اصطلاحات احکام: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{بخشی از یک کتاب}}
 
{{بخشی از یک کتاب}}
−
'''منبع:''' توضیح‌المسائل مراجع
+
 
−
----
+
==«آ»==
−
===«آ»===
+
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
−
----
+
|+ '''«آ»'''
 +
|'''آب جاري'''|| آب در حال جريان، مانند آب چشمه و [[قنات]] كه از زمين می‌‌جوشد و رودخانه كه از كوه‌ها جاري است و آب لوله‌كشي شهري و حمام‌ها و مانند آن که متصل به منبع است حکم آب جاری را دارد، به شرط اين كه آب منبع به تنهايى يا به اضافه لوله‌ها كمتر از كر نباشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''آب جاري'''|| آب در حال جريان، مانند آب چشمه و [[قنات]] كه از زمين می‌‌جوشد و رودخانه كه از كوه‌ها جاري است و آب لوله‌كشي شهري و حمام‌ها و مانند آن که متصل به منبع است حکم آب جاری را دارد، به شرط اين كه آب منبع به تنهايى يا به اضافه لوله‌ها كمتر از كر نباشد.
+
|'''آب قليل'''|| آبي است كمتر از كر، كه از زمين هم نجوشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''آب قليل'''|| آبي است كمتر از كر، كه از زمين هم نجوشد.
+
|'''آب كر'''|| آب كر بنابر احتياط واجب مقدار آبى است كه اگر در ظرفى كه طول و عرض و عمق آن هر كدام سه وجب و نيم است بريزند، آن ظرف را پر كند، يا وزن آن 384 كيلوگرم (384 ليتر) باشد و معيار در وجب، وجب‌هاى متوسط است.
 
|-
 
|-
−
|* '''آب كر'''|| آب كر بنابر احتياط واجب مقدار آبى است كه اگر در ظرفى كه طول و عرض و عمق آن هر كدام سه وجب و نيم است بريزند، آن ظرف را پر كند، يا وزن آن 384 كيلوگرم (384 ليتر) باشد و معيار در وجب، وجب‌هاى متوسط است.
+
|'''آب مضاف'''|| آبي است كه با چيزي آميخته شده باشد مانند شربت و يا از چيزي گرفته شده مانند گلاب.
 
|-
 
|-
−
|* '''آب مضاف'''|| آبي است كه با چيزي آميخته شده باشد مانند شربت و يا از چيزي گرفته شده مانند گلاب.
+
|'''آب مطلق'''|| آبی است که در عرف به آن آب بگویند، بدون اضافه چیزی مثلا نگویند آب نمک یا آب میوه و به آن آب خالص نيز گفته می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''آب مطلق'''|| آبی است که در عرف به آن آب بگویند، بدون اضافه چیزی مثلا نگویند آب نمک یا آب میوه و به آن آب خالص نيز گفته می‌‌شود.
+
|'''آلات لهو'''|| اسباب عياشي و خوشگذراني نامشروع.
 
|-
 
|-
−
|* '''آلات لهو'''|| اسباب عياشي و خوشگذراني نامشروع.
+
|'''ابن السبيل'''|| مسافري كه در سفر درمانده باشد و مخارج سفر و زندگي نداشته باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''ابن السبيل'''|| مسافري كه در سفر درمانده باشد و مخارج سفر و زندگي نداشته باشد.
+
|'''اتقي'''|| باتقوي‌تر.
 
|-
 
|-
−
|* '''اتقي'''|| باتقوي‌تر.
+
|'''اجاره'''|| قراردادي است كه طي آن منافع مال يا كار يك طرف در قبال اجرت و مدت معين به طرف ديگر واگذار می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''اجاره'''|| قراردادي است كه طي آن منافع مال يا كار يك طرف در قبال اجرت و مدت معين به طرف ديگر واگذار می‌‌شود.
+
|'''اجرت المثل'''|| اجرت همانند. مثل اين كه شخصي بدون تعيين اجرت كاري انجام دهد، که باید اجرت آن را با نظر عرف محل به او داد.
 
|-
 
|-
−
|* '''اجرت المثل'''|| اجرت همانند. مثل اين كه شخصي بدون تعيين اجرت كاري انجام دهد، که باید اجرت آن را با نظر عرف محل به او داد.
+
|'''اجزاء و شرايط'''|| هر امري كه فقدان آن به اصل يك چيز لطمه زند، جزء آن محسوب می‌‌گردد و هر امري كه فقدان آن صفت يا حالت چيزي را متغير كند، شرط آن محسوب می‌‌شود. مثلاً [[ركوع]] و [[سجود]] جزء [[نماز]] است اما [[وضو]] شرط آن محسوب می‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''اجزاء و شرايط'''|| هر امري كه فقدان آن به اصل يك چيز لطمه زند، جزء آن محسوب می‌‌گردد و هر امري كه فقدان آن صفت يا حالت چيزي را متغير كند، شرط آن محسوب می‌‌شود. مثلاً [[ركوع]] و [[سجود]] جزء [[نماز]] است اما [[وضو]] شرط آن محسوب می‌شود.
+
|'''اجير'''|| كسي كه طبق قرارداد در برابر كاري كه انجام می‌‌دهد مستحق اجرت می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''اجير'''|| كسي كه طبق قرارداد در برابر كاري كه انجام می‌‌دهد مستحق اجرت می‌‌شود.
+
|'''احتلام'''|| خارج شدن مني از انسان در حالت خواب.
 
|-
 
|-
−
|* '''احتلام'''|| خارج شدن مني از انسان در حالت خواب.
+
|'''احتياط'''|| رعايت تمام جوانب نمودن که در اين صورت موجب اطمينان انسان به رسيدن به واقع می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''احتياط'''|| رعايت تمام جوانب نمودن که در اين صورت موجب اطمينان انسان به رسيدن به واقع می‌‌شود.
+
|'''احتياط لازم'''||‌ احتیاط لازم آن است که قبل یا بعد از آن فتوایی از فقیه صادر نشده باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''احتياط لازم'''||‌ احتیاط لازم آن است که قبل یا بعد از آن فتوایی از فقیه صادر نشده باشد.
+
|'''احتياط مستحب'''|| احتیاط مستحب آن است که قبل یا بعد از آن فتوایی از [[فقیه]] در مورد آن صادر شده باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''احتياط مستحب'''|| احتیاط مستحب آن است که قبل یا بعد از آن فتوایی از [[فقیه]] در مورد آن صادر شده باشد.
+
|'''احتياط واجب'''|| به معنای احتیاط لازم است که گذشت. در چنین مواردی مقلد می‌تواند به فتوای مجتهد دیگری که در رتبه بعد قرار دارد عمل نماید.
 
|-
 
|-
−
|* '''احتياط واجب'''|| به معنای احتیاط لازم است که گذشت. در چنین مواردی مقلد می‌تواند به فتوای مجتهد دیگری که در رتبه بعد قرار دارد عمل نماید.
+
|'''احتياط را ترك نكند.'''|| اشاره به احتیاط واجب است.
 
|-
 
|-
−
|* '''احتياط را ترك نكند.'''|| اشاره به احتیاط واجب است.
+
|'''احراز'''|| بدست آوردن، فراهم آوردن، دريافتن.
 
|-
 
|-
−
|* '''احراز'''|| بدست آوردن، فراهم آوردن، دريافتن.
+
|'''احوط'''|| کاری که موافق با احتياط است.
 
|-
 
|-
−
|* '''احوط'''|| کاری که موافق با احتياط است.
+
|'''ادعا'''|| چیزی را به نفع خود یا دیگری اظهارداشتن.
 
|-
 
|-
−
|* '''ادعا'''|| چیزی را به نفع خود یا دیگری اظهارداشتن.
+
|'''اذن'''|| اجازه.
 
|-
 
|-
−
|* '''اذن'''|| اجازه.
+
|'''ارباح مكاسب'''|| منافع كسب و كار، هر نوع درآمدي كه از طريق حرفه و كار عايد شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''ارباح مكاسب'''|| منافع كسب و كار، هر نوع درآمدي كه از طريق حرفه و كار عايد شود.
+
|'''ارتماس'''|| فرورفتن در آب برای [[غسل]]، فروكردن دست و صورت در آب برای [[وضو]].
 
|-
 
|-
−
|* '''ارتماس'''|| فرورفتن در آب برای [[غسل]]، فروكردن دست و صورت در آب برای [[وضو]].
+
|'''ارث'''|| ما ترك متوفي كه برای ورثه باقي می‌‌ماند.
 
|-
 
|-
−
|* '''ارث'''|| ما ترك متوفي كه برای ورثه باقي می‌‌ماند.
+
|'''استبراء'''|| سعي در برائت و پاكي از آلودگي و نجاست. در سه مورد بكار رفته است: 1- استبراء از بول. 2- استبراء از مني يعني ادراركردن پس از خروج مني به قصد اطمينان از اين كه ذرات مني در مجراي بول نمانده باشد. 3- استبراء حيوان نجاست‌خوار يعني بازداشتن آن از خوردن نجاست انسان تا وقتي كه به خوراك طبيعي خود عادت كند.
 
|-
 
|-
−
|* '''استبراء'''|| سعي در برائت و پاكي از آلودگي و نجاست. در سه مورد بكار رفته است: 1- استبراء از بول. 2- استبراء از مني يعني ادراركردن پس از خروج مني به قصد اطمينان از اين كه ذرات مني در مجراي بول نمانده باشد. 3- استبراء حيوان نجاست‌خوار يعني بازداشتن آن از خوردن نجاست انسان تا وقتي كه به خوراك طبيعي خود عادت كند.
+
|'''استحاضه'''|| به طور كلى تمام خون‌هايى كه غير از حيض و نفاس و زخم و دمل است و از رحم زن خارج مى‌شود خون استحاضه است.
 
|-
 
|-
−
|* '''استحاضه'''|| به طور كلى تمام خون‌هايى كه غير از حيض و نفاس و زخم و دمل است و از رحم زن خارج مى‌شود خون استحاضه است.
+
|'''استحاله'''|| دگرگوني شيء به صورتي كه به حقيقت ديگري مبدل شود. مانند چوب نجسي كه بسوزد و خاكستر شود يا سگي كه در نمكزار فرو رفته و تبديل به نمك شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''استحاله'''|| دگرگوني شيء به صورتي كه به حقيقت ديگري مبدل شود. مانند چوب نجسي كه بسوزد و خاكستر شود يا سگي كه در نمكزار فرو رفته و تبديل به نمك شود.
+
|'''استفتاء'''|| مطالبه فتوي، سوال كردن و كسب نظر مجتهد درباره حكم شرعي يك مسئله.
 
|-
 
|-
−
|* '''استفتاء'''|| مطالبه فتوي، سوال كردن و كسب نظر مجتهد درباره حكم شرعي يك مسئله.
+
|'''استطاعت'''|| توانايي انجام فريضه [[حج]] از حيث بدن، مال و راه.
 
|-
 
|-
−
|* '''استطاعت'''|| توانايي انجام فريضه [[حج]] از حيث بدن، مال و راه.
+
|'''استمتاع از همسر'''|| لذت بردن از همسر.
 
|-
 
|-
−
|* '''استمتاع از همسر'''|| لذت بردن از همسر.
+
|'''استمناء'''|| انجام کاری با خود كه موجب انزال مني شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''استمناء'''|| انجام کاری با خود كه موجب انزال مني شود.
+
|'''اشكال دارد'''|| به معنای احتیاط واجب است که معنی آن گذشت.
 
|-
 
|-
−
|* '''اشكال دارد'''|| به معنای احتیاط واجب است که معنی آن گذشت.
+
|'''اضطرار'''|| ناگزيري، ناچاري.
 
|-
 
|-
−
|* '''اضطرار'''|| ناگزيري، ناچاري.
+
|'''اظهر'''|| ظاهرتر، روشن‌تر فتواست و مقلد بايستي طبق آن عمل نمايد.
 
|-
 
|-
−
|* '''اظهر'''|| ظاهرتر، روشن‌تر فتواست و مقلد بايستي طبق آن عمل نمايد.
+
|'''اعدل'''|| عادل‌تر.
 
|-
 
|-
−
|* '''اعدل'''|| عادل‌تر.
+
|'''اعراض از وطن'''||‌ تصميم انسان بر روي گرداني از وطن و ترك اقامت مستمر در آن.
 
|-
 
|-
−
|* '''اعراض از وطن'''||‌ تصميم انسان بر روي گرداني از وطن و ترك اقامت مستمر در آن.
+
|'''اعراض عملی'''|| هرگاه شخصى قصد بازگشت به وطن سابق را جهت سكونت مستمر داشته باشد، ولى عملا مدت طولانى گذشته (مثلا پنج سال يا بيشتر) و هنوز بازنگشته، اعراض عملى حاصل شده و [[نماز]] و [[روزه]]‌اش در آن‌جا شكسته است.
 
|-
 
|-
−
|* '''اعراض عملی'''|| هرگاه شخصى قصد بازگشت به وطن سابق را جهت سكونت مستمر داشته باشد، ولى عملا مدت طولانى گذشته (مثلا پنج سال يا بيشتر) و هنوز بازنگشته، اعراض عملى حاصل شده و [[نماز]] و [[روزه]]‌اش در آن‌جا شكسته است.
+
|'''اعلان'''||‌ آگاه‌ساختن.
 
|-
 
|-
−
|* '''اعلان'''||‌ آگاه‌ساختن.
+
|'''اعلم'''|| عالم‌تر.
 
|-
 
|-
−
|* '''اعلم'''|| عالم‌تر.
+
|'''افضاء'''|| بازشدن: يكي شدن و تداخل مجاري بول و حيض يا مجاري حيض و غائط يا هر سه مجری.
 
|-
 
|-
−
|* '''افضاء'''|| بازشدن: يكي شدن و تداخل مجاري بول و حيض يا مجاري حيض و غائط يا هر سه مجری.
+
|'''افطار'''|| بازكردن روزه.
 
|-
 
|-
−
|* '''افطار'''|| بازكردن روزه.
+
|'''اقامه معروف'''|| به پاداشتن کارهای واجب یا مستحب است.
 
|-
 
|-
−
|* '''اقامه معروف'''|| به پاداشتن کارهای واجب یا مستحب است.
+
|'''اقرب اين است.'''|| فتوي اين است (مگر آن كه قرينه‌اي بر عدم فتوي باشد).
 
|-
 
|-
−
|* '''اقرب اين است.'''|| فتوي اين است (مگر آن كه قرينه‌اي بر عدم فتوي باشد).
+
|'''اقوي اين است.'''|| نظر قوي بر اين است، فتواي صريح است بايستي طبق آن عمل شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''اقوي اين است.'''|| نظر قوي بر اين است، فتواي صريح است بايستي طبق آن عمل شود.
+
|'''اكتفا به رفع ضرورت كند.'''|| به اندازه ناچاری اكتفا كند و بيشتر از آن انجام ندهد.
 
|-
 
|-
−
|* '''اكتفا به رفع ضرورت كند.'''|| به اندازه ناچاری اكتفا كند و بيشتر از آن انجام ندهد.
+
|'''الزام كردن'''|| اجبار نمودن.
 
|-
 
|-
−
|* '''الزام كردن'''|| اجبار نمودن.
+
|'''امام'''|| رهبر و پيشوای معصوم.
 
|-
 
|-
−
|* '''امام'''|| رهبر و پيشوای معصوم.
+
|'''امام جماعت'''|| كسي كه در [[نماز]] به او [[اقتدا]] می‌‌كنند.
 
|-
 
|-
−
|* '''امام جماعت'''|| كسي كه در [[نماز]] به او [[اقتدا]] می‌‌كنند.
+
|'''امرار معاش'''||‌ گذراندن زندگي.
 
|-
 
|-
−
|* '''امرار معاش'''||‌ گذراندن زندگي.
+
|'''امر به معروف'''||‌ واداشتن افراد به انجام [[احكام]] و سنتي كه از نظر شارع پسنديده است.
 
|-
 
|-
−
|* '''امر به معروف'''||‌ واداشتن افراد به انجام [[احكام]] و سنتي كه از نظر شارع پسنديده است.
+
|'''امساك'''|| امتناع كردن، ‌خود را از انجام كاري بازداشتن. از جمله از آنچه به [[روزه]] ضرر می‌رساند خودداری کردن.
 
|-
 
|-
−
|* '''امساك'''|| امتناع كردن، ‌خود را از انجام كاري بازداشتن. از جمله از آنچه به [[روزه]] ضرر می‌رساند خودداری کردن.
+
|'''اموال محترمه'''|| اموالي كه بنابر ضوابط اسلامی ‌‌داراي احترام است.
 
|-
 
|-
−
|* '''اموال محترمه'''|| اموالي كه بنابر ضوابط اسلامی ‌‌داراي احترام است.
+
|'''انتقال'''|| جابجايي، جا به جا شدن چيز نجس به نحوي كه ديگر شيء اول محسوب نشود مانند انتقال خون انسان به پشه.
 
|-
 
|-
−
|* '''انتقال'''|| جابجايي، جا به جا شدن چيز نجس به نحوي كه ديگر شيء اول محسوب نشود مانند انتقال خون انسان به پشه.
+
|'''انزال'''|| بيرون ريختن مني.
 
|-
 
|-
−
|* '''انزال'''|| بيرون ريختن مني.
+
|'''اوداج اربعه'''||‌ رگ‌های چهارگانه حيوانات.
 
|-
 
|-
−
|* '''اوداج اربعه'''||‌ رگ‌های چهارگانه حيوانات.
+
|'''اورع'''|| پرهيزكارتر، كسي كه تقواي او بيشتر است.
 
|-
 
|-
−
|* '''اورع'''|| پرهيزكارتر، كسي كه تقواي او بيشتر است.
+
|'''اولي'''|| سزاوارتر، بهتر.
 
|-
 
|-
−
|* '''اولي'''|| سزاوارتر، بهتر.
+
|'''ايقاع'''|| هر نوع قراري كه يك جانبه انجام گيرد و نياز به قبول طرف ديگر نداشته باشد،‌ مانند [[طلاق]] كه شرعاً احتياجي به قبول زوجه ندارد.
 
|-
 
|-
−
|* '''ايقاع'''|| هر نوع قراري كه يك جانبه انجام گيرد و نياز به قبول طرف ديگر نداشته باشد،‌ مانند [[طلاق]] كه شرعاً احتياجي به قبول زوجه ندارد.
+
|'''اهل كتاب'''|| غيرمسلماني كه خود را پيرو يكي از [[پيامبران]] صاحب كتاب می‌‌داند مانند يهودي و مسيحي.
 +
|}
 +
 
 +
==«ب»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ب»'''
 +
|'''بالغ'''|| فردي كه به سن بلوغ رسيده باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''اهل كتاب'''|| غيرمسلماني كه خود را پيرو يكي از [[پيامبران]] صاحب كتاب می‌‌داند مانند يهودي و مسيحي.
+
|'''بدل از وضو'''|| به جاي [[وضو]]، در جايي كه آب نباشد وظيفه مكلف [[تيمم]] است و اين تيمم جايگزين [[غسل]] یا وضو خواهد شد.
−
----
 
−
===«ب»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''بالغ'''|| فردي كه به سن بلوغ رسيده باشد.
+
|'''برائت ذمه'''|| در موارد شك، مكلف بايستي عمل را به گونه‌اي انجام دهد كه يقين پيدا كند تكليف خود را انجام داده است.
 
|-
 
|-
−
|* '''بدل از وضو'''|| به جاي [[وضو]]، در جايي كه آب نباشد وظيفه مكلف [[تيمم]] است و اين تيمم جايگزين [[غسل]] یا وضو خواهد شد.
+
|'''بعيد است'''|| فتوي اين است (مگر این که قرينه‌اي برخلاف آن در كلام باشد.)
 
|-
 
|-
−
|* '''برائت ذمه'''|| در موارد شك، مكلف بايستي عمل را به گونه‌اي انجام دهد كه يقين پيدا كند تكليف خود را انجام داده است.
+
|'''بلااشکال'''|| اشکال ندارد.
 
