حکمت عملی یا اخلاق مرتضوی (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
 
سطر ۱: سطر ۱:
−
[[پرونده:Ketab238.jpg|بندانگشتی|‏حکمت عملی، یا، اخلاق مرتضوی: صد کلام از کلمات قصار سیدالموحدین و سر العارفین أمیرالمؤمنین امام علی]]
+
{{مشخصات کتاب
−
'''حكمت عملى يا اخلاق مرتضوى''' كه نام كامل آن عبارت است از: «حكمت عملى يا اخلاق مرتضوى: صد كلام از كلمات قصار سيد الموحدين و سر العارفين، اميرالمؤمنين [[امام على(ع)]]»، اثرى است با شرح و ترجمه محى‌الدين ميرزا مهدى الهى قمشه‌اى و مقدمه و تعليقات [[حسن‌زاده آملی، حسن|علامه حسن حسن‌زاده آملى]]، به زبان فارسى كه در سال 1385 به چاپ رسيده است.
 
  
−
== ساختار ==
+
|عنوان=
−
اين كتاب، از دو نامه و ده مقاله (مشتمل بر حكمت‌هايى از [[امام على(ع)]]) و يك خاتمه تشكيل يافته است.
 
  
−
== گزارش محتوا ==
+
|تصویر= [[پرونده:Ketab238.jpg|240px|وسط]]
−
در ابتداى كتاب، دو نامه از علامه [[حسن‌زاده آملی، حسن|حسن‌زاده آملى]] ذكر شده كه در پاسخ تلگرام تسليت دوستانش به‌مناسبت رحلت استاد ايشان، ميرزا مهدى الهى قمشه‌اى نوشته و در آن، شرح حال مختصرى از زندگانى او را بيان كره است<ref>آغاز كتاب بعد از فهرست مطالب، ص7</ref>
 
  
−
در نامه اول، شرح مختصرى از زندگانى آن مرحوم ذكر شده و اوصاف و رفتارهاى پسنديده ايشان بيان گرديده است. [[حسن‌‌زاده آملی، حسن|علامه حسن‌زاده]] مى‌فرمايد: «بيش از ده سال با او حشر داشتم، يك كلمه‌ى ناروا و يك حرف ناسزا و يك جمله بيهوده از او نشنيدم؛ چه گريه‌ها و زارى‌ها از او ديدم و چه اندرزها از او به يادگار دارم و چه خاطرات و چه و چه و...»<ref>نامه اول، ص10</ref>
+
|نویسنده= میرزا مهدی الهی قمشه ای
  
−
نامه دوم نيز در شرح حال و رفتاهاى اخلاقى ميرزا مهدى الهى قمشه‌اى نگاشته شده است. نويسنده در بخشى از اين نامه، مرحوم الهى قمشه‌اى را يكى از نوادر روزگار مى‌داند كه به ارتحال خود دل اهل الله را سوگوار كرد. ايشان مى‌نويسد: «در هجران اين‌گونه بزرگان بايد گفت: اى دريغا عالمى»<ref>نامه دوم، ص37</ref>
+
|موضوع= شرح و ترجمه حدیث
  
−
در ادامه، با متن اصلى كتاب كه متشكل از ده مقاله به قلم ميرزا مهدى الهى قمشه‌اى است، روبه‌رو مى‌شويم. اهم مطالب مقالات مزبور به اين شرح است:
+
|زبان= فارسی
  
−
#شناخت خدا، بالاترين شناخت‌هاست: اينكه هركس خدا را شناخت، به يكتايى و يگانگى او معترف مى‌شود و موحد حقيقى مى‌گردد و موحد حقيقى تمام توجه و شوق و عشق او به خداست و هر حاجتى را نيز تنها از خدا مى‌خواهد، بلكه حاجتى جز خدا ندارد و دلش از خدا هراسان و به او اميدوار است و تنها از خدا مى‌ترسد و به خدا توكل مى‌كند و هركس توكلش بر خدا بيشتر باشد، خداشناس‌تر است و در كارها اعتماد به غير خدا ندارد و در كليه امور توجهش به خدا مى‌شود<ref>ر.ك: متن كتاب، ص42</ref>
+
|تعداد جلد= ۱
−
#:مؤلف محترم معتقدند: چنين شناختى از خدا، بر گفتار و رفتار و كردار او اثر خواهد گذاشت و نتيجه آن، سنجيده سخن گفتن و ترحم و مهربانى و عذرپذيرى نسبت به نيك و بد و درخواست حاجت تنها از خداوند خواهد بود<ref>ر.ك: همان، ص46</ref>
+
 
