امام جواد علیه السلام

[[|250px|center]]
مقام	امام نهم
نام	محمد
القاب	تقی، جواد
کنیه	ابو جعفر
پدر	امام رضا علیه السلام
مادر	سبیکه
زادروز	دهم رجب سال 195هجری قمری
زادگاه	مدینه
مدت امامت	17سال
مدت عمر	25 سال
تاریخ شهادت	پنجم ذی الحجه سال 220 هجری
علت شهادت
قاتل	معتصم عباسی لعنه الله
مدفن	کاظمین

زندگی نامه

محمد بن على بن موسى الرضا عليه السّلام نهمين پيشواى شيعيان و از برگزيدگان خدا براى هدايت مى‌ باشد.

ولادت حضرت جواد(علیه اسلام)

امام جواد علیه‌السلام‌ دهم ماه رجب سال 195 ه.ق در مدينه منوّره ديده به جهان گشود. نام مبارک ایشان محمّد، كنيه ایشان ابوجعفر و از القاب آن حضرت: جواد، قانع، مرتضى، نجيب،ابن الرضا، تقىّ، جوادالأئمه می باشد. پدر بزرگوار ایشان امام على بن موسى الرضا علیه السلام می باشد.

مادرایشان به چند نام و لقب معروف است: درّه، سبيكه، ريحانه، خيزران؛ که به نظر برخی از خانواده ماريه قبطیه(یکی از همسران پیامبر اسلام) بوده است.

امام جواد علیه‌السلام‌ پنجم ماه ذى الحجه سال 220 در زمان حكومت معتصم عباسی و به دستور او، در بغداد به وسيله زهری که توسّط همسرشان امّ الفضل(دختر مامون) به ایشان خورانده شد، مسموم شده و به شهادت رسيدند. پيكر مطهّر ایشان در قبرستان بنى هاشم كنار قبر مقدّس جدّش، امام موسى کاظم عليه السلام دفن گرديد.(این مکان بعدها به کاظمین مشهور شد.)

امامت امام جواد علیه‌السلام‌

امام جواد عليه السلام از يك سو، در كودكى(سن 7 سالگی) به امامت رسيد؛ از سوى ديگر، تصدّى امامت در چنين سنّی، با ذوق و عقل كوتاه مردم و عرف اجتماع سازگار نبود؛ تا جایی که عده ای هنگامی که ایشان به امامت رسید گفتند چون ایشان بالغ نیست نمی تواند امام باشد و به امامت «احمد بن موسی» رجوع کردند.

بر اساس سنّت الهى، يكى از راههاى اثبات حقّانيّت، استخدام و استفاده از نيروهاى غيبى است كه در فرهنگ دينى به چنين كارى «اعجاز» مى‌گويند. امام جواد عليه السلام نیز در چنین شرایطی براى اثبات «ولايت» خويش، بارها از اين وسيله خدادادى استفاده نمود و مردمان متحيّر و سرگردان را از انحراف و توقف نجات دادند.

از جمله معجزه های ایشان می توان به این موارد اشاره کرد:

- هنگامی که در مدینه بودند خبر از شهادت پدر بزرگوارشان در خراسان دادند. - طی الارض. - ورود ازدرهای بسته. - به سخن درآمدن عصای ایشان و....

همچنین یک سری مناظرات علمی از طرف برخی از کسانی که امامت ایشان به خاطر سن کم آن بزرگوار، برایشان کاملا اثبات نشده بود نیز در زمان ایشان صورت می گرفت که امام در مواجهه با همه آنها پاسخ هایی کاملا روشن و قاطع به مسائل و پرسش های مطرح شده ارائه می دادند و اصل امامت و نیز امامت خویش را ثابت می کردند. حتی در يك مجلس‌ از آن‌حضرت سى هزار مسأله پرسيده شد وایشان همه را پاسخ‌ گفت. اين در حالى بود كه امام جواد در آن هنگام تنها 9 سال داشت. اين امر‌ نشانگر علم سرشار و دانش گسترده آن ‌حضرت است.