|-
 
|-
−
|* '''بعيد است'''|| فتوي اين است (مگر این که قرينه‌اي برخلاف آن در كلام باشد.)
+
|'''بلوغ'''|| رسیدن به حد تکلیف.
 
|-
 
|-
−
|* '''بلااشکال'''|| اشکال ندارد.
+
|'''بيع مثل به مثل'''|| خريد و فروش دو شيء هم‌جنس به صورت مبادله، مانند گندم با گندم.
 
|-
 
|-
−
|* '''بلوغ'''|| رسیدن به حد تکلیف.
+
|'''بهيمه'''|| حيوان چهارپا.
 +
|}
 +
 
 +
==«ت»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ت»'''
 +
|'''تبعيت'''|| پيروي كردن؛ پاك گشتن چيز نجس به تبع پاك شدن چيز نجس ديگر؛ مانند ظروفی که در آن انگور را برای سرکه می‌ریزند که نخست تبدیل به شراب، سپس تبدیل به سرکه می‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''بيع مثل به مثل'''|| خريد و فروش دو شيء هم‌جنس به صورت مبادله، مانند گندم با گندم.
+
|'''تجافي'''||‌ نيم‌خيز نشستن؛ مأمومی‌‌ كه به ركعت اول [[نماز جماعت]] نرسيده، هنگام [[تشهد]] خواندن امام به حالت نيم‌خيز می‌‌نشيند.
 
|-
 
|-
−
|* '''بهيمه'''|| حيوان چهارپا.
+
|'''تحت الحنك'''|| زير چانه، ‌آن قسمت از عمامه كه زير گلو آويخته می‌‌شود.
−
----
 
−
===«ت»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''تبعيت'''|| پيروي كردن؛ پاك گشتن چيز نجس به تبع پاك شدن چيز نجس ديگر؛ مانند ظروفی که در آن انگور را برای سرکه می‌ریزند که نخست تبدیل به شراب، سپس تبدیل به سرکه می‌شود.
+
|'''تخلي'''|| تخليه كردن؛ بول و غائط كردن.
 
|-
 
|-
−
|* '''تجافي'''||‌ نيم‌خيز نشستن؛ مأمومی‌‌ كه به ركعت اول [[نماز جماعت]] نرسيده، هنگام [[تشهد]] خواندن امام به حالت نيم‌خيز می‌‌نشيند.
+
|'''تخميس'''|| خارج كردن [[خمس]] مال، خمس مال را تأديه كردن.
 
|-
 
|-
−
|* '''تحت الحنك'''|| زير چانه، ‌آن قسمت از عمامه كه زير گلو آويخته می‌‌شود.
+
|'''تروي'''|| تفكر در تعداد رکعات [[نماز]] به هنگام شک.
 
|-
 
|-
−
|* '''تخلي'''|| تخليه كردن؛ بول و غائط كردن.
+
|'''تزكيه شده'''|| حيواني كه با رعايت موازين شرع [[ذبح]] شده باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''تخميس'''|| خارج كردن [[خمس]] مال، خمس مال را تأديه كردن.
+
|'''تسبيحات اربعه'''|| سبحان الله والحمدلله ولااله الله والله اكبر.
 
|-
 
|-
−
|* '''تروي'''|| تفكر در تعداد رکعات [[نماز]] به هنگام شک.
+
|'''تسبيح [[حضرت فاطمه]] زهرا سلام الله عليها'''|| گفتن سي و چهار مرتبه الله اكبر و سي و سه مرتبه الحمدلله و سي و سه مرتبه سبحان الله.
 
|-
 
|-
−
|* '''تزكيه شده'''|| حيواني كه با رعايت موازين شرع [[ذبح]] شده باشد.
+
|'''تستر'''|| خود را پوشاندن.
 
|-
 
|-
−
|* '''تسبيحات اربعه'''|| سبحان الله والحمدلله ولااله الله والله اكبر.
+
|'''تسميه (به هنگام ذبح)'''|| جاري كردن اسم خدا بر زبان.
 
|-
 
|-
−
|* '''تسبيح [[حضرت فاطمه]] زهرا سلام الله عليها'''|| گفتن سي و چهار مرتبه الله اكبر و سي و سه مرتبه الحمدلله و سي و سه مرتبه سبحان الله.
+
|'''تشريح'''|| پاره‌كردن بدن انسان يا حيوان مرده برای اطلاعات پزشكي و غيره.
 
|-
 
|-
−
|* '''تستر'''|| خود را پوشاندن.
+
|'''تصديق'''|| گواهي نمودن، ‌تأكيد كردن.
 
|-
 
|-
−
|* '''تسميه (به هنگام ذبح)'''|| جاري كردن اسم خدا بر زبان.
+
|'''تطهير'''|| پاك كردن.
 
|-
 
|-
−
|* '''تشريح'''|| پاره‌كردن بدن انسان يا حيوان مرده برای اطلاعات پزشكي و غيره.
+
|'''تعدي'''|| زياده‌روي، ستم‌كردن، دست‌درازي، تجاوز.
 
|-
 
|-
−
|* '''تصديق'''|| گواهي نمودن، ‌تأكيد كردن.
+
|'''تعقيب'''||‌ دنبال كردن؛ پس از نماز با ذكر [[دعا]] و [[قرآن]]، خود را مشغول كردن.
 
|-
 
|-
−
|* '''تطهير'''|| پاك كردن.
+
|'''تفاوت قيمت (صحيح و معيوب)'''|| مقدار اختلافي كه از نظر قيمت بين جنس سالم و غيرسالم وجود دارد.
 
|-
 
|-
−
|* '''تعدي'''|| زياده‌روي، ستم‌كردن، دست‌درازي، تجاوز.
+
|'''تفريط'''|| كوتاهي كردن، مسامحه نمودن.
 
|-
 
|-
−
|* '''تعقيب'''||‌ دنبال كردن؛ پس از نماز با ذكر [[دعا]] و [[قرآن]]، خود را مشغول كردن.
+
|'''تقاص'''|| قصاص كردن، تهاتر، مال مديون را بابت طلب خود برداشتن.
 
|-
 
|-
−
|* '''تفاوت قيمت (صحيح و معيوب)'''|| مقدار اختلافي كه از نظر قيمت بين جنس سالم و غيرسالم وجود دارد.
+
|'''تقليد'''|| تبعيت از فتاوي مجتهد و عمل نمودن به دستور وي.
 
|-
 
|-
−
|* '''تفريط'''|| كوتاهي كردن، مسامحه نمودن.
+
|'''تكبيره الاحرام'''|| به قصد اقامه [[نماز]] الله اكبر گفتن.
 
|-
 
|-
−
|* '''تقاص'''|| قصاص كردن، تهاتر، مال مديون را بابت طلب خود برداشتن.
+
|'''تلقيح مصنوعی'''|| نطفه مرد را با وسيله‌اي نظير سرنگ به رحم زن رساندن.
 
|-
 
|-
−
|* '''تقليد'''|| تبعيت از فتاوي مجتهد و عمل نمودن به دستور وي.
+
|'''تمكن'''|| دارايي.
 
|-
 
|-
−
|* '''تكبيره الاحرام'''|| به قصد اقامه [[نماز]] الله اكبر گفتن.
+
|'''تمکین'''|| تن دادن (تبعیت از درخواست [[حلال]] همسر در مسائل جنسی).
 
|-
 
|-
−
|* '''تلقيح مصنوعی'''|| نطفه مرد را با وسيله‌اي نظير سرنگ به رحم زن رساندن.
+
|'''تيمم'''|| در موارد عدم دسترسي به آب به جاي [[وضو]] و [[غسل]] در هفت مورد بايد تيمم كرد.
 
|-
 
|-
−
|* '''تمكن'''|| دارايي.
+
|'''تيمم بدل از غسل'''|| در جايي كه غسل، ممكن نباشد و يا آبي براي غسل موجود نباشد، ‌تيمم جايگزين غسل خواهد شد.
 
|-
 
|-
−
|* '''تمکین'''|| تن دادن (تبعیت از درخواست [[حلال]] همسر در مسائل جنسی).
+
|'''تيمم جبيره‌اي'''|| تيمم كسي كه بر اعضاء تيمم او مرهم يا پوشش است.
 
|-
 
|-
−
|* '''تيمم'''|| در موارد عدم دسترسي به آب به جاي [[وضو]] و [[غسل]] در هفت مورد بايد تيمم كرد.
+
|'''توكيل'''|| وكيل يا نماينده قرار دادن.
 
|-
 
|-
−
|* '''تيمم بدل از غسل'''|| در جايي كه غسل، ممكن نباشد و يا آبي براي غسل موجود نباشد، ‌تيمم جايگزين غسل خواهد شد.
+
|'''توريه'''|| سخنی دو پهلویی است که شنونده از آن چیزی می‌فهمد ولی مقصود گوینده چیز دیگری است.
 
|-
 
|-
−
|* '''تيمم جبيره‌اي'''|| تيمم كسي كه بر اعضاء تيمم او مرهم يا پوشش است.
+
|'''تهمت'''|| افترا بستن، نسبت ناروا دادن.
 +
|}
 +
 
 +
==«ث»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ث»'''
 +
|'''ثلثان'''||‌ دو سوم؛ تبخير شدن دو سوم آب انگور و كشمش جوشيده كه موجب [[حلال]] شدن آن است.
 
|-
 
|-
−
|* '''توكيل'''|| وكيل يا نماينده قرار دادن.
+
|'''ثمن'''|| قيمت كالا.
 +
|}
 +
 
 +
==«ج»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ج»'''
 +
|'''جاعل'''|| كسي كه قرارداد جعاله را منعقد می‌‌كند.
 
|-
 
|-
−
|* '''توريه'''|| سخنی دو پهلویی است که شنونده از آن چیزی می‌فهمد ولی مقصود گوینده چیز دیگری است.
+
|'''جاهل به مسئله'''|| ناآشنا به مسئله، كسي كه مسئله شرعي خود را نمی‌‌داند.
 
|-
 
|-
−
|* '''تهمت'''|| افترا بستن، نسبت ناروا دادن.
+
|'''جاهل قاصر'''|| جاهلي كه در شرايط عدم امكان دسترسي به حكم خدا قرار دارد.
−
----
 
−
===«ث»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''ثلثان'''||‌ دو سوم؛ تبخير شدن دو سوم آب انگور و كشمش جوشيده كه موجب [[حلال]] شدن آن است.
+
|'''جاهل مقصر'''|| جاهلي كه امكان آموختن مسائل را داشته، ولي در فراگيري آن كوتاهي كرده است.
 
|-
 
|-
−
|* '''ثمن'''|| قيمت كالا.
+
|'''جبيره'''|| مرهم؛ پارچه و پوششي كه زخم يا شكستگي را با آن می­بندند.
−
----
 
−
===«ج»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''جاعل'''|| كسي كه قرارداد جعاله را منعقد می‌‌كند.
+
|'''جرح-جروح'''||‌ جراحت، زخم.
 
|-
 
|-
−
|* '''جاهل به مسئله'''|| ناآشنا به مسئله، كسي كه مسئله شرعي خود را نمی‌‌داند.
+
|'''جنب'''|| كسي كه مني از او خارج شده يا با ديگري آمیزش كرده است.
 
|-
 
|-
−
|* '''جاهل قاصر'''|| جاهلي كه در شرايط عدم امكان دسترسي به حكم خدا قرار دارد.
+
|'''جعاله'''|| قراري كه طب آن فردي اعلام می‌‌كند هر كس براي او كار معيني را انجام دهد، اجرت مشخصي به او پرداخت می‌‌شود. مثلاً هر كس گمشده مرا پيدا كند، هزار تومان به او مژدگاني می‌‌دهم.
 
|-
 
|-
−
|* '''جاهل مقصر'''|| جاهلي كه امكان آموختن مسائل را داشته، ولي در فراگيري آن كوتاهي كرده است.
+
|'''جلال'''|| حيواني كه به خوردن نجاست انسان عادت كرده است.
 
|-
 
|-
−
|* '''جبيره'''|| مرهم؛ پارچه و پوششي كه زخم يا شكستگي را با آن می­بندند.
+
|'''جماع'''|| مقاربت، آميزش جنسي.
 
|-
 
|-
−
|* '''جرح-جروح'''||‌ جراحت، زخم.
+
|'''جهر'''|| صداي بلند؛ با صداي بلند چيزي را قرائت كردن.
 +
|}
 +
 
 +
==«ح»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ح»'''
 +
|'''حائض'''|| زني كه در عادت ماهيانه باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''جنب'''|| كسي كه مني از او خارج شده يا با ديگري آمیزش كرده است.
+
|'''حاكم شرع'''|| مجتهدي كه بر اساس موازي شرعي داراي قدرت بر فتوي است.
 
|-
 
|-
−
|* '''جعاله'''|| قراري كه طب آن فردي اعلام می‌‌كند هر كس براي او كار معيني را انجام دهد، اجرت مشخصي به او پرداخت می‌‌شود. مثلاً هر كس گمشده مرا پيدا كند، هزار تومان به او مژدگاني می‌‌دهم.
+
|'''حج'''|| [[زيارت]] خانه خدا و انجام اعمالي مخصوص در زماني خاص.
 
|-
 
|-
−
|* '''جلال'''|| حيواني كه به خوردن نجاست انسان عادت كرده است.
+
|'''حج نيابتي'''|| زيارت خانه خدا به نيابت از طرف شخص ديگر.
 
|-
 
|-
−
|* '''جماع'''|| مقاربت، آميزش جنسي.
+
|'''حدث اصغر'''||‌ هر امری كه باعث ابطال [[وضو]] شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''جهر'''|| صداي بلند؛ با صداي بلند چيزي را قرائت كردن.
+
|'''حدث اكبر'''|| هر كاري كه سبب [[غسل]] براي [[نماز]] شود.
−
----
 
−
===«ح»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''حائض'''|| زني كه در عادت ماهيانه باشد.
+
|'''حد ترخص'''||‌ حدي از مسافت كه در آن صداي [[اذان]] شهر شنیده نشود و مردم شهر مسافر را نبینند.
 
|-
 
|-
−
|* '''حاكم شرع'''|| مجتهدي كه بر اساس موازي شرعي داراي قدرت بر فتوي است.
+
|'''حرام'''|| هر عملي كه از نظر شرعي تركش لازم باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''حج'''|| [[زيارت]] خانه خدا و انجام اعمالي مخصوص در زماني خاص.
+
|'''حرج'''|| مشقت؛ سختي، ‌دشواري.
 
|-
 
|-
−
|* '''حج نيابتي'''|| زيارت خانه خدا به نيابت از طرف شخص ديگر.
+
|'''حصه'''|| سهم.
 
|-
 
|-
−
|* '''حدث اصغر'''||‌ هر امری كه باعث ابطال [[وضو]] شود.
+
|'''حضر'''||‌ محل حضور (وطن).
 
|-
 
|-
−
|* '''حدث اكبر'''|| هر كاري كه سبب [[غسل]] براي [[نماز]] شود.
+
|'''حنوط'''|| ماليدن كافور بر بعضی اعضاي میت؛ یعنی پيشاني، كف دست‌ها،‌ سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها.
 
|-
 
|-
−
|* '''حد ترخص'''||‌ حدي از مسافت كه در آن صداي [[اذان]] شهر شنیده نشود و مردم شهر مسافر را نبینند.
+
|'''حواله'''|| ارجاع طلبكار به شخص ثالث براي دريافت طلبش.
 
|-
 
|-
−
|* '''حرام'''|| هر عملي كه از نظر شرعي تركش لازم باشد.
+
|'''حيض'''|| قاعدگي، عادت ماهيانه زنان.
 +
|}
 +
 
 +
==«خ»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«خ»'''
 +
|'''خارق‌العاده'''|| خلاف عادت، غيرمعمول، بيش از انتظار.
 
|-
 
|-
−
|* '''حرج'''|| مشقت؛ سختي، ‌دشواري.
+
|'''خالي از قوت نيست.'''|| فتوي اين است.
 
|-
 
|-
−
|* '''حصه'''|| سهم.
+
|'''خبره'''||‌ كارشناس.
 
|-
 
|-
−
|* '''حضر'''||‌ محل حضور (وطن).
+
|'''خبيث'''|| پليد،‌ زشت.
 
|-
 
|-
−
|* '''حنوط'''|| ماليدن كافور بر بعضی اعضاي میت؛ یعنی پيشاني، كف دست‌ها،‌ سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها.
+
|'''خسارت'''|| زيان، ‌ضرر.
 
|-
 
|-
−
|* '''حواله'''|| ارجاع طلبكار به شخص ثالث براي دريافت طلبش.
+
|'''خمس'''|| يك پنجم؛ بيست درصد درآمد ساليانه و... كه بايد به مجتهد جامع‌الشرائط و [[مرجع تقليد]] پرداخت شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''حيض'''|| قاعدگي، عادت ماهيانه زنان.
+
|'''خوارج'''|| كساني كه عليه امام معصوم عليه السلام قيام مسلحانه نمايند مثل [[خوارج]] [[نهروان]].
−
----
 
−
===«خ»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''خارق‌العاده'''|| خلاف عادت، غيرمعمول، بيش از انتظار.
+
|'''خوف'''|| ترس، هراس،‌ واهمه.
 
|-
 
|-
−
|* '''خالي از قوت نيست.'''|| فتوي اين است.
+
|'''خون جهنده'''|| يعني حيواني كه وقتي رگ ‌گردن آن را ببرند خون از آن جستن می‌‌كند.
 
|-
 
|-
−
|* '''خبره'''||‌ كارشناس.
+
|'''خيار'''|| اختيار بر هم زدن معامله.
 +
|}
 +
 
 +
==«د»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«د»'''
 +
|'''دائمه (زوجه دائمه)'''|| زني كه طي عقد دائم به همسري مردي درآمده باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''خبيث'''|| پليد،‌ زشت.
+
|'''دبر'''|| پشت، مقعد.
 
|-
 
|-
−
|* '''خسارت'''|| زيان، ‌ضرر.
+
|'''دعوي'''|| دادخواهي.
 
|-
 
|-
−
|* '''خمس'''|| يك پنجم؛ بيست درصد درآمد ساليانه و... كه بايد به مجتهد جامع‌الشرائط و [[مرجع تقليد]] پرداخت شود.
+
|'''دفاع'''||‌ دفع دشمن، مقاومت در برابر دشمن.
 
|-
 
|-
−
|* '''خوارج'''|| كساني كه عليه امام معصوم عليه السلام قيام مسلحانه نمايند مثل [[خوارج]] [[نهروان]].
+
|'''ديه'''|| مالي كه بنابر تقويم شرعي به جبران خون مسلمان يا نقص بدني او پرداخت شود.
 +
|}
 +
 
 +
==«ذ»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ذ»'''
 +
|'''ذبح شرعي'''|| كشتن حيوانات [[حلال]] گوشت با رعايت ضوابط شرعي.
 
|-
 
|-
−
|* '''خوف'''|| ترس، هراس،‌ واهمه.
+
|'''ذمه'''|| تعهد به اداي چيزي يا انجام عملي.
 
|-
 
|-
−
|* '''خون جهنده'''|| يعني حيواني كه وقتي رگ ‌گردن آن را ببرند خون از آن جستن می‌‌كند.
+
|'''ذمي'''|| كافران اهل كتاب مانند يهود و نصاري در مقابل تعهدشان نسبت به رعايت قوانين اجتماعي اسلامی‌ ‌از حمايت و امنيت حكومت اسلامی‌‌ برخوردار می‌‌شوند و در بلاد مسلمين زندگي خواهند كرد.
 +
|}
 +
 
 +
==«ر»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ر»'''
 +
|'''ربا'''|| زيادت، ‌اضافه، سودگرفتن در مقابل وام و مانند آن.
 
|-
 
|-
−
|* '''خيار'''|| اختيار بر هم زدن معامله.
+
|'''ربای قرضي'''|| اضافه‌اي كه پرداخت آن در ضمن قرض شرط گردد.
−
----
 
