عباسعلی ادیب: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (مهدی موسوی صفحهٔ حاج شیخ عباسعلی ادیب را به شیخ عباسعلی ادیب منتقل کرد)
(ویرایش)
سطر ۱: سطر ۱:
عباسعلی ادیب حبیب آبادی (1315-1412ه.ق)، از جمله رجال و چهره‌هاي برجسته‌ي حوزه‌ي علميه‌ي اصفهان به شمار مي‌رود. او در علوم مختلفي نظیر؛ [[فقه]]، [[اصول]]، [[فلسفه]]، [[حكمت]]، هيات، نجوم، [[رياضيات]] و... سرآمد بود.
+
'''آیت الله عباسعلی ادیب حبیب آبادی''' (۱۴۱۲-۱۳۱۵ ق)، عالم زاهد، فقیه جامع و ادیب شاعر [[شیعه]] معاصر و از مدرسین برجسته‌ [[حوزه علمیه|حوزه‌ علمیه‌]] اصفهان بود. او در علوم مختلفی نظیر [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، [[فلسفه]]، [[حکمت]]، [[ریاضیات]]، نجوم و شعر و ادب سرآمد بود و خدمات ارزشمندی در شهر [[اصفهان]] انجام داد.  
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
 
|نام شخصیت =  
 
|نام شخصیت =  
 
|نام کامل = عباسعلی ادیب حبیب آبادی
 
|نام کامل = عباسعلی ادیب حبیب آبادی
||تصویر= [[پرونده:Adyb.jpg]]
+
||تصویر= [[پرونده:ادیب.jpg]]
|زادروز = 1315 قمری
+
|زادروز = ۱۳۱۵ قمری
|زادگاه = قریه "حبیب آباد" برخوار اصفهان
+
|زادگاه = حبیب آباد، [[اصفهان]]
|وفات = 1412 قمری
+
|وفات = ۱۴۱۲ قمری
|مدفن = [[اصفهان]]، در جوار مقبرة صاحب بن عباد (در محله‌ی طوقچی)
+
|مدفن = اصفهان، در جوار مقبره [[صاحب بن عباد]]
|اساتید =  سیدمحمد نجف آبادی،  محمدرضا مسجد شاهی اصفهانی، سیدباقر درچه‌ای، محمدحسین فشارکی
+
|اساتید =  [[سید محمدمهدی درچه ای]]، [[شیخ عبدالکریم گزی]]، محمدرضا مسجدشاهی، محمدحسین فشارکی،...
|شاگردان = محمدباقر غفرانی، سیدعلی میرلوحی فلاورجانی، سیدمحمدتقی مدنی
+
|شاگردان = محمدباقر غفرانی، سیدعلی میرلوحی، سیدمحمدتقی مدنی، محمد فشارکی،...
|آثار =احسن التقویم، ارث الشیعه، مناسک الشیعه، ملحقات قضاوتهای امیرالمؤمنین علیه السلام
+
|آثار = احسن التقویم، ارث الشیعه، مناسک الشیعه، ملحقات قضاوتهای امیرالمؤمنین علیه السلام
 
}}
 
}}
 
==ولادت==
 
==ولادت==
  
آیت الله حاج شیخ عباسعلی ادیب حبیب آبادی، فرزند مرحوم حاج محمد جعفر، در روز جمعه 13 جمادی الاول سال 1315 ه.ق، در قریه ی حبیب آباد برخوار اصفهان متولد گردید.<ref> هادوی – مصطفی، تذکرة شعرای استان اصفهان، اصفهان، پویان مهر، 1383، مرکزی، ص 49. </ref>  
+
شیخ عباسعلی ادیب حبیب آبادی، فرزند حاج محمدجعفر، در روز جمعه ۱۳ [[ماه جمادی الاول|جمادی الاول]] سال ۱۳۱۵ ه.ق (مطابق ۱۲۷۴ ش)، در قریه حبیب آباد برخوار [[اصفهان]] متولد گردید.<ref> هادوی – مصطفی، تذکرة شعرای استان اصفهان، اصفهان، پویان مهر، ۱۳۸۳، مرکزی، ص ۴۹. </ref>  
  
