آیه 240 سوره بقره: تفاوت بین نسخه‌ها
جز |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (←معانی کلمات آیه) |
||
| سطر ۴۱: | سطر ۴۱: | ||
</tabber> | </tabber> | ||
==معانی کلمات آیه== | ==معانی کلمات آیه== | ||
| − | + | يتوفون: يتوفون- يذرون. (بقره/ 234). | |
| + | |||
| + | وصية: توصيه و سفارش. وصى در اصل به معنى متصل شدن و متصل كردن است (قاموس قرآن). | ||
| + | |||
| + | حول: سال. (بقره/ 233).<ref>تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی</ref> | ||
| + | |||
==نزول== | ==نزول== | ||
نسخهٔ ۹ ژانویهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۶:۴۷
| <<239 | آیه 240 سوره بقره | 241>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
مردانی که بمیرند و زنانشان زنده مانند باید وصیّت کنند که آنها را تا یکسال نفقه دهند و از خانه شوهر بیرون نکنند، پس اگر زنها خود خارج شوند شما را گناهی نیست از آنچه آنها درباره خود در حدود شرع بگزینند، و خدا توانا و داناست.
و کسانی از شما که مرگشان نزدیک می شود، و همسرانی به جا می گذارند، باید برای همسرانشان وصیت کنند که آنان را تا یک سال بدون بیرون کردن از خانه از هزینه زندگی بهره مند سازند. پس اگر [به اختیار خود] بیرون رفتند، در آنچه نسبت به خود [از ازدواج یا انتخاب شغل] به طور شایسته و متعارف انجام دهند، بر شما [وارثان میّت به سبب نپرداختن هزینه زندگی آنان] گناهی نیست؛ و خدا توانای شکست ناپذیر و حکیم است.
و كسانى از شما كه مرگشان فرا مى‌رسد، و همسرانى بر جاى مى‌گذارند، [بايد] براى همسران خويش وصيّت كنند كه آنان را تا يك سال بهره‌مند سازند و [از خانه شوهر] بيرون نكنند. پس اگر بيرون بروند، در آنچه آنان به طور پسنديده در باره خود انجام دهند، گناهى بر شما نيست. و خداوند توانا و حكيم است.
مردانى از شما كه مى‌ميرند و زنانى برجاى مى‌گذارند بايد كه درباره زنان خود وصيت كنند كه هزينه آنها را به مدت يك سال بدهند و از خانه اخراجشان نكنند. پس اگر خود خارج شوند، در مورد تصميمى كه به نحو شايسته‌اى براى خود مى‌گيرند گناهى بر شما نيست. و خدا غالب و حكيم است.
و کسانی که از شما در آستانه مرگ قرارمی‌گیرند و همسرانی از خود به‌جا می‌گذارند، باید برای همسران خود وصیت کنند که تا یک سال، آنها را (با پرداختن هزینه زندگی) بهره‌مند سازند؛ به شرط اینکه آنها (از خانه شوهر) بیرون نروند (و اقدام به ازدواج مجدد نکنند). و اگر بیرون روند، (حقی در هزینه ندارند؛ ولی) گناهی بر شما نیست نسبت به آنچه در باره خود، به طور شایسته انجام می‌دهند. و خداوند، توانا و حکیم است.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
يتوفون: يتوفون- يذرون. (بقره/ 234).
وصية: توصيه و سفارش. وصى در اصل به معنى متصل شدن و متصل كردن است (قاموس قرآن).
حول: سال. (بقره/ 233).[۱]
نزول
محل نزول:
این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۲]
شأن نزول:[۳]
از مقاتل بن حيان روايت كنند كه مردى از اهل طائف با زن و فرزندان پسر و دختر و نيز با پدر و مادرش وارد مدينه شده بود به حسب اتفاق در مدينه وفات يافت. جريان كار بازماندگان او به رسول خدا صلى الله عليه و آله برگزار گرديد.
