فرشتگان
ملائکه (فرشتگان) موجوداتی صاحب عقل و شعور هستند و وظایف گوناگونی بر عهده دارند.
محتویات
- ۱ خصوصیات ملائکه
- ۲ ایمان به وجود فرشتگان
- ۳ اثبات وجود فرشتگان
- ۴ مقام فرشتگان در پیشگاه خدا
- ۵ فرشتگان از دیدگاه متکلمان
- ۶ فرشتگان از دیدگاه فلاسفه
- ۷ تفاوت مقام فرشتگان
- ۸ نام فرشتگان در قرآن
- ۹ ویژگی‌های عمومی فرشتگان
- ۱۰ ویژگی‌های فرشتگان در روایات
- ۱۱ فرشتگان مقرب
- ۱۲ جبرئیل
- ۱۳ روح اعظم
- ۱۴ پانویس
- ۱۵ منابع
خصوصیات ملائکه
- موجوداتی شریف و باکرامت‌اند که همواره در تسبیح و تقدیس پروردگارند.[۱]
- فرشتگان از عقل و شعور برخوردارند و بندگان گرامی خداوندند.[۲]
- وظیفه فرشتگان - پس از عبادت - وساطت میان پروردگار و جهان هستی است. آنان فرمان خداوند درباره جهان را جاری می‌کنند.[۳]
ایمان به وجود فرشتگان
ایمان به وجود فرشتگان از واجبات دینی است و در ردیف ایمان به خدا و پیامبران و کتب آسمانی جای دارد.
اثبات وجود فرشتگان
اثبات وجود فرشتگان از راه نقل و ایمان به غیب امکان‌پذیر است.
مقام فرشتگان در پیشگاه خدا
فرشتگان مقامی والا در پیشگاه الهی دارند و از همین رو در برخی ادعیه امامان علیهم السلام، آنها بسیار گرامی داشته شده‌اند؛ چنان که امام سجاد علیه السلام در دعاهای خویش، نخست بر فرشتگان مقربی مانند اسرافیل، میکائیل، جبرئیل و نیز فرشتگان دیگر درود فرستاده است.[۴]
فرشتگان از دیدگاه متکلمان
متکلمان بر آن‌اند که فرشتگان، اجسامی لطیف‌اند و می‌توانند به شکل‌های مختلف درآیند.[۵]
فرشتگان از دیدگاه فلاسفه
فلاسفه فرشتگان را عقول مجرّده و نفوس فلکیّه می‌دانند که هیچ عُلقه‌ای با اجسام ندارند.[۶]
تفاوت مقام فرشتگان
مقام و منزلت فرشتگان، مختلف است.[۷][۸] [۹] و اراده‌ای مستقل از خداوند ندارند و هیچگاه گناه نمی‌کنند.[۱۰]
نام فرشتگان در قرآن
قرآن کریم تنها از دو فرشته نام برده است: جبرئیل و میکائیل.
ویژگی‌های عمومی فرشتگان
از آیات قرآن می‌توان ویژگی‌های عمومی فرشتگان را بازیافت. برخی از آنها عبارت‌اند از:
واسطه نزول وحی به انسان،[۱۱] [۱۲]واسطه قبض روح انسان [۱۳]
مراقب اعمال بندگان[۱۴] [۱۵]، حافظ انسان در برابر حوادث ناگوار و بلایا [۱۶] و حامل عرش الهی و شفیع گناهکاران.[۱۷] همچنین، فرشتگان می‌توانند به صورت آدمیان درآیند.[۱۸] و مؤمنان را در پیشامدها سخت مانند جنگ‌ها یاری دهند.[۱۹]
گروهی از آنان به تدبیر امور جهان مشغول‌اند.[۲۰] و گروهی نیز مأمور عذاب اقوام سرکش‌اند .[۲۱]
ویژگی‌های فرشتگان در روایات
در روایات بزرگان معصوم علیهم السلام نیز ویژگی‌هایی برای فرشتگان آمده است: آنان نه می‌خورند و نه می‌آشامند و نه نکاح می‌کنند و به نسیم عرش زنده‌اند.[۲۲]
گروهی از آنان پیوسته در سجده‌اند و رکوع ندارند و گروهی در رکوع‌اند و یارای ایستادن ندارند و گروهی همواره به صف ایستاده‌اند و پراکنده نمی‌شوند و برخی پیوسته تسبیح می‌گویند و خستگی ندارند و خواب به چشم آنان ره نمی‌یابد. به خطا و اشتباه نمی‌افتند و دچار سستی بدن نمی‌شوند و گرفتار فراموشی نمی‌گردند.[۲۳]
شمار آنان بسیار است و هیچ گونه‌ای از آفریدگان به شمار آنان نیست.[۲۴] فرشتگان وسایط فیض الهی‌اند و مطیع و مجری اوامر خدایند.[۲۵]
فرشتگان مقرب
فرشتگان مرتبه‌های متفاوتی دارند. فرشتگانی که از بقیه از نظر درجاتشان به خدا نزدیک‌ترند، مقرب نامیده می‌شوند. چهار فرشته مقرب در اسلام عبارت‌اند از:
- جبرئیل (فرشته وحی)مسوول عالم ذر
القاب: روح الامین193شعرا-روح القدس91بقره-شدیدالقوی5نجم-ذومره6نجم-امین وحی
القاب:فرشته روزی92بقره
القاب:ملك الموت11سجده
القاب:نافخ درصور وناقردرناقور41ق [۲۶] و[۲۷]
جبرئیل
یکی از چهار فرشته مقرب ادیان ابراهیمی است و رابط میان خداوند و پیامبران.[۲۸]
نام‌های دیگر جبرئیل
اگر آیه صد و دو سوره نحل [۲۹] را کنار هم نهیم و آنها را با یکدیگر تطبیق دهیم، درخواهیم یافت که جبرئیل همان «روح القدس» است. از نام‌های دیگر او است: روح الامین[۳۰] [۳۱]و رسول کریم.[۳۲]
یاری پیامبران به واسطه جبرئیل
جبرئیل همان فرشته‌ای است که حضرت ابراهیم علیه السلام را از آتش نمرودیان رهانید و فرعونیان را در نیل غرق کرد و بشارت حضرت یحیی علیه السلام را به حضرت زکریا و ولادت حضرت عیسی علیه السلام را به مریم سلام الله علیها رسانید.