−
===«د»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''دائمه (زوجه دائمه)'''|| زني كه طي عقد دائم به همسري مردي درآمده باشد.
+
|'''ربای معاوضی'''|| خرید و فروش دو متاع از یک جنس با یکدیگر به شرط اضافه وزن یا پیمانه.
 
|-
 
|-
−
|* '''دبر'''|| پشت، مقعد.
+
|'''رجوع'''|| بازگشتن، بازگشت.
 
|-
 
|-
−
|* '''دعوي'''|| دادخواهي.
+
|'''رضاعي'''|| هم‌شير، پسر و دختري كه از يك زن شير خورده باشند.
 
|-
 
|-
−
|* '''دفاع'''||‌ دفع دشمن، مقاومت در برابر دشمن.
+
|'''رفع ضرورت'''|| برطرف شدن حال اضطرار.
 
|-
 
|-
−
|* '''ديه'''|| مالي كه بنابر تقويم شرعي به جبران خون مسلمان يا نقص بدني او پرداخت شود.
+
|'''ركن-اركان'''|| پايه؛ اساسي‌ترين جزء هر [[عبادت]] که [[احکام]] خود را دارد.
−
----
 
−
===«ذ»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''ذبح شرعي'''|| كشتن حيوانات [[حلال]] گوشت با رعايت ضوابط شرعي.
+
|'''ركوع'''|| خم‌شدن در [[نماز]] به اندازه‌ای كه دست­ها به زانو برسد.
 
|-
 
|-
−
|* '''ذمه'''|| تعهد به اداي چيزي يا انجام عملي.
+
|'''رهن'''|| گرو.
 
|-
 
|-
−
|* '''ذمي'''|| كافران اهل كتاب مانند يهود و نصاري در مقابل تعهدشان نسبت به رعايت قوانين اجتماعي اسلامی‌ ‌از حمايت و امنيت حكومت اسلامی‌‌ برخوردار می‌‌شوند و در بلاد مسلمين زندگي خواهند كرد.
+
|'''ريبه (نظر به ریبه)'''|| خوف وقوع در گناه.
−
----
+
|}
−
===«ر»===
+
 
−
----
+
==«ز»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ز»'''
 +
|'''زائد بر مؤونه'''|| مازاد بر مخارج زندگي.
 
|-
 
|-
−
|* '''ربا'''|| زيادت، ‌اضافه، سودگرفتن در مقابل وام و مانند آن.
+
|'''زائل شدن'''|| برطرف شدن.
 
|-
 
|-
−
|* '''ربای قرضي'''|| اضافه‌اي كه پرداخت آن در ضمن قرض شرط گردد.
+
|'''زکات'''|| پاكي از آلودگي؛ مقدار معيني از اموال خاص انسان كه به شرط رسيدن به حد نصاب بايد در موارد مشخص خود مصرف شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''ربای معاوضی'''|| خرید و فروش دو متاع از یک جنس با یکدیگر به شرط اضافه وزن یا پیمانه.
+
|'''زکات فطره'''|| مقدار حدود 3 كيلوگرم از مواد غذایی معمول در هر محیط می­باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''رجوع'''|| بازگشتن، بازگشت.
+
|'''زمان غيبت كبري'''|| مثل زمان ما، كه امام دوازدهم عليه السلام در پرده غيبت به سر می‌‌برند.
 
|-
 
|-
−
|* '''رضاعي'''|| هم‌شير، پسر و دختري كه از يك زن شير خورده باشند.
+
|'''زينت'''|| زيور، آرايش.
 +
|}
 +
 
 +
==«س»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«س»'''
 +
|'''سال شمسي'''|| مدت يك بار حركت انتقالي زمين به دور خورشيد كه 365 روز و چند ساعت كه برابر 12 برج از فروردين تا اسفند می‌‌باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''رفع ضرورت'''|| برطرف شدن حال اضطرار.
+
|'''سال قمري'''|| مدت 12 بار گردش ماه به دور زمين كه 354 روز و چند ساعت برابر 12 ماه عربي از [[محرم]] تا [[ذی الحجه]] می‌‌باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''ركن-اركان'''|| پايه؛ اساسي‌ترين جزء هر [[عبادت]] که [[احکام]] خود را دارد.
+
|'''سال خمسي'''|| يك سال تمام كه از تاريخ اولین درآمد می‌گذرد و بايد هر سال همان تاريخ را مبدأ رسيدگي مجدد قرار دهد.
 
|-
 
|-
−
|* '''ركوع'''|| خم‌شدن در [[نماز]] به اندازه‌ای كه دست­ها به زانو برسد.
+
|'''سجده-سجود'''|| بر زمين گذاردن پيشاني و كف دست‌ها و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها براي ستايش خداوند، يكي از اركان [[نماز]].
 
|-
 
|-
−
|* '''رهن'''|| گرو.
+
|'''سجده سهو'''|| سجده‌اي كه نمازگزار در برابر اشتباهاتي كه سهواً از او سر زده به جاي آورد.
 
|-
 
|-
−
|* '''ريبه (نظر به ریبه)'''|| خوف وقوع در گناه.
+
|'''سجده شكر'''|| پيشاني بر زمين نهادن به منظور سپاسگزاري از نعمت‌هاي خداوند.
−
----
 
−
===«ز»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''زائد بر مؤونه'''|| مازاد بر مخارج زندگي.
+
|'''سرقت حدی'''|| سرقتی که با در نظر گرفتن جمیع شرایط سبب وجوب حد شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''زائل شدن'''|| برطرف شدن.
+
|'''سرگين'''|| مدفوع حيوانات.
 
|-
 
|-
−
|* '''زکات'''|| پاكي از آلودگي؛ مقدار معيني از اموال خاص انسان كه به شرط رسيدن به حد نصاب بايد در موارد مشخص خود مصرف شود.
+
|'''سفيه'''|| كم‌عقل، كسي كه قدرت نگهداري مال خودش را ندارد و سرمايه‌اش را در كارهاي بيهوده مصرف می‌‌كند.
 
|-
 
|-
−
|* '''زکات فطره'''|| مقدار حدود 3 كيلوگرم از مواد غذایی معمول در هر محیط می­باشد.
+
|'''سقط شده'''|| افتاده، جنين نارس كه قبل از موعد تولد از رحم خارج شده باشد.
 +
|}
 +
 
 +
==«ش»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ش»'''
 +
|'''شاخص'''|| چوب يا آلتي كه براي تعيين وقت ظهر در زمين نصب می‌‌كنند.
 
|-
 
|-
−
|* '''زمان غيبت كبري'''|| مثل زمان ما، كه امام دوازدهم عليه السلام در پرده غيبت به سر می‌‌برند.
+
|'''شارع'''|| بنيانگذار [[شريعت]] اسلامی‌‌ خداوند، [[پیامبر اسلام]] صلي الله عليه و آله و سلم.
 
|-
 
|-
−
|* '''زينت'''|| زيور، آرايش.
+
|'''شاهد'''|| گواه.
−
----
 
−
===«س»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''سال شمسي'''|| مدت يك بار حركت انتقالي زمين به دور خورشيد كه 365 روز و چند ساعت كه برابر 12 برج از فروردين تا اسفند می‌‌باشد.
+
|'''شرايط ذمه'''|| شرايطي كه اگر اهل كتاب در بلاد مسلمين به آن‌ها عمل كنند حکومت اسلامی حفاظت از جان و مال و آبروی آن‌ها را بر عهده خواهد گرفت.
 
|-
 
|-
−
|* '''سال قمري'''|| مدت 12 بار گردش ماه به دور زمين كه 354 روز و چند ساعت برابر 12 ماه عربي از [[محرم]] تا [[ذی الحجه]] می‌‌باشد.
+
|'''شهادت'''|| گواهي دادن.
 
|-
 
|-
−
|* '''سال خمسي'''|| يك سال تمام كه از تاريخ اولین درآمد می‌گذرد و بايد هر سال همان تاريخ را مبدأ رسيدگي مجدد قرار دهد.
+
|'''شهادتين'''|| شهادت به يگانگي خداوند و [[رسالت]] رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم.
 
|-
 
|-
−
|* '''سجده-سجود'''|| بر زمين گذاردن پيشاني و كف دست‌ها و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها براي ستايش خداوند، يكي از اركان [[نماز]].
+
|'''شيوع'''|| شايع شدن، همگاني شدن.
 
|-
 
|-
−
|* '''سجده سهو'''|| سجده‌اي كه نمازگزار در برابر اشتباهاتي كه سهواً از او سر زده به جاي آورد.
+
|'''شهرت'''|| مشهورشدن، آشكارشدن براي همه افراد.
 
|-
 
|-
−
|* '''سجده شكر'''|| پيشاني بر زمين نهادن به منظور سپاسگزاري از نعمت‌هاي خداوند.
+
|'''شير كامل'''|| منظور انجام يافتن تمام شرايط نه گانه‌اي است که در رساله توضیح‌المسائل برای مساله شیرخوارگی گفته شده و موجب محرم شدن است.
 +
|}
 +
 
 +
==«ص»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ص»'''
 +
|'''صاع'''||‌ پيمانه‌اي داراي گنجايش حدود 3 كيلوگرم.
 
|-
 
|-
−
|* '''سرقت حدی'''|| سرقتی که با در نظر گرفتن جمیع شرایط سبب وجوب حد شود.
+
|'''صحت'''|| درستي.
 
|-
 
|-
−
|* '''سرگين'''|| مدفوع حيوانات.
+
|'''صراط'''|| منظور پل صراط در روز [[قيامت]] است.
 
|-
 
|-
−
|* '''سفيه'''|| كم‌عقل، كسي كه قدرت نگهداري مال خودش را ندارد و سرمايه‌اش را در كارهاي بيهوده مصرف می‌‌كند.
+
|'''صغيره'''|| دختري كه به سن بلوغ نرسيده است.
 
|-
 
|-
−
|* '''سقط شده'''|| افتاده، جنين نارس كه قبل از موعد تولد از رحم خارج شده باشد.
+
|'''صلح'''|| سازش طرفين؛ اين كه كسي مال يا [[حق]] خود را براي توافق و سازش به ديگري واگذار كند.
−
----
 
−
===«ش»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''شاخص'''|| چوب يا آلتي كه براي تعيين وقت ظهر در زمين نصب می‌‌كنند.
+
|'''صيغه'''|| خواندن كلماتي كه وسيله تحقق عقد است.
 +
|}
 +
 
 +
==«ض»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ض»'''
 +
|'''ضامن'''|| عهده‌دار، متعهد.
 
|-
 
|-
−
|* '''شارع'''|| بنيانگذار [[شريعت]] اسلامی‌‌ خداوند، [[پیامبر اسلام]] صلي الله عليه و آله و سلم.
+
|'''ضرورت'''|| وجوب، حتميت.
 
|-
 
|-
−
|* '''شاهد'''|| گواه.
+
|'''ضروري دين'''|| آن چه بدون ترديد جزء [[دين]] است؛ مانند وجوب [[نماز]] و [[روزه]] که اگر انکار آن باعث انکار [[نبوت]] شود چنین شخصی از [[اسلام]] خارج می‌شود.
 +
|}
 +
 
 +
==«ط»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ط»'''
 +
|'''طلاق'''|| رهايي، گسستن پيمان زناشويي.
 
|-
 
|-
−
|* '''شرايط ذمه'''|| شرايطي كه اگر اهل كتاب در بلاد مسلمين به آن‌ها عمل كنند حکومت اسلامی حفاظت از جان و مال و آبروی آن‌ها را بر عهده خواهد گرفت.
+
|'''طلاق بائن'''|| طلاقي است كه پس از آن مرد حق رجوع به همسرش را ندارد.
 
|-
 
|-
−
|* '''شهادت'''|| گواهي دادن.
+
|'''طلاق خلع'''|| طلاق زني كه به شوهرش مايل نيست و مهر يا مال ديگرش را در قبال اين كراهت به او می‌‌بخشد تا طلاق بگيرد.
 
|-
 
|-
−
|* '''شهادتين'''|| شهادت به يگانگي خداوند و [[رسالت]] رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم.
+
|'''طلاق رجعي'''|| طلاقي است كه مرد در عده زن می‌‌تواند به او رجوع نمايد.
 
|-
 
|-
−
|* '''شيوع'''|| شايع شدن، همگاني شدن.
+
|'''طلاق مبارات'''|| طلاقي است كه در نتيجه عدم سازش زن و مرد با يكديگر و دادن مقداري مال از طرف زن به شوهر واقع می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''شهرت'''|| مشهورشدن، آشكارشدن براي همه افراد.
+
|'''طواف نساء'''|| آخرين طواف [[حج]] و [[عمره مفرده]] است كه ترك آن موجب استمرار حرمت هم‌بستري و سایر مناسبات همسری برای [[طواف]]‌كننده با همسرش می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''شير كامل'''|| منظور انجام يافتن تمام شرايط نه گانه‌اي است که در رساله توضیح‌المسائل برای مساله شیرخوارگی گفته شده و موجب محرم شدن است.
+
|'''طهارت'''|| پاكي، حالتي معنوي كه در نتيجه [[وضو]] و [[غسل]] يا [[تيمم]] حاصل شود.
−
----
 
−
===«ص»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''صاع'''||‌ پيمانه‌اي داراي گنجايش حدود 3 كيلوگرم.
+
|'''طهارت ظاهري'''|| چيزي كه بر اساس نظر شارع مقدس محكوم به پاكي است هر چند در واقع نجس باشد مثل اين كه شخصي وارد خانه مسلماني شود. مادام كه او نجاست چيزي را مطرح ننمايد تمام اشياء آن خانه محكوم به پاكي است.
 +
|}
 +
 
 +
==«ظ»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ظ»'''
 +
|'''ظاهر اين است.'''|| فتوي اين است. (مگر اين كه در كلام قرينه‌اي براي مقصود ديگر باشد.)
 
|-
 
|-
−
|* '''صحت'''|| درستي.
+
|'''ظهر شرعي'''|| وقت اذان ظهر كه سايه شاخص به كمترين حد آن می‌‌رسد و گاه در بعضی از مناطق محو می‌شود. ساعت آن نسبت به فصول مختلف و افق‌هاي گوناگون فرق می‌‌كند.
 +
|}
 +
 
 +
==«ع»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ع»'''
 +
|'''عادت ماهيانه'''|| قاعدگي، حيض.
 
|-
 
|-
−
|* '''صراط'''|| منظور پل صراط در روز [[قيامت]] است.
+
|'''عادت وقتيه و عدديه'''|| زن‌هايي كه عادت ماهيانه آن‌ها داراي وقت مشخص و مقدار زمان معين باشد، ‌عادتشان «وقتيه و عدديه» است.
 
|-
 
|-
−
|* '''صغيره'''|| دختري كه به سن بلوغ نرسيده است.
+
|'''عادل'''|| شخصي كه داراي ملكه [[عدالت]] است.
 
|-
 
|-
−
|* '''صلح'''|| سازش طرفين؛ اين كه كسي مال يا [[حق]] خود را براي توافق و سازش به ديگري واگذار كند.
+
|'''عاريه'''|| دادن مال خود به ديگري براي استفاده موقت و بلاعوض از آن.
 
|-
 
|-
−
|* '''صيغه'''|| خواندن كلماتي كه وسيله تحقق عقد است.
+
|'''عاقله'''|| مردان خویشاوند نسبی از طرف پدر.
−
----
 
−
===«ض»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''ضامن'''|| عهده‌دار، متعهد.
+
|'''عاصي'''|| عصيان كننده، ‌كسي كه نسبت به [[احكام]] الهي نافرمان است.
 
|-
 
|-
−
|* '''ضرورت'''|| وجوب، حتميت.
+
|'''عامل'''|| عمل كننده: 1. كسي كه به قرارداد جعاله عمل می‌‌كند. 2. كسي كه متصدي جمع‌آوري،‌ حسابرسي و تقسيم و ساير امور مربوط به [[زكات]] است. 3. اجير.
 
|-
 
|-
−
|* '''ضروري دين'''|| آن چه بدون ترديد جزء [[دين]] است؛ مانند وجوب [[نماز]] و [[روزه]] که اگر انکار آن باعث انکار [[نبوت]] شود چنین شخصی از [[اسلام]] خارج می‌شود.
+
|'''عايدات'''|| درآمد.
−
----
 
−
===«ط»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''طلاق'''|| رهايي، گسستن پيمان زناشويي.
+
|'''عرف'''|| فرهنگ عموم مردم.
 
|-
 
|-
−
|* '''طلاق بائن'''|| طلاقي است كه پس از آن مرد حق رجوع به همسرش را ندارد.
+
|'''عرق جنب از حرام'''|| عرقي كه پس از آميزش نامشروع يا استمناء از بدن خارج گردد.
 
|-
 
|-
−
|* '''طلاق خلع'''|| طلاق زني كه به شوهرش مايل نيست و مهر يا مال ديگرش را در قبال اين كراهت به او می‌‌بخشد تا طلاق بگيرد.
+
|'''عزل'''||‌ كنارگذاشتن چیزی؛‌ 1. انزال نمودن در خارج از رحم براي جلوگيري از آبستني زن. 2. بركنار كردن وكيل يا مأمور خود از كار مانند بركناري وصي يا متولي خائن توسط حاكم شرع.
 
|-
 
|-
−
|* '''طلاق رجعي'''|| طلاقي است كه مرد در عده زن می‌‌تواند به او رجوع نمايد.
+
|'''عسر و حرج'''|| مشقت و سختی.
 
|-
 
|-
−
|* '''طلاق مبارات'''|| طلاقي است كه در نتيجه عدم سازش زن و مرد با يكديگر و دادن مقداري مال از طرف زن به شوهر واقع می‌‌شود.
+
|'''عسرت'''|| سختي، تنگدستي.
 
|-
 
|-
−
|* '''طواف نساء'''|| آخرين طواف [[حج]] و [[عمره مفرده]] است كه ترك آن موجب استمرار حرمت هم‌بستري و سایر مناسبات همسری برای [[طواف]]‌كننده با همسرش می‌‌شود.
+
|'''عقد'''|| گره، ‌پيمان زناشويي، پيوند.
 
|-
 
|-
−
|* '''طهارت'''|| پاكي، حالتي معنوي كه در نتيجه [[وضو]] و [[غسل]] يا [[تيمم]] حاصل شود.
+
|'''عقد بيع'''|| قرارداد خريد و فروش.
 
|-
 
|-
−
|* '''طهارت ظاهري'''|| چيزي كه بر اساس نظر شارع مقدس محكوم به پاكي است هر چند در واقع نجس باشد مثل اين كه شخصي وارد خانه مسلماني شود. مادام كه او نجاست چيزي را مطرح ننمايد تمام اشياء آن خانه محكوم به پاكي است.
+
|'''عقد دائم'''|| ازدواج دائم.
−
----
 
−
===«ظ»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''ظاهر اين است.'''|| فتوي اين است. (مگر اين كه در كلام قرينه‌اي براي مقصود ديگر باشد.)
+
|'''عقد غيردائم'''|| ازدواج موقت، ‌متعه، ‌صيغه.
 
|-
 
|-
−
|* '''ظهر شرعي'''|| وقت اذان ظهر كه سايه شاخص به كمترين حد آن می‌‌رسد و گاه در بعضی از مناطق محو می‌شود. ساعت آن نسبت به فصول مختلف و افق‌هاي گوناگون فرق می‌‌كند.
+
|'''عقود'''|| قراردادهاي دوطرفه مثل خريد و فروش، ‌ازدواج، مصالحه.
−
----
 
−
===«ع»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''عادت ماهيانه'''|| قاعدگي، حيض.
+
|'''عمال'''|| كارگزاران.
 
|-
 
|-
−
|* '''عادت وقتيه و عدديه'''|| زن‌هايي كه عادت ماهيانه آن‌ها داراي وقت مشخص و مقدار زمان معين باشد، ‌عادتشان «وقتيه و عدديه» است.
+
|'''عمداً'''|| از روي قصد، كاري را با علم و آگاهي انجام دادن.
 
