

باغ‌هايى داراى درختان پر شاخه و با طراوت (يا نعمت‌هاى متنوّع و گوناگون). پس كدام يك از نعمت‌هاى پروردگارتان را انكار مى‌كنيد؟

فِيهِما عَيْنانِ تَجْرِيانِ «50» فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ «51»

در آن دو باغ دو چشمه هميشه جارى است. پس كدام يك از نعمت‌هاى پروردگارتان را انكار مى‌كنيد؟

فِيهِما مِنْ كُلِّ فاكِهَةٍ زَوْجانِ «52» فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ «53»

در آن دو باغ از هر ميوه‌اى دو نوع موجود است. پس كدام يك از نعمت‌هاى پروردگارتان را انكار مى‌كنيد؟

نکته ها

«أَفْنانٍ» يا جمع «فنن» به معناى شاخه تازه است و يا جمع «فان» به معناى انواع.

در بند چهلم دعاى جوشن كبير مى‌خوانيم: «يا خير المحبوبين» خداوند، بهترين محبوب است، پس ترس ما از مقام اوست، نه ذات او، مقام آگاهى و حضور و عدل و احاطه او.

خوف از مقام الهى، عامل پيشگيرى از گناه و رسيدن به بهشت است، چنانكه در آيه 40 سوره نازعات مى‌خوانيم: «وَ أَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى‌ فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوى‌» آنكه از مقام پروردگارش خوف داشته و نفس خود را از هوس‌ها باز دارد، پس قطعاً بهشت موعود جايگاه اوست.

سرچشمه خوف بايد معرفت و شناخت مقام پروردگار باشد، «خافَ مَقامَ رَبِّهِ» چنان كه اشكى ارزشمند است كه بر اساس شناخت باشد. «تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ» «1» يعنى به خاطر شناخت و معرفتى كه پيدا كردند، اشك مى‌ريختند.

در سوره انسان، درباره اهل بيت عليهم السلام مى‌خوانيم كه غذاى خود را سه روز پى‌درپى به يتيم و مسكين و اسير دادند و گفتند؛ ما از پروردگار و روز قيامت مى‌ترسيم، «إِنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِيراً» «2» و در اين آيه مى‌خوانيم: «وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ» پس اهل بيت عليهم السلام قطعاً بهشتى هستند.

در روايات آمده است كه هركس در دنيا از خداوند خوف داشت، در آخرت در امان است و

«1». مائده، 83.

«2». انسان، 10.

جلد 9 - صفحه 404

هر كس در دنيا احساس امنيّت كرد، در آخرت در خوف است. «1»

امام صادق عليه السلام فرمود: «من علم ان الله يراه و يسمع ما يقول من خير و شر فيحجزه ذلك عن القبيح من الاعمال فذلك الذى خاف مقام ربه و نهى النفس عن الهوى» «2» هر كس باور كند كه خداوند او را مى‌بيند و هر چه بگويد مى‌شنوند و اين ايمان، او را از كارهاى زشت بازدارد، پس او همان كسى است كه از مقام خداوند خائف بوده و نفس خود را از هوس باز داشته است.

در حديث مى‌خوانيم كه رسول خدا صلى الله عليه و آله به امام على عليه السلام فرمود: چند چيز سبب نجات است كه يكى از آنها خوف از خداوند در نهان و آشكار است. «3»

رابطه تنگاتنگ با عالم ربّانى، سبب تقويت خوف از مقام خداوند است. در حديث مى‌خوانيم: «من مشى فى طلب العلم خطوتين و جلس عند العالم ساعتين و سمع من المعلم كلمتين اوجب الله له جنتين كما قال: «وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ»» «4» هر كس براى تحصيل علم دو قدم بردارد و نزد عالم دو ساعتى بنشيند و از استاد دو كلمه‌اى فرا گيرد، خداوند براى او دو باغ بهشتى واجب مى‌نمايد و آنگاه به اين آيه قرآن استناد كرد.