−
#توحيد خدا و اخلاص به حق تعالى: به اين معنا كه او را از حد وصف عقل و ادراك فراتر بداند؛ به‌گونه‌اى كه دريابد كه هيچ‌يك از موجودات، توانايى درك او را نخواهند داشت و منقطع از همه خلق گردد تا به خالق راه يابد<ref>ر.ك: همان، ص54</ref>
+
|عنوان افزوده1=مقدمه و تعليق
−
#:نويسنده در شرح اخلاص در عبادت، آن را بلندترين مقام ايمان مى‌داند و معتقد است: اينكه هيچ شائبه‌ى شرك و ريا در او نباشد و در او هواى نفس هيچ مداخله‌اى نكند و جز رضا و خشنودى حق در آن عمل هيچ منظورى نداشته باشد<ref>ر.ك: همان، ص57</ref>
+
 
−
#ايمان به خدا و آثار ايمان كه عمل صالح و كار خير است براى زاد سفر به جهان آخرت: اينكه ايمان به خدا تنها لفظ و حرف بر زبان نيست، بلكه حقيقت ايمان، اول، معرفت و شناسايى خداست به قلب و به باطن ذات و مطابق قلب بر زبان نيز جارى سازد تا خلق را هم به ايمان دعوت كند كه چون زبان با قلب مطابق شد، سخن موثر خواهد بود<ref>ر.ك: همان، ص60</ref>
+
|افزوده1=علامه حسن‌زاده آملى
−
#اوصاف و نشانه‌هاى اهل ايمان كه محبت به خدا و شوق به عالم مافوق‌الطبيعه است و مراتب يقين و اوصاف پاكان: نويسنده، صفات اهل يقين را توكل و تسليم و رضا و انس و محبت و عشق و وله و حيرت در جمال و جلال خدا مى‌داند<ref>ر.ك: همان، ص72</ref>
+
 
−
#:ايشان نشانه ايمان شخص را وفاى به عهد مى‌داند و اينكه عشق و محبت به طاعت او داشته و از اطاعت شياطين انس و جن متنفر باشد و نيز وفا به خلق در تمام قول و عقود زواج و شركت و معاملات<ref>ر.ك: همان، ص72</ref>
+
|عنوان افزوده2=
−
#:مؤلف معتقد است: مراتب ايمان، مختلف است، مانند نور كه از خورشيد تا نور چراغ همه نور است؛ اما تفاوت، به شدت و ضعف بسيار؛ همين گونه ايمان ضعيف تا ايمان قوى و اقوى كه مرتبه اكمل و افضل ايمان است، تفاوت رتبه بسيار خواهد داشت و افضل مراتب ايمان، مقام تسليم مى‌باشد كه آخرين مرتبه انسان و عالى‌ترين صفات اوست و نيكوتر از مقام تسليم در درجات ايمان و مقامات عرفانى، مقامى نيست<ref>ر.ك: همان، ص73</ref>
+
 
−
#تربيت و تهذيب نفس ناطقه: نويسنده بر اين باور است كه هركس در باطن و در عالم صغير، موسى و فرعونى است و اگر بخواهد مقام كمال موسوى را دريابد، با فرعون نفس خودبين مخالفت كند وگرنه چون فرعون غرق درياى هلاك شود و اگر اطاعت موساى عقل و ايمان كند، مانند موسى به تحيت حضرت حق سرافراز گردد و در آسمان‌هاى عوالم عقلى با موسى هم‌پرواز شود<ref>ر.ك: همان، ص80</ref>
+
|افزوده2=
−
#اخلاق فاضله و وفا و صفا و حفظ قول و عهد بين خدا و خلق: مؤلف، نتيجه حسن خلق را ملكه حكمت و سخاوت و عدالت و شجاعت و علو همت و غيره مى‌داند و معتقد است: اين مسئله، دليل شرافت ذاتى و عظمت روحى او و بودن وى از خاندان اصالت و نجابت است و به‌عكس، آن كس كه اخلاقش زشت است، دليل بدگوهرى و بى‌اصالتى است و اغلب از خاندانى پست‌همت و حقيرالنفس و بى‌شرافت و نجابت است<ref>ر.ك: همان، ص89</ref>
+
 