|-
 
|-
−
|* '''عادل'''|| شخصي كه داراي ملكه [[عدالت]] است.
+
|'''عمره'''|| [[زيارت]] خانه خدا و انجام اعمال مخصوص خانه [[كعبه]] كه تا حدودي شبيه [[حج]] است و آن بر دو قسم است: «عمره تمتع كه قبل از حج تمتع انجام می‌‌گيرد و عمره مفرده كه پس از حج قِران و اِفراد يا مستقلا انجام می‌‌گيرد».
 
|-
 
|-
−
|* '''عاريه'''|| دادن مال خود به ديگري براي استفاده موقت و بلاعوض از آن.
+
|'''عمل به احتياط'''|| ملكف تكليف خود را به گونه‌اي عمل نمايد كه يقين پيدا كند تكليف شرعيش را انجام داده است. طريقه احتياط در كتاب‌هاي فقهي مطرح شده است.
 
|-
 
|-
−
|* '''عاقله'''|| مردان خویشاوند نسبی از طرف پدر.
+
|'''عنين'''|| مردي كه قادر به انجام آميزش جنسي نيست.
 
|-
 
|-
−
|* '''عاصي'''|| عصيان كننده، ‌كسي كه نسبت به [[احكام]] الهي نافرمان است.
+
|'''عورت'''|| اعضاء تناسلي.
 
|-
 
|-
−
|* '''عامل'''|| عمل كننده: 1. كسي كه به قرارداد جعاله عمل می‌‌كند. 2. كسي كه متصدي جمع‌آوري،‌ حسابرسي و تقسيم و ساير امور مربوط به [[زكات]] است. 3. اجير.
+
|'''عهد'''|| پيمان؛ تعهد انسان در برابر خداوند براي انجام كار پسنديده يا ترك ناپسند كه با صيغه مخصوص ادا می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''عايدات'''|| درآمد.
+
|'''عيال'''|| زن، همسر، نان‌خور.
 
|-
 
|-
−
|* '''عرف'''|| فرهنگ عموم مردم.
+
|'''عيد فطر'''|| نخستين روز ماه [[شوال]] كه يكي از دو عيد بزرگ اسلامی ‌‌است.
 
|-
 
|-
−
|* '''عرق جنب از حرام'''|| عرقي كه پس از آميزش نامشروع يا استمناء از بدن خارج گردد.
+
|'''عيد قربان'''|| دهمين روز ماه [[ذی الحجه]]‌كه يكي از دو عيد بزرگ اسلامی‌‌ است.
 +
|}
 +
 
 +
==«غ»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«غ»'''
 +
|'''غايب شدن'''|| پنهان شدن، غايب شدن شوهر براي مدتي معين كه موجب درخواست طلاق زوجه از حاكم شرع می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''عزل'''||‌ كنارگذاشتن چیزی؛‌ 1. انزال نمودن در خارج از رحم براي جلوگيري از آبستني زن. 2. بركنار كردن وكيل يا مأمور خود از كار مانند بركناري وصي يا متولي خائن توسط حاكم شرع.
+
|'''غائط'''|| مدفوع.
 
|-
 
|-
−
|* '''عسر و حرج'''|| مشقت و سختی.
+
|'''غرض عقلائي'''|| هدفي كه از نظر عقلا قابل قبول و پسنديده باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''عسرت'''|| سختي، تنگدستي.
+
|'''غساله'''|| آبي كه معمولاً پس از شستن چيزي خود به خود يا با فشار از آن خارج می‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''عقد'''|| گره، ‌پيمان زناشويي، پيوند.
+
|'''غسل'''|| شستن، شستشو، شستشوی بدن با كيفيت مخصوص كه بر دو نوع است: 1. ترتيبي. 2. ارتماسي.
 
|-
 
|-
−
|* '''عقد بيع'''|| قرارداد خريد و فروش.
+
|'''غسل واجب'''|| غسلي كه انجام دادن آن الزامی ‌‌است.
 
|-
 
|-
−
|* '''عقد دائم'''|| ازدواج دائم.
+
|'''غسل مستحب'''|| غسلي كه به مناسبت ايام وليالي خاص يا عبادات و زيارات مخصوص یا افعال خاصی مستحب است، مانند [[غسل جمعه]] و [[غسل زيارت]] و مانند آن.
 
|-
 
|-
−
|* '''عقد غيردائم'''|| ازدواج موقت، ‌متعه، ‌صيغه.
+
|'''غسل ارتماسي'''|| به نيت غسل يك مرتبه در آب فرورفتن.
 
|-
 
|-
−
|* '''عقود'''|| قراردادهاي دوطرفه مثل خريد و فروش، ‌ازدواج، مصالحه.
+
|'''غسل ترتيبي'''|| به نيت غسل، اول سر و گردن بعد طرف راست و سپس طرف چپ را شستن.
 
|-
 
|-
−
|* '''عمال'''|| كارگزاران.
+
|'''غسل جبيره'''|| غسلي كه با وجود جبيره بر اعضاي بدن انجام می‌‌گيرد.
 
|-
 
|-
−
|* '''عمداً'''|| از روي قصد، كاري را با علم و آگاهي انجام دادن.
+
|'''غلات'''|| گروهي از مسلمانان هستند كه درباره [[امیرالمومنین]] علي عليه‌السلام یا سایر [[ائمه اطهار]] علیهم‌السلام غلو می‌‌كنند و آن حضرت را خدا می‌‌شمارند، یا صفات مخصوص خداوند برای آن‌ها قائل می‌شوند.
 +
|}
 +
 
 +
==«ف»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ف»'''
 +
|'''فتوي'''|| رأي مجتهد در مسائل شرعيه.
 
|-
 
|-
−
|* '''عمره'''|| [[زيارت]] خانه خدا و انجام اعمال مخصوص خانه [[كعبه]] كه تا حدودي شبيه [[حج]] است و آن بر دو قسم است: «عمره تمتع كه قبل از حج تمتع انجام می‌‌گيرد و عمره مفرده كه پس از حج قِران و اِفراد يا مستقلا انجام می‌‌گيرد».
+
|'''فجر'''|| سپيده صبح.
 
|-
 
|-
−
|* '''عمل به احتياط'''|| ملكف تكليف خود را به گونه‌اي عمل نمايد كه يقين پيدا كند تكليف شرعيش را انجام داده است. طريقه احتياط در كتاب‌هاي فقهي مطرح شده است.
+
|'''فجر اول و دوم'''|| نزديك [[اذان]] صبح از طرف مشرق سپيده‌اي رو به بالا حركت می‌‌كند كه آن را فجر اول یا صبح کاذب می‌‌گويند. موقعي كه آن سپيده گسترده شد، فجر دوم یا صبح صادق و اول وقت [[نماز صبح]] است.
 
|-
 
|-
−
|* '''عنين'''|| مردي كه قادر به انجام آميزش جنسي نيست.
+
|'''فرادي'''|| نمازي كه انسان به طور انفرادي می‌‌گذارد.
 
|-
 
|-
−
|* '''عورت'''|| اعضاء تناسلي.
+
|'''فرج'''||‌ معمولاً به عورت زن گفته می‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''عهد'''|| پيمان؛ تعهد انسان در برابر خداوند براي انجام كار پسنديده يا ترك ناپسند كه با صيغه مخصوص ادا می‌‌شود.
+
|'''فرض'''|| امر الزامی‌‌، امري كه انجام يا اداي آن واجب است.
 
|-
 
|-
−
|* '''عيال'''|| زن، همسر، نان‌خور.
+
|'''فضله'''|| مدفوع حيوانات.
 
|-
 
|-
−
||| نخستين روز ماه [[شوال]] كه يكي از دو عيد بزرگ اسلامی ‌‌است.
+
|'''فطريه'''|| [[زكات]] فطره.
 
|-
 
|-
−
||| دهمين روز ماه [[ذی الحجه]]‌كه يكي از دو عيد بزرگ اسلامی‌‌ است.
+
|'''فقاع'''|| آب جو.
−
----
 
−
===«غ»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''غايب شدن'''|| پنهان شدن، غايب شدن شوهر براي مدتي معين كه موجب درخواست طلاق زوجه از حاكم شرع می‌‌شود.
+
|'''فقير'''|| محتاج؛ كسي كه نيازمند تأمين مخارج سال خود و عيالاتش است و چيزي هم ندارد كه به طور روزانه قادر به تأمين هزينه زندگيش باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''غائط'''|| مدفوع.
+
|'''في سبيل الله'''|| به کارهایی که جنبه دینی دارد یا نفع آن عام است، گفته می‌شود.
 +
|}
 +
 
 +
==«ق»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ق»'''
 +
|'''قبل'''|| پيش (كنايه از عضو جنسي كه در جلو بدن زن یا مرد قرار دارد.)
 
|-
 
|-
−
|* '''غرض عقلائي'''|| هدفي كه از نظر عقلا قابل قبول و پسنديده باشد.
+
|'''قتل'''|| كشتن.
 
|-
 
|-
−
|* '''غساله'''|| آبي كه معمولاً پس از شستن چيزي خود به خود يا با فشار از آن خارج می‌شود.
+
|'''قتل نفس محترمه'''|| كشتن كسي كه خونش از نظر شرعي محترم است و نبايد كشته شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''غسل'''|| شستن، شستشو، شستشوی بدن با كيفيت مخصوص كه بر دو نوع است: 1. ترتيبي. 2. ارتماسي.
+
|'''قرائت'''|| خواندن، خواندن حمد و سوره در نمازهاي يوميه.
 
|-
 
|-
−
|* '''غسل واجب'''|| غسلي كه انجام دادن آن الزامی ‌‌است.
+
|'''قروح'''|| دمل‌ها، زخم‌هاي چركين.
 
|-
 
|-
−
|* '''غسل مستحب'''|| غسلي كه به مناسبت ايام وليالي خاص يا عبادات و زيارات مخصوص یا افعال خاصی مستحب است، مانند [[غسل جمعه]] و [[غسل زيارت]] و مانند آن.
+
|'''قريب'''|| نزدیک به واقع و حقيقت.
 
|-
 
|-
−
|* '''غسل ارتماسي'''|| به نيت غسل يك مرتبه در آب فرورفتن.
+
|'''قرينه'''|| نشانه،‌ علامت، همانند.
 
|-
 
|-
−
|* '''غسل ترتيبي'''|| به نيت غسل، اول سر و گردن بعد طرف راست و سپس طرف چپ را شستن.
+
|'''قسامه'''|| قسم یادکردن شهود در مورد جنایات در دادگاه که شرایط خاص دارد.
 
|-
 
|-
−
|* '''غسل جبيره'''|| غسلي كه با وجود جبيره بر اعضاي بدن انجام می‌‌گيرد.
+
|'''قصاص'''||‌ كيفر، نوعي از مجازات است كه مشابه با جنايت انجام شده می‌‌باشد؛ مثل اين كه شخصي كسي را عمداً بكشد که اولیای دم حق دارند او را زیر نظر حاکم شرع بکشند.
 
|-
 
|-
−
|* '''غلات'''|| گروهي از مسلمانان هستند كه درباره [[امیرالمومنین]] علي عليه‌السلام یا سایر [[ائمه اطهار]] علیهم‌السلام غلو می‌‌كنند و آن حضرت را خدا می‌‌شمارند، یا صفات مخصوص خداوند برای آن‌ها قائل می‌شوند.
+
|'''قصد اقامه'''|| تصمیم مسافر مبنی بر ماندن ده روز يا بيشتر در يك محل.
−
----
 
−
===«ف»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''فتوي'''|| رأي مجتهد در مسائل شرعيه.
+
|'''قصد انشاء'''|| تصميم به ايجاد معامله یا مانند آن همراه با صیغه معینی.
 
|-
 
|-
−
|* '''فجر'''|| سپيده صبح.
+
|'''قصد وجه'''|| نیت وجوب در واجبات و نیت استحباب در مستحبات.
 
|-
 
|-
−
|* '''فجر اول و دوم'''|| نزديك [[اذان]] صبح از طرف مشرق سپيده‌اي رو به بالا حركت می‌‌كند كه آن را فجر اول یا صبح کاذب می‌‌گويند. موقعي كه آن سپيده گسترده شد، فجر دوم یا صبح صادق و اول وقت [[نماز صبح]] است.
+
|'''قصد رجاء'''|| در موردي است كه مكلف عمل را به احتمال اين كه او را به خدا نزديك می‌‌كند انجام می‌‌دهد.
 
|-
 
|-
−
|* '''فرادي'''|| نمازي كه انسان به طور انفرادي می‌‌گذارد.
+
|'''قصد قربت'''|| عمل خود را برای خدا بجا آورد.
 
|-
 
|-
−
|* '''فرج'''||‌ معمولاً به عورت زن گفته می‌شود.
+
|'''قضا'''|| 1. بجا آوردن عملي كه در وقت فوت شده است. 2. قضاوت كردن.
 
|-
 
|-
−
|* '''فرض'''|| امر الزامی‌‌، امري كه انجام يا اداي آن واجب است.
+
|'''قنوت'''|| مکلف در ركعت دوم [[نماز]] پس از قرائت سوره، دست‌ها را تا محاذی صورت بالا می‌آورد و کف دست‌ها را به سمت آسمان می‌کند و دعایی می‌خواند.
 
|-
 
|-
−
|* '''فضله'''|| مدفوع حيوانات.
+
|'''قيام متصل به ركوع'''|| انجام رکوع از حالت قیام.
 
|-
 
|-
−
|* '''فطريه'''|| [[زكات]] فطره.
+
|'''قي'''|| استفراغ.
 
|-
 
|-
−
|* '''فقاع'''|| آب جو.
+
|'''قيم'''|| سرپرست، كسي كه بر اساس وصيت يا حكم حاكم شرع مسئول امور صغیر یا مجنون یا بیماری می‌شود.
 +
|}
 +
 
 +
==«ک»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ک»'''
 +
|'''كافر'''|| كسي كه اعتقادی به [[توحيد]] و [[نبوت]] يا هر دوي آن‌ها ندارد: 1- كسي كه وجود خدا را انكار می‌‌كند. 2- كسي که براي خدا شريك می‌‌تراشد. 3- كسي كه پيغمبري [[پیامبر اسلام]] را قبول ندارد. 4- كسي كه در امور فوق شك دارد. 5- كسي كه منكر ضروري [[دين]] است و انكار او به انكار خدا و رسول صلي الله عليه و آله و سلم می‌‌انجامد.
 
|-
 
|-
−
|* '''فقير'''|| محتاج؛ كسي كه نيازمند تأمين مخارج سال خود و عيالاتش است و چيزي هم ندارد كه به طور روزانه قادر به تأمين هزينه زندگيش باشد.
+
|'''كافر حربي'''|| كافري كه با مسلمين در حال جنگ می‌‌باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''في سبيل الله'''|| به کارهایی که جنبه دینی دارد یا نفع آن عام است، گفته می‌شود.
+
|'''كافر ذمي'''|| اهل كتابي كه در بلاد اسلامی‌‌ با شرايط مخصوص اهل ذمه در پناه حكومت اسلامی‌‌ قرار گرفته و زندگي مسالمت‌آمیزی دارند.
−
----
 
−
===«ق»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''قبل'''|| پيش (كنايه از عضو جنسي كه در جلو بدن زن یا مرد قرار دارد.)
+
|'''كثيرالشك'''|| كسي كه زياد به شك می‌‌افتد.
 
|-
 
|-
−
|* '''قتل'''|| كشتن.
+
|'''كفاره'''|| كاري كه انسان براي جبران گناهان خاصی انجام می­دهد.
 
|-
 
|-
−
|* '''قتل نفس محترمه'''|| كشتن كسي كه خونش از نظر شرعي محترم است و نبايد كشته شود.
+
|'''كفاره جمع'''|| كفاره سه‌گانه (60 روز [[روزه]]‌گرفتن، 60 فقير را سير كردن و بنده‌اي را آزادنمودن و در عصر ما همان دو قسم اول است.)
 
|-
 
|-
−
|* '''قرائت'''|| خواندن، خواندن حمد و سوره در نمازهاي يوميه.
+
|'''كفالت'''|| ضمانت.
 
|-
 
|-
−
|* '''قروح'''|| دمل‌ها، زخم‌هاي چركين.
+
|'''كفيل'''|| ضامن.
 
|-
 
|-
−
|* '''قريب'''|| نزدیک به واقع و حقيقت.
+
|'''كيفيت'''|| چگونگي.
 +
|}
 +
 
 +
==«ل»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ل»'''
 +
|'''لازم'''|| واجب.
 
|-
 
|-
−
|* '''قرينه'''|| نشانه،‌ علامت، همانند.
+
|'''لازم‌الوفاء'''|| بايد به آن عمل شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''قسامه'''|| قسم یادکردن شهود در مورد جنایات در دادگاه که شرایط خاص دارد.
+
|'''لغو'''||‌ بي‌فايده، بي‌معنا، بيهوده.
 +
|}
 +
 
 +
==«م»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«م»'''
 +
|'''مابه‌التفاوت'''|| مقدار تفاوت بين دو شيء، ‌رجوع به «تفاوت قيمت صحيح و معيوب».
 
|-
 
|-
−
|* '''قصاص'''||‌ كيفر، نوعي از مجازات است كه مشابه با جنايت انجام شده می‌‌باشد؛ مثل اين كه شخصي كسي را عمداً بكشد که اولیای دم حق دارند او را زیر نظر حاکم شرع بکشند.
+
|'''مال الاجاره'''|| مالي كه بايد مستأجر بابت اجاره بپردازد.
 
|-
 
|-
−
|* '''قصد اقامه'''|| تصمیم مسافر مبنی بر ماندن ده روز يا بيشتر در يك محل.
+
|'''مال المصالحه'''|| مالي كه مورد صلح میان دو یا چند نفر قرار گرفته است.
 
|-
 
|-
−
|* '''قصد انشاء'''|| تصميم به ايجاد معامله یا مانند آن همراه با صیغه معینی.
+
|'''ماليت شرعي'''|| چيزهايي كه از نظر شارع مقدس مال محسوب می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''قصد وجه'''|| نیت وجوب در واجبات و نیت استحباب در مستحبات.
+
|'''ماليت عرفي'''|| چيزهايي كه از نظر فرهنگ عموم مردم (عرف) مال محسوب می‌‌شود. هر چند از نظر دين [[اسلام]] ماليت نداشته باشد، مثل مشروب.
 
|-
 
|-
−
|* '''قصد رجاء'''|| در موردي است كه مكلف عمل را به احتمال اين كه او را به خدا نزديك می‌‌كند انجام می‌‌دهد.
+
|'''ماه هلالي'''|| ماه قمري، مدت 29 يا 30 روز از رويت هلال ماه تا هلال ديگر كه يك ماه (يا «شهر» در زبان عرب) است و تكرار 12 بار آن، سال قمري است از [[محرم]] تا [[ذی الحجه]].
 
|-
 
|-
−
|* '''قصد قربت'''|| عمل خود را برای خدا بجا آورد.
+
|'''مأموم'''|| پيرو؛ كسي كه در [[نماز]] به [[امام جماعت]] اقتدا می‌کند.
 
|-
 
|-
−
|* '''قضا'''|| 1. بجا آوردن عملي كه در وقت فوت شده است. 2. قضاوت كردن.
+
|'''مؤونه'''|| مخارج يا هزينه زندگی.
 
|-
 
|-
−
|* '''قنوت'''|| مکلف در ركعت دوم [[نماز]] پس از قرائت سوره، دست‌ها را تا محاذی صورت بالا می‌آورد و کف دست‌ها را به سمت آسمان می‌کند و دعایی می‌خواند.
+
|'''مباح'''|| هر فعلي كه از نظر شرعي انجام آن جایز است.
 