==تحصیلات==
+
==تحصیل و استادان==
وی مقدمات علوم و ادبیات را در زادگاه خود نزد مرحوم معلم حبیب آبادی آموخت و سپس به شهر اصفهان رفت. در مدرسه الماسیه حجره گرفت و نزد اساتید این شهر تلمذ نمود که ازآن جمله می توان به آقا میرزا احمد مدرس، شیخ محمد رضا نجفی، سید مهدی  در چه ای، ثقة الاسلام حاج آقا نورالله مسجد شاهی و جمعی از اکابر فقها، مجتهدین، اعاظم علماء و در بین حوزه علمیه اصفهان اشاره کرد.<ref> مهدوی – سید مصلح الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج 2، انتشارات گلدسته چاپ اول، 1384، ص 1069، مرکزی.</ref>
+
عباسعلی ادیب مقدمات علوم و ادبیات را در زادگاه خود نزد مرحوم معلم حبیب آبادی آموخت و سپس به شهر [[اصفهان]] رفت. در مدرسه الماسیه حجره گرفت و نزد اساتید این شهر تلمذ نمود. از جمله استادان او عبارتند از:
  
وی در رشته های مختلف همچون فقه، اصول و اخلاق، ریاضیات، هندسه، لگاریتم، هیأت، نجوم و ... به سطوح عالی و مدارج بلند راه یافت.<ref> ریاحی محمدحسین، چلونگر – محمدعلی، ادیب ماندگار، یادنامه ی آیت الله شیخ عباسعلی ادیب اصفهانی، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، بهار 1385، اصفهان شناسی، ص 191. </ref> همچنین از برخی اساتید خود موفق به دریافت اجازه اجتهاد و روایت گردید.
+
* آقا میرزا احمد مدرس،
 +
* شیخ محمدرضا نجفی،
 +
* [[سید محمدمهدی درچه ای]]،
 +
* [[شیخ عبدالکریم گزی]]
 +
* آقا نورالله مسجدشاهی،<ref> مهدوی سید مصلح الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج ۲، انتشارات گلدسته چاپ اول، ۱۳۸۴، ص ۱۰۶۹، مرکزی.</ref>  
 +
* سید محمد نجف آبادی،
 +
* شیخ محمدرضا مسجدشاهی،
 +
* [[سید محمدباقر درچه ای]]،
 +
* شیخ محمدحسین فشارکی،
 +
* میرزا محمدرضا کلباسی.
  
وی تحصیلات عالی را تا سطح دکترا در رشته فارما کولوژی از شاخه های رشته های پزشکی به اتمام رسانید و به عنوان دانشیار دانشکده ی علوم پزشکی اصفهان دست یافت و مدتی نیز به عنوان معاون اداری – مالی این دانشگاه خدمت کرد.<ref> همان، ص 271. </ref>
+
ادیب در رشته های مختلف همچون [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، [[اخلاق]]، [[ریاضی|ریاضیات]]، هندسه، هیأت، [[علم نجوم|نجوم]] و ... به سطوح عالی و مدارج بلند راه یافت<ref> ریاحی – محمدحسین، چلونگر – محمدعلی، ادیب ماندگار، یادنامه ی آیت الله شیخ عباسعلی ادیب اصفهانی، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، بهار ۱۳۸۵، اصفهان شناسی، ص ۱۹۱. </ref> و از برخی اساتید خود موفق به دریافت [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] روایت و [[اجتهاد]] گردید.
  
==خصوصیات اخلاقی ==
+
وی همچنین تحصیلات عالی را تا سطح دکترا در رشته فارماکولوژی از شاخه های رشته های پزشکی به اتمام رسانید و به عنوان دانشیار دانشکده علوم پزشکی اصفهان دست یافت.<ref> همان، ص ۲۷۱. </ref>
در وجود مرحوم آیت الله ادیب ویژگی های زیادی بود. از آن جمله می توان به:
 