اخلاق وفضایل امام جواد علیه‌السلام‌

نهمين پيشواى ما را به خاطر دست بخشنده و گستردگی جود و كرم، «جواد» مى‌خوانند. امام جواد علیه‌السلام‌ وقتی خبر بیماری کسی را می شنید، به عیادتش می شتافت و از او دلجویی می کرد. غذای امام جواد علیه السلام همانند جد بزرگوارش امیرمؤمنان علیه السلام خیلی ساده و به دور از تشریفات بود. ایشان همانند فقیران جامعه غذا می خورد و با دیگران هم غذا می شد. در بسيارى از احاديث آمده است كه آن‌حضرت از آنچه دردرون ضماير مردم مى‌گذشته و يا رويدادهايى كه در آينده براى آنها پيش‌ مى‌آمده، مطّلع بوده و از آنها خبر مى‌داده است.

اين احاديث رساننده اين‌ مفهوم است كه‌ اين امامان بزرگوار از راه الهام يا به وسيله پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به خداى سبحان مرتبط بوده‌اند و از اين طريق، به گونه مستقيم، از منبع علم و معرفت سيراب‌ مى‌شدند؛ در حالى كه ساير مردم مثلاً از راه حواس و تجارب به علم ‌و دانش نايل مى‌آيند.

در اینجا مواردی از جود و احسان حضرتش را به نظاره می‌ نشینیم:

• علی بن مهزیار می‌گوید که دیدم حضرت امام جواد علیه‌السلام نماز واجب و غیر واجب خود را در یک قبای خز طارونی به جای آورد و به من هم قبای خز دیگری بخشید و فرمود: «این لباس را هنگام نماز پوشیده‌ام» سپس به من فرمود: «ای علی! این لباسِ اهدایی را هنگام نماز خواندن بپوش.»

• «محمد بن سهل بن الیسع قمی» از افرادی است که به افتخار دریافت لباس متبرک از امام نهم علیه‌السلام نائل آمده است. او در این باره می‌گوید که من در شهر مکه، مجاور بودم. از آنجا به مدینه آمدم و به حضور حضرت جواد علیه‌السلام رسیدم. در نظر داشتم که از آن امام عالیقدر درخواست کنم که به من لباسی به عنوان تبرک عنایت کند؛ اما فرصت نشد و از محضرش خداحافظی کردم ... و از شهر مدینه منوره بیرون آمدم.

در همین موقع که به راه افتاده بودم، پیکی از راه رسید. او لباسی را به همراه داشت که در بقچه‌ای پیچیده بود و از اهل کاروان درباره «محمد بن سهل قمی» می‌پرسید تا این که به من رسید و من را شناخت. به من گفت: «مولای تو (امام جواد علیه‌السلام) این لباس را برایت هدیه فرستاده است. لباس‌های اعطایی امام علیه‌السلام دو لباس نرم و نازک بود. احمد بن محمد گفته است: «محمد بن سهل قمی» از دنیا رفت. من او را غسل دادم و در آن دو لباس اهدایی امام علیه‌السلام او را کفن کردم.

اوضاع سیاسی زمان امام جواد علیه‌السلام‌

امامت امام جواد علیه‌السلام‌ با حکومت مأمون و معتصم عباسی همزمان بود. بعد از مرگ مامون، معتصم زمام حكومت را به دست گرفت. او از هر وسيله ممكن درجهت تثبيت پايه‌هاى حكومت خويش استفاده مى‌كرد. معتصم از قدرت شیعیان و جایگاه والای امام جواد علیه‌السلام‌ در نزد مردم آگاه بود، بنابراين گمان کرد که از ناحيه ایشان خطرى متوجّه حكومت شود. به همین خاطر امام را از مدينه به بغداد آورد؛ تنها به اين علّت كه آن‌ حضرت را تحت نظر بگيرد.

