حدیث مصحف
حدیث مُصحَّف
حديثى است كه قسمتى از سند يا متن آن به كلمه يا عبارت مشابه آن تغيير يافته باشد.
مشابهت دو كلمه كه موجب تصحيف مى‌شود، گاه ممكن است در كتابت باشد، مانند تصحيف «بريد» به «يزيد» (بريد بن معاويه عجلى به يزيد بن معاويه)، و «جرير» به «حريز»، و نيز مانند تصحيف در حدیث (من صام رمضان و اتبعه ستّاً من شوال)، كه كلمه (ستّا) به (شيئا) تصحيف شده است،
و مثل حديث: «ان النبي احتجر بالمسجد»، (اي اتخذ حجرة من حصير. يعنى رسول اكرم درمسجد حجره‌اى از حصير و بوريا ساخت) كه به (احتجم) (يعنى پيغمبر در مسجد حجامت فرمود) تصحيف شده است.[۱]
و گاهى نيز تصحيف در معنى و مفاد حديث است، مثل اين حديث كه‌از ابو موسى محمد بن المثنى العنزى نقل شده كه گفت:[۲] «نحن قوم لنا شرف نحن عنزه صلّى الينا رسول الله»[۳] كه راوى لفظ عنزه را كه مراد عصاى كوتاه است به (عنزة) كه نام قبيله راوى است، تصحيف نموده و مفاد حديث را كه حاكى از نماز گزاردن رسول خدا به طرف عصاى خويش است به نماز گزاردن رو به قبيله عنزه تغيير داده است.[۴]
پانویس
- ↑ اين تصحيف توسط ابن لهيعه انجام شده.(ر.ك:تدريب الراوى، ص 385)و مانند جمله: الدنيا راس كل خطيئه)كه در اخلاق ناصرى به(الدينار، اس كل خطيئه)تصحيف شده است.(هدية المحصلين، ص 71)و مانند تصحيف زر غبا تزدد حبا(یک روز در ميان زيارت كن تا موجب زيادى دوستى گردد)كه بعضى به(زر عنا تزدد حبا)(از جانب ما زيارت كن تا موجب زيادى دوستى شود)خوانند.(تدريب، ص 385).
- ↑ درايه شهيد، ص 43-علوم الحديث ابن صلاح(ص 255 چاپ دكترنور الدين عتر).
- ↑ در مجمع البحرين نقل نموده:كان رسول الله يجعل العنزة بين يديه اذا صلى و كان ذلك ليستتر بها عن المارة، (درايه مروج، ص 72).
- ↑ قواعد التحديث، ص 126 چاپ سوم.
منبع
درایة الحدیث ، کاظم مدیر شانه چی