|-
 
|-
−
|* '''قيام متصل به ركوع'''|| انجام رکوع از حالت قیام.
+
|'''مبتدئه'''|| زني كه براي اولين بار عادت شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''قي'''|| استفراغ.
+
|'''مبطلات'''|| اموري كه باطل كننده [[عبادت]] می‌‌باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''قيم'''|| سرپرست، كسي كه بر اساس وصيت يا حكم حاكم شرع مسئول امور صغیر یا مجنون یا بیماری می‌شود.
+
|'''متعه'''|| زني كه با عقد موقت به همسري مردي درآمده است.
−
----
 
−
===«ك»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''كافر'''|| كسي كه اعتقادی به [[توحيد]] و [[نبوت]] يا هر دوي آن‌ها ندارد: 1- كسي كه وجود خدا را انكار می‌‌كند. 2- كسي که براي خدا شريك می‌‌تراشد. 3- كسي كه پيغمبري [[پیامبر اسلام]] را قبول ندارد. 4- كسي كه در امور فوق شك دارد. 5- كسي كه منكر ضروري [[دين]] است و انكار او به انكار خدا و رسول صلي الله عليه و آله و سلم می‌‌انجامد.
+
|'''متنجس'''|| هر چيزي كه ذاتاً پاك است، اما در اثر برخورد با شيء نجس، ‌آلوده شده است.
 
|-
 
|-
−
|* '''كافر حربي'''|| كافري كه با مسلمين در حال جنگ می‌‌باشد.
+
|'''متولي'''|| سرپرست اوقاف.
 
|-
 
|-
−
|* '''كافر ذمي'''|| اهل كتابي كه در بلاد اسلامی‌‌ با شرايط مخصوص اهل ذمه در پناه حكومت اسلامی‌‌ قرار گرفته و زندگي مسالمت‌آمیزی دارند.
+
|'''مجتهد'''|| كوشا؛ كسي كه در فهم [[احكام]] الهي به درجه [[اجتهاد]] رسيده، یعنی داراي قدرت علمی ‌‌مناسبي است كه می‌‌تواند احكام اسلام را از روي كتاب و سنت و عقل و اجماع استنباط نمايد.
 
|-
 
|-
−
|* '''كثيرالشك'''|| كسي كه زياد به شك می‌‌افتد.
+
|'''مجتهد جامع‌الشرائط'''|| مجتهدي است كه شرايط مرجعيت تقليد را دارا می‌‌باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''كفاره'''|| كاري كه انسان براي جبران گناهان خاصی انجام می­دهد.
+
|'''مجراي طبيعي'''|| مسير طبيعي هر چيز.
 
|-
 
|-
−
|* '''كفاره جمع'''|| كفاره سه‌گانه (60 روز [[روزه]]‌گرفتن، 60 فقير را سير كردن و بنده‌اي را آزادنمودن و در عصر ما همان دو قسم اول است.)
+
|'''مجهول المالك'''|| مالي كه معلوم نيست به چه كسي تعلق دارد.
 
|-
 
|-
−
|* '''كفالت'''|| ضمانت.
+
|'''مجزي است.'''|| كافي است، ساقط كننده تكليف است.
 
|-
 
|-
−
|* '''كفيل'''|| ضامن.
+
|'''محتضر'''|| كسي كه در حال جان كندن است.
 
|-
 
|-
−
|* '''كيفيت'''|| چگونگي.
+
|'''محتلم'''|| كسي كه در خواب از او مني خارج شده باشد.
−
----
 
−
===«ل»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''لازم'''|| واجب.
+
|'''محذور'''|| مانع.
 
|-
 
|-
−
|* '''لازم‌الوفاء'''|| بايد به آن عمل شود.
+
|'''محرم'''|| چيزي كه [[حرام]] است، اولين ماه از سال قمري.
 
|-
 
|-
−
|* '''لغو'''||‌ بي‌فايده، بي‌معنا، بيهوده.
+
|'''محرم'''||‌ فاميل‌هاي نزديک نسبی و بعضی از فامیل‌های سببی كساني كه [[ازدواج]] با آن‌ها حرام ابدي است مانند: خواهر، مادر، ‌دختر و دختر دختر، عمه و عمات، خاله و خالات، ربائب، مادرزن و مادر او، دختر و خواهر رضاعي.
−
----
 
−
===«م»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''مابه‌التفاوت'''|| مقدار تفاوت بين دو شيء، ‌رجوع به «تفاوت قيمت صحيح و معيوب».
+
|'''محرم'''|| كسي كه در حال [[احرام]] [[حج]] يا عمره باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''مال الاجاره'''|| مالي كه بايد مستأجر بابت اجاره بپردازد.
+
|'''محجور'''||‌ كسي كه از تصرف در اموال ممنوع شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''مال المصالحه'''|| مالي كه مورد صلح میان دو یا چند نفر قرار گرفته است.
+
|'''محظور'''|| ممنوع.
 
|-
 
|-
−
|* '''ماليت شرعي'''|| چيزهايي كه از نظر شارع مقدس مال محسوب می‌‌شود.
+
|'''محل اشكال است.'''|| بايد احتياط كرد.
 
|-
 
|-
−
|* '''ماليت عرفي'''|| چيزهايي كه از نظر فرهنگ عموم مردم (عرف) مال محسوب می‌‌شود. هر چند از نظر دين [[اسلام]] ماليت نداشته باشد، مثل مشروب.
+
|'''مخير است.'''|| مقلد می‌تواند یک طرف را انتخاب کند.
 
|-
 
|-
−
|* '''ماه هلالي'''|| ماه قمري، مدت 29 يا 30 روز از رويت هلال ماه تا هلال ديگر كه يك ماه (يا «شهر» در زبان عرب) است و تكرار 12 بار آن، سال قمري است از [[محرم]] تا [[ذی الحجه]].
+
|'''مخرج بول و غائط'''|| مجراي طبيعي خروج ادرار و مدفوع.
 
|-
 
|-
−
|* '''مأموم'''|| پيرو؛ كسي كه در [[نماز]] به [[امام جماعت]] اقتدا می‌کند.
+
|'''مخمس'''|| مالي كه [[خمس]] آن خارج شده باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''مؤونه'''|| مخارج يا هزينه زندگی.
+
|'''مد'''||‌ تقریباً معادل 750 گرم.
 
|-
 
|-
−
|* '''مباح'''|| هر فعلي كه از نظر شرعي انجام آن جایز است.
+
|'''مدعي'''|| خواهان، كسي كه براي خودش حقي قائل است.
 
|-
 
|-
−
|* '''مبتدئه'''|| زني كه براي اولين بار عادت شود.
+
|'''مذي'''||‌ رطوبتي كه پس از ملاعبه از انسان خارج می‌‌گردد.
 
|-
 
|-
−
|* '''مبطلات'''اموري كه باطل كننده [[عبادت]] می‌‌باشد.
+
|'''مرتد'''|| مسلماني كه منكر خدا و رسول يا حكمی ‌‌از ضروريات دين شده كه انكارش به انكار خدا و رسول بازمی‌‌گردد.
 
|-
 
|-
−
|* '''متعه'''|| زني كه با عقد موقت به همسري مردي درآمده است.
+
|'''مرتد فطري'''|| كسي كه از پدر يا مادر مسلمان متولد شده و خودش نيز مسلمان بوده و سپس از دين خارج شده است.
 
|-
 
|-
−
|* '''متنجس'''|| هر چيزي كه ذاتاً پاك است، اما در اثر برخورد با شيء نجس، ‌آلوده شده است.
+
|'''مرتد ملي'''|| كافري که از پدر و مادر غيرمسلمان متولد شده ولي پس از قبول [[اسلام]] مجدداً كافر گرديده است.
 
|-
 
|-
−
|* '''متولي'''|| سرپرست اوقاف.
+
|'''مرجوح (مرجوح شرعي)'''|| چيزي كه كراهت شرعي داشته باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''مجتهد'''|| كوشا؛ كسي كه در فهم [[احكام]] الهي به درجه [[اجتهاد]] رسيده، یعنی داراي قدرت علمی ‌‌مناسبي است كه می‌‌تواند احكام اسلام را از روي كتاب و سنت و عقل و اجماع استنباط نمايد.
+
|'''مردار'''||‌ حيواني كه خود به خود مرده باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''مجتهد جامع‌الشرائط'''|| مجتهدي است كه شرايط مرجعيت تقليد را دارا می‌‌باشد.
+
|'''مزارعه'''|| قراردادي كه بين مالك زمين و زارع منعقد می‌‌شود كه بر اساس آن مالك درصدي از محصول زراعي را صاحب می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''مجراي طبيعي'''|| مسير طبيعي هر چيز.
+
|'''مس'''|| لمس كردن.
 
|-
 
|-
−
|* '''مجهول المالك'''|| مالي كه معلوم نيست به چه كسي تعلق دارد.
+
|'''مس ميت'''|| لمس كردن انسان مرده.
 
|-
 
|-
−
|* '''مجزي است.'''|| كافي است، ساقط كننده تكليف است.
+
|'''مساقات'''|| آبياري كردن؛ قراردادي بين صاحب باغ و باغبان كه بر اساس آن باغبان در برابر آبياري و تربيت درختان، سهمی از درآمد باغ دارد.
 
|-
 
|-
−
|* '''محتضر'''|| كسي كه در حال جان كندن است.
+
|'''مستحب'''|| پسنديده، مطلوب، چيزي كه مطلوب شارع است ولي واجب نيست.
 
|-
 
|-
−
|* '''محتلم'''|| كسي كه در خواب از او مني خارج شده باشد.
+
|'''مستطيع'''|| توانا، كسي كه امكانات و شرايط سفر [[حج]] را دارا باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''محذور'''|| مانع.
+
|'''مستهلك'''|| از ميان رفته، نابود شده، نيست شده.
 
|-
 
|-
−
||| چيزي كه [[حرام]] است، اولين ماه از سال قمري.
+
|'''مسح'''|| دست كشيدن بر چيزي، دست كشيدن به فرق سر و روي پاها با رطوبت باقيمانده از شستشوي صورت و دست‌ها در [[وضو]].
 
|-
 
|-
−
|* '''محرم'''||‌ فاميل‌هاي نزديک نسبی و بعضی از فامیل‌های سببی كساني كه [[ازدواج]] با آن‌ها حرام ابدي است مانند: خواهر، مادر، ‌دختر و دختر دختر، عمه و عمات، خاله و خالات، ربائب، مادرزن و مادر او، دختر و خواهر رضاعي.
+
|'''مسكين'''|| بيچاره، مفلوک.
 
|-
 
|-
−
|* '''محرم'''|| كسي كه در حال [[احرام]] [[حج]] يا عمره باشد.
+
|'''مسكرات'''|| چيزهاي مست كننده.
 
|-
 
|-
−
|* '''محجور'''||‌ كسي كه از تصرف در اموال ممنوع شود.
+
|'''مصالحه'''|| سازش، آشتي؛ معمولاً در امور مالی به کار می‌رود.
 
|-
 
|-
−
|* '''محظور'''|| ممنوع.
+
|'''مضطربه'''|| زني كه عادت ماهيانه‌اش بي‌نظم است.
 
|-
 
|-
−
|* '''محل اشكال است.'''|| بايد احتياط كرد.
+
|'''مضمضه'''|| چرخانيدن آب در دهان.
 
|-
 
|-
−
|* '''مخير است.'''|| مقلد می‌تواند یک طرف را انتخاب کند.
+
|'''مطهرات'''|| پاك كننده‌ها.
 
|-
 
|-
−
|* '''مخرج بول و غائط'''|| مجراي طبيعي خروج ادرار و مدفوع.
+
|'''مظالم'''|| آنچه كه در ذمه انسان است ولي صاحب آن معلوم نيست و يا دسترسي به آن ممكن نمی‌‌باشد. مانند اين كه كسي بدهكار است ولي صاحب آن را نمی‌شناسد و دسترسي به او ندارد.
 
|-
 
|-
−
|* '''مخمس'''|| مالي كه [[خمس]] آن خارج شده باشد.
+
|'''مفطر'''|| چيزي كه [[روزه]] را می‌‌شكند.
 
|-
 
|-
−
|* '''مد'''||‌ تقریباً معادل 750 گرم.
+
|'''مفلس'''|| كسي كه دارائي‌اش كمتر از بدهكاري‌اش می‌‌باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''مدعي'''|| خواهان، كسي كه براي خودش حقي قائل است.
+
|'''مقررات شرعيه'''|| آن چه از طرف خداوند به عنوان تكليف شرعي معين گرديده است.
 
|-
 
|-
−
|* '''مذي'''||‌ رطوبتي كه پس از ملاعبه از انسان خارج می‌‌گردد.
+
|'''مكروه'''|| ناپسند، نامطلوب؛ آن چه انجام آن حرام نيست ولي تركش اولي است.
 
|-
 
|-
−
|* '''مرتد'''|| مسلماني كه منكر خدا و رسول يا حكمی ‌‌از ضروريات دين شده كه انكارش به انكار خدا و رسول بازمی‌‌گردد.
+
|'''مكلف'''|| هر انساني كه بالغ و عاقل است.
 
|-
 
|-
−
|* '''مرتد فطري'''|| كسي كه از پدر يا مادر مسلمان متولد شده و خودش نيز مسلمان بوده و سپس از دين خارج شده است.
+
|'''ملاعبه'''|| بازي كردن، معاشقه كردن.
 
|-
 
|-
−
|* '''مرتد ملي'''|| كافري که از پدر و مادر غيرمسلمان متولد شده ولي پس از قبول [[اسلام]] مجدداً كافر گرديده است.
+
|'''مميز'''|| خردسالي كه خوب و بد را تميز می‌‌دهد.
 
|-
 
|-
−
|* '''مرجوح (مرجوح شرعي)'''|| چيزي كه كراهت شرعي داشته باشد.
+
|'''موالات'''|| پشت سر هم، پياپي انجام دادن.
 
|-
 
|-
−
|* '''مردار'''||‌ حيواني كه خود به خود مرده باشد.
+
|'''موجر'''|| اجاره‌دهنده.
 
|-
 
|-
−
|* '''مزارعه'''|| قراردادي كه بين مالك زمين و زارع منعقد می‌‌شود كه بر اساس آن مالك درصدي از محصول زراعي را صاحب می‌‌شود.
+
|'''موقوف عليهم'''|| كساني كه به نفع آن‌ها وقف شده است.
 
|-
 
|-
−
|* '''مس'''|| لمس كردن.
+
|'''موقوفه'''|| وقف شده.
 
|-
 
|-
−
|* '''مس ميت'''|| لمس كردن انسان مرده.
+
|'''موكل'''||‌ وكيل كننده.
 
|-
 
|-
−
|* '''مساقات'''|| آبياري كردن؛ قراردادي بين صاحب باغ و باغبان كه بر اساس آن باغبان در برابر آبياري و تربيت درختان، سهمی از درآمد باغ دارد.
+
|'''ميت'''|| مرده، جسد بي‌جان انسان.
 +
|}
 +
 
 +
==«ن»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«ن»'''
 +
|'''ناسيه'''|| زني كه وقت عادت ماهيانه خود را از ياد برده است.
 
|-
 
|-
−
|* '''مستحب'''|| پسنديده، مطلوب، چيزي كه مطلوب شارع است ولي واجب نيست.
+
|'''نافله'''|| [[نماز]] مستحبي.
 
|-
 
|-
−
|* '''مستطيع'''|| توانا، كسي كه امكانات و شرايط سفر [[حج]] را دارا باشد.
+
|'''نذر'''|| ملزم نمودن كار مطلوب يا ترك كار غيرمطلوب بر خود براي خدا.
 
|-
 
|-
−
|* '''مستهلك'''|| از ميان رفته، نابود شده، نيست شده.
+
|'''نري'''|| آلت حیوان نر.
 
|-
 
|-
−
|* '''مسح'''|| دست كشيدن بر چيزي، دست كشيدن به فرق سر و روي پاها با رطوبت باقيمانده از شستشوي صورت و دست‌ها در [[وضو]].
+
|'''نبش قبر'''|| شكافتن قبر.
 
|-
 
|-
−
|* '''مسكين'''|| بيچاره، مفلوک.
+
|'''نصاب'''|| حد مشخص، حد يا مقدر معين.
 
|-
 
|-
−
|* '''مسكرات'''|| چيزهاي مست كننده.
+
|'''نصاب زکات'''|| حد مشخصي كه برای هر يك از موارد وجوب [[زکات]] در نظر گرفته شده است.
 
|-
 
|-
−
|* '''مصالحه'''|| سازش، آشتي؛ معمولاً در امور مالی به کار می‌رود.
+
|'''نظر به ريبه'''|| نگاهي كه موجب [[فتنه]] و فساد شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''مضطربه'''|| زني كه عادت ماهيانه‌اش بي‌نظم است.
+
|'''نجس'''|| پليد، ناپاك.
 
|-
 
|-
−
|* '''مضمضه'''|| چرخانيدن آب در دهان.
+
|'''نفاس'''|| خوني كه پس از زايمان از رحم زن خارج می‌‌گردد.
 
|-
 
|-
−
|* '''مطهرات'''|| پاك كننده‌ها.
+
|'''نفساء'''|| زني كه خون نفاس ببيند.
 
|-
 
|-
−
|* '''مظالم'''|| آنچه كه در ذمه انسان است ولي صاحب آن معلوم نيست و يا دسترسي به آن ممكن نمی‌‌باشد. مانند اين كه كسي بدهكار است ولي صاحب آن را نمی‌شناسد و دسترسي به او ندارد.
+
|'''نكاح'''|| ازدواج كردن، زناشويي.
 
|-
 
|-
−
|* '''مفطر'''|| چيزي كه [[روزه]] را می‌‌شكند.
+
|'''نماز آيات'''|| دو ركعت نماز مخصوص كه در مواردي نظير زلزله و كسوف و خسوف واجب است.
 
|-
 
|-
−
|* '''مفلس'''|| كسي كه دارائي‌اش كمتر از بدهكاري‌اش می‌‌باشد.
+
|'''نماز احتياط'''|| نماز بدون سوره‌اي كه براي جبران ركعات مورد شك به جا آورده می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''مقررات شرعيه'''|| آن چه از طرف خداوند به عنوان تكليف شرعي معين گرديده است.
+
|'''نماز استسقاء'''|| نمازي كه با كيفيت مخصوص براي طلب باران خوانده شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''مكروه'''|| ناپسند، نامطلوب؛ آن چه انجام آن حرام نيست ولي تركش اولي است.
+
|'''نماز جماعت'''|| نماز واجبي كه دو نفر يا بيشتر به اتفاق هم بجا می‌آورند که یک نفر امام است و بقیه مأموم.
 
|-
 
|-
−
|* '''مكلف'''|| هر انساني كه بالغ و عاقل است.
+
|'''نماز جمعه'''|| دو ركعت نماز مخصوص كه در ظهر جمعه به جاي [[نماز ظهر]] و به طور جماعت برگزار می‌‌گردد و با كمتر از 5 نفر انجام پذير نيست و دارای دو خطبه است.
 
|-
 
|-
−
|* '''ملاعبه'''|| بازي كردن، معاشقه كردن.
+
|'''نماز خوف'''|| نماز روزانه انسان در حال جنگ و امثال آن كه با كيفيت مخصوص و به طور مختصر به جا آورده شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''مميز'''|| خردسالي كه خوب و بد را تميز می‌‌دهد.
+
|'''نماز شب'''|| هشت ركعت نماز مستحبي كه به صورت 4 دو ركعتي در ثلث آخر شب بجا آورده می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''موالات'''|| پشت سر هم، پياپي انجام دادن.
+
|'''نماز شفع'''|| دو ركعت نماز مستحبي كه پس از هشت ركعت نافله‌هاي شب، پيش از [[نماز وتر]] بجا آورده می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''موجر'''|| اجاره‌دهنده.
+
|'''نماز طواف'''|| دو ركعت نماز مخصوص كه در مراسم [[حج]] و عمره پس از [[طواف]] بجا آورده می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''موقوف عليهم'''|| كساني كه به نفع آن‌ها وقف شده است.
+
|'''نماز عيد'''|| دو ركعت نماز مخصوص كه روز عيد فطر و قربان می‌‌خوانند.
 