امام جواد علیه السلام در این زمان کمتر از یک سال در بغداد بودند و سپس به دستور معتصم به شهادت رسیدند.

سخنان امام جواد علیه السلام

• «الْمُؤمِنُ يَحْتاجُ إلى ثَلاثِ خِصالٍ: تَوْفيقٍ مِنَ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ واعِظٍ مِنْ نَفْسِهِ، وَقَبُولٍ مِمَّنْ يَنْصَحُه»؛ مؤ من در هر حال نيازمند به سه خصلت است: توفيق از طرف خداوند متعال، واعظى از درون خود و قبول و پذيرش نصيحت كسى كه او را نصيحت نمايد.

• «إ يّاكَ وَ مُص احَبَةُالشَّريرِ، فَإ نَّهُ كَالسَّيْفِ الْمَسْلُولِ، يَحْسُنُ مَنْظَرُهُ وَ يَقْبَحُ اثَرُهُ»؛ مواظب باش از مصاحبت و دوستى با افراد شرور، چون كه او همانند شمشيرى زهرآلود، برّاق است كه ظاهرش زيبا و اثراتش زشت و خطرناك خواهد بود.

• «عِزُّالْمُؤْمِنِ غِناه عَنِ النّاسِ»؛ عزّت و شخصيّت مؤ من در بى نيازى و طمع نداشتن به مال و زندگى ديگران است.

• «موت الاْ نْسانِ بِالذُّنُوبِ اءكْثَرُ مِنْ مَوْتِهِ بِالاْ جَلِ وَ حَياتُهُ بِالْبِرِّ اءكْثَرُ مِنْ حَياتِهِ بِالْعُمْرِ»؛ فرارسيدن مرگ انسان ها، به جهت معصيت و گناه، بيشتر است تا مرگ طبيعى و عادى، همچنين حيات و زندگى لذّت بخش به وسيله نيكى و احسان به ديگران بيشتر و بهتر است از عمر بى نتيجه.

• «خَفْضُ الْجَناحِ زينَةُالْعِلْمِ، وَ حُسْنُ الاْ دَبِ زينَةُالْعَقْلِ، وَبَسْطُ الْوَجْهِ زينَةُالْحِلْمِ»؛ تواضع و فروتنى زينت بخش علم و دانش است، اءدب داشتن و اخلاق نيك زينت بخش عقل مى باشد، خوش روئى با افراد زينت بخش حلم و بردبارى است.

• «مَنْ لَمْ يَعْرِفِ الْمَوارِدَ اءعْيَتْهُ الْمَصادِرُ»؛ هر كس موقعيّت شناس نباشد جريانات، او را مى ربايد و هلاك خواهد شد.

منابع

• چهل داستان و چهل حدیث از امام جواد علیه‌السلام‌، عبدالله صالحی، نشر مهدی یار، قم، 1381.
• دایرة المعارف تشیع، زیر نظر احمد صدر حاج سید جوادی، کامران فانی وبهاءالدین خرمشاهی، نشر شهید سعید محبی، تهران، 1381.
• سیره‌ی پیشوایان؛ نگرشی بر زندگانی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی امامان معصوم علیهم‌السلام، مهدی پیشوایی، با مقدمه جعفر سبحانی، موسسه امام صادق علیه‌السلام‌، قم، 1372.
• علم و اعجاز جوادالائمه علیه‌السلام‌، سید علی نقی میرحسینی، فرهنگ کوثر، ش 65، 1385.
• فروغ ولایت (ولادت امام جواد علیه‌السلام)، قاسم جلیلی، گلبرگ، ش 65، مرداد 1384.
• هدایتگران راه نور؛ زندگانی امام محمدتقی علیه‌السلام، سید محمدتقی مدرسی، ترجمه محمدصادق شریعت، محبان الحسین علیه‌السلام‌، تهران، 1379.
• عبدالکریم پاک‌ نیا، از حضرت جوادالائمه علیه‌السلام بیاموزیم، مجله مبلغان، تیر و مرداد 1388، شماره 117.