−
#حقيقت دنيا و فراغ نفوس قدسى از شواغل و موانع جسمانى عالم طبيعت: نويسنده، شرط وصول انسان به نعمت‌هاى ابدى و لذات حقيقى عالم آخرت را گذشتن از سر شهوات حرام دنيا مى‌داند<ref>ر.ك: همان، ص104-105</ref>
+
|لینک= [https://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/35141/%D8%AD%D9%83%D9%85%D8%AA-%D8%B9%D9%85%D9%84%D9%8A--%D9%8A%D8%A7--%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%D9%88%D9%8A---%D8%B5%D8%AF-%D9%83%D9%84%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%83%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%AA-%D9%82%D8%B5%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D9%86-%D9%88-%D8%B3%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81%D9%8A%D9%86-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4-%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85/&from=search&&query=%D8%AD%D9%83%D9%85%D8%AA%20%D8%B9%D9%85%D9%84%D9%8A%20%D9%8A%D8%A7%20%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%20%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%D9%88%D9%8A&count=20&execute=true#!resource حكمت عملى يا اخلاق مرتضوى]
−
#سعادت حقيقى و لذات روحانى و حب و ذكر و اشتياق به خدا: نويسنده، كسى را عاقل مى‌داند كه در طلب علم و ايمان و معرفت خداست در مقام عقل نظرى و به كار تزكيه و تربيت و تهذيب نفس است در عقل عملى؛ يعنى كسى كه در تكميل قوه دانش و كنش خود تا آنجا كه بتواند سعى كند<ref>ر.ك: همان، ص109</ref>
+
}}
 +
كتاب '''«حكمت عملى يا اخلاق مرتضوى»''' مشتمل بر صد كلام از كلمات قصار [[امام على(ع)|امام على]] (علیه السلام)، که با شرح و ترجمه فارسى [[میرزا مهدی الهی قمشه ای|ميرزا مهدى الهى قمشه‌اى]] و مقدمه و تعليقات [[حسن‌زاده آملی، حسن|علامه حسن‌زاده آملى]]، در سال ۱۳۸۵ به چاپ رسيده است.
 +
 
 +
== مؤلف ==
 +
[[میرزا مهدی الهی قمشه ای|میرزا مهدى الهى قمشه اى]] (۱۳۹۳-۱۳۱۹ ق) عالم ربانی، [[فقیه]]، ادیب، فیلسوف و عارف نامدار [[شیعه]] معاصر است.
 +
 
 +
وی از شاگردان [[شهید سید حسن مدرس|شهید مدرس]]، [[میرزا محمدطاهر تنکابنی|میرزا محمدطاهر تنکابنى]] و [[سید حسین طباطبائی قمی|آقا حسین قمی]] بود و خود از اساتید عالمان بزرگانی چون [[علامه حسن زاده آملی|علامه حسن زاده آملى]] و [[عبدالله جوادی آملی|علامه جوادى آملى]] گردید.
 +
 
 +
«[[ترجمه قرآن الهی قمشه ای (کتاب)|ترجمه قرآن الهى قمشه‌اى]]» از مهمترین و مشهورترین ترجمه های [[قرآن|قرآن کریم]] به شمار می رود. ترجمه [[صحیفه سجادیه]] و ترجمه [[مفاتیح الجنان]] از دیگر آثار ماندگار اوست.
 +
 
 +
==محتوای کتاب==
 +
نام كامل اين كتاب عبارت است از: «حكمت عملى يا اخلاق مرتضوى: صد كلام از كلمات قصار سيد الموحدين و سرّ العارفين، اميرالمؤمنين امام على(ع)».
 +
 