  
# زهد: زاهد به معنای واقعی کلمه بود. یک سر سوزنی در فکر عنوان، ریاست، تعریف، شهرت و این قبیل کارها نبود، بلکه یک زندگی بسیار ساده و بی آلایش داشت.
+
==تدریس و شاگردان==
# تواضع فوق العاده: وی با آن همه بار علمی، مجتهدی مسلم در فقه و اصول، کارشناسی بسیار بالا در هیأت، ریاضی، نجوم، و فیلسوفی عارف و کامل در فلسفه، اما آنقدر متواضع بود که اجازه نمی داد یک طلبه ای پشت سرش راه برود، اشاره می کرد بیا در کنار من.
+
آیت الله ادیب تدریس در [[حوزه علمیه|حوزه علمیه]] اصفهان را از سال ۱۳۴۵ در مدرسه کاسب گران [[اصفهان]] شروع نمود و به تدریج گسترش یافت به نحوی که پس از مدتی جلسات درس خارج ایشان یکی از گسترده ترین جلسات بود. وی در مدارس ذوالفقار، نیم آورد، [[مدرسه صدر بازار|صدر]]، چهارباغ و... حدود هفتاد سال از سطح تا درس خارج منطق، حکمت و را تدریس نمودند. برخی از شاگردان ایشان عبارتند از:
# روح طلبه پروری: آیت الله ادیب نسبت به طلاب و اهل علم فوق العاده تجلیل می کرد به خصوص در منظر عوام از یک طلبه سوالی نمی کرد که مبادا از جواب عاجز بماند و باعث تحقیر او بشود.
 
# نظم: از خصوصیات وی نظم و دقت در عمل بود. در ساعات تدریس در مسجد و اقامه ی جماعت در کلیه برنامه ها بسیار منظم و منبسط عمل می کرد.
 
# وعظ و خطابه: علاوه بر اینکه در سنگر تدریس فقه، اصول، حکمت و غیره سخت مشغول بود، در مسجد هم منبر می رفت و موعظه و ارشاد کرده، و حتی ذکر مصیبت هایی در حد بسیار عالی ایراد می فرمود.
 
# تعبد: باوجود این همه کثرت مشاغل و مراجعات مردمی، تدریس صبح، عصر و مطالعه مقید بود به انجام نوافل؛ کلیه نوافل را در طول سال انجام می داد، مخصوصا در مدت عمر، نماز شب ایشان ترک نشد. حتی آن شب که در منزل زمین خورد و دستشان شکست، یک ساعت قبل از طلوع فجر بود که جهت وضو برای نماز شب به پا خواسته بود.
 
# تألیفات: از ویژگی های وی نسبت به کتاب هایی که نوشت این بود که در هر موضوعی احساس نیاز می کرد که خلأیی وجود دارد، بلافاصله دست به قلم می شد، کتابی می نوشت که آن نیاز خلآ جبران شود.
 
# آیت الله ادیب در زمانی که از قدرت جسمی بر خوردار بود، به عنوان روحانی حج مشرف می شد و احتمالا 17 سفر جهت ارشاد زائرین به مکه داشته است.
 
# به زیارت خانه خدا و مدینه طیبه مشرف شد و همانند یک بعثه و پایگاه عظیمی چه در مکه و چه در مدینه، مورد مراجعات روحانیون کاروان ها بود. هر کدام از روحانیون به مساله و مشکلی بر می خوردند، می آمدند در محضر وی و مشکل خود را حل می کردند.<ref> همان، ص 320-319.</ref>
 
  
==شعر و شاعری ==
+
* محمدباقر غفرانی<ref> ریاحی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، ص ۲۴۸. </ref>
 +
* سید علی میرلوحی فلاورجانی<ref>  همان، ص ۲۷۵. </ref>
 +
* دکتر محمد فشارکی<ref> همان، ص ۲۱۳. </ref>
 +
* حجة الاسلام سید محمدتقی مدنی.<ref> همان، ۳۲۷. </ref>
  
حاج شیخ عباسعلی ادیب، عالمی زاهد، فقیهی جامع، مجتهدی بزرگوار و ادیبی شاعر بود که به فارسی و عربی شعر نیکو می سرایید.<ref> مهدوی – سید مصلح الدین، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن آخر، ج 2؛ نشر الهدایة، چاپ خیام، قم، چاپ اول، تابستان 1367، ص 322، مرکزی. </ref> وی سابقا "نادم" تخلص می نمود<ref> هادوی، همان، ص 49. </ref>و پس از آن که نام خانوادگی خود را «ادیب» قرار داد، این کلمه را نیز تخلص خود گردانید.
+
==آثار و تألیفات==
 +
از ویژگی های شیخ عباسعلی ادیب این بود که در هر موضوعی احساس نیاز می کرد که خلأیی وجود دارد، بلافاصله دست به قلم می شد، کتابی می نوشت که آن نیاز خلأ جبران شود. برخی آثار او عبارت است از:
  
