علی بن هلال جزائری
«علی بن هلال جزائری» (م، ۹۳۷ ق)، محدث، متکلم و فقیه بزرگ شیعه در قرن دهم قمری و از شاگردان ابن فهد حلی است. این عالم وارسته در معارف معقول و منقول متبحر بوده و در روزگار خویش مقام شیخ الاسلامی و ریاست مذهبی و فقهی امامیه به او منتهی گردیده است. محقق ثانی و ابن ابی جمهور احسائی از شاگردان او هستند.
| نام کامل | علی بن محمد بن هلال جزائری |
| زادگاه | جزائر، بصره |
| وفات | ۹۳۷ قمری |
| مدفن | نجف |
|
| |
| اساتید |
ابن فهد حلی،... |
| شاگردان |
محقق ثانی، ابن ابی جمهور احسائی، علی بن عبدالعالی میسی عاملی، ابراهیم بن حسن وراق،... |
| آثار |
الدرّ الفرید فی التوحید،... |
جایگاه علمی
علی بن محمد بن هلال جزائری[۱] متولد «جزائر» نام ناحیهای در کنار رود شوشتر نزدیک بصره است.
جزائری یکی از معروفترین مشایخ روایتی فقها و بزرگان دین میباشد که نام او در سلسله اجازات اغلب بزرگان فقاهت و روایت دیده میشود. فقیه ناموری مانند محقق ثانی (محقق کرکی) (متوفی ۹۴۰ هـ.ق) و ابن ابی جمهور احسائی (زنده در ۹۰۴ ق) و جمعی از اکابر و بزرگان، از مکتب فقهی او برخاستهاند.
ابن ابی جمهور -که فقه، اصول و منطق و بالخصوص «تهذیب القواعد» و قسمتی از «المختلف» علامه حلی را از وی کسب فیض نموده-، معترف است که با کثرت اساتید و مشایخ خویش، به پاس عظمت و جلالت قدر استادش ابن هلال، دیگر اساتید خویش را یاد نمیکند.[۲]
اما عنوان و لقب شیخ الاسلام ظاهرا نخستین بار در زندگی این فقیه بزرگوار به چشم میخورد و این عنوان بعدها توسعه پیدا کرده است و رجال علمی و فقهی مانند: شیخ بهایی و علامه مجلسی و تنی چند از فقها و علما صاحب این عنوان بودهاند. به نظر میرسد این لقب از القاب تفویضی حکومت صفویه بوده باشد و این عالم بزرگوار در دوران حکومت شاه اسماعیل صفوی زندگی میکرده است، آن چنان که محقق کرکی در دوران شاه طهماسب حائز چنین مرتبت و عنوان گردیده است.
در نظر عالمان
- صاحب «روضات الجنات» درباره او گوید: «او یکی از مشایخ اجازه امامیه و یکی از بزرگان مورد احترام و تجلیل ما میباشد. جماعت کثیری از او روایت کردهاند، مانند: ابن ابی جمهور احسائی، شیخ عزالدین آملی، شیخ بزرگوار ابراهیم بن حسن وراق، محقق نامدار محمد بن سلطان حسین اصفهانی و محقق ثانی».[۳]
- صاحب «امل الآمل» گوید: «شیخ زینالدین علی بن هلال جزائری، فاضل متکلم و عالم بزرگواری است و کتابی به نام «الدرّ الفرید فی التوحید» در علم کلام دارد و از شیخ احمد بن فهد روایت میکند و از او هم شیخ علی بن عبدالعالی میسی عاملی روایت میکند. او در برخی از اجازات خویش مدح و ثنای کامل در مورد او بکار برده است، از آن جمله میگوید: او شیخ الاسلام و فقیه اهل بیت علیهمالسلام در عصر خویش بوده است».[۴]
- ملا عبدالله افندی اصفهانی نیز پس از نقل گفتار صاحب «امل الآمل» او را ستوده و اضافه کرده است: «او تألیفات دیگری نیز دارد و من در سجستان (سیستان) با خط برخی از علماء تالیف او را دیدهام و کتاب فوق (الدرّ الفرید) بسیار پرفایده است و آن از تألیفات علی بن محمد بن هلال جزائری است».[۵]
وفات
وفات علی بن محمد بن هلال جزائری در سال ۹۳۷ هجری در نجف رخ داد و عمر او نزدیک به ۷۰ سال بوده است.[۶]
پانویس
- ↑ نام پدر او محمد بوده است و این که "علی بن هلال" گفته میشود، به علت اشتهار جدش یا امتیاز تشخصی است که در لفظ هلال وجود دارد و میتواند او را مشخصتر از علی بن محمد نشان دهد. ریاض العلماء، افندی، ج۴، ص۲۸۱.
- ↑ ریحانة الادب، مدرس تبریزی، ج ۱، ص ۴۰۷.
- ↑ روضات الجنات، خوانساری، ج ۴، ص ۳۵۶.
- ↑ امل الامل، ج ۲، ص ۲۱۰.
- ↑ ریاض العلماء، افندی، ج۴، ص۲۸۱.
- ↑ ریحانة الادب، ج ۱، ص ۴۰۷.
منابع
- "علی بن هلال جزائری"، تلخیص از کتاب فقهای نامدار شیعه، عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، صفحه ۱۲۷.