 +
کتاب حاضر سخنان [[امام علی علیه السلام|امام على]](علیه السلام) را در زمینه خداشناسی، [[اخلاق]] و [[تهذیب نفس]]، با استفاده از آیات [[قرآن]] و [[حدیث|احادیث]] شرح می دهد. نویسنده به روش توصیفی و از دیدگاه [[فلسفه|فلسفی]] و [[عرفان|عرفانی]]، به شیوه های سلوک معنوی از منظر اميرالمؤمنين(ع) اشاره می کند.
 +
 
 +
کتاب از دو نامه و ده مقاله مشتمل بر حكمت‌هايى از امام على(علیه السلام) و يك خاتمه تشكيل يافته است. در ابتداى كتاب، دو نامه از علامه [[حسن‌زاده آملی، حسن|حسن حسن‌زاده آملى]] ذكر شده كه به‌مناسبت رحلت استاد ايشان، [[میرزا مهدی الهی قمشه ای|ميرزا مهدى الهى قمشه‌اى]] نوشته و در آن، شرح حال مختصرى از زندگانى او را بيان كره است.
 +
 
 +
متن اصلى كتاب، متشكل از ده مقاله به قلم آیت الله الهى قمشه‌اى، به اين شرح است:
 +
 
 +
#شناخت خدا، بالاترين شناخت‌هاست.
 +
#توحيد خدا و اخلاص به حق تعالى.
 +
#ايمان به خدا و آثار ايمان كه عمل صالح و كار خير است براى زاد سفر به جهان آخرت.
 +
#اوصاف و نشانه‌هاى اهل ايمان كه محبت به خدا و شوق به عالم مافوق‌الطبيعه است و مراتب يقين و اوصاف پاكان.
 +
#تربيت و تهذيب نفس ناطقه.
 +
#اخلاق فاضله و وفا و صفا و حفظ قول و عهد بين خدا و خلق.
 +
#حقيقت دنيا و فراغ نفوس قدسى از شواغل و موانع جسمانى عالم طبيعت.
 +
#سعادت حقيقى و لذات روحانى و حب و ذكر و اشتياق به خدا.
 
#احسان به خلق، به مال و جاه و قدرت و زبان و غيره.
 
#احسان به خلق، به مال و جاه و قدرت و زبان و غيره.
−
#امور اجتماعى: سزاوار است عاقل از مستى ثروت و مال و مستى قدرت و جاه و مستى علم و دانش و مستى مدح و ثناى مردم و مستى و غرور جوانى دورى كند كه تمام اينها را بوى ناخوش و عفنى است كه عقل انسان را زائل مى‌كند و ادب و وقار انسانيت را سبك و خفيف مى‌سازد<ref>ر.ك: همان، ص126</ref>
+
#امور اجتماعى؛ پرهیز از مستى ثروت و مال و قدرت و جاه و علم و ... .
−
 
 
−
== وضعيت كتاب ==
 
−
فهرست محتويات در ابتداى كتاب بيان شده است. در پاورقى‌ها، توضيحات و تعليقات و منابع روايات ذكر شده است.
 
  
−
==پانويس ==
+
==منابع==
−
<references />
 
−
== منابع مقاله ==
 
  
−
مقدمه و متن كتاب.
+
* ویکی نور
 +
* سايت خانه كتاب
  
−
==منبع ==
+
== متن کتاب ==
−
ویکی نور
+
'''[https://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/35141/%D8%AD%D9%83%D9%85%D8%AA-%D8%B9%D9%85%D9%84%D9%8A--%D9%8A%D8%A7--%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%D9%88%D9%8A---%D8%B5%D8%AF-%D9%83%D9%84%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%83%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%AA-%D9%82%D8%B5%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D9%86-%D9%88-%D8%B3%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81%D9%8A%D9%86-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4-%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85/&from=search&&query=%D8%AD%D9%83%D9%85%D8%AA%20%D8%B9%D9%85%D9%84%D9%8A%20%D9%8A%D8%A7%20%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%20%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%D9%88%D9%8A&count=20&execute=true#!resource حكمت عملى يا اخلاق مرتضوى]'''
 