==نمونه اشعار فارسی==
+
# احسن التقویم،
 +
# ارث الشیعه،
 +
# مناسک الشیعه،
 +
# ملحقات قضاوتهای [[امیرالمومنین|امیرالمؤمنین]] علیه السلام،
 +
# زیارت مدینه، که مشتمل بر تمام زیارات [[پیامبر اسلام|حضرت رسول]] صلی الله علیه و آله، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا]] سلام الله علیها، ائمه [[بقیع]] علیهم السلام، [[حضرت حمزه علیه السلام|حضرت حمزه]]<nowiki/>و سایر اعمال [[مدینه]] به طور مفصل،
 +
# وظایف الشیعه (کتابی در شرح [[دعای ندبه]])، 
 +
# هدیة العباد (شرح حال [[صاحب بن عباد]]).<ref> کتابی – محمدباقر، رجال اصفهان (در علم، عرفان، ادب و هنر...)، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، پائیز ۱۳۷۵، ص ۲۵۰، مرکزی.</ref>
  
<center>" خم ابروی خمینی، خم خم خانه شکست*****پی پیمانه، جرعه و پیمانه شکست</center>
+
همچنین حاج شیخ عباسعلی ادیب، ادیبی شاعر بود که به فارسی و عربی [[شعر]] نیکو می سرایید.<ref> مهدوی – سید مصلح الدین، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن آخر، ج ۲؛ نشر الهدایة، چاپ خیام، قم، چاپ اول، تابستان ۱۳۶۷، ص ۳۲۲، مرکزی. </ref> وی سابقا "نادم" [[تخلص|تخلّص]] می نمود<ref> هادوی، همان، ص ۴۹. </ref> و پس از آن که نام خانوادگی خود را «ادیب» قرار داد، این کلمه را نیز تخلص خود گردانید.
  
<center>خاک ایران همه چون صفحه شطرنجی بود*****مات شدن شاه و همه تخته ی شاهانه شکست"<ref> ریاحی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دوقرن اخیر، ج 2، ص 279. </ref></center>
+
نمونه ای از اشعار فارسی او چنین است:
  
==استادان ==
+
خم ابروی [[امام خمینی|خمینی]]، خم خم خانه شکست * پی پیمانه، جرعه و پیمانه شکست
  
از جمله استادان وی می توان به آیت الله سید محمد نجف آبادی، آیت الله شیخ محمد رضا مسجد شاهی اصفهانی، آیت الله سید باقر درچه ای، آیت الله شیخ محمد حسین فشارکی ، آیت الله میرزا محمد رضا کلباسی اشاره کرد.<ref> همان، ص 222. </ref>  
+
خاک [[ایران]] همه چون صفحه شطرنجی بود * مات شدن شاه و همه تخته شاهانه شکست<ref> ریاحی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دوقرن اخیر، ج ۲، ص ۲۷۹. </ref>
  
==شاگردان ==
+
==فعالیت‌های فرهنگی-اجتماعی==
  
محمد باقر غفرانی <ref> ریاحی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، ص 248. </ref>- سید علی میر لوحی فلاورجانی <ref>  همان، ص 275. </ref>-دکتر محمد فشارکی <ref> همان، ص 213. </ref>- حجة الاسلام والمسلمین سید محمد تقی مدنی.<ref> همان، 327. </ref>
+
آیت الله ادیب در زمانی که از قدرت جسمی بر خوردار بود، به عنوان روحانی [[حج]] مشرف می شد و حدود ۱۷ سفر جهت ارشاد زائرین به [[مکه]] داشت. ایشان همانند یک بعثه و پایگاه عظیمی چه در مکه و چه در [[مدینه]]، مورد مراجعات روحانیون کاروان ها بود. هر کدام از روحانیون به مسأله و مشکلی بر می خوردند، می آمدند در محضر وی و مشکل خود را حل می کردند.<ref> همان، ص ۳۲۰-۳۱۹.</ref>
  
==فعالیت فرهنگی-اجتماعی==
+
مرحوم آیت الله ادیب با وجود این که خود شخصیت منحصر به فردی در بعضی از علوم تخصصی بود، لکن در برخورد با مرحوم [[امام خمینی]] خود را شاگرد و فرمانبری مخلص می‌دانست. آیت الله ادیب محب حقیقی حضرت امام با یک حالت خاصی فرموده بودند که: «مردم عوام که سهل است، علما هم نشناختند که امام چه شخصیتی بود». و همواره می‌فرمود: «هرکس در مورد حضرت امام کوچکترین شبهه‌ای دارد، بیاید تا بحث کنیم». یا می‌فرمود: «آقا خدماتی کرد برای اسلام، استثنایی».
  
احیاء و تجدید ساختمان مسجد مقابل مقبره صاحب بن عباد (در محله طوقچی اصفهان)، و اقامه ی نماز جماعت و موعظه، ارشاد در هدایت مومنین در این مسجد که به نام «مسجد صاحب بن عباد» شهرت دارد،<ref> مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج2، ص 1069. </ref> دارالشفای حضرت زهرای مرضیه سلام الله علیها که اکنون یکی از بهترین درمانگاهها و بیمارستان های شهر اصفهان به شمار می آید، همچنین حسینیه امام خمینی (ره)، مقبره صاحب بن عباد و کتابخانه ای که به نام آیت الله ادیب در دست احداث است.<ref> ریاحی، همان، ص 320.</ref>
+
برخی از خدمات و فعالیت‌های آیت الله ادیب به شرح زیر است:
  
==آثار ماندگار==
+
* تعمیر و بازسازى مقبره [[صاحب بن عباد]]
 +
* احیاء و تجدید ساختمان [[مسجد]] مقابل مقبره صاحب بن عباد (در محله طوقچی [[اصفهان]])، و اقامه [[نماز جماعت]] و موعظه، ارشاد در هدایت مومنین در این مسجد که به نام «مسجد صاحب بن عباد» شهرت دارد،<ref> مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۲، ص ۱۰۶۹. </ref>
 +
* دارالشفای حضرت زهرای مرضیه سلام الله علیها که اکنون یکی از بهترین درمانگاهها و بیمارستان های شهر اصفهان به شمار می آید،
 +
* حسینیه امام خمینی (ره)، 
 +
* کتابخانه ای که به نام آیت الله ادیب در دست احداث است،<ref> ریاحی، همان، ص ۳۲۰.</ref>
 +
* اقامه [[نماز عید فطر]] در اصفهان (قبل از انقلاب)، که از سنت‌های متروکه در اصفهان بود،
 +
* تشکیل هیئت رضویه اصفهان.
  
احسن التقویم، ارث الشیعه، مناسک الشیعه، ملحقات قضاوتهای امیرالمؤمنین علیه السلام، زیارت مدینه که مشتمل بر تمام زیارات حضرت رسول صلی الله علیه و آله، حضرت زهرا سلام الله علیها، ائمه بقیع علیهم السلام، حمزه، شهداء و سایر اعمال مدینه به طور مفصل، کتاب شرح دعای ندبه (وظایف الشیعه)،  شرح حال صاحب بن عباد (هدیة العباد)<ref> کتابی – محمدباقر، رجال اصفهان (در علم، عرفان، ادب و هنر...)، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، پائیز 1375، ص 250، مرکزی.</ref>
+
==خصوصیات اخلاقی==
 +
 
 +
*[[زهد]]: آیت الله ادیب زاهد به معنای واقعی کلمه بود. یک سر سوزنی در فکر عنوان، ریاست، شهرت و این قبیل کارها نبود، بلکه یک زندگی بسیار ساده و بی آلایش داشت.
 +
*[[تواضع]]: وی با آن همه بار علمی، مجتهدی مسلم در فقه و اصول، کارشناسی بسیار بالا در هیأت، ریاضی، نجوم، و فیلسوفی عارف و کامل در فلسفه، اما آنقدر متواضع بود که اجازه نمی داد یک طلبه ای پشت سرش راه برود.
 +
*تکریم طلاب: آیت الله ادیب نسبت به طلاب و اهل علم فوق العاده تجلیل می کرد، به خصوص در منظر عوام از یک طلبه سوالی نمی کرد که مبادا از جواب عاجز بماند و باعث تحقیر او بشود.
 +
*[[نظم]]: از خصوصیات وی نظم و دقت در عمل بود. در ساعات تدریس در [[مسجد]] و اقامه [[نماز جماعت|جماعت]] در کلیه برنامه ها بسیار منظم و منبسط عمل می کرد.
 +
*وعظ و خطابه: علاوه بر اینکه در سنگر تدریس فقه، اصول، حکمت و غیره سخت مشغول بود، در مسجد هم منبر می رفت و موعظه و ارشاد کرده، و حتی ذکر مصیبت هایی در حد بسیار عالی ایراد می فرمود.
  
 
==وفات==
 
==وفات==
  
در عصر پنجشنبه،دوم ذی الحجه سال 1412 ه.ق برابر با چهاردهم خرداد 1371 هجری شمسی وفات یافت و در جوار مقبره صاحب بن عباد در محله ی طوقچی اصفهان مدفون گردید.<ref> مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج ص 1069.</ref>  
+
مرحوم آیت الله ادیب سرانجام در روز پنج شنبه دوم [[ماه ذی الحجه|ذی الحجه]] سال ۱۴۱۲ ه.ق (برابر با چهاردهم خرداد ۱۳۷۱ ش) وفات یافت و در جوار مقبره [[صاحب بن عباد]] در محله ی طوقچی اصفهان مدفون گردید.<ref> مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج ۲، ص ۱۰۶۹.</ref>  
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
  
 
==آرشیو عکس و تصویر==
 
==آرشیو عکس و تصویر==
سطر ۷۳: سطر ۹۶:
 
<gallery mode="packed" heights="170">
 
<gallery mode="packed" heights="170">
 
پرونده:خادمی (7).jpg|ردیف جلو از راست: سید حسین خادمی و عباسعلی ادیب - پشت سر مرتضی مقتدایی
 
پرونده:خادمی (7).jpg|ردیف جلو از راست: سید حسین خادمی و عباسعلی ادیب - پشت سر مرتضی مقتدایی
پرونده:کمال (7).jpg|alt=آیات عظام معزی، موحد ابطحی، ادیب، خادمی، روضاتی،فقیه ایمانی در راهپیمایی های انقلاب|ردیف جلو از راست: ابوالفضل معزي (معزالدين)، سید محمدعلی موحد ابطحی، عباسعلی ادیب و [[سید حسین خادمی]] - ردیف عقب: 1. سید عبدالحسین روضاتی، 2. سید محمدعلی روضاتی، 3. مهدی مظاهری و سید کمال فقیه ایمانی
+
پرونده:کمال (7).jpg|alt=آیات عظام معزی، موحد ابطحی، ادیب، خادمی، روضاتی،فقیه ایمانی در راهپیمایی های انقلاب|ردیف جلو از راست: ابوالفضل معزی، سید محمدعلی موحد ابطحی، عباسعلی ادیب و سید حسین خادمی  
 
</gallery>
 
</gallery>
 
  
 
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
 
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]

نسخهٔ ‏۳۱ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۵۳

آیت الله عباسعلی ادیب حبیب آبادی (۱۴۱۲-۱۳۱۵ ق)، عالم زاهد، فقیه جامع و ادیب شاعر شیعه معاصر و از مدرسین برجسته‌ حوزه‌ علمیه‌ اصفهان بود. او در علوم مختلفی نظیر فقه، اصول، فلسفه، حکمت، ریاضیات، نجوم و شعر و ادب سرآمد بود و خدمات ارزشمندی در شهر اصفهان انجام داد.

ادیب.jpg
نام کامل عباسعلی ادیب حبیب آبادی
زادروز ۱۳۱۵ قمری
زادگاه حبیب آباد، اصفهان
وفات ۱۴۱۲ قمری
مدفن اصفهان، در جوار مقبره صاحب بن عباد

Line.png

اساتید

سید محمدمهدی درچه ای، شیخ عبدالکریم گزی، محمدرضا مسجدشاهی، محمدحسین فشارکی،...

شاگردان

محمدباقر غفرانی، سیدعلی میرلوحی، سیدمحمدتقی مدنی، محمد فشارکی،...

آثار

احسن التقویم، ارث الشیعه، مناسک الشیعه، ملحقات قضاوتهای امیرالمؤمنین علیه السلام

ولادت

شیخ عباسعلی ادیب حبیب آبادی، فرزند حاج محمدجعفر، در روز جمعه ۱۳ جمادی الاول سال ۱۳۱۵ ه.ق (مطابق ۱۲۷۴ ش)، در قریه حبیب آباد برخوار اصفهان متولد گردید.[۱]

تحصیل و استادان

عباسعلی ادیب مقدمات علوم و ادبیات را در زادگاه خود نزد مرحوم معلم حبیب آبادی آموخت و سپس به شهر اصفهان رفت. در مدرسه الماسیه حجره گرفت و نزد اساتید این شهر تلمذ نمود. از جمله استادان او عبارتند از:

ادیب در رشته های مختلف همچون فقه، اصول، اخلاق، ریاضیات، هندسه، هیأت، نجوم و ... به سطوح عالی و مدارج بلند راه یافت[۳] و از برخی اساتید خود موفق به دریافت اجازه روایت و اجتهاد گردید.

وی همچنین تحصیلات عالی را تا سطح دکترا در رشته فارماکولوژی از شاخه های رشته های پزشکی به اتمام رسانید و به عنوان دانشیار دانشکده علوم پزشکی اصفهان دست یافت.[۴]

تدریس و شاگردان

آیت الله ادیب تدریس در حوزه علمیه اصفهان را از سال ۱۳۴۵ در مدرسه کاسب گران اصفهان شروع نمود و به تدریج گسترش یافت به نحوی که پس از مدتی جلسات درس خارج ایشان یکی از گسترده ترین جلسات بود. وی در مدارس ذوالفقار، نیم آورد، صدر، چهارباغ و... حدود هفتاد سال از سطح تا درس خارج منطق، حکمت و … را تدریس نمودند. برخی از شاگردان ایشان عبارتند از:

  • محمدباقر غفرانی[۵]
  • سید علی میرلوحی فلاورجانی[۶]
  • دکتر محمد فشارکی[۷]
  • حجة الاسلام سید محمدتقی مدنی.[۸]

آثار و تألیفات

از ویژگی های شیخ عباسعلی ادیب این بود که در هر موضوعی احساس نیاز می کرد که خلأیی وجود دارد، بلافاصله دست به قلم می شد، کتابی می نوشت که آن نیاز خلأ جبران شود. برخی آثار او عبارت است از:

  1. احسن التقویم،
  2. ارث الشیعه،
  3. مناسک الشیعه،
  4. ملحقات قضاوتهای امیرالمؤمنین علیه السلام،
  5. زیارت مدینه، که مشتمل بر تمام زیارات حضرت رسول صلی الله علیه و آله، حضرت زهرا سلام الله علیها، ائمه بقیع علیهم السلام، حضرت حمزهو سایر اعمال مدینه به طور مفصل،
  6. وظایف الشیعه (کتابی در شرح دعای ندبه
  7. هدیة العباد (شرح حال صاحب بن عباد).[۹]

همچنین حاج شیخ عباسعلی ادیب، ادیبی شاعر بود که به فارسی و عربی شعر نیکو می سرایید.[۱۰] وی سابقا "نادم" تخلّص می نمود[۱۱] و پس از آن که نام خانوادگی خود را «ادیب» قرار داد، این کلمه را نیز تخلص خود گردانید.

نمونه ای از اشعار فارسی او چنین است:

خم ابروی خمینی، خم خم خانه شکست * پی پیمانه، جرعه و پیمانه شکست

خاک ایران همه چون صفحه شطرنجی بود * مات شدن شاه و همه تخته شاهانه شکست[۱۲]

فعالیت‌های فرهنگی-اجتماعی

آیت الله ادیب در زمانی که از قدرت جسمی بر خوردار بود، به عنوان روحانی حج مشرف می شد و حدود ۱۷ سفر جهت ارشاد زائرین به مکه داشت. ایشان همانند یک بعثه و پایگاه عظیمی چه در مکه و چه در مدینه، مورد مراجعات روحانیون کاروان ها بود. هر کدام از روحانیون به مسأله و مشکلی بر می خوردند، می آمدند در محضر وی و مشکل خود را حل می کردند.[۱۳]

مرحوم آیت الله ادیب با وجود این که خود شخصیت منحصر به فردی در بعضی از علوم تخصصی بود، لکن در برخورد با مرحوم امام خمینی خود را شاگرد و فرمانبری مخلص می‌دانست. آیت الله ادیب محب حقیقی حضرت امام با یک حالت خاصی فرموده بودند که: «مردم عوام که سهل است، علما هم نشناختند که امام چه شخصیتی بود». و همواره می‌فرمود: «هرکس در مورد حضرت امام کوچکترین شبهه‌ای دارد، بیاید تا بحث کنیم». یا می‌فرمود: «آقا خدماتی کرد برای اسلام، استثنایی».

