میرزا محمد تقی شیرازی: تفاوت بین نسخهها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | '''«میرزا محمدتقی شیرازی»''' معروف به میرزای دوم یا میرزای کوچک، (۱۲۵۶-۱۳۳۸ ق)، از فقها و مراجع بزرگ [[شیعه|شیعه]] در قرن ۱۴ قمری و از شاگردان [[میرزا محمدحسن شیرازی]] بود. او از رهبران قیام مردم [[عراق]] علیه استعمار انگلستان است که با مجاهدتهاى خود، سلطه و نفوذ انگلیس را در عراق از بین برد. | |
{{شناسنامه عالم | {{شناسنامه عالم | ||
| سطر ۵: | سطر ۵: | ||
||تصویر= [[پرونده:M-shirazi.jpg|200px]] | ||تصویر= [[پرونده:M-shirazi.jpg|200px]] | ||
|زادروز = ۱۲۵۶ قمری | |زادروز = ۱۲۵۶ قمری | ||
| − | |زادگاه = شیراز | + | |زادگاه = [[شیراز]] |
|وفات = ۱۳۳۸ قمری | |وفات = ۱۳۳۸ قمری | ||
| − | |مدفن = کربلا | + | |مدفن = [[کربلا]] |
| − | |اساتید = [[فاضل اردکانی]]، [[میرزا محمدحسن | + | |اساتید = [[فاضل اردکانی]]، [[میرزا محمدحسن شیرازی]]، سید علی تقی طباطبایی،... |
| − | |شاگردان = [[آقا بزرگ تهرانی]]، [[شیخ عبدالکریم حائری]]، ... | + | |شاگردان = [[آقا بزرگ تهرانی]]، [[شیخ عبدالکریم حائری]]، [[علامه محمد جواد بلاغی|شیخ محمدجواد بلاغی]]، [[سید حسین طباطبائی قمی]]،... |
| − | |آثار = شرح [[مکاسب]]، القصائد الفاخره فی مدح | + | |آثار = شرح [[مکاسب]]، القصائد الفاخره فی مدح العترة الطاهرة، شرح منظومه رضاعیه،... |
}} | }} | ||
| + | ==ولادت== | ||
| − | + | میرزا محمدتقی شیرازی در سال ۱۲۵۶ قمری در [[شیراز]] به دنیا آمد. او فرزند میرزا محب علی و برادرزاده [[قاآنی]]، شاعر معروف دوره قاجار است. | |
| − | + | ==تحصیل و استادان== | |
| − | میرزا در ۱۲۷۱ ق به عراق رفت و در [[کربلا]] اقامت گزید و دروس ابتدایی و مقدمات را نزد افاضل آنجا خواند و در محضر درس ملامحمد حسین مشهور به [[فاضل اردکانی]] حاضر شد و دروس سطح خود را نزد او و سید علی تقی طباطبایی به پایان برد. | + | میرزا محمدتقی در ۱۲۷۱ ق. به [[عراق]] رفت و در [[کربلا]] اقامت گزید و دروس ابتدایی و مقدمات را نزد افاضل آنجا خواند و در محضر درس ملامحمد حسین مشهور به [[فاضل اردکانی]] حاضر شد و دروس سطح خود را نزد او و سید علی تقی طباطبایی به پایان برد. |
| − | وی در سال ۱۲۹۱ ق | + | وی در سال ۱۲۹۱ ق. به همراه دوست و هم [[مباحثه]] خود [[سید محمد طباطبایی فشارکی]]، به [[سامرا]] رفت و در مجلس درس [[میرزا محمدحسن شیرازی]] معروف به میرزای بزرگ شرکت کرد و از بزرگان شاگردان و ارکان بحث او گردید. او در همان زمان از جانب میرزا حسن شیرازی برای گروهی از افاضل و شاگردان میرزا، به شیوه و روش وی درس می گفت و یکی از علمای بزرگ ثلاث (میرزا محمدتقی، [[سید اسماعیل صدر]] و سید محمد اصفهانی) در زمان میرزای بزرگ به شمار می رفت. |
| − | + | ==تدریس و شاگردان == | |
| − | + | پس از آنکه [[میرزا محمدحسن شیرازی|میرزا حسن شیرازی]] در ۱۳۱۲ ق. درگذشت، نظر گروهی از مردم به رهبری دینی و سیاسی میرزا محمدتقی متوجه گردید. او در [[سامرا]] به اقامه وظایف شرعی و تدریس و تربیت طلاب پرداخت و اهل علم در محضر درسش حاضر شدند. وی تا [[ماه صفر]] ۱۳۳۶ ق. در سامرا اقامت داشت و سپس به [[کاظمین]] رفت و مدتی بعد در [[کربلا]] رحل اقامت افکند که تا پایان عمر در آنجا ماند و به تألیف، تدریس و تربیت شاگردان پرداخت. پس از درگذشت آقا [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سید کاظم یزدی]] در ۱۳۳۷ ق. [[مرجعیت]] مطلق شیعیان به او رسید. | |
| − | دقت نظر و ژرفکاوی میرزا در مسائل پیچیده | + | دقت نظر و ژرفکاوی میرزا در مسائل پیچیده علمی، درسش را پربرکت ساخته بود. این ویژگی موجب گشت که در محضر این نابغه میدان علم و اندیشه، شاگردان بسیاری پرورش یابند. شاگردانی که برخی از آنان با این که به مرحله [[اجتهاد]] رسیده بودند از محضر میرزا استفادهها میبردند. برخی از شاگردان وی عبارتند از: |
| − | *۱. آیت الله | + | *۱. آیت الله [[شیخ آقا بزرگ تهرانی]] (۱۲۹۳-۱۳۸۹ ق)؛ |
| − | *۲. آیت الله [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]] (۱۲۷۶-۱۳۵۵ ق) | + | *۲. آیت الله [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]] (۱۲۷۶-۱۳۵۵ ق) مؤسس [[حوزه علمیه]] [[قم]]؛ |
*۳. آیت الله [[علامه محمد جواد بلاغی|شیخ محمدجواد بلاغی نجفی]] (۱۲۸۲-۱۳۵۲ ق)؛ | *۳. آیت الله [[علامه محمد جواد بلاغی|شیخ محمدجواد بلاغی نجفی]] (۱۲۸۲-۱۳۵۲ ق)؛ | ||
| سطر ۳۹: | سطر ۴۰: | ||
*۶. آیت الله شیخ محمدکاظم شیرازی (۱۲۹۲-۱۳۶۷ ق)؛ | *۶. آیت الله شیخ محمدکاظم شیرازی (۱۲۹۲-۱۳۶۷ ق)؛ | ||
| − | *۷. آیت الله | + | *۷. آیت الله [[آیت الله محمدعلی شاه آبادی|محمدعلی شاهآبادی]] استاد اخلاق [[امام خمینی]] قدس سره؛ |
*۸. آیت الله [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|سید شهابالدین مرعشی نجفی]]؛ | *۸. آیت الله [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|سید شهابالدین مرعشی نجفی]]؛ | ||
| سطر ۴۵: | سطر ۴۶: | ||
*۹. [[میرزا موسی سبزواری]] پدر [[میرزا حسین فقیه سبزواری]]. | *۹. [[میرزا موسی سبزواری]] پدر [[میرزا حسین فقیه سبزواری]]. | ||
| − | ==تألیفات== | + | ==آثار و تألیفات== |
| − | + | میرزا محمدتقی شیرازی دارای تألیفات و آثار قلمی متعددی است از جمله: | |
*۱. شرح «[[مکاسب (کتاب)|مکاسب]]» [[شیخ مرتضی انصاری]]، که در [[تهران]] چاپ شده است. | *۱. شرح «[[مکاسب (کتاب)|مکاسب]]» [[شیخ مرتضی انصاری]]، که در [[تهران]] چاپ شده است. | ||
| − | *۲. شرح منظومه | + | *۲. شرح منظومه رضاعیة، تألیف [[سید صدرالدین عاملی]]. |
| − | *۳. القصائد | + | *۳. القصائد الفاخرة فی مدح العترة الطاهرة.<ref> ریحانة الادب، ج ۶، صفحه ۶۵-۶۶.</ref> |
| − | *۴. رساله عملیه که بعدها مورد تحشیه برخی از فقها واقع شده است. | + | *۴. رساله عملیه که بعدها مورد [[حاشیه|تحشیه]] برخی از فقها واقع شده است. |