خوف از مقام خداوند در دنيا، وسيله درامان ماندن از همه خوف‌ها در آخرت است. چنانكه در آيات ديگر قرآن، اين عبارت تكرار شده است: «أَلا إِنَّ أَوْلِياءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ» «5»

ميوه‌هاى بهشتى، نه زحمت چيدن دارد، «جَنَى الْجَنَّتَيْنِ دانٍ» نه دسترسى به آنها زمان مى‌برد، «قُطُوفُها دانِيَةٌ» «6» نه محدوديّت دارد، «فاكِهَةٍ كَثِيرَةٍ» «7» و نه موسم خاص. «لا مَقْطُوعَةٍ وَ لا مَمْنُوعَةٍ» «8»

لقمان به فرزندش سفارش كرد، آن گونه خوف الهى داشته باش كه عبادت جنّ و انس تو را آرام نكند و آن گونه به فضل خداوند اميدوار باش كه گناه ثقلين تو را مأيوس نكند. مشابه‌

«1». تفسير كنزالدقائق.

«2». تفسير نورالثقلين.

«3». تفسير كنزالدقائق.

«4». ارشادالقلوب، ج 1، ص 195.

«5». يونس، 62.

«6». حاقّه، 23.

«7». واقعه، 32.

«8». واقعه، 33.

جلد 9 - صفحه 405

اين كلام از حضرت على عليه السلام نيز نقل شده است. «1»

امام باقر عليه السلام از رسول اكرم صلى الله عليه و آله نقل مى‌كند كه هيچ كس به اعمال خود تكيه نكند، بلكه تنها به فضل و رحمت خداوند تكيه كنيد. «2»

پیام ها

1- در دادگاه عدل الهى، نژاد، رنگ، شغل، سن و جنسيّت ملاك سنجش نيست. وَ لِمَنْ خافَ‌ ... جَنَّتانِ‌

2- خدا ترسى، سرچشمه‌ى حق پذيرى و عمل صالح است و لذا براى ورود به بهشت، شرط ديگرى در كنار خوف نيامده است. وَ لِمَنْ خافَ‌ ... جَنَّتانِ‌

3- ذات خداوند، منشأ رحمت است. توجّه انسان به مقام و جايگاه خداوند در نظام هستى و دادگاه قيامت، موجب دقّت در رفتار و گفتار و پيشگيرى از وقوع جرم و گناه مى‌شود. «خافَ مَقامَ رَبِّهِ»

4- در تربيت، بايد تهديد و تشويق در كنار هم باشد. هذِهِ جَهَنَّمُ‌ ... جَنَّتانِ‌

5- در بهشت هم فراوانى هست، «مِنْ كُلِّ فاكِهَةٍ» هم تنوّع، «زَوْجانِ» و هم در دسترس بودن. «جَنَى الْجَنَّتَيْنِ دانٍ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

فِيهِما عَيْنانِ تَجْرِيانِ (50)

نعمت 19- فِيهِما عَيْنانِ‌: در اين دو بهشت دو چشمه‌اند، تَجْرِيانِ‌: كه روان مى‌شوند هر جا كه بهشتيان اراده كنند در منازل عالى يا اسفل يكى تسنيم و ديگر سلسبيل. در معالم گويد يكى آب صاف و ديگر شربت لذيذ. و منبع اين دو چشمه كوهى است كه از مشك از فراست. بعضى گفته‌اند اين دو بهشت با اين دو چشمه كسى را باشد كه از دو چشم او اشك روان از خوف خدا جارى گردد.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ (46) فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (47) ذَواتا أَفْنانٍ (48) فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (49) فِيهِما عَيْنانِ تَجْرِيانِ (50)

فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (51) فِيهِما مِنْ كُلِّ فاكِهَةٍ زَوْجانِ (52) فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (53) مُتَّكِئِينَ عَلى‌ فُرُشٍ بَطائِنُها مِنْ إِسْتَبْرَقٍ وَ جَنَى الْجَنَّتَيْنِ دانٍ (54) فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (55)

فِيهِنَّ قاصِراتُ الطَّرْفِ لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَ لا جَانٌّ (56) فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (57) كَأَنَّهُنَّ الْياقُوتُ وَ الْمَرْجانُ (58) فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (59) هَلْ جَزاءُ الْإِحْسانِ إِلاَّ الْإِحْسانُ (60)

فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (61)

ترجمه‌

و براى كسيكه بترسد از مقام خود در پيشگاه پروردگارش دو بهشت است‌