|-
 
|-
−
|* '''موقوفه'''|| وقف شده.
+
|'''نماز غفيله'''|| دو ركعت نماز مخصوص كه بین نماز مغرب و عشا خوانده می‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''موكل'''||‌ وكيل كننده.
+
|'''نماز قصر (مسافر)'''|| نماز كوتاه، نمازهاي چهار ركعتي كه در سفر دو ركعت خوانده می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''ميت'''|| مرده، جسد بي‌جان انسان.
+
|'''نماز قضا'''|| نمازي است كه به جبران نمازهاي فوت شده بجا آورده می‌‌شود.
−
----
 
−
===«ن»===
 
−
----
 
 
|-
 
|-
−
|* '''ناسيه'''|| زني كه وقت عادت ماهيانه خود را از ياد برده است.
+
|'''نماز مستحب'''|| هر نمازي كه بجا آوردن آن پسنديده است ولي واجب نيست.
 
|-
 
|-
−
|* '''نافله'''|| [[نماز]] مستحبي.
+
|'''نماز ميت'''|| نماز مخصوصي كه بايد بر جنازه مسلمان خوانده شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''نذر'''|| ملزم نمودن كار مطلوب يا ترك كار غيرمطلوب بر خود براي خدا.
+
|'''نماز واجب'''|| نمازي كه بجا آوردن آن بر هر مكلفي لازم است.
 
|-
 
|-
−
|* '''نري'''|| آلت حیوان نر.
+
|'''نماز وحشت'''|| دو ركعت نماز كه براي شب اول قبر متوفي با آداب مخصوص خوانده می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''نبش قبر'''|| شكافتن قبر.
+
|'''نماز يوميه'''|| نماز روزانه، نماز واجب در هر شبانه‌روز كه مجموعاً 17 ركعت است.
 
|-
 
|-
−
|* '''نصاب'''|| حد مشخص، حد يا مقدر معين.
+
|'''نوافل يوميه'''|| نمازهاي مستحبي روزانه كه هر شبانه‌روز 34 ركعت و در جمعه 38 ركعت است.
 
|-
 
|-
−
|* '''نصاب زکات'''|| حد مشخصي كه برای هر يك از موارد وجوب [[زکات]] در نظر گرفته شده است.
+
|'''نهي از منكر'''|| بازداشتن ديگران از هر عملي كه به حكم شارع ناپسند است.
 
|-
 
|-
−
|* '''نظر به ريبه'''|| نگاهي كه موجب [[فتنه]] و فساد شود.
+
|'''نيت'''|| قصد، تصميم انجام عمل ديني با هدف تقرب به خداوند.
 +
|}
 +
 
 +
==«و»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«و»'''
 +
|'''واجب'''|| هر امري كه انجام آن از نظر شرع الزامی‌‌ و اجباري است.
 
|-
 
|-
−
|* '''نجس'''|| پليد، ناپاك.
+
|'''واجب تخييري'''|| واجب بودن یکی از دو یا چند چیز.
 
|-
 
|-
−
|* '''نفاس'''|| خوني كه پس از زايمان از رحم زن خارج می‌‌گردد.
+
|'''واجب عيني'''|| واجبي كه بر هر فردي با قطع نظر از ديگران واجب است مانند [[نماز]] و [[روزه]].
 
|-
 
|-
−
|* '''نفساء'''|| زني كه خون نفاس ببيند.
+
|'''واجب كفايي'''|| واجبي كه اگر به حد كافي كساني نسبت به آن اقدام نمايند از ديگران ساقط می‌‌شود مانند [[غسل]] و ساير تجهيزات ميت كه بر همه واجب است ولي وقتي كه یک نفر یا عده‌اي اقدام كنند، ‌از ديگران ساقط می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''نكاح'''|| ازدواج كردن، زناشويي.
+
|'''واجب موسع'''|| واجبي است كه وقت انجام آن وسيع است مانند [[نماز ظهر]] و عصر كه از ظهر تا غروب وقت دارد.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز آيات'''|| دو ركعت نماز مخصوص كه در مواردي نظير زلزله و كسوف و خسوف واجب است.
+
|'''واجب مضيق'''|| واجبي است كه داراي وقت مشخص و محدود است مانند روزه گرفتن در ماه [[رمضان]].
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز احتياط'''|| نماز بدون سوره‌اي كه براي جبران ركعات مورد شك به جا آورده می‌‌شود.
+
|'''وراث'''|| كساني كه ارث می‌‌برند.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز استسقاء'''|| نمازي كه با كيفيت مخصوص براي طلب باران خوانده شود.
+
|'''واقف'''|| وقف كننده.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز جماعت'''|| نماز واجبي كه دو نفر يا بيشتر به اتفاق هم بجا می‌آورند که یک نفر امام است و بقیه مأموم.
+
|'''وثيقه'''|| سپرده، گرويي.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز جمعه'''|| دو ركعت نماز مخصوص كه در ظهر جمعه به جاي [[نماز ظهر]] و به طور جماعت برگزار می‌‌گردد و با كمتر از 5 نفر انجام پذير نيست و دارای دو خطبه است.
+
|'''وحدت وجود'''|| وحدت وجود معانى متعددى دارد، آن چه به طور قطع باطل و به عقيده همه فقها موجب خروج از [[اسلام]] است اين است كه كسى معتقد باشد. «خداوند عين موجودات اين جهان است، و خالق و مخلوق و عابد و معبودى وجود ندارد. همان طور كه [[بهشت]] و [[دوزخ]] نيز عين وجود اوست» و لازمه آن انكار بسيارى از مسلمات دين است.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز خوف'''|| نماز روزانه انسان در حال جنگ و امثال آن كه با كيفيت مخصوص و به طور مختصر به جا آورده شود.
+
|'''ودي'''|| رطوبتي كه گاهي پس از خروج بول مشاهده می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز شب'''|| هشت ركعت نماز مستحبي كه به صورت 4 دو ركعتي در ثلث آخر شب بجا آورده می‌‌شود.
+
|'''وديعه'''|| امانت.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز شفع'''|| دو ركعت نماز مستحبي كه پس از هشت ركعت نافله‌هاي شب، پيش از [[نماز وتر]] بجا آورده می‌‌شود.
+
|'''وذي'''|| رطوبتي كه گاهي پس از خروج مني مشاهده می‌‌شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز طواف'''|| دو ركعت نماز مخصوص كه در مراسم [[حج]] و عمره پس از [[طواف]] بجا آورده می‌‌شود.
+
|'''وصل به سكون'''|| حركت آخر كلمه‌اي را انداختن و بدون توقف آن را به كلمه بعد چسباندن.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز عيد'''|| دو ركعت نماز مخصوص كه روز عيد فطر و قربان می‌‌خوانند.
+
|'''وصي'''||‌ كسي كه مسئول انجام وصيتي شود.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز غفيله'''|| دو ركعت نماز مخصوص كه بین نماز مغرب و عشا خوانده می‌شود.
+
|'''وصيت'''|| سفارش، توصيه‌هايي كه انسان براي كارهاي پس از مرگش به ديگري می‌‌كند.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز قصر (مسافر)'''|| نماز كوتاه، نمازهاي چهار ركعتي كه در سفر دو ركعت خوانده می‌‌شود.
+
|'''وضو ارتماسي'''|| وضويي كه انسان به عوض آن كه آب را روي صورت و دست‌هايش بريزد، صورت و دست‌هايش را در آب فرومي‌برد و در حال فروبردن يا بيرون آوردن آن قصد [[وضو]] می‌‌كند.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز قضا'''|| نمازي است كه به جبران نمازهاي فوت شده بجا آورده می‌‌شود.
+
|'''وضو ترتيبي'''|| وضويي كه انسان با ريختن آب به قصد وضو روي صورت و دست‌هايش آن‌ها را می‌‌شويد.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز مستحب'''|| هر نمازي كه بجا آوردن آن پسنديده است ولي واجب نيست.
+
|'''وضو جبيره'''|| آن است كه در محل وضو زخمی باشد که روی آن را بسته باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز ميت'''|| نماز مخصوصي كه بايد بر جنازه مسلمان خوانده شود.
+
|'''وطن'''|| جايي كه انسان براي اقامت و زندگي مستمر خود اختيار كند.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز واجب'''|| نمازي كه بجا آوردن آن بر هر مكلفي لازم است.
+
|'''وطي'''|| پایمال کردن و گاه كنايه از عمل جنسي است.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز وحشت'''|| دو ركعت نماز كه براي شب اول قبر متوفي با آداب مخصوص خوانده می‌‌شود.
+
|'''وقف به حركت'''|| در حين اداي حركت آخرين حرف يك كلمه، بين آن و كلمه بعد فاصله انداختن.
 
|-
 
|-
−
|* '''نماز يوميه'''|| نماز روزانه، نماز واجب در هر شبانه‌روز كه مجموعاً 17 ركعت است.
+
|'''وكيل'''|| نماينده، كسي كه از طرف شخصي اختيار انجام كاري را داشته باشد.
 
|-
 
|-
−
|* '''نوافل يوميه'''|| نمازهاي مستحبي روزانه كه هر شبانه‌روز 34 ركعت و در جمعه 38 ركعت است.
+
|'''ولايت'''|| سرپرستي، صاحب اختيار بودن.
 
|-
 
|-
−
|* '''نهي از منكر'''|| بازداشتن ديگران از هر عملي كه به حكم شارع ناپسند است.
+
|'''ولايت تكوينى'''|| منظور از ولايت تكوينى آن است كه به اذن خداوند بتواند خارق عادتى انجام دهد. مثل آن چه [[قرآن]] مجيد در آيه 49 [[سوره آل عمران]] درباره [[حضرت عیسی]] عليه السلام بيان كرده است كه مردگان را به اذن خدا زنده مى‌كرد و بيماران غيرقابل علاج را به اذن خدا شفا مى‌داد.
 
|-
 
|-
−
|* '''نيت'''|| قصد، تصميم انجام عمل ديني با هدف تقرب به خداوند.
+
|'''ولي يا قيم'''|| كسي كه به دستور شارع مقدس، سرپرست ديگري است مانند پدر و پدربزرگ و مجتهد جامع‌الشرايط.
−
----
+
|}
−
===«و»===
+
 
−
----
+
==«هـ»==
 +
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
 +
|+ '''«هـ»'''
 +
|'''هبه'''|| بخشش.
 
|-
 
|-
−
|* '''واجب'''|| هر امري كه انجام آن از نظر شرع الزامی‌‌ و اجباري است.
+
|'''هدیه'''|| تحفه، ارمغان.
−
|-
+
|}
−
|* '''واجب تخييري'''|| واجب بودن یکی از دو یا چند چیز.
+
 
−
|-
+
==«ی»==
−
|* '''واجب عيني'''|| واجبي كه بر هر فردي با قطع نظر از ديگران واجب است مانند [[نماز]] و [[روزه]].
+
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"|-
−
|-
+
|+ '''«ی»'''
−
|* '''واجب كفايي'''|| واجبي كه اگر به حد كافي كساني نسبت به آن اقدام نمايند از ديگران ساقط می‌‌شود مانند [[غسل]] و ساير تجهيزات ميت كه بر همه واجب است ولي وقتي كه یک نفر یا عده‌اي اقدام كنند، ‌از ديگران ساقط می‌‌شود.
+
|'''يائسه'''|| زني كه سنش به حدي رسيده كه ديگر عادت ماهيانه نمی‌‌شود.
−
|-
+
|}
−
|* '''واجب موسع'''|| واجبي است كه وقت انجام آن وسيع است مانند [[نماز ظهر]] و عصر كه از ظهر تا غروب وقت دارد.
+
 
−
|-
+
==منابع==
−
|* '''واجب مضيق'''|| واجبي است كه داراي وقت مشخص و محدود است مانند روزه گرفتن در ماه [[رمضان]].
+
 
−
|-
+
* توضیح‌المسائل مراجع
−
|* '''وراث'''|| كساني كه ارث می‌‌برند.
+
 
−
|-
 
−
|* '''واقف'''|| وقف كننده.
 
−
|-
 
−
|* '''وثيقه'''|| سپرده، گرويي.
 
−
|-
 
−
|* '''وحدت وجود'''|| وحدت وجود معانى متعددى دارد، آن چه به طور قطع باطل و به عقيده همه فقها موجب خروج از [[اسلام]] است اين است كه كسى معتقد باشد. «خداوند عين موجودات اين جهان است، و خالق و مخلوق و عابد و معبودى وجود ندارد. همان طور كه [[بهشت]] و [[دوزخ]] نيز عين وجود اوست» و لازمه آن انكار بسيارى از مسلمات دين است.
 
−
|-
 
−
|* '''ودي'''|| رطوبتي كه گاهي پس از خروج بول مشاهده می‌‌شود.
 
−
|-
 
−
|* '''وديعه'''|| امانت.
 
−
|-
 
−
|* '''وذي'''|| رطوبتي كه گاهي پس از خروج مني مشاهده می‌‌شود.
 
−
|-
 
−
|* '''وصل به سكون'''|| حركت آخر كلمه‌اي را انداختن و بدون توقف آن را به كلمه بعد چسباندن.
 
−
|-
 
−
|* '''وصي'''||‌ كسي كه مسئول انجام وصيتي شود.
 
−
|-
 
−
|* '''وصيت'''|| سفارش، توصيه‌هايي كه انسان براي كارهاي پس از مرگش به ديگري می‌‌كند.
 
−
|-
 
−
|* '''وضو ارتماسي'''|| وضويي كه انسان به عوض آن كه آب را روي صورت و دست‌هايش بريزد، صورت و دست‌هايش را در آب فرومي‌برد و در حال فروبردن يا بيرون آوردن آن قصد [[وضو]] می‌‌كند.
 
−
|-
 
−
|* '''وضو ترتيبي'''|| وضويي كه انسان با ريختن آب به قصد وضو روي صورت و دست‌هايش آن‌ها را می‌‌شويد.
 
−
|-
 
−
|* '''وضو جبيره'''|| آن است كه در محل وضو زخمی باشد که روی آن را بسته باشد.
 
−
|-
 
−
|* '''وطن'''|| جايي كه انسان براي اقامت و زندگي مستمر خود اختيار كند.
 
−
|-
 
−
|* '''وطي'''|| پایمال کردن و گاه كنايه از عمل جنسي است.
 
−
|-
 
−
|* '''وقف به حركت'''|| در حين اداي حركت آخرين حرف يك كلمه، بين آن و كلمه بعد فاصله انداختن.
 
−
|-
 
−
|* '''وكيل'''|| نماينده، كسي كه از طرف شخصي اختيار انجام كاري را داشته باشد.
 
−
|-
 
−
|* '''ولايت'''|| سرپرستي، صاحب اختيار بودن.
 
−
|-
 
−
|* '''ولايت تكوينى'''|| منظور از ولايت تكوينى آن است كه به اذن خداوند بتواند خارق عادتى انجام دهد. مثل آن چه [[قرآن]] مجيد در آيه 49 [[سوره آل عمران]] درباره [[حضرت عیسی]] عليه السلام بيان كرده است كه مردگان را به اذن خدا زنده مى‌كرد و بيماران غيرقابل علاج را به اذن خدا شفا مى‌داد.
 
−
|-
 
−
|* '''ولي يا قيم'''|| كسي كه به دستور شارع مقدس، سرپرست ديگري است مانند پدر و پدربزرگ و مجتهد جامع‌الشرايط.
 
−
----
 
−
===«هـ»===
 
−
----
 
−
|-
 
−
|* '''هبه'''|| بخشش.
 
−
|-
 
−
|* '''هدیه'''|| تحفه، ارمغان.
 
−
----
 
−
===«ي»===
 
−
----
 
−
|-
 
−
|* '''يائسه'''|| زني كه سنش به حدي رسيده كه ديگر عادت ماهيانه نمی‌‌شود.
 
−
----
 
 
[[Category:احكام]]
 
[[Category:احكام]]

نسخهٔ ‏۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۰۵:۲۸

این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon book.jpg

محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


«آ»

«آ»
آب جاري آب در حال جريان، مانند آب چشمه و قنات كه از زمين می‌‌جوشد و رودخانه كه از كوه‌ها جاري است و آب لوله‌كشي شهري و حمام‌ها و مانند آن که متصل به منبع است حکم آب جاری را دارد، به شرط اين كه آب منبع به تنهايى يا به اضافه لوله‌ها كمتر از كر نباشد.
آب قليل آبي است كمتر از كر، كه از زمين هم نجوشد.
آب كر آب كر بنابر احتياط واجب مقدار آبى است كه اگر در ظرفى كه طول و عرض و عمق آن هر كدام سه وجب و نيم است بريزند، آن ظرف را پر كند، يا وزن آن 384 كيلوگرم (384 ليتر) باشد و معيار در وجب، وجب‌هاى متوسط است.
آب مضاف آبي است كه با چيزي آميخته شده باشد مانند شربت و يا از چيزي گرفته شده مانند گلاب.
آب مطلق آبی است که در عرف به آن آب بگویند، بدون اضافه چیزی مثلا نگویند آب نمک یا آب میوه و به آن آب خالص نيز گفته می‌‌شود.
آلات لهو اسباب عياشي و خوشگذراني نامشروع.
ابن السبيل مسافري كه در سفر درمانده باشد و مخارج سفر و زندگي نداشته باشد.
اتقي باتقوي‌تر.
اجاره قراردادي است كه طي آن منافع مال يا كار يك طرف در قبال اجرت و مدت معين به طرف ديگر واگذار می‌‌شود.
اجرت المثل اجرت همانند. مثل اين كه شخصي بدون تعيين اجرت كاري انجام دهد، که باید اجرت آن را با نظر عرف محل به او داد.
اجزاء و شرايط هر امري كه فقدان آن به اصل يك چيز لطمه زند، جزء آن محسوب می‌‌گردد و هر امري كه فقدان آن صفت يا حالت چيزي را متغير كند، شرط آن محسوب می‌‌شود. مثلاً ركوع و سجود جزء نماز است اما وضو شرط آن محسوب می‌شود.
اجير كسي كه طبق قرارداد در برابر كاري كه انجام می‌‌دهد مستحق اجرت می‌‌شود.
احتلام خارج شدن مني از انسان در حالت خواب.
احتياط رعايت تمام جوانب نمودن که در اين صورت موجب اطمينان انسان به رسيدن به واقع می‌‌شود.
احتياط لازم ‌ احتیاط لازم آن است که قبل یا بعد از آن فتوایی از فقیه صادر نشده باشد.
احتياط مستحب احتیاط مستحب آن است که قبل یا بعد از آن فتوایی از فقیه در مورد آن صادر شده باشد.
احتياط واجب به معنای احتیاط لازم است که گذشت. در چنین مواردی مقلد می‌تواند به فتوای مجتهد دیگری که در رتبه بعد قرار دارد عمل نماید.
احتياط را ترك نكند. اشاره به احتیاط واجب است.
احراز بدست آوردن، فراهم آوردن، دريافتن.
احوط کاری که موافق با احتياط است.
ادعا چیزی را به نفع خود یا دیگری اظهارداشتن.
اذن اجازه.
ارباح مكاسب منافع كسب و كار، هر نوع درآمدي كه از طريق حرفه و كار عايد شود.
ارتماس فرورفتن در آب برای غسل، فروكردن دست و صورت در آب برای وضو.
ارث ما ترك متوفي كه برای ورثه باقي می‌‌ماند.
استبراء سعي در برائت و پاكي از آلودگي و نجاست. در سه مورد بكار رفته است: 1- استبراء از بول. 2- استبراء از مني يعني ادراركردن پس از خروج مني به قصد اطمينان از اين كه ذرات مني در مجراي بول نمانده باشد. 3- استبراء حيوان نجاست‌خوار يعني بازداشتن آن از خوردن نجاست انسان تا وقتي كه به خوراك طبيعي خود عادت كند.
استحاضه به طور كلى تمام خون‌هايى كه غير از حيض و نفاس و زخم و دمل است و از رحم زن خارج مى‌شود خون استحاضه است.
استحاله دگرگوني شيء به صورتي كه به حقيقت ديگري مبدل شود. مانند چوب نجسي كه بسوزد و خاكستر شود يا سگي كه در نمكزار فرو رفته و تبديل به نمك شود.
استفتاء مطالبه فتوي، سوال كردن و كسب نظر مجتهد درباره حكم شرعي يك مسئله.
استطاعت توانايي انجام فريضه حج از حيث بدن، مال و راه.
استمتاع از همسر لذت بردن از همسر.
استمناء انجام کاری با خود كه موجب انزال مني شود.
اشكال دارد به معنای احتیاط واجب است که معنی آن گذشت.
اضطرار ناگزيري، ناچاري.
اظهر ظاهرتر، روشن‌تر فتواست و مقلد بايستي طبق آن عمل نمايد.
اعدل عادل‌تر.
اعراض از وطن ‌ تصميم انسان بر روي گرداني از وطن و ترك اقامت مستمر در آن.
اعراض عملی هرگاه شخصى قصد بازگشت به وطن سابق را جهت سكونت مستمر داشته باشد، ولى عملا مدت طولانى گذشته (مثلا پنج سال يا بيشتر) و هنوز بازنگشته، اعراض عملى حاصل شده و نماز و روزه‌اش در آن‌جا شكسته است.
اعلان ‌ آگاه‌ساختن.
اعلم عالم‌تر.
افضاء بازشدن: يكي شدن و تداخل مجاري بول و حيض يا مجاري حيض و غائط يا هر سه مجری.
افطار بازكردن روزه.
اقامه معروف به پاداشتن کارهای واجب یا مستحب است.
اقرب اين است. فتوي اين است (مگر آن كه قرينه‌اي بر عدم فتوي باشد).
اقوي اين است. نظر قوي بر اين است، فتواي صريح است بايستي طبق آن عمل شود.
اكتفا به رفع ضرورت كند. به اندازه ناچاری اكتفا كند و بيشتر از آن انجام ندهد.
الزام كردن اجبار نمودن.
امام رهبر و پيشوای معصوم.
امام جماعت كسي كه در نماز به او اقتدا می‌‌كنند.
امرار معاش ‌ گذراندن زندگي.
امر به معروف ‌ واداشتن افراد به انجام احكام و سنتي كه از نظر شارع پسنديده است.
امساك امتناع كردن، ‌خود را از انجام كاري بازداشتن. از جمله از آنچه به روزه ضرر می‌رساند خودداری کردن.
اموال محترمه اموالي كه بنابر ضوابط اسلامی ‌‌داراي احترام است.
انتقال جابجايي، جا به جا شدن چيز نجس به نحوي كه ديگر شيء اول محسوب نشود مانند انتقال خون انسان به پشه.
انزال بيرون ريختن مني.
اوداج اربعه ‌ رگ‌های چهارگانه حيوانات.
اورع پرهيزكارتر، كسي كه تقواي او بيشتر است.
اولي سزاوارتر، بهتر.
ايقاع هر نوع قراري كه يك جانبه انجام گيرد و نياز به قبول طرف ديگر نداشته باشد،‌ مانند طلاق كه شرعاً احتياجي به قبول زوجه ندارد.
اهل كتاب غيرمسلماني كه خود را پيرو يكي از پيامبران صاحب كتاب می‌‌داند مانند يهودي و مسيحي.