| − | ==فعالیتهای سیاسی== | + | ==فعالیتهای اجتماعی و سیاسی== |
'''رهبری قیام علیه انگلیس:''' | '''رهبری قیام علیه انگلیس:''' | ||
| − | ارزشمندترین فعالیت سیاسی آیت الله میرزا محمدتقی شیرازی، رهبری انقلاب بزرگ [[عراق]] در ۱۹۲۰ بود. پس از این که انگلستان در | + | ارزشمندترین فعالیت سیاسی آیت الله میرزا محمدتقی شیرازی، رهبری انقلاب بزرگ [[عراق]] در ۱۹۲۰ م. بود. پس از این که انگلستان در ۱۹۱۴ م (۱۳۳۲ ق) علیه امپراتوری عثمانی اعلان جنگ کرد، تصمیم گرفت شهر [[بصره]] در عراق را به تصرف خویش درآورد. چون اهالی بصره از این موضوع اطلاع پیدا کردند، سخت به هراس افتاده از علما کمک خواستند. عالمان آگاه به زمان این بار نیز چون همیشه موضعگیری مناسبی اتخاذ کردند و به ندای مظلومانه مردم بصره پاسخ مساعد دادند. آنان، هم [[فتوا]] بر وجوب دفاع دادند و هم مردم را به پیکار علیه انگلیس متجاوز تحریک و تشویق کردند. خود نیز پیشاپیش مجاهدان و عشایر عراق به طرف میدانهای نبرد حرکت کردند. |
آیت الله میرزا محمدتقی شیرازی که ساکن [[کربلا]] بود، روح مبارزه با انگلستان را در کالبد مسلمانان دمید. خود نیز شجاعانه برای بدست آوردن حقوق پایمال شده عراقیان قیام کرد و فتوای تاریخی و حماسی خویش را که غیرت وطنی و دینی مردم عراق را به جوش آورد، صادر کرد و مردم عراق را برای [[جهاد]] مقدس در مقابل بریتانیای تجاوزگر مهیا نمود. در پی صدور این فتوا، انقلابی ملی و اسلامی به نام «انقلاب عشرین» یا انقلاب بزرگ عراق تبلور یافت که سرانجام به رهایی عراق از تسلط انگلستان منجر شد. | آیت الله میرزا محمدتقی شیرازی که ساکن [[کربلا]] بود، روح مبارزه با انگلستان را در کالبد مسلمانان دمید. خود نیز شجاعانه برای بدست آوردن حقوق پایمال شده عراقیان قیام کرد و فتوای تاریخی و حماسی خویش را که غیرت وطنی و دینی مردم عراق را به جوش آورد، صادر کرد و مردم عراق را برای [[جهاد]] مقدس در مقابل بریتانیای تجاوزگر مهیا نمود. در پی صدور این فتوا، انقلابی ملی و اسلامی به نام «انقلاب عشرین» یا انقلاب بزرگ عراق تبلور یافت که سرانجام به رهایی عراق از تسلط انگلستان منجر شد. | ||
| سطر ۶۷: | سطر ۶۸: | ||
میرزا به طور مداوم و با پشتکاری فراوان، مردم مسلمان عراق را برای یاری [[دین]] و بیرون راندن کفار متجاوز از کشور اسلامی برمیانگیخت. او برای رسیدن به اهداف خویش از جان خود و فرزندانش نیز دریغ نمیکرد.<ref>تشیع و مشروطیت در ایران، عبدالهادى حائرى، ص ۱۶۹؛ نگاهى به تاریخ انقلاب اسلامى عراق، صادقى تهرانى، ص ۱۳.</ref> | میرزا به طور مداوم و با پشتکاری فراوان، مردم مسلمان عراق را برای یاری [[دین]] و بیرون راندن کفار متجاوز از کشور اسلامی برمیانگیخت. او برای رسیدن به اهداف خویش از جان خود و فرزندانش نیز دریغ نمیکرد.<ref>تشیع و مشروطیت در ایران، عبدالهادى حائرى، ص ۱۶۹؛ نگاهى به تاریخ انقلاب اسلامى عراق، صادقى تهرانى، ص ۱۳.</ref> | ||
| − | آیت الله محمدتقی شیرازی در نیمه اول سال ۱۹۱۹ م. [[محمد مهدی خالصی|شیخ مهدی خالصی]] را که از دشمنان سرسخت انگلستان | + | آیت الله محمدتقی شیرازی در نیمه اول سال ۱۹۱۹ م. [[محمد مهدی خالصی|شیخ مهدی خالصی]] را که از دشمنان سرسخت انگلستان بود، به منظور مشاوره در امور دینی و سیاسی از [[کاظمین]] به [[کربلا]] فراخواند. همچنین وی از بزرگانی دیگر مانند [[آيت الله کاشانی|آیت الله کاشانی]]، سید محمدعلی شهرستانی، میرزا احمد خراسانی و فرزند خویش میرزا محمدرضا برای مشاوره در امور سیاسی و رهبری نهضت استفاده میکرد. در حقیقت این پنج تن یاور وی در مشکلات و مصایب و مدافع ایشان در مواقع حساس و بحرانی بودند.<ref> الحائق الناصحه، فریق المزهر، ج ۱، ص ۹۵.</ref> |
'''جمعیت اسلامی:''' | '''جمعیت اسلامی:''' | ||
| − | در پی برگزاری انتخابات در | + | در پی برگزاری انتخابات در عراق، مخالفتهایی در شهرهایی نظیر [[بغداد]] و [[کربلا]] علیه انگلستان صورت گرفت. در کربلا میرزا محمدرضا فرزند میرزا، تشکیلاتی به نام «الجمعیة الاسلامیه» به وجود آورد. هدف این گروه مبارزه با قیمومیت انگلستان و آزادسازی عراق از سلطه اجانب بود. آنان در نظر داشتند پس از استقلال، عراق را تحت ریاست فردی مسلمان درآورند. در آن هنگام آیت الله میرزای شیرازی در تقویت این حرکت، فتوایی بدین صورت صادر کرد: «هیچ مسلمانی حق انتخاب و اختیار غیرمسلمان را برای حکومت و سلطنت بر مسلمانان ندارد». |
هنوز مدتی کوتاه از فعالیتهای جمعیت اسلامی نگذشته بود که انگلستان تصمیم به دستگیری و تبعید اعضای فعال آن گرفت و در [[ذی القعده]] ۱۳۳۷ ق. تعدادی از اعضای آن دستگیر و به بغداد فرستاده شدند تا از آنجا به هندوستان تبعید گردند. | هنوز مدتی کوتاه از فعالیتهای جمعیت اسلامی نگذشته بود که انگلستان تصمیم به دستگیری و تبعید اعضای فعال آن گرفت و در [[ذی القعده]] ۱۳۳۷ ق. تعدادی از اعضای آن دستگیر و به بغداد فرستاده شدند تا از آنجا به هندوستان تبعید گردند. | ||
| − | هنگامی که میرزا محمدتقی شیرازی از این حادثه آگاه شد، نامه اعتراضآمیزی به ویلسون نوشت و خواستار آزادی آن گروه گردید. پاسخ | + | هنگامی که میرزا محمدتقی شیرازی از این حادثه آگاه شد، نامه اعتراضآمیزی به ویلسون نوشت و خواستار آزادی آن گروه گردید. پاسخ نامه، مأیوسکننده بود و بدین جهت آیت الله تصمیم هجرت انگلیس را صادر کند. انتشار این خبر موجب رعب انگلیس گشت و پس از مدتی تبعیدشدگان آزاد و به وطن خویش بازگردانده شدند. |
'''فتوای مشهور میرزا:''' | '''فتوای مشهور میرزا:''' | ||
