آیه 272 سوره بقره
<<271 | آیه 272 سوره بقره | 273>> | ||||||||||||||
|
محتویات
ترجمه های فارسی
(ای رسول بر تو دعوت خلق است و) هدایت خلق بر تو نیست، خدا هر که را خواهد هدایت کند. و هر قسم انفاق و احسان کنید درباره خویش کردهاید، و نبایست انفاق کنید جز در راه رضای خدا، و هر انفاق و احسانی کنید از خدا پاداش تمام به شما رسد و هرگز به شما ستم نخواهد رسید.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
وجه اللَّه: وجه به معنى چهره و ذات شىء است، مراد از آن در آيه توجه و رو كردن خداست.[۱]
نزول
محل نزول:
این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۲]
شأن نزول:
«شیخ طوسی» گوید: ابن عباس و محمد بن الحنفية و سعيد بن جبير گويند: كه اين آيه به دين سبب نازل گرديد كه مسلمين از صدقه دادن به غيرمسلمان امتناع مى ورزيدند[۳][۴].[۵]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«272» لَيْسَ عَلَيْكَ هُداهُمْ وَ لكِنَّ اللَّهَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَلِأَنْفُسِكُمْ وَ ما تُنْفِقُونَ إِلَّا ابْتِغاءَ وَجْهِ اللَّهِ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ
«1». «إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ ... نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ ...» نساء، 31.
جلد 1 - صفحه 431
هدايت يافتن آنان بر عهده تو نيست، بلكه خداوند هر كه را بخواهد (و شايسته باشد) هدايت مىكند. وآنچه را از خوبىها انفاق كنيد، به نفع خودتان است. و جز براى كسب رضاى خدا انفاق نكنيد و (پاداش) آنچه از خوبىها انفاق كنيد، به طور كامل به شما داده خواهد شد و بر شما ستم نخواهد شد.
نکته ها
در تفسير مجمعالبيان و كبير فخر رازى، شأن نزولهايى براى آيه ذكر شده است كه از مفاد آنها بر مىآيد كه مسلمانان در انفاق به فقراى مشرك و غير مسلمان شك داشتند، وقتى از رسول خدا صلى الله عليه و آله پرسيدند، اين آيه نازل شد.
ضمناً در سيرهى عملى پيامبراكرم صلى الله عليه و آله واهل بيت او عليهم السلام نمونههاى زيادى از كمك به غير مسلمانان مشاهده مىشود كه حتّى براى كسانى كه به آن بزرگواران ناسزا مىگفتند ويا حقّ آنان را غصب كرده بودند، دلسوز وخيرخواه بودند.
پیام ها
1- از ايجاد فشار اقتصادى و ترك انفاق، براى ايمان آوردن كفّار استفاده نكنيد.
«لَيْسَ عَلَيْكَ هُداهُمْ ... وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَلِأَنْفُسِكُمْ»
2- هدايت، توفيق الهى است كه تنها شامل دلهاى آماده مىشود. «يَهْدِي مَنْ يَشاءُ»
3- رسيدگى به محرومان، يك وظيفه انسانى است. پس بر غير مسلمانان نيز انفاق كنيد. «وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَلِأَنْفُسِكُمْ»
4- اسلام، مكتب انسان دوستى است و فقر و محروميّت را حتّى براى غير مسلمانان نيز نمىپسندد. «وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَلِأَنْفُسِكُمْ»
5- فايدهى انفاق به خودتان باز مىگردد و روح سخاوت را در شما زنده مىكند.
با انفاق از پيدايش اختلافات طبقاتى و انفجارهاى اجتماعى جلوگيرى شده و در جامعه ايجاد محبّت مىگردد. انفاق مايه محروميّت شما نيست، بلكه سبب مصونيّت شماست. «فلانفسكم»
جلد 1 - صفحه 432
6- جز براى خداوند انفاق نكنيد. زيرا تمام فوائد و آثار دنيايى آن، دير يا زود از ميان مىرود، ولى اگر انفاق براى خدا باشد، تا ابد از بركات آن بهرهمند خواهيد بود. «إِلَّا ابْتِغاءَ وَجْهِ اللَّهِ»
7- مال ودارايى خير است. «ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ»
8- در انفاق دست و دل باز باشيد. زيرا آنچه انفاق مىكنيد، بدون كم و كاست بازخواهيد گرفت. «يُوَفَّ إِلَيْكُمْ»
9- بهرهگيرى در قيامت، زمانى است كه هدف از انفاق تنها رضاى خدا باشد. «إِلَّا ابْتِغاءَ وَجْهِ اللَّهِ ... يُوَفَّ إِلَيْكُمْ»
پانویس
- پرش به بالا ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
- پرش به بالا ↑ طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج 1، ص 111.
- پرش به بالا ↑ صاحبان كشف الاسرار و روض الجنان و مجمع البيان از كلبى نقل نمايند كه اسماء دختر ابوبكر با پيامبر در عمره قضا بود و مادرش فتيله نزد وى آمد و از وى چيزى به عنوان كمك خواست اسماء، به وى گفت: چون مشرك هستى به تو چيزى نميدهم تا پيامبر اجازه بدهد سپس از رسول خدا صلی الله علیه و آله خواست و اين آيه نازل گرديد.
- پرش به بالا ↑ نسائى و طبرانى و بزار و ديگران از علماى عامه اين موضوع را از ابن عباس نقل نمايند و نيز ابن حاتم از ابن عباس نقل نمايد كه رسول خدا دستور داده بود جز به اهل اسلام به ديگران تصدق ندهند سپس اين آيه نازل گرديد و خداوند دستور داد به همه كس تصدق بدهند اگر چه از هر دين و آئينى باشند.
- پرش به بالا ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 99.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.