جایگاه جبرئیل در اسلام
جایگاه این فرشته مقرب الهی در آیین اسلام نیز بسیار والا است و همان فرشته‌ای است که قرآن کریم را بر پیامبر اسلام صلی الله و علیه و آله نازل کرد و طریقه عبادت را بدو آموخت و در غزوه بدر با هزار فرشته دیگر پیامبر صلی الله و علیه و آله را یاری داد و در معراج، همسفر و راهنمایش بود.[۳۳]
از برخی آیات قرآن برمی‌آید که جبرئیل بر غیرپیامبران نیز نازل شده است؛ اما نزول وحی بدست جبرئیل تنها ویژه پیامبران بوده و برای غیرپیامبران پیام‌هایی دیگر آورده است.[۳۴]
روح اعظم
در فرهنگ اسلامی، یکی از ملائک مقرب الهی، روح اعظم است. این کلمه در قرآن نیامده است. در این که آیا روح اعظم، همان جبرئیل است یا نه اختلاف نظر وجود دارد. ملاصدرا او را «عقل اول» یا «ملک مقرب» خوانده است که مشتمل بر فرشتگان کثیر می‌شود. این فرشتگان، جملگی جنود پرودگارند.[۳۵] [۳۶] اهل عرفان او را از حیث ربوبیّت، مظهر ذات الهی می‌دانند که در انسان کامل یا «حقیقت محمّدیّه» تجلی یافته است.[۳۷] برخی دیگر او را همان جبرئیل دانسته‌اند.[۳۸]
پانویس
- ↑ سوره شوری/سوره۴۲، آیه۵.
- ↑ سوره انبیاء/سوره۲۱، آیه۲۶.
- ↑ سوره انبیاء/سوره۲۱، آیه۲۷.
- ↑ صحیفه سجادیه، ص۳۹-۴۰.
- ↑ نقد المحصّل، ص۲۳۰.
- ↑ شرح المقاصد، ج۳، ص۳۶۶.
- ↑ سوره صافات/سوره۳۷، آیه۱۶۴.
- ↑ سوره تکویر/سوره۸۱، آیه۲۰.
- ↑ سوره تکویر/سوره۸۱، آیه۲۱.
- ↑ المیزان، ج۷، ص۱۲.
- ↑ سوره آل عمران/سوره۳، آیه۳۹.
- ↑ سوره نحل/سوره۱۶، آیه۲.
- ↑ سوره سجده/سوره۳۲، آیه۱۱.
- ↑ سوره ق/سوره۵۰، آیه۱۷.
- ↑ سوره ق/سوره۵۰، آیه۱۸.
- ↑ سوره رعد/سوره۱۳، آیه۱۱.
- ↑ سوره غافر/سوره۴۰، آیه۷.
- ↑ سوره مریم/سوره۱۹، آیه۱۷.
- ↑ سوره احزاب/سوره ۳۳، آیه۹.
- ↑ سوره نازعات/سوره۷۹، آیه۵.
- ↑ سوره هود، سوره۱۱، آیه۷۷.
- ↑ تفسیر نورالثّقلین، ج۴، ص۳۴۹.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه۱.
- ↑ میزان الحکمه، ج۴، ص۲۹۳.
- ↑ مقدّمه‌ای بر جهان‌بینی الهی، ج۳، ص۸۹.
- ↑ پیام قرآن ازمکارم شیرازی
- ↑ فرهنگ موضوعی قران کریم نوشته فانی وخرمشاهی
- ↑ دائرة المعارف تشیّع، ج۵، ص۳۰۹.
- ↑ سوره نحل/سوره۱۶، آیه۱۰۲ و نود و هفت سوره بقره/سوره۲، آیه۹۷.
- ↑ سوره شعراء/سوره۲۶، آیه۱۹۳.
- ↑ سوره نجم/سوره۵۳، آیه۵.
- ↑ سوره تکویر/سوره۸۱، آیه۱۹-۲۱.
- ↑ اعلام القرآن، ص ۲۷۷-۲۷۸.
- ↑ سوره مریم/سوره۱۹، آیه۱۶-۲۱.
- ↑ الرّسائل، ص۴۷.
- ↑ المبدأ والمعاد، ص۱۲۴.
- ↑ شرح مقدمة قیصری، ص۷۸۷-۸۲۰.
- ↑ لغت نامه دهخدا، ج۲۶، ص۹۹.
منابع
تاليف شده توسط جمعى از نويسندگان، کتاب فرهنگ شيعه، ص۴۲۲-۴۲۴.