| − | آیت الله میرزا محمدتقی شیرازی فتوای مشهور خود را به نام «فتوای دفاعیه» که مجوزی رسمی برای نهضت مسلحانه مردم عراق بود، بدین صورت صادر کرد: «مطالبه حقوق بر عراقیان واجب است و بر آنان واجب است در ضمن درخواستهای | + | آیت الله میرزا محمدتقی شیرازی فتوای مشهور خود را به نام «فتوای دفاعیه» که مجوزی رسمی برای نهضت مسلحانه مردم عراق بود، بدین صورت صادر کرد: «مطالبه حقوق بر عراقیان واجب است و بر آنان واجب است در ضمن درخواستهای خویش، رعایت آرامش و امنیت را بنمایند و در صورتی که انگلستان از پذیرش درخواستهایشان خودداری ورزد، جایز است به قوه دفاعی متوسل شوند».<ref> نقباءالبشر، ج ۱، ص ۲۶۳.</ref> |
'''حمایت از جبههها:''' | '''حمایت از جبههها:''' | ||
| − | آیت الله شیرازی به رغم کهولت و ناتوانی | + | آیت الله شیرازی به رغم کهولت سن و ناتوانی جسمی، به انقلاب و امور مربوط به آن بسیار اهمیت میداد. وی برای پیشبرد اهداف مقدس انقلاب عراق و تامین نیازمندیهای جبهه، هر چه از دستش برمیآمد انجام میداد. |
| − | نوشتهاند: «مقلدان آیت الله شیرازی از دورترین نقاط، وجوهات شرعی را برای وی ارسال | + | نوشتهاند: «مقلدان آیت الله شیرازی از دورترین نقاط، وجوهات شرعی را برای وی ارسال میکردند، لذا در برخی از روزها نزد وی انبوهی از طلا و نقره به چشم میخورد، ولی او علیرغم اصرار خانوادهاش بر صرف مقداری از آنها برای مخارج ضروری منزل، همه را به جبهههای جنگ میفرستاد». |
==وفات== | ==وفات== | ||
| − | + | مرحوم میرزا محمد تقی شیرازی، پس از عمری تلاش و کوشش در راه تعلیم و تربیت در [[حوزه علمیه]] سامرا و نجف، سرانجام در دهه اول [[ذی الحجه]] سال ۱۳۳۸ قمری در ۶۸ سالگی در شهر نجف درگذشت و حوزه علمیه آن شهر به مناسبت مرگ او تعطیل عمومی شد و با کمال تجلیل جنازه او به [[کربلا]] منتقل گردید و مرحوم آیت الله [[شیخ الشریعه اصفهانی]] بر جنازهاش [[نماز میت|نماز]] گزارد و او را در ضلع جنوب شرقى صحن مقدس [[حرم امام حسین علیه السلام]] در مقبره اختصاصى خود دفن کردند. | |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | |||
*فقهای نامدار شیعه، عقیقی بخشایشی. | *فقهای نامدار شیعه، عقیقی بخشایشی. | ||
| − | |||
*[[گلشن ابرار (کتاب)|گلشن ابرار]]، ج ۱. | *[[گلشن ابرار (کتاب)|گلشن ابرار]]، ج ۱. | ||
| + | *[http://daneshnameh.irdc.ir/?p=1559 فرهنگنامه علمای مجاهد]، بازیابی: ۸ مهر ۱۳۹۳. | ||
| + | *عتبات عالیات عراق، اصغر قائدان، نشر مشعر، تهران، ص ۱۵۰. | ||
| − | + | [[رده:علمای قرن چهاردهم]][[رده:علماء شیعه]][[رده:فقیهان]][[رده:مراجع تقلید]][[رده:مدفونین در حرم امام حسین علیه السلام]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[رده: | ||
| − | [[رده:فقیهان]] | ||
| − | [[رده:مراجع تقلید]] | ||
| − | [[رده:مدفونین در حرم امام حسین علیه السلام]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۴۵
«میرزا محمدتقی شیرازی» معروف به میرزای دوم یا میرزای کوچک، (۱۲۵۶-۱۳۳۸ ق)، از فقها و مراجع بزرگ شیعه در قرن ۱۴ قمری و از شاگردان میرزا محمدحسن شیرازی بود. او از رهبران قیام مردم عراق علیه استعمار انگلستان است که با مجاهدتهاى خود، سلطه و نفوذ انگلیس را در عراق از بین برد.