«ب»

«ب»
بالغ فردي كه به سن بلوغ رسيده باشد.
بدل از وضو به جاي وضو، در جايي كه آب نباشد وظيفه مكلف تيمم است و اين تيمم جايگزين غسل یا وضو خواهد شد.
برائت ذمه در موارد شك، مكلف بايستي عمل را به گونه‌اي انجام دهد كه يقين پيدا كند تكليف خود را انجام داده است.
بعيد است فتوي اين است (مگر این که قرينه‌اي برخلاف آن در كلام باشد.)
بلااشکال اشکال ندارد.
بلوغ رسیدن به حد تکلیف.
بيع مثل به مثل خريد و فروش دو شيء هم‌جنس به صورت مبادله، مانند گندم با گندم.
بهيمه حيوان چهارپا.

«ت»

«ت»
تبعيت پيروي كردن؛ پاك گشتن چيز نجس به تبع پاك شدن چيز نجس ديگر؛ مانند ظروفی که در آن انگور را برای سرکه می‌ریزند که نخست تبدیل به شراب، سپس تبدیل به سرکه می‌شود.
تجافي ‌ نيم‌خيز نشستن؛ مأمومی‌‌ كه به ركعت اول نماز جماعت نرسيده، هنگام تشهد خواندن امام به حالت نيم‌خيز می‌‌نشيند.
تحت الحنك زير چانه، ‌آن قسمت از عمامه كه زير گلو آويخته می‌‌شود.
تخلي تخليه كردن؛ بول و غائط كردن.
تخميس خارج كردن خمس مال، خمس مال را تأديه كردن.
تروي تفكر در تعداد رکعات نماز به هنگام شک.
تزكيه شده حيواني كه با رعايت موازين شرع ذبح شده باشد.
تسبيحات اربعه سبحان الله والحمدلله ولااله الله والله اكبر.
تسبيح حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها گفتن سي و چهار مرتبه الله اكبر و سي و سه مرتبه الحمدلله و سي و سه مرتبه سبحان الله.
تستر خود را پوشاندن.
تسميه (به هنگام ذبح) جاري كردن اسم خدا بر زبان.
تشريح پاره‌كردن بدن انسان يا حيوان مرده برای اطلاعات پزشكي و غيره.
تصديق گواهي نمودن، ‌تأكيد كردن.
تطهير پاك كردن.
تعدي زياده‌روي، ستم‌كردن، دست‌درازي، تجاوز.
تعقيب ‌ دنبال كردن؛ پس از نماز با ذكر دعا و قرآن، خود را مشغول كردن.
تفاوت قيمت (صحيح و معيوب) مقدار اختلافي كه از نظر قيمت بين جنس سالم و غيرسالم وجود دارد.
تفريط كوتاهي كردن، مسامحه نمودن.
تقاص قصاص كردن، تهاتر، مال مديون را بابت طلب خود برداشتن.
تقليد تبعيت از فتاوي مجتهد و عمل نمودن به دستور وي.
تكبيره الاحرام به قصد اقامه نماز الله اكبر گفتن.
تلقيح مصنوعی نطفه مرد را با وسيله‌اي نظير سرنگ به رحم زن رساندن.
تمكن دارايي.
تمکین تن دادن (تبعیت از درخواست حلال همسر در مسائل جنسی).
تيمم در موارد عدم دسترسي به آب به جاي وضو و غسل در هفت مورد بايد تيمم كرد.
تيمم بدل از غسل در جايي كه غسل، ممكن نباشد و يا آبي براي غسل موجود نباشد، ‌تيمم جايگزين غسل خواهد شد.
تيمم جبيره‌اي تيمم كسي كه بر اعضاء تيمم او مرهم يا پوشش است.
توكيل وكيل يا نماينده قرار دادن.
توريه سخنی دو پهلویی است که شنونده از آن چیزی می‌فهمد ولی مقصود گوینده چیز دیگری است.
تهمت افترا بستن، نسبت ناروا دادن.

«ث»

«ث»
ثلثان ‌ دو سوم؛ تبخير شدن دو سوم آب انگور و كشمش جوشيده كه موجب حلال شدن آن است.
ثمن قيمت كالا.

«ج»

«ج»
جاعل كسي كه قرارداد جعاله را منعقد می‌‌كند.
جاهل به مسئله ناآشنا به مسئله، كسي كه مسئله شرعي خود را نمی‌‌داند.
جاهل قاصر جاهلي كه در شرايط عدم امكان دسترسي به حكم خدا قرار دارد.
جاهل مقصر جاهلي كه امكان آموختن مسائل را داشته، ولي در فراگيري آن كوتاهي كرده است.
جبيره مرهم؛ پارچه و پوششي كه زخم يا شكستگي را با آن می­بندند.
جرح-جروح ‌ جراحت، زخم.
جنب كسي كه مني از او خارج شده يا با ديگري آمیزش كرده است.
جعاله قراري كه طب آن فردي اعلام می‌‌كند هر كس براي او كار معيني را انجام دهد، اجرت مشخصي به او پرداخت می‌‌شود. مثلاً هر كس گمشده مرا پيدا كند، هزار تومان به او مژدگاني می‌‌دهم.
جلال حيواني كه به خوردن نجاست انسان عادت كرده است.
جماع مقاربت، آميزش جنسي.
جهر صداي بلند؛ با صداي بلند چيزي را قرائت كردن.

«ح»

«ح»
حائض زني كه در عادت ماهيانه باشد.
حاكم شرع مجتهدي كه بر اساس موازي شرعي داراي قدرت بر فتوي است.
حج زيارت خانه خدا و انجام اعمالي مخصوص در زماني خاص.
حج نيابتي زيارت خانه خدا به نيابت از طرف شخص ديگر.
حدث اصغر ‌ هر امری كه باعث ابطال وضو شود.
حدث اكبر هر كاري كه سبب غسل براي نماز شود.
حد ترخص ‌ حدي از مسافت كه در آن صداي اذان شهر شنیده نشود و مردم شهر مسافر را نبینند.
حرام هر عملي كه از نظر شرعي تركش لازم باشد.
حرج مشقت؛ سختي، ‌دشواري.
حصه سهم.
حضر ‌ محل حضور (وطن).
حنوط ماليدن كافور بر بعضی اعضاي میت؛ یعنی پيشاني، كف دست‌ها،‌ سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها.
حواله ارجاع طلبكار به شخص ثالث براي دريافت طلبش.
حيض قاعدگي، عادت ماهيانه زنان.

«خ»

«خ»
خارق‌العاده خلاف عادت، غيرمعمول، بيش از انتظار.
خالي از قوت نيست. فتوي اين است.
خبره ‌ كارشناس.
خبيث پليد،‌ زشت.
خسارت زيان، ‌ضرر.
خمس يك پنجم؛ بيست درصد درآمد ساليانه و... كه بايد به مجتهد جامع‌الشرائط و مرجع تقليد پرداخت شود.
خوارج كساني كه عليه امام معصوم عليه السلام قيام مسلحانه نمايند مثل خوارج نهروان.
خوف ترس، هراس،‌ واهمه.
خون جهنده يعني حيواني كه وقتي رگ ‌گردن آن را ببرند خون از آن جستن می‌‌كند.
خيار اختيار بر هم زدن معامله.

«د»

«د»
دائمه (زوجه دائمه) زني كه طي عقد دائم به همسري مردي درآمده باشد.
دبر پشت، مقعد.
دعوي دادخواهي.
دفاع ‌ دفع دشمن، مقاومت در برابر دشمن.
ديه مالي كه بنابر تقويم شرعي به جبران خون مسلمان يا نقص بدني او پرداخت شود.

«ذ»

«ذ»
ذبح شرعي كشتن حيوانات حلال گوشت با رعايت ضوابط شرعي.
ذمه تعهد به اداي چيزي يا انجام عملي.
ذمي كافران اهل كتاب مانند يهود و نصاري در مقابل تعهدشان نسبت به رعايت قوانين اجتماعي اسلامی‌ ‌از حمايت و امنيت حكومت اسلامی‌‌ برخوردار می‌‌شوند و در بلاد مسلمين زندگي خواهند كرد.

«ر»

«ر»
ربا زيادت، ‌اضافه، سودگرفتن در مقابل وام و مانند آن.
ربای قرضي اضافه‌اي كه پرداخت آن در ضمن قرض شرط گردد.
ربای معاوضی خرید و فروش دو متاع از یک جنس با یکدیگر به شرط اضافه وزن یا پیمانه.
رجوع بازگشتن، بازگشت.
رضاعي هم‌شير، پسر و دختري كه از يك زن شير خورده باشند.
رفع ضرورت برطرف شدن حال اضطرار.
ركن-اركان پايه؛ اساسي‌ترين جزء هر عبادت که احکام خود را دارد.
ركوع خم‌شدن در نماز به اندازه‌ای كه دست­ها به زانو برسد.
رهن گرو.
ريبه (نظر به ریبه) خوف وقوع در گناه.

«ز»

«ز»
زائد بر مؤونه مازاد بر مخارج زندگي.
زائل شدن برطرف شدن.
زکات پاكي از آلودگي؛ مقدار معيني از اموال خاص انسان كه به شرط رسيدن به حد نصاب بايد در موارد مشخص خود مصرف شود.
زکات فطره مقدار حدود 3 كيلوگرم از مواد غذایی معمول در هر محیط می­باشد.
زمان غيبت كبري مثل زمان ما، كه امام دوازدهم عليه السلام در پرده غيبت به سر می‌‌برند.
زينت زيور، آرايش.

«س»

«س»
سال شمسي مدت يك بار حركت انتقالي زمين به دور خورشيد كه 365 روز و چند ساعت كه برابر 12 برج از فروردين تا اسفند می‌‌باشد.
سال قمري مدت 12 بار گردش ماه به دور زمين كه 354 روز و چند ساعت برابر 12 ماه عربي از محرم تا ذی الحجه می‌‌باشد.
سال خمسي يك سال تمام كه از تاريخ اولین درآمد می‌گذرد و بايد هر سال همان تاريخ را مبدأ رسيدگي مجدد قرار دهد.
سجده-سجود بر زمين گذاردن پيشاني و كف دست‌ها و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها براي ستايش خداوند، يكي از اركان نماز.
سجده سهو سجده‌اي كه نمازگزار در برابر اشتباهاتي كه سهواً از او سر زده به جاي آورد.
سجده شكر پيشاني بر زمين نهادن به منظور سپاسگزاري از نعمت‌هاي خداوند.
سرقت حدی سرقتی که با در نظر گرفتن جمیع شرایط سبب وجوب حد شود.
سرگين مدفوع حيوانات.
سفيه كم‌عقل، كسي كه قدرت نگهداري مال خودش را ندارد و سرمايه‌اش را در كارهاي بيهوده مصرف می‌‌كند.
سقط شده افتاده، جنين نارس كه قبل از موعد تولد از رحم خارج شده باشد.

«ش»

«ش»
شاخص چوب يا آلتي كه براي تعيين وقت ظهر در زمين نصب می‌‌كنند.
شارع بنيانگذار شريعت اسلامی‌‌ خداوند، پیامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم.
شاهد گواه.
شرايط ذمه شرايطي كه اگر اهل كتاب در بلاد مسلمين به آن‌ها عمل كنند حکومت اسلامی حفاظت از جان و مال و آبروی آن‌ها را بر عهده خواهد گرفت.
شهادت گواهي دادن.
شهادتين شهادت به يگانگي خداوند و رسالت رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم.
شيوع شايع شدن، همگاني شدن.
شهرت مشهورشدن، آشكارشدن براي همه افراد.
شير كامل منظور انجام يافتن تمام شرايط نه گانه‌اي است که در رساله توضیح‌المسائل برای مساله شیرخوارگی گفته شده و موجب محرم شدن است.

«ص»

«ص»
صاع ‌ پيمانه‌اي داراي گنجايش حدود 3 كيلوگرم.
صحت درستي.
صراط منظور پل صراط در روز قيامت است.
صغيره دختري كه به سن بلوغ نرسيده است.
صلح سازش طرفين؛ اين كه كسي مال يا حق خود را براي توافق و سازش به ديگري واگذار كند.
صيغه خواندن كلماتي كه وسيله تحقق عقد است.

«ض»

«ض»
ضامن عهده‌دار، متعهد.
ضرورت وجوب، حتميت.
ضروري دين آن چه بدون ترديد جزء دين است؛ مانند وجوب نماز و روزه که اگر انکار آن باعث انکار نبوت شود چنین شخصی از اسلام خارج می‌شود.

«ط»

«ط»
طلاق رهايي، گسستن پيمان زناشويي.
طلاق بائن طلاقي است كه پس از آن مرد حق رجوع به همسرش را ندارد.
طلاق خلع طلاق زني كه به شوهرش مايل نيست و مهر يا مال ديگرش را در قبال اين كراهت به او می‌‌بخشد تا طلاق بگيرد.
طلاق رجعي طلاقي است كه مرد در عده زن می‌‌تواند به او رجوع نمايد.
طلاق مبارات طلاقي است كه در نتيجه عدم سازش زن و مرد با يكديگر و دادن مقداري مال از طرف زن به شوهر واقع می‌‌شود.
طواف نساء آخرين طواف حج و عمره مفرده است كه ترك آن موجب استمرار حرمت هم‌بستري و سایر مناسبات همسری برای طواف‌كننده با همسرش می‌‌شود.
طهارت پاكي، حالتي معنوي كه در نتيجه وضو و غسل يا تيمم حاصل شود.
طهارت ظاهري چيزي كه بر اساس نظر شارع مقدس محكوم به پاكي است هر چند در واقع نجس باشد مثل اين كه شخصي وارد خانه مسلماني شود. مادام كه او نجاست چيزي را مطرح ننمايد تمام اشياء آن خانه محكوم به پاكي است.

«ظ»

«ظ»
ظاهر اين است. فتوي اين است. (مگر اين كه در كلام قرينه‌اي براي مقصود ديگر باشد.)
ظهر شرعي وقت اذان ظهر كه سايه شاخص به كمترين حد آن می‌‌رسد و گاه در بعضی از مناطق محو می‌شود. ساعت آن نسبت به فصول مختلف و افق‌هاي گوناگون فرق می‌‌كند.

«ع»

«ع»
عادت ماهيانه قاعدگي، حيض.
عادت وقتيه و عدديه زن‌هايي كه عادت ماهيانه آن‌ها داراي وقت مشخص و مقدار زمان معين باشد، ‌عادتشان «وقتيه و عدديه» است.
عادل شخصي كه داراي ملكه عدالت است.
عاريه دادن مال خود به ديگري براي استفاده موقت و بلاعوض از آن.
عاقله مردان خویشاوند نسبی از طرف پدر.
عاصي عصيان كننده، ‌كسي كه نسبت به احكام الهي نافرمان است.
عامل عمل كننده: 1. كسي كه به قرارداد جعاله عمل می‌‌كند. 2. كسي كه متصدي جمع‌آوري،‌ حسابرسي و تقسيم و ساير امور مربوط به زكات است. 3. اجير.
عايدات درآمد.
عرف فرهنگ عموم مردم.
عرق جنب از حرام عرقي كه پس از آميزش نامشروع يا استمناء از بدن خارج گردد.
عزل ‌ كنارگذاشتن چیزی؛‌ 1. انزال نمودن در خارج از رحم براي جلوگيري از آبستني زن. 2. بركنار كردن وكيل يا مأمور خود از كار مانند بركناري وصي يا متولي خائن توسط حاكم شرع.
عسر و حرج مشقت و سختی.
عسرت سختي، تنگدستي.
عقد گره، ‌پيمان زناشويي، پيوند.
عقد بيع قرارداد خريد و فروش.
عقد دائم ازدواج دائم.
عقد غيردائم ازدواج موقت، ‌متعه، ‌صيغه.
عقود قراردادهاي دوطرفه مثل خريد و فروش، ‌ازدواج، مصالحه.
عمال كارگزاران.
عمداً از روي قصد، كاري را با علم و آگاهي انجام دادن.
عمره زيارت خانه خدا و انجام اعمال مخصوص خانه كعبه كه تا حدودي شبيه حج است و آن بر دو قسم است: «عمره تمتع كه قبل از حج تمتع انجام می‌‌گيرد و عمره مفرده كه پس از حج قِران و اِفراد يا مستقلا انجام می‌‌گيرد».
عمل به احتياط ملكف تكليف خود را به گونه‌اي عمل نمايد كه يقين پيدا كند تكليف شرعيش را انجام داده است. طريقه احتياط در كتاب‌هاي فقهي مطرح شده است.
عنين مردي كه قادر به انجام آميزش جنسي نيست.
عورت اعضاء تناسلي.
عهد پيمان؛ تعهد انسان در برابر خداوند براي انجام كار پسنديده يا ترك ناپسند كه با صيغه مخصوص ادا می‌‌شود.
عيال زن، همسر، نان‌خور.
عيد فطر نخستين روز ماه شوال كه يكي از دو عيد بزرگ اسلامی ‌‌است.
عيد قربان دهمين روز ماه ذی الحجه‌كه يكي از دو عيد بزرگ اسلامی‌‌ است.

«غ»

«غ»
غايب شدن پنهان شدن، غايب شدن شوهر براي مدتي معين كه موجب درخواست طلاق زوجه از حاكم شرع می‌‌شود.
غائط مدفوع.
غرض عقلائي هدفي كه از نظر عقلا قابل قبول و پسنديده باشد.
غساله آبي كه معمولاً پس از شستن چيزي خود به خود يا با فشار از آن خارج می‌شود.
غسل شستن، شستشو، شستشوی بدن با كيفيت مخصوص كه بر دو نوع است: 1. ترتيبي. 2. ارتماسي.
غسل واجب غسلي كه انجام دادن آن الزامی ‌‌است.
غسل مستحب غسلي كه به مناسبت ايام وليالي خاص يا عبادات و زيارات مخصوص یا افعال خاصی مستحب است، مانند غسل جمعه و غسل زيارت و مانند آن.
غسل ارتماسي به نيت غسل يك مرتبه در آب فرورفتن.
غسل ترتيبي به نيت غسل، اول سر و گردن بعد طرف راست و سپس طرف چپ را شستن.
غسل جبيره غسلي كه با وجود جبيره بر اعضاي بدن انجام می‌‌گيرد.
غلات گروهي از مسلمانان هستند كه درباره امیرالمومنین علي عليه‌السلام یا سایر ائمه اطهار علیهم‌السلام غلو می‌‌كنند و آن حضرت را خدا می‌‌شمارند، یا صفات مخصوص خداوند برای آن‌ها قائل می‌شوند.

«ف»

«ف»
فتوي رأي مجتهد در مسائل شرعيه.
فجر سپيده صبح.
فجر اول و دوم نزديك اذان صبح از طرف مشرق سپيده‌اي رو به بالا حركت می‌‌كند كه آن را فجر اول یا صبح کاذب می‌‌گويند. موقعي كه آن سپيده گسترده شد، فجر دوم یا صبح صادق و اول وقت نماز صبح است.
فرادي نمازي كه انسان به طور انفرادي می‌‌گذارد.
فرج ‌ معمولاً به عورت زن گفته می‌شود.
فرض امر الزامی‌‌، امري كه انجام يا اداي آن واجب است.
فضله مدفوع حيوانات.
فطريه زكات فطره.
فقاع آب جو.
فقير محتاج؛ كسي كه نيازمند تأمين مخارج سال خود و عيالاتش است و چيزي هم ندارد كه به طور روزانه قادر به تأمين هزينه زندگيش باشد.
في سبيل الله به کارهایی که جنبه دینی دارد یا نفع آن عام است، گفته می‌شود.

«ق»

«ق»
قبل پيش (كنايه از عضو جنسي كه در جلو بدن زن یا مرد قرار دارد.)
قتل كشتن.
قتل نفس محترمه كشتن كسي كه خونش از نظر شرعي محترم است و نبايد كشته شود.
قرائت خواندن، خواندن حمد و سوره در نمازهاي يوميه.
قروح دمل‌ها، زخم‌هاي چركين.
قريب نزدیک به واقع و حقيقت.
قرينه نشانه،‌ علامت، همانند.
قسامه قسم یادکردن شهود در مورد جنایات در دادگاه که شرایط خاص دارد.
قصاص ‌ كيفر، نوعي از مجازات است كه مشابه با جنايت انجام شده می‌‌باشد؛ مثل اين كه شخصي كسي را عمداً بكشد که اولیای دم حق دارند او را زیر نظر حاکم شرع بکشند.
قصد اقامه تصمیم مسافر مبنی بر ماندن ده روز يا بيشتر در يك محل.
قصد انشاء تصميم به ايجاد معامله یا مانند آن همراه با صیغه معینی.
قصد وجه نیت وجوب در واجبات و نیت استحباب در مستحبات.
قصد رجاء در موردي است كه مكلف عمل را به احتمال اين كه او را به خدا نزديك می‌‌كند انجام می‌‌دهد.
قصد قربت عمل خود را برای خدا بجا آورد.
قضا 1. بجا آوردن عملي كه در وقت فوت شده است. 2. قضاوت كردن.
قنوت مکلف در ركعت دوم نماز پس از قرائت سوره، دست‌ها را تا محاذی صورت بالا می‌آورد و کف دست‌ها را به سمت آسمان می‌کند و دعایی می‌خواند.
قيام متصل به ركوع انجام رکوع از حالت قیام.
قي استفراغ.
قيم سرپرست، كسي كه بر اساس وصيت يا حكم حاكم شرع مسئول امور صغیر یا مجنون یا بیماری می‌شود.

«ک»

«ک»
كافر كسي كه اعتقادی به توحيد و نبوت يا هر دوي آن‌ها ندارد: 1- كسي كه وجود خدا را انكار می‌‌كند. 2- كسي که براي خدا شريك می‌‌تراشد. 3- كسي كه پيغمبري پیامبر اسلام را قبول ندارد. 4- كسي كه در امور فوق شك دارد. 5- كسي كه منكر ضروري دين است و انكار او به انكار خدا و رسول صلي الله عليه و آله و سلم می‌‌انجامد.
كافر حربي كافري كه با مسلمين در حال جنگ می‌‌باشد.
كافر ذمي اهل كتابي كه در بلاد اسلامی‌‌ با شرايط مخصوص اهل ذمه در پناه حكومت اسلامی‌‌ قرار گرفته و زندگي مسالمت‌آمیزی دارند.
كثيرالشك كسي كه زياد به شك می‌‌افتد.
كفاره كاري كه انسان براي جبران گناهان خاصی انجام می­دهد.
كفاره جمع كفاره سه‌گانه (60 روز روزه‌گرفتن، 60 فقير را سير كردن و بنده‌اي را آزادنمودن و در عصر ما همان دو قسم اول است.)
كفالت ضمانت.
كفيل ضامن.
كيفيت چگونگي.

«ل»

«ل»
لازم واجب.
لازم‌الوفاء بايد به آن عمل شود.
لغو ‌ بي‌فايده، بي‌معنا، بيهوده.

«م»

«م»
مابه‌التفاوت مقدار تفاوت بين دو شيء، ‌رجوع به «تفاوت قيمت صحيح و معيوب».
مال الاجاره مالي كه بايد مستأجر بابت اجاره بپردازد.
مال المصالحه مالي كه مورد صلح میان دو یا چند نفر قرار گرفته است.
ماليت شرعي چيزهايي كه از نظر شارع مقدس مال محسوب می‌‌شود.
ماليت عرفي چيزهايي كه از نظر فرهنگ عموم مردم (عرف) مال محسوب می‌‌شود. هر چند از نظر دين اسلام ماليت نداشته باشد، مثل مشروب.
ماه هلالي ماه قمري، مدت 29 يا 30 روز از رويت هلال ماه تا هلال ديگر كه يك ماه (يا «شهر» در زبان عرب) است و تكرار 12 بار آن، سال قمري است از محرم تا ذی الحجه.
مأموم پيرو؛ كسي كه در نماز به امام جماعت اقتدا می‌کند.
مؤونه مخارج يا هزينه زندگی.
مباح هر فعلي كه از نظر شرعي انجام آن جایز است.
مبتدئه زني كه براي اولين بار عادت شود.
مبطلات اموري كه باطل كننده عبادت می‌‌باشد.
متعه زني كه با عقد موقت به همسري مردي درآمده است.
متنجس هر چيزي كه ذاتاً پاك است، اما در اثر برخورد با شيء نجس، ‌آلوده شده است.
متولي سرپرست اوقاف.
مجتهد كوشا؛ كسي كه در فهم احكام الهي به درجه اجتهاد رسيده، یعنی داراي قدرت علمی ‌‌مناسبي است كه می‌‌تواند احكام اسلام را از روي كتاب و سنت و عقل و اجماع استنباط نمايد.
مجتهد جامع‌الشرائط مجتهدي است كه شرايط مرجعيت تقليد را دارا می‌‌باشد.
مجراي طبيعي مسير طبيعي هر چيز.
مجهول المالك مالي كه معلوم نيست به چه كسي تعلق دارد.
مجزي است. كافي است، ساقط كننده تكليف است.
محتضر كسي كه در حال جان كندن است.
محتلم كسي كه در خواب از او مني خارج شده باشد.
محذور مانع.
محرم چيزي كه حرام است، اولين ماه از سال قمري.
محرم ‌ فاميل‌هاي نزديک نسبی و بعضی از فامیل‌های سببی كساني كه ازدواج با آن‌ها حرام ابدي است مانند: خواهر، مادر، ‌دختر و دختر دختر، عمه و عمات، خاله و خالات، ربائب، مادرزن و مادر او، دختر و خواهر رضاعي.
محرم كسي كه در حال احرام حج يا عمره باشد.
محجور ‌ كسي كه از تصرف در اموال ممنوع شود.
محظور ممنوع.
محل اشكال است. بايد احتياط كرد.
مخير است. مقلد می‌تواند یک طرف را انتخاب کند.
مخرج بول و غائط مجراي طبيعي خروج ادرار و مدفوع.
مخمس مالي كه خمس آن خارج شده باشد.
مد ‌ تقریباً معادل 750 گرم.
مدعي خواهان، كسي كه براي خودش حقي قائل است.
مذي ‌ رطوبتي كه پس از ملاعبه از انسان خارج می‌‌گردد.
مرتد مسلماني كه منكر خدا و رسول يا حكمی ‌‌از ضروريات دين شده كه انكارش به انكار خدا و رسول بازمی‌‌گردد.
مرتد فطري كسي كه از پدر يا مادر مسلمان متولد شده و خودش نيز مسلمان بوده و سپس از دين خارج شده است.
مرتد ملي كافري که از پدر و مادر غيرمسلمان متولد شده ولي پس از قبول اسلام مجدداً كافر گرديده است.
مرجوح (مرجوح شرعي) چيزي كه كراهت شرعي داشته باشد.
مردار ‌ حيواني كه خود به خود مرده باشد.
مزارعه قراردادي كه بين مالك زمين و زارع منعقد می‌‌شود كه بر اساس آن مالك درصدي از محصول زراعي را صاحب می‌‌شود.
مس لمس كردن.
مس ميت لمس كردن انسان مرده.
مساقات آبياري كردن؛ قراردادي بين صاحب باغ و باغبان كه بر اساس آن باغبان در برابر آبياري و تربيت درختان، سهمی از درآمد باغ دارد.
مستحب پسنديده، مطلوب، چيزي كه مطلوب شارع است ولي واجب نيست.
مستطيع توانا، كسي كه امكانات و شرايط سفر حج را دارا باشد.
مستهلك از ميان رفته، نابود شده، نيست شده.
مسح دست كشيدن بر چيزي، دست كشيدن به فرق سر و روي پاها با رطوبت باقيمانده از شستشوي صورت و دست‌ها در وضو.
مسكين بيچاره، مفلوک.
مسكرات چيزهاي مست كننده.
مصالحه سازش، آشتي؛ معمولاً در امور مالی به کار می‌رود.
مضطربه زني كه عادت ماهيانه‌اش بي‌نظم است.
مضمضه چرخانيدن آب در دهان.
مطهرات پاك كننده‌ها.
مظالم آنچه كه در ذمه انسان است ولي صاحب آن معلوم نيست و يا دسترسي به آن ممكن نمی‌‌باشد. مانند اين كه كسي بدهكار است ولي صاحب آن را نمی‌شناسد و دسترسي به او ندارد.
مفطر چيزي كه روزه را می‌‌شكند.
مفلس كسي كه دارائي‌اش كمتر از بدهكاري‌اش می‌‌باشد.
مقررات شرعيه آن چه از طرف خداوند به عنوان تكليف شرعي معين گرديده است.
مكروه ناپسند، نامطلوب؛ آن چه انجام آن حرام نيست ولي تركش اولي است.
مكلف هر انساني كه بالغ و عاقل است.
ملاعبه بازي كردن، معاشقه كردن.
مميز خردسالي كه خوب و بد را تميز می‌‌دهد.
موالات پشت سر هم، پياپي انجام دادن.
موجر اجاره‌دهنده.
موقوف عليهم كساني كه به نفع آن‌ها وقف شده است.
موقوفه وقف شده.
موكل ‌ وكيل كننده.
ميت مرده، جسد بي‌جان انسان.

«ن»

«ن»
ناسيه زني كه وقت عادت ماهيانه خود را از ياد برده است.
نافله نماز مستحبي.
نذر ملزم نمودن كار مطلوب يا ترك كار غيرمطلوب بر خود براي خدا.
نري آلت حیوان نر.
نبش قبر شكافتن قبر.
نصاب حد مشخص، حد يا مقدر معين.
نصاب زکات حد مشخصي كه برای هر يك از موارد وجوب زکات در نظر گرفته شده است.
نظر به ريبه نگاهي كه موجب فتنه و فساد شود.
نجس پليد، ناپاك.
نفاس خوني كه پس از زايمان از رحم زن خارج می‌‌گردد.
نفساء زني كه خون نفاس ببيند.
نكاح ازدواج كردن، زناشويي.
نماز آيات دو ركعت نماز مخصوص كه در مواردي نظير زلزله و كسوف و خسوف واجب است.
نماز احتياط نماز بدون سوره‌اي كه براي جبران ركعات مورد شك به جا آورده می‌‌شود.
نماز استسقاء نمازي كه با كيفيت مخصوص براي طلب باران خوانده شود.
نماز جماعت نماز واجبي كه دو نفر يا بيشتر به اتفاق هم بجا می‌آورند که یک نفر امام است و بقیه مأموم.
نماز جمعه دو ركعت نماز مخصوص كه در ظهر جمعه به جاي نماز ظهر و به طور جماعت برگزار می‌‌گردد و با كمتر از 5 نفر انجام پذير نيست و دارای دو خطبه است.
نماز خوف نماز روزانه انسان در حال جنگ و امثال آن كه با كيفيت مخصوص و به طور مختصر به جا آورده شود.
نماز شب هشت ركعت نماز مستحبي كه به صورت 4 دو ركعتي در ثلث آخر شب بجا آورده می‌‌شود.
نماز شفع دو ركعت نماز مستحبي كه پس از هشت ركعت نافله‌هاي شب، پيش از نماز وتر بجا آورده می‌‌شود.
نماز طواف دو ركعت نماز مخصوص كه در مراسم حج و عمره پس از طواف بجا آورده می‌‌شود.
نماز عيد دو ركعت نماز مخصوص كه روز عيد فطر و قربان می‌‌خوانند.
نماز غفيله دو ركعت نماز مخصوص كه بین نماز مغرب و عشا خوانده می‌شود.
نماز قصر (مسافر) نماز كوتاه، نمازهاي چهار ركعتي كه در سفر دو ركعت خوانده می‌‌شود.
نماز قضا نمازي است كه به جبران نمازهاي فوت شده بجا آورده می‌‌شود.
نماز مستحب هر نمازي كه بجا آوردن آن پسنديده است ولي واجب نيست.
نماز ميت نماز مخصوصي كه بايد بر جنازه مسلمان خوانده شود.
نماز واجب نمازي كه بجا آوردن آن بر هر مكلفي لازم است.
نماز وحشت دو ركعت نماز كه براي شب اول قبر متوفي با آداب مخصوص خوانده می‌‌شود.
نماز يوميه نماز روزانه، نماز واجب در هر شبانه‌روز كه مجموعاً 17 ركعت است.
نوافل يوميه نمازهاي مستحبي روزانه كه هر شبانه‌روز 34 ركعت و در جمعه 38 ركعت است.
نهي از منكر بازداشتن ديگران از هر عملي كه به حكم شارع ناپسند است.
نيت قصد، تصميم انجام عمل ديني با هدف تقرب به خداوند.

«و»

«و»
واجب هر امري كه انجام آن از نظر شرع الزامی‌‌ و اجباري است.
واجب تخييري واجب بودن یکی از دو یا چند چیز.
واجب عيني واجبي كه بر هر فردي با قطع نظر از ديگران واجب است مانند نماز و روزه.
واجب كفايي واجبي كه اگر به حد كافي كساني نسبت به آن اقدام نمايند از ديگران ساقط می‌‌شود مانند غسل و ساير تجهيزات ميت كه بر همه واجب است ولي وقتي كه یک نفر یا عده‌اي اقدام كنند، ‌از ديگران ساقط می‌‌شود.
واجب موسع واجبي است كه وقت انجام آن وسيع است مانند نماز ظهر و عصر كه از ظهر تا غروب وقت دارد.
واجب مضيق واجبي است كه داراي وقت مشخص و محدود است مانند روزه گرفتن در ماه رمضان.
وراث كساني كه ارث می‌‌برند.
واقف وقف كننده.
وثيقه سپرده، گرويي.
وحدت وجود وحدت وجود معانى متعددى دارد، آن چه به طور قطع باطل و به عقيده همه فقها موجب خروج از اسلام است اين است كه كسى معتقد باشد. «خداوند عين موجودات اين جهان است، و خالق و مخلوق و عابد و معبودى وجود ندارد. همان طور كه بهشت و دوزخ نيز عين وجود اوست» و لازمه آن انكار بسيارى از مسلمات دين است.
ودي رطوبتي كه گاهي پس از خروج بول مشاهده می‌‌شود.
وديعه امانت.
وذي رطوبتي كه گاهي پس از خروج مني مشاهده می‌‌شود.
وصل به سكون حركت آخر كلمه‌اي را انداختن و بدون توقف آن را به كلمه بعد چسباندن.
وصي ‌ كسي كه مسئول انجام وصيتي شود.
وصيت سفارش، توصيه‌هايي كه انسان براي كارهاي پس از مرگش به ديگري می‌‌كند.
وضو ارتماسي وضويي كه انسان به عوض آن كه آب را روي صورت و دست‌هايش بريزد، صورت و دست‌هايش را در آب فرومي‌برد و در حال فروبردن يا بيرون آوردن آن قصد وضو می‌‌كند.
وضو ترتيبي وضويي كه انسان با ريختن آب به قصد وضو روي صورت و دست‌هايش آن‌ها را می‌‌شويد.
وضو جبيره آن است كه در محل وضو زخمی باشد که روی آن را بسته باشد.
وطن جايي كه انسان براي اقامت و زندگي مستمر خود اختيار كند.
وطي پایمال کردن و گاه كنايه از عمل جنسي است.
وقف به حركت در حين اداي حركت آخرين حرف يك كلمه، بين آن و كلمه بعد فاصله انداختن.
وكيل نماينده، كسي كه از طرف شخصي اختيار انجام كاري را داشته باشد.
ولايت سرپرستي، صاحب اختيار بودن.
ولايت تكوينى منظور از ولايت تكوينى آن است كه به اذن خداوند بتواند خارق عادتى انجام دهد. مثل آن چه قرآن مجيد در آيه 49 سوره آل عمران درباره حضرت عیسی عليه السلام بيان كرده است كه مردگان را به اذن خدا زنده مى‌كرد و بيماران غيرقابل علاج را به اذن خدا شفا مى‌داد.
ولي يا قيم كسي كه به دستور شارع مقدس، سرپرست ديگري است مانند پدر و پدربزرگ و مجتهد جامع‌الشرايط.

«هـ»

«هـ»
هبه بخشش.
هدیه تحفه، ارمغان.

«ی»

«ی»
يائسه زني كه سنش به حدي رسيده كه ديگر عادت ماهيانه نمی‌‌شود.

منابع

  • توضیح‌المسائل مراجع
برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=اصطلاحات_احکام&oldid=5797»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا