قتل عبدالله بن زبير در مكه: تفاوت بین نسخهها
جز |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{تقویم|روز= 17 جمادی الاول|سال= سال | + | {{تقویم|روز= 17 جمادی الاول|سال= سال ۷۳ هجری قمری}} |
| − | [[عبدالله بن زبیر]] | + | [[عبدالله بن زبیر]] یکی از مخالفان حکومت [[یزید بن معاویه]] بود که در اواخر [[رجب]] سال ۶۰ هجری قمری به خاطر امتناع از [[بیعت]] با عامل یزید در [[مدینه]] منوره، از این شهر گریخت و به [[مکه]] پناهنده شد. |
| − | در آن | + | در آن هنگام، [[امام حسین]] علیهالسلام نیز بر ضد یزید قیام کرده و به مکه معظمه مهاجرت کرده بود و پس از دعوت کوفیان، جهت بر عهده گرفتن رهبری قیام مردمی اهالی [[کوفه]] به سوی [[عراق]] رهسپار گردیده بود. |
| − | با وجود | + | با وجود شخصیت ممتاز امام حسین علیهالسلام و علنی شدن قیام وی بر ضد دستگاه جائرانه [[بنیامیه]]، مکانی برای خودنمایی و شخصیتسازی عبدالله بن زبیر باقی نبود. اما پس از شهادت امام حسین علیهالسلام و فراگیرشدن نفرت عمومی نسبت به یزید و دستگاه بنیامیه، فرصتی برای عبدالله بن زبیر به وجود آمد تا از این وضعیت به نفع خویش سود برد. |
| − | + | وی در آخرین سال عمر یزید بن معاویه بر ضد وی در [[مکه]] قیام کرد و در برابر هجوم سپاهیان [[شام]] ایستاد و از ورود آنان به مکه معظمه جلوگیری نمود و این شهر را در تصرف خویش درآورد. سپاهیان یزید به ناچار، مکه را [[محاصره مکه و سنگ باران کعبه توسط سپاهیان یزید|محاصره]] کرده و با منجنیق های بزرگی خانههای این شهر مقدس و حتی [[مسجدالحرام]] و [[کعبه]] را سنگباران کردند. سرانجام، یزید بن معاویه در [[ربیع الاول]] سال ۶۴ قمری به هلاکت رسید و نیروهایش به شام بازگشتند. | |
| − | + | پس از هلاکت یزید و جانشینی فرزندش [[معاویة بن یزید]]، موقعیت عبدالله بن زبیر مستحکمتر گردید. اما پس از مرگ معاویۀ دوم و درهم ریختگی دستگاه بنیامیه، فرصتی استثنایی برای عبدالله بن زبیر به وجود آمد و بسیاری از شهرها و مناطق اسلامی را در تصرف خویش درآورد و حتی نزدیک بود که [[شام]] را نیز تصرف کند. | |
| − | + | اما [[مروان بن حکم]]، با همکاری [[عبیدالله بن زیاد]] و سایر امویان و بازماندگان حکومت یزید در شام به حکومت رسید و مدت کوتاهی خلافت نمود و پس از مرگ او فرزندش [[عبدالملک بن مروان]] به حکومت رسید. با آغاز خلافت عبدالملک، جان تازهای به کالبد متعفن امویان دمیده شد و او اقتدار آنان را دوباره به شامیان برگردانید. | |
| − | + | از آن زمان، نبرد متعدد میان سپاهیان اموی و سپاهیان عبدالله بن زبیر آغاز شد. ولیکن به تدریج سپاهیان شام صحنه را بر سپاهیان عبدالله بن زبیر تنگ کرده و شهرها را یکی پس از دیگری از تصرف آنان بیرون آوردند و آنان را بسوی [[مکه]]، وادار به عقبنشینی کردند و تنها این شهر را برای عبدالله بن زبیر باقی گذاشتند. | |
| − | + | سرانجام در [[ذی القعده]] سال ۷۲ قمری، سپاهیان اموی به فرماندهی [[حجاج بن یوسف ثقفی]] به مکه نیز هجوم آورده و این شهر مقدس را در محاصره خویش درآوردند، ولی با مقاومت سرسختانه پیروان عبدالله بن زبیر روبرو گردیدند. حجاج بن یوسف با کار گذاشتن پنج دستگاه بزرگ منجنیق شهر مکه را سنگباران کرد و حتی بستههای نفتی را به همراه سنگها در میان خانههای اهالی مکه میانداخت و آتشسوزیهای متعدد و خرابیهای زیادی به وجود آورد و در نتیجه، تعداد زیادی از مردم کشته و زخمی شدند. مردم این شهر از هر جهت در محاصره و تنگنا و از جهت بهداشتی، اقتصادی و روانی در وضعیت بسیار سختی قرار گرفتند. | |
| − | پس از | + | محاصره شهر مکه و سنگباران آن به مدت شش ماه و نیم ادامه یافت. خانه خدا ([[کعبه]] معظمه) و [[مسجدالحرام]] نیز از آسیب این هجوم وحشیانه در امان نماندند. در این مدت اکثر اهالی مکه از شهر خارج شده و تسلیم شامیان گردیدند و تنها پیروان عبدالله بن زبیر مقاومت میکردند. آنان نیز روز به روز کمتر شده و تنها عده اندکی با عبدالله بن زبیر در داخل مسجدالحرام مقاومت کرده و سرسختی نشان میدادند. تا این که در روز هفدهم [[جمادی الاول]] سال ۷۳ قمری، سنگی به نزدیکی عبدالله بن زبیر فرود آمد و ترکشهای آن ابن زبیر را فراگرفت و او را به هلاکت رسانید. |
| + | |||
| + | پس از هلاکت [[عبدالله بن زبیر]]، سپاهیان [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج]] وارد مکه معظمه و [[مسجدالحرام]] شده و حرمت این مکان مقدس را نگه نداشتند و در داخل مسجدالحرام، خونریزی بزرگی به راه انداختند و سر عبدالله بن زبیر و تعدادی از یاران وی را از بدن جدا کرده و برای عبدالملک بن مروان در شام فرستادند و بدین سان به حکومت هشت ساله زبیریان پایان بخشیدند.<ref> نک: المحبر، محمد بن حبیب بغدادی، ص ۲۴؛ البدایة والنهایة، ابن کثیر، ج ۸، ص ۳۶۲، ص ۳۷۳؛ الامامة والسیاسة، دینوری، ج ۲، ص ۲۴.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| سطر ۲۳: | سطر ۲۵: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | + | *روزشمار تاریخ اسلام، سید تقى واردى، جلد چهارم، ماه جمادی الاول. | |
| − | + | *نرمافزار دایرةالمعارف چهارده معصوم علیهمالسلام، مؤسسه تبیان. | |
[[رده:وقایع ماه جمادی الاول]] | [[رده:وقایع ماه جمادی الاول]] | ||
[[رده:سال ۷۳ هجری قمری]] | [[رده:سال ۷۳ هجری قمری]] | ||
| + | [[رده:تاریخ اسلام]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۷
|
تقویم هجری قمری |
| روز واقعه:17 جمادی الاول |
| سال ۷۳ هجری قمری |
عبدالله بن زبیر یکی از مخالفان حکومت یزید بن معاویه بود که در اواخر رجب سال ۶۰ هجری قمری به خاطر امتناع از بیعت با عامل یزید در مدینه منوره، از این شهر گریخت و به مکه پناهنده شد.
در آن هنگام، امام حسین علیهالسلام نیز بر ضد یزید قیام کرده و به مکه معظمه مهاجرت کرده بود و پس از دعوت کوفیان، جهت بر عهده گرفتن رهبری قیام مردمی اهالی کوفه به سوی عراق رهسپار گردیده بود.
با وجود شخصیت ممتاز امام حسین علیهالسلام و علنی شدن قیام وی بر ضد دستگاه جائرانه بنیامیه، مکانی برای خودنمایی و شخصیتسازی عبدالله بن زبیر باقی نبود. اما پس از شهادت امام حسین علیهالسلام و فراگیرشدن نفرت عمومی نسبت به یزید و دستگاه بنیامیه، فرصتی برای عبدالله بن زبیر به وجود آمد تا از این وضعیت به نفع خویش سود برد.
وی در آخرین سال عمر یزید بن معاویه بر ضد وی در مکه قیام کرد و در برابر هجوم سپاهیان شام ایستاد و از ورود آنان به مکه معظمه جلوگیری نمود و این شهر را در تصرف خویش درآورد. سپاهیان یزید به ناچار، مکه را محاصره کرده و با منجنیق های بزرگی خانههای این شهر مقدس و حتی مسجدالحرام و کعبه را سنگباران کردند. سرانجام، یزید بن معاویه در ربیع الاول سال ۶۴ قمری به هلاکت رسید و نیروهایش به شام بازگشتند.
پس از هلاکت یزید و جانشینی فرزندش معاویة بن یزید، موقعیت عبدالله بن زبیر مستحکمتر گردید. اما پس از مرگ معاویۀ دوم و درهم ریختگی دستگاه بنیامیه، فرصتی استثنایی برای عبدالله بن زبیر به وجود آمد و بسیاری از شهرها و مناطق اسلامی را در تصرف خویش درآورد و حتی نزدیک بود که شام را نیز تصرف کند.
اما مروان بن حکم، با همکاری عبیدالله بن زیاد و سایر امویان و بازماندگان حکومت یزید در شام به حکومت رسید و مدت کوتاهی خلافت نمود و پس از مرگ او فرزندش عبدالملک بن مروان به حکومت رسید. با آغاز خلافت عبدالملک، جان تازهای به کالبد متعفن امویان دمیده شد و او اقتدار آنان را دوباره به شامیان برگردانید.
از آن زمان، نبرد متعدد میان سپاهیان اموی و سپاهیان عبدالله بن زبیر آغاز شد. ولیکن به تدریج سپاهیان شام صحنه را بر سپاهیان عبدالله بن زبیر تنگ کرده و شهرها را یکی پس از دیگری از تصرف آنان بیرون آوردند و آنان را بسوی مکه، وادار به عقبنشینی کردند و تنها این شهر را برای عبدالله بن زبیر باقی گذاشتند.
سرانجام در ذی القعده سال ۷۲ قمری، سپاهیان اموی به فرماندهی حجاج بن یوسف ثقفی به مکه نیز هجوم آورده و این شهر مقدس را در محاصره خویش درآوردند، ولی با مقاومت سرسختانه پیروان عبدالله بن زبیر روبرو گردیدند. حجاج بن یوسف با کار گذاشتن پنج دستگاه بزرگ منجنیق شهر مکه را سنگباران کرد و حتی بستههای نفتی را به همراه سنگها در میان خانههای اهالی مکه میانداخت و آتشسوزیهای متعدد و خرابیهای زیادی به وجود آورد و در نتیجه، تعداد زیادی از مردم کشته و زخمی شدند. مردم این شهر از هر جهت در محاصره و تنگنا و از جهت بهداشتی، اقتصادی و روانی در وضعیت بسیار سختی قرار گرفتند.
محاصره شهر مکه و سنگباران آن به مدت شش ماه و نیم ادامه یافت. خانه خدا (کعبه معظمه) و مسجدالحرام نیز از آسیب این هجوم وحشیانه در امان نماندند. در این مدت اکثر اهالی مکه از شهر خارج شده و تسلیم شامیان گردیدند و تنها پیروان عبدالله بن زبیر مقاومت میکردند. آنان نیز روز به روز کمتر شده و تنها عده اندکی با عبدالله بن زبیر در داخل مسجدالحرام مقاومت کرده و سرسختی نشان میدادند. تا این که در روز هفدهم جمادی الاول سال ۷۳ قمری، سنگی به نزدیکی عبدالله بن زبیر فرود آمد و ترکشهای آن ابن زبیر را فراگرفت و او را به هلاکت رسانید.
پس از هلاکت عبدالله بن زبیر، سپاهیان حجاج وارد مکه معظمه و مسجدالحرام شده و حرمت این مکان مقدس را نگه نداشتند و در داخل مسجدالحرام، خونریزی بزرگی به راه انداختند و سر عبدالله بن زبیر و تعدادی از یاران وی را از بدن جدا کرده و برای عبدالملک بن مروان در شام فرستادند و بدین سان به حکومت هشت ساله زبیریان پایان بخشیدند.[۱]
پانویس
- ↑ نک: المحبر، محمد بن حبیب بغدادی، ص ۲۴؛ البدایة والنهایة، ابن کثیر، ج ۸، ص ۳۶۲، ص ۳۷۳؛ الامامة والسیاسة، دینوری، ج ۲، ص ۲۴.
منابع
- روزشمار تاریخ اسلام، سید تقى واردى، جلد چهارم، ماه جمادی الاول.
- نرمافزار دایرةالمعارف چهارده معصوم علیهمالسلام، مؤسسه تبیان.