| |
| نام کامل | میرزا محمدتقی شیرازی |
| زادروز | ۱۲۵۶ قمری |
| زادگاه | شیراز |
| وفات | ۱۳۳۸ قمری |
| مدفن | کربلا |
|
| |
| اساتید |
فاضل اردکانی، میرزا محمدحسن شیرازی، سید علی تقی طباطبایی،... |
| شاگردان |
آقا بزرگ تهرانی، شیخ عبدالکریم حائری، شیخ محمدجواد بلاغی، سید حسین طباطبائی قمی،... |
| آثار |
شرح مکاسب، القصائد الفاخره فی مدح العترة الطاهرة، شرح منظومه رضاعیه،... |
محتویات
ولادت
میرزا محمدتقی شیرازی در سال ۱۲۵۶ قمری در شیراز به دنیا آمد. او فرزند میرزا محب علی و برادرزاده قاآنی، شاعر معروف دوره قاجار است.
تحصیل و استادان
میرزا محمدتقی در ۱۲۷۱ ق. به عراق رفت و در کربلا اقامت گزید و دروس ابتدایی و مقدمات را نزد افاضل آنجا خواند و در محضر درس ملامحمد حسین مشهور به فاضل اردکانی حاضر شد و دروس سطح خود را نزد او و سید علی تقی طباطبایی به پایان برد.
وی در سال ۱۲۹۱ ق. به همراه دوست و هم مباحثه خود سید محمد طباطبایی فشارکی، به سامرا رفت و در مجلس درس میرزا محمدحسن شیرازی معروف به میرزای بزرگ شرکت کرد و از بزرگان شاگردان و ارکان بحث او گردید. او در همان زمان از جانب میرزا حسن شیرازی برای گروهی از افاضل و شاگردان میرزا، به شیوه و روش وی درس می گفت و یکی از علمای بزرگ ثلاث (میرزا محمدتقی، سید اسماعیل صدر و سید محمد اصفهانی) در زمان میرزای بزرگ به شمار می رفت.
تدریس و شاگردان
پس از آنکه میرزا حسن شیرازی در ۱۳۱۲ ق. درگذشت، نظر گروهی از مردم به رهبری دینی و سیاسی میرزا محمدتقی متوجه گردید. او در سامرا به اقامه وظایف شرعی و تدریس و تربیت طلاب پرداخت و اهل علم در محضر درسش حاضر شدند. وی تا ماه صفر ۱۳۳۶ ق. در سامرا اقامت داشت و سپس به کاظمین رفت و مدتی بعد در کربلا رحل اقامت افکند که تا پایان عمر در آنجا ماند و به تألیف، تدریس و تربیت شاگردان پرداخت. پس از درگذشت آقا سید کاظم یزدی در ۱۳۳۷ ق. مرجعیت مطلق شیعیان به او رسید.
دقت نظر و ژرفکاوی میرزا در مسائل پیچیده علمی، درسش را پربرکت ساخته بود. این ویژگی موجب گشت که در محضر این نابغه میدان علم و اندیشه، شاگردان بسیاری پرورش یابند. شاگردانی که برخی از آنان با این که به مرحله اجتهاد رسیده بودند از محضر میرزا استفادهها میبردند. برخی از شاگردان وی عبارتند از:
- ۱. آیت الله شیخ آقا بزرگ تهرانی (۱۲۹۳-۱۳۸۹ ق)؛
- ۲. آیت الله شیخ عبدالکریم حائری (۱۲۷۶-۱۳۵۵ ق) مؤسس حوزه علمیه قم؛
- ۳. آیت الله شیخ محمدجواد بلاغی نجفی (۱۲۸۲-۱۳۵۲ ق)؛
- ۴. آیت الله آقا حسین طباطبایی قمی (۱۲۸۲-۱۳۶۶ ق)؛
- ۵. آیت الله سید جمال الدین موسوی گلپایگانی (۱۲۹۵-۱۳۷۷ ق)؛
- ۶. آیت الله شیخ محمدکاظم شیرازی (۱۲۹۲-۱۳۶۷ ق)؛
- ۷. آیت الله محمدعلی شاهآبادی استاد اخلاق امام خمینی قدس سره؛
- ۸. آیت الله سید شهابالدین مرعشی نجفی؛
آثار و تألیفات
میرزا محمدتقی شیرازی دارای تألیفات و آثار قلمی متعددی است از جمله:
- ۱. شرح «مکاسب» شیخ مرتضی انصاری، که در تهران چاپ شده است.
- ۲. شرح منظومه رضاعیة، تألیف سید صدرالدین عاملی.
- ۳. القصائد الفاخرة فی مدح العترة الطاهرة.[۱]
- ۴. رساله عملیه که بعدها مورد تحشیه برخی از فقها واقع شده است.
فعالیتهای اجتماعی و سیاسی
رهبری قیام علیه انگلیس:
ارزشمندترین فعالیت سیاسی آیت الله میرزا محمدتقی شیرازی، رهبری انقلاب بزرگ عراق در ۱۹۲۰ م. بود. پس از این که انگلستان در ۱۹۱۴ م (۱۳۳۲ ق) علیه امپراتوری عثمانی اعلان جنگ کرد، تصمیم گرفت شهر بصره در عراق را به تصرف خویش درآورد. چون اهالی بصره از این موضوع اطلاع پیدا کردند، سخت به هراس افتاده از علما کمک خواستند. عالمان آگاه به زمان این بار نیز چون همیشه موضعگیری مناسبی اتخاذ کردند و به ندای مظلومانه مردم بصره پاسخ مساعد دادند. آنان، هم فتوا بر وجوب دفاع دادند و هم مردم را به پیکار علیه انگلیس متجاوز تحریک و تشویق کردند. خود نیز پیشاپیش مجاهدان و عشایر عراق به طرف میدانهای نبرد حرکت کردند.
آیت الله میرزا محمدتقی شیرازی که ساکن کربلا بود، روح مبارزه با انگلستان را در کالبد مسلمانان دمید. خود نیز شجاعانه برای بدست آوردن حقوق پایمال شده عراقیان قیام کرد و فتوای تاریخی و حماسی خویش را که غیرت وطنی و دینی مردم عراق را به جوش آورد، صادر کرد و مردم عراق را برای جهاد مقدس در مقابل بریتانیای تجاوزگر مهیا نمود. در پی صدور این فتوا، انقلابی ملی و اسلامی به نام «انقلاب عشرین» یا انقلاب بزرگ عراق تبلور یافت که سرانجام به رهایی عراق از تسلط انگلستان منجر شد.
میرزا به طور مداوم و با پشتکاری فراوان، مردم مسلمان عراق را برای یاری دین و بیرون راندن کفار متجاوز از کشور اسلامی برمیانگیخت. او برای رسیدن به اهداف خویش از جان خود و فرزندانش نیز دریغ نمیکرد.[۲]
آیت الله محمدتقی شیرازی در نیمه اول سال ۱۹۱۹ م. شیخ مهدی خالصی را که از دشمنان سرسخت انگلستان بود، به منظور مشاوره در امور دینی و سیاسی از کاظمین به کربلا فراخواند. همچنین وی از بزرگانی دیگر مانند آیت الله کاشانی، سید محمدعلی شهرستانی، میرزا احمد خراسانی و فرزند خویش میرزا محمدرضا برای مشاوره در امور سیاسی و رهبری نهضت استفاده میکرد. در حقیقت این پنج تن یاور وی در مشکلات و مصایب و مدافع ایشان در مواقع حساس و بحرانی بودند.[۳]
جمعیت اسلامی:
در پی برگزاری انتخابات در عراق، مخالفتهایی در شهرهایی نظیر بغداد و کربلا علیه انگلستان صورت گرفت. در کربلا میرزا محمدرضا فرزند میرزا، تشکیلاتی به نام «الجمعیة الاسلامیه» به وجود آورد. هدف این گروه مبارزه با قیمومیت انگلستان و آزادسازی عراق از سلطه اجانب بود. آنان در نظر داشتند پس از استقلال، عراق را تحت ریاست فردی مسلمان درآورند. در آن هنگام آیت الله میرزای شیرازی در تقویت این حرکت، فتوایی بدین صورت صادر کرد: «هیچ مسلمانی حق انتخاب و اختیار غیرمسلمان را برای حکومت و سلطنت بر مسلمانان ندارد».
هنوز مدتی کوتاه از فعالیتهای جمعیت اسلامی نگذشته بود که انگلستان تصمیم به دستگیری و تبعید اعضای فعال آن گرفت و در ذی القعده ۱۳۳۷ ق. تعدادی از اعضای آن دستگیر و به بغداد فرستاده شدند تا از آنجا به هندوستان تبعید گردند.
هنگامی که میرزا محمدتقی شیرازی از این حادثه آگاه شد، نامه اعتراضآمیزی به ویلسون نوشت و خواستار آزادی آن گروه گردید. پاسخ نامه، مأیوسکننده بود و بدین جهت آیت الله تصمیم هجرت انگلیس را صادر کند. انتشار این خبر موجب رعب انگلیس گشت و پس از مدتی تبعیدشدگان آزاد و به وطن خویش بازگردانده شدند.
فتوای مشهور میرزا:
آیت الله میرزا محمدتقی شیرازی فتوای مشهور خود را به نام «فتوای دفاعیه» که مجوزی رسمی برای نهضت مسلحانه مردم عراق بود، بدین صورت صادر کرد: «مطالبه حقوق بر عراقیان واجب است و بر آنان واجب است در ضمن درخواستهای خویش، رعایت آرامش و امنیت را بنمایند و در صورتی که انگلستان از پذیرش درخواستهایشان خودداری ورزد، جایز است به قوه دفاعی متوسل شوند».[۴]
حمایت از جبههها:
آیت الله شیرازی به رغم کهولت سن و ناتوانی جسمی، به انقلاب و امور مربوط به آن بسیار اهمیت میداد. وی برای پیشبرد اهداف مقدس انقلاب عراق و تامین نیازمندیهای جبهه، هر چه از دستش برمیآمد انجام میداد.
نوشتهاند: «مقلدان آیت الله شیرازی از دورترین نقاط، وجوهات شرعی را برای وی ارسال میکردند، لذا در برخی از روزها نزد وی انبوهی از طلا و نقره به چشم میخورد، ولی او علیرغم اصرار خانوادهاش بر صرف مقداری از آنها برای مخارج ضروری منزل، همه را به جبهههای جنگ میفرستاد».
وفات
مرحوم میرزا محمد تقی شیرازی، پس از عمری تلاش و کوشش در راه تعلیم و تربیت در حوزه علمیه سامرا و نجف، سرانجام در دهه اول ذی الحجه سال ۱۳۳۸ قمری در ۶۸ سالگی در شهر نجف درگذشت و حوزه علمیه آن شهر به مناسبت مرگ او تعطیل عمومی شد و با کمال تجلیل جنازه او به کربلا منتقل گردید و مرحوم آیت الله شیخ الشریعه اصفهانی بر جنازهاش نماز گزارد و او را در ضلع جنوب شرقى صحن مقدس حرم امام حسین علیه السلام در مقبره اختصاصى خود دفن کردند.
پانویس
منابع
- فقهای نامدار شیعه، عقیقی بخشایشی.
- گلشن ابرار، ج ۱.
- فرهنگنامه علمای مجاهد، بازیابی: ۸ مهر ۱۳۹۳.
- عتبات عالیات عراق، اصغر قائدان، نشر مشعر، تهران، ص ۱۵۰.