[[رده:کتابهای با موضوع امام علی علیه السلام]]
 
[[رده:کتابهای با موضوع امام علی علیه السلام]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۳۳

Ketab238.jpg
نویسنده میرزا مهدی الهی قمشه ای
موضوع شرح و ترجمه حدیث
زبان فارسی
تعداد جلد ۱
مقدمه و تعليق علامه حسن‌زاده آملى

حكمت عملى يا اخلاق مرتضوى

كتاب «حكمت عملى يا اخلاق مرتضوى» مشتمل بر صد كلام از كلمات قصار امام على (علیه السلام)، که با شرح و ترجمه فارسى ميرزا مهدى الهى قمشه‌اى و مقدمه و تعليقات علامه حسن‌زاده آملى، در سال ۱۳۸۵ به چاپ رسيده است.

مؤلف

میرزا مهدى الهى قمشه اى (۱۳۹۳-۱۳۱۹ ق) عالم ربانی، فقیه، ادیب، فیلسوف و عارف نامدار شیعه معاصر است.

وی از شاگردان شهید مدرس، میرزا محمدطاهر تنکابنى و آقا حسین قمی بود و خود از اساتید عالمان بزرگانی چون علامه حسن زاده آملى و علامه جوادى آملى گردید.

«ترجمه قرآن الهى قمشه‌اى» از مهمترین و مشهورترین ترجمه های قرآن کریم به شمار می رود. ترجمه صحیفه سجادیه و ترجمه مفاتیح الجنان از دیگر آثار ماندگار اوست.

محتوای کتاب

نام كامل اين كتاب عبارت است از: «حكمت عملى يا اخلاق مرتضوى: صد كلام از كلمات قصار سيد الموحدين و سرّ العارفين، اميرالمؤمنين امام على(ع)».

کتاب حاضر سخنان امام على(علیه السلام) را در زمینه خداشناسی، اخلاق و تهذیب نفس، با استفاده از آیات قرآن و احادیث شرح می دهد. نویسنده به روش توصیفی و از دیدگاه فلسفی و عرفانی، به شیوه های سلوک معنوی از منظر اميرالمؤمنين(ع) اشاره می کند.

کتاب از دو نامه و ده مقاله مشتمل بر حكمت‌هايى از امام على(علیه السلام) و يك خاتمه تشكيل يافته است. در ابتداى كتاب، دو نامه از علامه حسن حسن‌زاده آملى ذكر شده كه به‌مناسبت رحلت استاد ايشان، ميرزا مهدى الهى قمشه‌اى نوشته و در آن، شرح حال مختصرى از زندگانى او را بيان كره است.

متن اصلى كتاب، متشكل از ده مقاله به قلم آیت الله الهى قمشه‌اى، به اين شرح است:

  1. شناخت خدا، بالاترين شناخت‌هاست.
  2. توحيد خدا و اخلاص به حق تعالى.
  3. ايمان به خدا و آثار ايمان كه عمل صالح و كار خير است براى زاد سفر به جهان آخرت.
  4. اوصاف و نشانه‌هاى اهل ايمان كه محبت به خدا و شوق به عالم مافوق‌الطبيعه است و مراتب يقين و اوصاف پاكان.
  5. تربيت و تهذيب نفس ناطقه.
  6. اخلاق فاضله و وفا و صفا و حفظ قول و عهد بين خدا و خلق.
  7. حقيقت دنيا و فراغ نفوس قدسى از شواغل و موانع جسمانى عالم طبيعت.
  8. سعادت حقيقى و لذات روحانى و حب و ذكر و اشتياق به خدا.
  9. احسان به خلق، به مال و جاه و قدرت و زبان و غيره.
  10. امور اجتماعى؛ پرهیز از مستى ثروت و مال و قدرت و جاه و علم و ... .

منابع

  • ویکی نور
  • سايت خانه كتاب

متن کتاب

حكمت عملى يا اخلاق مرتضوى

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=حکمت_عملی_یا_اخلاق_مرتضوی_(کتاب)&oldid=138280»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا