سید حسین بادکوبه ای

آیت الله سید حسین بادکوبه‌ای (۱۳۵۸-۱۲۹۳ ق)، عالم ربانی شیعه در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان سید ابوالحسن جلوه بود. این فقیه و فیلسوف بزرگ الهی، از مدرسان معروف فلسفه و عرفان در حوزه نجف بود و بیشتر کتاب‌های فلسفی و عرفانی را تدریس می‌‌نمود. علامه طباطبایی و آیت الله خویی از شاگردان او هستند.

نام کامل	سید حسین بادکوبه‌ای
زادروز	۱۲۹۳ قمری
زادگاه	باکو
وفات	۱۳۵۸ قمری
مدفن	نجف
اساتید	سید ابوالحسن جلوه، ملا محمدکاظم خراسانی، شیخ محمدحسن مامقانی،...
شاگردان	سید ابوالقاسم خویی، سید محمدحسین طباطبایی، سید مرتضی مرعشی نجفی، شیخ محمدتقی آملی،...

ولادت

سید حسین بادکوبه‌ای در سال ۱۲۹۳ هـ.ق (برابر با ۱۲۵۴ هـ.ش) در «خوددلان» یکی از روستاهای نزدیک «باکو» پایتخت آذربایجان پا به عالم خاکی گذارد. پدرش، سید رضا حسینی لاهجی، از بزرگان و شخصیت های مورد احترام بود. او در سلک روحانیت بوده و به مسائل شرعی مردم رسیدگی می‌‌نمود.

تحصیلات و استادان

سید حسین بادکوبه‌ای از ابتدای نوجوانی به تحصیل دانش اسلامی‌‌ روی آورد و مقدمات علوم حوزوی را نزد پدر فراگرفت. پس از رحلت پدر گرامی‌‌اش، جهت فراگیری علوم اسلامی وطن خود را ترک گفت و به تهران رفت و در مدرسه «صدر» ساکن شد. ایشان به مدت هفت سال در تهران اقامت گزید و از محضر علمی ‌‌نوابغ روزگار مانند: حکیم متأله سید ابوالحسن جلوه (۱۲۳۸ـ۱۳۱۴ هـ.ق)، فیلسوف نامی ‌‌میرزا هاشم اشکوری (متوفای ۱۳۳۲ هـ.ق) و علامه علی آقا زنوزی (۱۲۳۴ـ۱۳۰۷ هـ.ق) بهره‌ها برد و در فقه، اصول و فلسفه تبحر یافت.

ایشان در عنفوان جوانی با عشق به آقا امیرالمومنین علیه السلام راهی عراق گردید و در حوزه کهن نجف اشرف مشغول فراگیری علوم اسلامی ‌‌شد. وی در ابتدای ورود، در حوزه درسی و پربار ملا محمدکاظم خراسانی (۱۲۵۵ـ۱۳۲۹ هـ.ق) حاضر گردید و بهره‌ برد. در همان زمان در درس فقه آقا شیخ محمدحسن مامقانی (۱۲۳۷ـ۱۳۲۳ هـ.ق) حاضر شد و شایستگی علمی ‌‌خویش را به اثبات رسانید.

تدریس و شاگردان

این عالم فرهیخته، در پی سال‌ها تحقیق و پژوهش در محضر فرزانگان مشهور حوزه، به چنان درجه‌ای از علم دست یازید که نامش زبانزد فضلا و دانشوران حوزه علمیه نجف گردید. محفل درس او آکنده از حضور مشتاقان علوم اسلامی ‌‌بود و حدود چهار دهه به تدریس سطوح عالیه فقه، اصول، فلسفه، عرفان و کلام پرداخت. در اثر نبوغ و استعداد ذاتی وی، تدریس فلسفه‌اش شهرت بسزایی یافت و از درس فقه و اصول او پیشی گرفت و در نجف کمتر کسی در علوم عقلی همتراز او بود. وی به شاگردانش عشق می‌‌ورزید و علاقه فراوانی به تعلیم و تربیت آن‌ها داشت و در شکوفا نمودن استعداد شاگردانش نقش بسزایی ایفا می‌‌کرد.

وی در طول سال‌ها تدریس در حوزه علمیه نجف، عالمان بسیاری پرورش داد و آنان را به سر منزل مقصود رسانید. دانشورانی که از استادان بزرگ و عالمان ردیف اول حوزه بشمار می‌‌رفتند و چرخ تدریس، تألیف و تحقیق به برکت وجود آن‌ها به حرکت درمی‌‌آمد. برخی از شاگردان ممتاز ایشان عبارتند از:

1. سید ابوالقاسم خویی (۱۳۱۷ـ۱۴۱۳ هـ.ق).
2. سید محمدحسین طباطبایی (۱۳۲۱ـ۱۴۰۲ هـ.ق).
3. سید محمدحسن الهی طباطبایی (۱۳۲۵ـ۱۳۸۸ هـ.ق).
4. سید مرتضی مرعشی نجفی (۱۳۲۵ـ۱۴۱۶ هـ.ق).
5. سید محمد بادکوبه‌ای (۱۲۸۵ـ۱۳۸۹ هـ.ق).
6. میرزا علی‌اکبر آقا مرندی (۱۳۱۴ـ۱۴۱۵ هـ.ق).
7. شیخ مجتبی لنکرانی (متوفای ۱۴۰۶ هـ.ق).
8. سید عبدالاعلی سبزواری (۱۳۲۸ـ۱۴۱۴ هـ.ق).
9. سید علی‌اصغر خویی (۱۳۱۳ـ۱۴۰۲ هـ.ق).
10. سید علی‌اکبر طسوجی (متولد ۱۳۱۹ هـ.ق).
11. سید محمد اشکوری (۱۳۲۰ـ۱۳۹۴ هـ.ق).
12. سید صدرالدین کوه‌پایی اصفهانی.
13. میرزا کاظم دینوری (۱۳۲۳ـ۱۴۱۶ هـ.ق).
14. شیخ غلامحسین جعفری همدانی (متولد ۱۳۲۵ هـ.ق).
15. شیخ محمدرضا مهدوی قمشه‌ای (متوفای ۱۳۸۸ هـ.ق).
16. شیخ محمدتقی آملی (۱۳۰۴ـ۱۳۹۱ هـ.ق).
17. آقا سید محمد نجفی بادکوبه‌ای (۱۳۱۴ـ۱۳۹۹ هـ.ق).

از نگاه اندیشمندان

• مرجع تقلید شیعه، آیت الله خویی همیشه از ایشان به بزرگی یاد می‌‌نمود و معتقد بود که او بهتر از محقق اصفهانی، اسفار و دیگر کتاب‌های فلسفی را تدریس می‌‌کرده است.
• علامه حسن زاده آملی در ذکر استادان علامه طباطبایی به بعد معنوی مرحوم آیت الله بادکوبه‌ای اشاره کرده می‌‌نویسد: «مرحوم آقا سید حسین بادکوبه‌ای خیلی مراقب بود، حرف نمی‌‌زد مگر به ضرورت».
• علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی درباره بعد علمی ‌‌ایشان می‌‌نویسد: «آیت الله سید حسین بادکوبه‌ای در فلسفه و علوم عقلی اشتهار پیدا نمود و در آن رشته با مهارت، خبرویت و تحقیق و تدقیق شناخته شد و جمعی از افاضل طلاب از حوزه درسی او فارغ التحصیل شدند. او و علامه شیخ محمدحسین اصفهانی، دو چهره ممتاز و متمایز بودند که علوم خود را بین مشتغلین پخش می‌‌نمودند و آسیاب درس‌های علوم عقلی بر محور این دو شخصیت علمی ‌‌می‌‌چرخید و حقیقتاً شایسته این مقام بودند».
• مفسر بزرگ قرآن و شاگرد ممتاز آیت الله بادکوبه‌ای (علامه طباطبایی) در مورد تحصیل خود در محضر استاد خود می‌‌نویسد: «در فلسفه نیز به درس حکیم و فیلسوف معروف وقت مرحوم آقا سید حسین بادکوبه‌ای موفق شدم. در ظرف شش سال که نزد معظم‌له تلمذ می‌‌کردم منظومه سبزواری و اسفار و مشاعر ملاصدرا و دوره «شفای» بوعلی و ... را خواندم. مرحوم بادکوبه‌ای از فرط عنایتی که به تعلیم و تربیت نویسنده داشت برای این که مرا به طرز تفکر برهانی آشنا سازد و به ذوق فلسفی من تقویت بخشد، امر فرمود به تعلیم ریاضیات بپردازم و در امتثال امر معظم‌له به درس مرحوم سید ابوالقاسم خوانساری که ریاضیدان زبردستی بود، حاضر شدم ...».
• آیت الله سبحانی نیز در مورد شخصیت بی‌نظیر ایشان می‌‌نویسد: «در نجف اشرف او (علامه طباطبایی) با حکیم بزرگی برخورد می‌‌کند که از فحول فلاسفه و از استادان بس لایق این دانش بوده، یعنی با حکیم فیلسوف وقت خود، سید حسین بادکوبه‌ای رضوان الله علیه آشنا می‌‌گردد. این حکیم معروف که هنوز حتی جامعه علمی ‌‌او را به خوبی نشناخته است یکی از متفکران عصر خود بود و او بود که توانست علامه طباطبایی را با حقیقت فلسفه و عرفان، بالاخص تفکر فلسفی آشنا سازد».

وفات

سرانجام دانشور نامی ‌‌و فیلسوف بزرگ الهی آیت الله سید حسین بادکوبه‌ای در شصت و پنج سالگی، در ۲۸ شوال ۱۳۵۸ هـ.ق دار فانی را وداع گفت و به دیار معبود شتافت. پیکر مطهر وی در جوار مرقد قدسی حضرت امام علی علیه السلام به خاک سپرده شد.

منابع

• محمد الوانساز خویی، "سید حسین بادکوبه ای" تلخیص از کتاب گلشن ابرار، جلد ۴، صفحه ۳۲۴.