برخی از خدمات و فعالیت‌های آیت الله ادیب به شرح زیر است:

  • تعمیر و بازسازى مقبره صاحب بن عباد
  • احیاء و تجدید ساختمان مسجد مقابل مقبره صاحب بن عباد (در محله طوقچی اصفهان)، و اقامه نماز جماعت و موعظه، ارشاد در هدایت مومنین در این مسجد که به نام «مسجد صاحب بن عباد» شهرت دارد،[۱۴]
  • دارالشفای حضرت زهرای مرضیه سلام الله علیها که اکنون یکی از بهترین درمانگاهها و بیمارستان های شهر اصفهان به شمار می آید،
  • حسینیه امام خمینی (ره)،
  • کتابخانه ای که به نام آیت الله ادیب در دست احداث است،[۱۵]
  • اقامه نماز عید فطر در اصفهان (قبل از انقلاب)، که از سنت‌های متروکه در اصفهان بود،
  • تشکیل هیئت رضویه اصفهان.

خصوصیات اخلاقی

  • زهد: آیت الله ادیب زاهد به معنای واقعی کلمه بود. یک سر سوزنی در فکر عنوان، ریاست، شهرت و این قبیل کارها نبود، بلکه یک زندگی بسیار ساده و بی آلایش داشت.
  • تواضع: وی با آن همه بار علمی، مجتهدی مسلم در فقه و اصول، کارشناسی بسیار بالا در هیأت، ریاضی، نجوم، و فیلسوفی عارف و کامل در فلسفه، اما آنقدر متواضع بود که اجازه نمی داد یک طلبه ای پشت سرش راه برود.
  • تکریم طلاب: آیت الله ادیب نسبت به طلاب و اهل علم فوق العاده تجلیل می کرد، به خصوص در منظر عوام از یک طلبه سوالی نمی کرد که مبادا از جواب عاجز بماند و باعث تحقیر او بشود.
  • نظم: از خصوصیات وی نظم و دقت در عمل بود. در ساعات تدریس در مسجد و اقامه جماعت در کلیه برنامه ها بسیار منظم و منبسط عمل می کرد.
  • وعظ و خطابه: علاوه بر اینکه در سنگر تدریس فقه، اصول، حکمت و غیره سخت مشغول بود، در مسجد هم منبر می رفت و موعظه و ارشاد کرده، و حتی ذکر مصیبت هایی در حد بسیار عالی ایراد می فرمود.

وفات

مرحوم آیت الله ادیب سرانجام در روز پنج شنبه دوم ذی الحجه سال ۱۴۱۲ ه.ق (برابر با چهاردهم خرداد ۱۳۷۱ ش) وفات یافت و در جوار مقبره صاحب بن عباد در محله ی طوقچی اصفهان مدفون گردید.[۱۶]

پانویس

  1. هادوی – مصطفی، تذکرة شعرای استان اصفهان، اصفهان، پویان مهر، ۱۳۸۳، مرکزی، ص ۴۹.
  2. مهدوی – سید مصلح الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج ۲، انتشارات گلدسته چاپ اول، ۱۳۸۴، ص ۱۰۶۹، مرکزی.
  3. ریاحی – محمدحسین، چلونگر – محمدعلی، ادیب ماندگار، یادنامه ی آیت الله شیخ عباسعلی ادیب اصفهانی، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، بهار ۱۳۸۵، اصفهان شناسی، ص ۱۹۱.
  4. همان، ص ۲۷۱.
  5. ریاحی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، ص ۲۴۸.
  6. همان، ص ۲۷۵.
  7. همان، ص ۲۱۳.
  8. همان، ۳۲۷.
  9. کتابی – محمدباقر، رجال اصفهان (در علم، عرفان، ادب و هنر...)، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، پائیز ۱۳۷۵، ص ۲۵۰، مرکزی.
  10. مهدوی – سید مصلح الدین، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن آخر، ج ۲؛ نشر الهدایة، چاپ خیام، قم، چاپ اول، تابستان ۱۳۶۷، ص ۳۲۲، مرکزی.
  11. هادوی، همان، ص ۴۹.
  12. ریاحی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دوقرن اخیر، ج ۲، ص ۲۷۹.
  13. همان، ص ۳۲۰-۳۱۹.
  14. مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۲، ص ۱۰۶۹.
  15. ریاحی، همان، ص ۳۲۰.
  16. مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج ۲، ص ۱۰۶۹.

آرشیو عکس و تصویر