پيامبر دستور فرمود: به پدر و مادر و اولاد او از اموالش بدهند و چيزى از اموال مزبور به زوجه او داده نشد و پيامبر دستور داد از دارائى شوهر آن زن يك سال مخارج او را بپردازند سپس اين آيه بدين منظور نازل گرديد.[۴][۵]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«240» وَ الَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَ يَذَرُونَ أَزْواجاً وَصِيَّةً لِأَزْواجِهِمْ مَتاعاً إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْراجٍ فَإِنْ خَرَجْنَ فَلا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِي ما فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ مِنْ مَعْرُوفٍ وَ اللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
و كسانى از شما كه در آستانه مرگ قرار مى‌گيرند و همسرانى از خود به جاى مى‌گذارند، درباره‌ى همسرانشان اين سفارش است كه تا يك سال، آنها را (با پرداخت هزينه زندگى) بهره‌مند سازند و از خانه بيرون نكنند.
ولى اگر آنها خود بيرون رفتند و تصميم شايسته‌اى درباره‌ى خودشان گرفتند، بر شما گناهى نيست و خداوند توانا و حكيم است.
نکته ها
برخى مفسّران معتقدند نزول اين آيه، قبل از آيه عدّه «1» و قبل از آيه ارث مى‌باشد و با نزول آن آيات، اين آيه نسخ شده و يا به عبارتى تاريخِ عمل به آن پايان پذيرفته است. ولى برخى ديگر معتقدند آيات عدّه و ارث، مقدار ضرورى و واجب را مطرح كرده كه زن فلان مقدار حقّ ارث دارد و فلان مدّت نيز واجب است عدّه نگهدارد،
ولى اين آيه را مى‌توان در كنار وظيفه‌ى واجب، به صورت يك عمل استحبابى قلمداد كرد.
به اين معنا كه علاوه بر مدّت عدّه، اگر زن به احترام شوهر، خواست تا يك سال در خانه بماند، شوهر هم به احترام زن علاوه بر سهم ارث، مخارج يك ساله‌ى او را از ثلث خود، كه درباره آن حقّ وصيّت دارد، بپردازد. «2»
«1». بقره، 234.
«2». تفسير اطيب‌البيان.
جلد 1 - صفحه 375
پیام ها
1- مردان، بخشى از مال خود را براى همسرانشان وصيّت كنند. «وَ الَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ ...
وَصِيَّةً لِأَزْواجِهِمْ»
2- آينده زنان بيوه بايد تأمين شود. «مَتاعاً إِلَى الْحَوْلِ»
3- هرگونه تصميم زن در انتخاب شوهر مجدّد، بايد عاقلانه و مشروع و با احراز مصلحت باشد. «فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ مِنْ مَعْرُوفٍ»
4- تشريع احكام الهى، بر اساس حكمت است. «عَزِيزٌ حَكِيمٌ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ الَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَ يَذَرُونَ أَزْواجاً وَصِيَّةً لِأَزْواجِهِمْ مَتاعاً إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْراجٍ فَإِنْ خَرَجْنَ فَلا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِي ما فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ مِنْ مَعْرُوفٍ وَ اللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ (240)
«1» تفسير مجمع البيان، جلد اوّل، صفحه 344.
تفسير اثنا عشرى، ج1، ص: 429
شأن نزول: رسم اعراب اين بود كه زنان شوهر مرده يك سال عده مى‌داشتند و جامه كهنه پوشيده تجمل و تزين را ترك مى‌كردند و از اولياى شوهر نفقه مى‌گرفتند، چون حضرت هجرت نمودند، حكم بن حارث نيز هجرت كرد و وفات نمود، حضرت تركه او را به والدين و ولد او قسمت و به زنش نصيبى معين نفرمود، اما حكم يك سال را مقرر نمود؛ آيه شريفه نازل شد:
وَ الَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ: و آن كسانى كه وفات كنند از شما، وَ يَذَرُونَ أَزْواجاً: و مى‌گذارند زنان خود را، وَصِيَّةً لِأَزْواجِهِمْ:
فرض گردانيد خدا بر آنها كه قبل از احتضار وصيت كنند براى زنان خود، مَتاعاً إِلَى الْحَوْلِ: بهره‌دادن به نفقه و كسوه و مسكن از تركه خود تا يك سال، غَيْرَ إِخْراجٍ: در حالى كه وصيت كنند به بيرون نكردن زنان را از مساكن مقرره خود.
اين حكم در اول اسلام بود، بعد منسوخ شد به عده چهار ماه و ده روز، اگرچه متقدم است در تلاوت، اما متأخر است از آيه مذكوره و وجوب نفقه آنها منسوخ شد به ارث. فَإِنْ خَرَجْنَ: پس اگر زنان بيرون روند به طوع از منزل شوهران قبل از يك سال يا بعد از آن، فَلا جُناحَ عَلَيْكُمْ: پس بأسى و گناهى نيست بر شما اولياى شوهر يا حكام شرع، فِيما فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَ: در آنچه بجا آورند در نفسهاى خود از زينت و طلب شوهر، مِنْ مَعْرُوفٍ: از آنچه بر وفق شرع باشد، يعنى زينت و طلب شوهر بعد از انقضاى مدت عده باشد، وَ اللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ: و خداى تعالى غالب است و انتقام كشد از هر كه مخالفت حكم او نمايد حكيم است، يعنى بر وفق مصلحت و حكمت فرمايد در تكاليف بندگان.
تفسير اثنا عشرى، ج1، ص: 430
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ الَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَ يَذَرُونَ أَزْواجاً وَصِيَّةً لِأَزْواجِهِمْ مَتاعاً إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْراجٍ فَإِنْ خَرَجْنَ فَلا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِي ما فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ مِنْ مَعْرُوفٍ وَ اللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ (240)
ترجمه
و آنانكه وفات ميكنند از شما و ميگذارند جفت‌ها را وصيت مى كنند وصيتى از براى جفت‌هاشان بهره را تا سال بدون بيرون كردن پس اگر بيرون روند پس گناهى نيست بر شما در آنچه بجا آوردند در خودهاشان از خوبى و خداوند تواناى درستكار است..
تفسير
قبل از اسلام و بعد از آن تا مدتى چنين معمول بود كه پس از فوت مرد تا يك سال مخارج زن را از مال مرد ميدادند و بايد از خانه بيرونش ننمايند و بعد از يك سال بدون ميراث از خانه بيرونش مينمودند و اين حكم منسوخ شد بآيه ميراث
جلد 1 صفحه 304
كه ربع است در صورتى كه مرد اولاد نداشته باشد و ثمن است در صورتى كه اولاد داشته باشد و بايد از ميراث خودش خرج نمايد و چهار ماه و ده روز عده نكاح دارد قريب باين مضمون از صادقين عليهما السلام نقل شده است و بنابر قرائت معروف وصية مفعول يوصون مقدر است و بعضى وصية بضم قرائت نموده‌اند و بنابر اين ممكن است مراد وصيت الهى باشد و حاجت بتقدير ندارد چون خبر موصول است و دلالتش بر ثبوت حكم در صدر اسلام و نسخ آن واضح است ولى بنا بر قرائت نصب ممكن است نفوذ وصيت موجب امضاء اين حكم شده باشد و در اينصورت نسخ لازم نمى‌آيد مگر نسبت بوجوب وصيت كه مستفاد از جمله خبريه در مقام طلب است و ممكن است گفته شود آيات ارث و تربص ناظر بحكم وصيت نيست ولى در اخبار تصريح بناسخيت آنها شده است با آنكه آيه تربص مقدم است و گفته‌اند اين بر حسب تلاوت است ولى بر حسب نزول آيه تربص مؤخر است در هر حال بر طبق روايات بايد قائل شد كه در حال ظهور امارات موت در صدر اسلام اين وصيت واجب بوده و اگر نمينمودند ورثه بايستى باين نحو معمول دارند و بعدا نسخ شده است پس اگر بيرون رفتند از منزل شوهرشان قبل از يك سال و بعد از آن گناهى نيست بر شما مسلمانان در آنچه بجا آوردند آنها در نفوس خودشان از طلب شوهر و زينت نمودن بر وفق شرع و عرف بعد از انقضاء عده و خداوند انتقام ميكشد از كسيكه مخالفت امر او را نمايد و مراعات مصلحت شما را در احكام خود فرموده است و نفى جناح از مسلمانانى كه اولياء ميت هستند در افعال زنان بملاحظه نهى از منكر است چون منكرى نيست تا نهى از آن واجب باشد و ترك آن گناه و نصب متاعا بنابر قرائت معروف بيوصون مقدر است و بنابر قرائت رفع بوصيت مذكور و غير اخراج بدل يا حال از آنست.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ الَّذِينَ يُتَوَفَّون‌َ مِنكُم وَ يَذَرُونَ أَزواجاً وَصِيَّةً لِأَزواجِهِم مَتاعاً إِلَي الحَول‌ِ غَيرَ إِخراج‌ٍ فَإِن خَرَجن‌َ فَلا جُناحَ عَلَيكُم فِي ما فَعَلن‌َ فِي أَنفُسِهِن‌َّ مِن مَعرُوف‌ٍ وَ اللّه‌ُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ (240)
(و كساني که از شما وفات ميكنند و زنهايي را ميگذارند وصيت كنند درباره زنانشان، برخورداري از نفقه و كسوة و سكني را تا يك سال بدون اينكه آنها را بيرون كنند، پس اگر بيرون رفتند بزه بر شما نيست در آنچه درباره خود از معروف انجام ميدهند و خداوند غالب و عالم بحكم و مصالح امور است) آيه شريفه مشتمل بر دو حكم است يكي وجوب وصيت متاع نسبت بزنان که عبارت از نفقه و كسوة و سكني ايشان باشد تا مدت يك سال بشرط اينكه از منزل شوهر متوفي خارج نشوند و اينکه حكم بآيه ارث که ربع يا ثمن از ما ترك شوهر را براي آنها معين ميكند منسوخ شد. و ديگر اينكه مدت عده وفات را يك سال ذكر ميكند و اينکه حكم نيز بآيه قبل که فرموده يَتَرَبَّصن‌َ بِأَنفُسِهِن‌َّ أَربَعَةَ أَشهُرٍ وَ عَشراً نسخ گرديد و بر طبق اينکه مطلب دو حديث روايت شده يكي حديث مروي از تفسير عياشي از ابي عمير از معاوية بن عمار که از حضرت صادق عليه السّلام از اينکه آيه سؤال ميكند ميفرمايد «
منسوخة نسختها آية يتربصن بانفسهن اربعة اشهر و عشرا و نسختها آية الميراث
» دوم حديث مروي از ابي بصير که از همين آيه سؤال ميكند ميفرمايد:
هي منسوخة قلت و كيف انت قال کان الرجل اذا مات انفق علي امرأته من صلب المال حولا ثم اخرجت بلا ميراث ثم نسختها آية الربع و الثمن فالمرأة ينفق عليها من نصيبها
«
» و اگر اينکه دو حديث نبود ممكن بود گفته شود که اينکه آيه منافاتي با آيه
جلد 2 - صفحه 491
عده و ميراث ندارد به اينكه اينکه آيه را بر وصيت استحبابي حمل نمود که زوج وصيت كند اگر زوجه تا يك سال احترام گذارد و شوهر اختيار نكرد مخارج او را متحمل شوند و لو اينكه بعد از چهار ماه و ده روز عده او منقضي شود و ميراث خود را هم طبق آية ميراث ببرد، و اينکه وصيت از مصارف ثلث باشد که مورث حق وصيت دارد و مربوط بحق وارث نباشد.
وَ الَّذِينَ يُتَوَفَّون‌َ مِنكُم يعني كساني که مشرف بر مرگ ميشوند از شما مردان، زيرا بعد از مردن وصيت نميتوان كرد.
وَ يَذَرُونَ أَزواجاً و زناني را باقي ميگذارند، يكي يا دو تا يا سه تا يا چهار تا که حد اكثر آنست.
وَصِيَّةً لِأَزواجِهِم يا بمعني (توصون وصية) که مصدر منصوب بفعل محذوف باشد، يا بمعني جعل اللّه وصية لازواجهم يعني خداوند مقرر فرموده که درباره زنان خود سفارش كنند.
مَتاعاً إِلَي الحَول‌ِ گذشت که مراد از متاع رزق و كسوة و سكني و ساير لوازم زندگي است که تا مدت يك سال از مال متوفي بايد مصرف آنها كنند، و نصب متاعا بنا بر بدل بودن از وصية ميباشد.
غَيرَ إِخراج‌ٍ يا صفت متاع است تا شامل سكني هم بشود و يا حال براي فاعل متاع است يعني آنها را از نفقه برخوردار كنيد در حالي که آنها را از منزل بيرون ننمائيد.
و ممكن است غير اخراج شرط متاع باشد يعني در صورتي که از منزل خارج نشوند تا يك سال آنها را از نفقه بهره‌مند كنيد و ممكن است كنايه از شوهر نرفتن باشد يعني در صورتي که بخانه شوهر ديگر از اينکه خانه بيرون نروند
جلد 2 - صفحه 492
فَإِن خَرَجن‌َ فَلا جُناحَ عَلَيكُم فِي ما فَعَلن‌َ فِي أَنفُسِهِن‌َّ مِن مَعرُوف‌ٍ پس اگر آن زنها از خانه شوهر بيرون شوند و يا شوهر اختيار كنند بر شما که اولياء متوفي هستيد باكي نيست نسبت بآنچه آن زنان درباره خود انجام ميدهند از زينت نمودن و تعريض نكاح و نحو اينها در صورتي که مطابق معروف و موافق شرع باشد.
وَ اللّه‌ُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ و خداوند داراي عزت و بزرگواري و قدرت و غلبه و علم بجميع حكم و مصالح است.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 240)- قرآن بار دیگر به مسأله ازدواج و طلاق و اموری در این رابطه بازگشته و نخست در باره شوهرانی سخن می‌گوید که در آستانه مرگ قرار گرفته و همسرانی از خود بجای می‌گذارند، می‌فرماید: «و کسانی که از شما می‌میرند- یعنی در آستانه مرگ قرار می‌گیرند- و همسرانی از خود باقی می‌گذارند باید برای همسران خود وصیت کنند که تا یک سال آنها را بهره‌مند سازند، و از خانه بیرون نکنند» در خانه شوهر باقی بمانند و هزینه زندگی آنها پرداخت شود (وَ الَّذِینَ
ج1، ص218
یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَ یَذَرُونَ أَزْواجاً وَصِیَّةً لِأَزْواجِهِمْ مَتاعاً إِلَی الْحَوْلِ غَیْرَ إِخْراجٍ)
.البته این در صورتی است که آنها از خانه شوهر بیرون نروند «و اگر بیرون روند (حقی در هزینه و سکنی ندارند ولی) گناهی بر شما نیست، نسبت به آنچه در باره خود از کار شایسته (مانند انتخاب شوهر مجدد بعد از تمام شدن عدّه) انجام می‌دهند» (فَإِنْ خَرَجْنَ فَلا جُناحَ عَلَیْکُمْ فِی ما فَعَلْنَ فِی أَنْفُسِهِنَّ مِنْ مَعْرُوفٍ).
در پایان آیه، گویا برای این که چنین زنانی از آینده خود نگران نباشند آنها را دلداری داده می‌فرماید: خداوند قادر است که راه دیگری بعد از فقدان شوهر پیشین در برابر آنها بگشاید، و اگر مصیبتی به آنها رسیده حتما حکمتی در آن بوده است، زیرا «خداوند توانا و حکیم است» (وَ اللَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ).
اگر از روی حکمتش دری را ببندد، به لطفش در دیگری را خواهد گشود و جای نگرانی نیست.
بسیاری از مفسران معتقدند که این آیه به وسیله آیه 234 همین سوره که قبلا گذشت و در آن، عدّه وفات چهار ماه و ده روز تعیین شده بود نسخ شده است و مقدم بودن آن آیه بر این آیه از نظر ترتیب و تنظیم قرآنی دلیل بر این نیست که قبلا نازل شده است.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
- ↑ طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج 1، ص 111.
- ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 91.
- ↑ تفسير اسحق بن راهويه از عامه.
- ↑ آيه شريفه علاوه از مقدار ارثى كه بايد به زوجه داده شود، يك سال مخارج او را هم با وصيت از طرف شوهر متوفى تأمين نموده است و مخارج مزبور بنا به عقيده اصحاب ما حمل بر استحباب گرديده است.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.
