میر علی هروی: تفاوت بین نسخه‌ها
(صفحه‌ای جدید حاوی 'میر علی سادات حسینی هروی ملقب به کاتب السلطان از خوشنویسان بزرگ قرن دهم هجری ...' ایجاد کرد) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
میر علی سادات حسینی هروی ملقب به کاتب السلطان از خوشنویسان بزرگ قرن دهم هجری است از سرآمدان نستعلیق‌نویسی است | میر علی سادات حسینی هروی ملقب به کاتب السلطان از خوشنویسان بزرگ قرن دهم هجری است از سرآمدان نستعلیق‌نویسی است | ||
| − | + | استاد خط او سلطانعلی مشهدی بود و برخی خط وی را بر استادش ترجیح داده اند. | |
میر علی اصلاً از مردم هرات و از سادات حسینی آنجاست . ظهور او با ایامی مقارن شده است که استادی خط نستعلیق در سراسر خراسان سلطانعلی مشهدی را مسلم بوده و این استاد خوش شیوه و شاگردان او در مشهد و سایر بلاد خراسان و ماوراءالنهر به تعلیم این خط مشغول بوده اند. | میر علی اصلاً از مردم هرات و از سادات حسینی آنجاست . ظهور او با ایامی مقارن شده است که استادی خط نستعلیق در سراسر خراسان سلطانعلی مشهدی را مسلم بوده و این استاد خوش شیوه و شاگردان او در مشهد و سایر بلاد خراسان و ماوراءالنهر به تعلیم این خط مشغول بوده اند. | ||
| سطر ۱۸: | سطر ۱۸: | ||
علی هروی دراواخر عمر توسط ازبکان اسیر گشت و به بخارا منتقل شد و در آنجا به سال 924 یا 925 و یا 926 هَ . ق . درگذشت و در مرقد سیف الدین باخرزی دفن شد. او را رساله ای است به فارسی به نام «مدادالخط». و نیز اشعار و معماهایی از وی نقل میکنند. (از الذریعه ج 9 ص 764). | علی هروی دراواخر عمر توسط ازبکان اسیر گشت و به بخارا منتقل شد و در آنجا به سال 924 یا 925 و یا 926 هَ . ق . درگذشت و در مرقد سیف الدین باخرزی دفن شد. او را رساله ای است به فارسی به نام «مدادالخط». و نیز اشعار و معماهایی از وی نقل میکنند. (از الذریعه ج 9 ص 764). | ||
| + | |||
| + | ==شعر میر علی== | ||
| + | میر علی هروی به زبان ترکی و فارسی شعر می سرود. این شعر از اوست که چندین بار آن را با تفاوت‌های اندکی نوشته است: | ||
| + | |||
| + | عمری از مشق دوتا بود قدم همچون چنگ * تا خط من بیچاره بدین قانون شد | ||
| + | طالب من همه شاهان جهانند ولی * در بخارا جگر از بهر معیشت خون شد | ||
| + | سوخت از غصه درونم چگنم چون سازم * که مرا نیست از این شهر ره بیرون شد | ||
| + | این بلا برسرم از حسن خط آمد امروز * وه که خط سلسلهٔ پای من مجنون شد | ||
==گفته ها در مورد میر علی== | ==گفته ها در مورد میر علی== | ||
| سطر ۳۱: | سطر ۳۹: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | [http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-4e68d4c3c1f7497dbc709e184d423f58-fa.html لغت نامه دهخدا، سلطان الکتاب] | + | *[http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-4e68d4c3c1f7497dbc709e184d423f58-fa.html لغت نامه دهخدا، سلطان الکتاب]، بازیابی:23 شهریور 1393 |
| − | [http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-c326b9e7c0864dea97c073d75ff05d7d-fa.html لغت نامه دهخدا، علی هروی] | + | *[http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-c326b9e7c0864dea97c073d75ff05d7d-fa.html لغت نامه دهخدا، علی هروی]، بازیابی:23 شهریور 1393 |
| − | [http://www.zibanevisi.ir/index.aspx?pid=99&articleid=38540 سایت زیبا نویسی] | + | *[http://www.zibanevisi.ir/index.aspx?pid=99&articleid=38540 سایت زیبا نویسی]، بازیابی:23 شهریور 1393 |
| + | * [http://hbi.lxb.ir/post/7/%D8%A8%D9%8A%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%20%D9%85%DB%8C%D8%B1%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA%20%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C%20%D9%87%D8%B1%D9%88%DB%8C.htm وبلاگ هنر برتر ایرانی] | ||
[[رده:خطاطان]] | [[رده:خطاطان]] | ||
[[رده:شاعران دو زبانه]] | [[رده:شاعران دو زبانه]] | ||
[[رده:شعرای پارسی گوی قرن دهم]] | [[رده:شعرای پارسی گوی قرن دهم]] | ||
| + | |||
| + | {{خوشنویسی}} | ||
نسخهٔ ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۴، ساعت ۰۹:۴۶
میر علی سادات حسینی هروی ملقب به کاتب السلطان از خوشنویسان بزرگ قرن دهم هجری است از سرآمدان نستعلیق‌نویسی است
استاد خط او سلطانعلی مشهدی بود و برخی خط وی را بر استادش ترجیح داده اند.
میر علی اصلاً از مردم هرات و از سادات حسینی آنجاست . ظهور او با ایامی مقارن شده است که استادی خط نستعلیق در سراسر خراسان سلطانعلی مشهدی را مسلم بوده و این استاد خوش شیوه و شاگردان او در مشهد و سایر بلاد خراسان و ماوراءالنهر به تعلیم این خط مشغول بوده اند.
هرچند برخی از دست نبشته‌ها و اسناد مربوط به قبل از زمان میرعلی تبریزی به خطی بسیار نزدیک به نستعلیق به دست آمده است ولی میرعلی از لحاظ فنّی این خط را به صورت مستقلی عرضه نمود از این رو استادان بعدی، ابداع خط نستعلیق را به او نسبت داده‌اند.
میرعلی که در بغداد در دربار سلطان احمد جلایر (783-813 هجری) بود کلیات فارسی "خواجوی کرمانی" را در سنهٔ ۷۹۸ به خط نستعلیق در بغداد نوشت و حال آنکه زبان اهل بغداد همیشه عربی بوده‌است. و این نسخه کلیات مصوّر خواجوی کرمانی در موزه لندن موجود می‌باشد.
نمونه های خط نستعلیق میرعلی هروی بشکل کتاب و قطعه بالنسبه زیاد در دست است ، کتبی که بخط اوست غالباً مثنویات شعرای مشهور است مانند مثنویات جامی و روضةالانوار خواجوو گوی و چوگان عارفی و قطعات غالباً از اشعار خود اوست . از جمله ٔ نفایس خط میرعلی پنج مثنوی است از سبعه ٔ جامی که آن را او در سال 928 بانجام رسانده و در آخر آن «علی الحسین الهروی » رقم کرده است . این نسخه ٔ بسیار نفیس در کتابخانه ٔ گلستان طهران موجود است .
یک نسخه ٔ گرانبهای دیگر از خط دست میرعلی ایضاً در کتابخانه ٔ گلستان هست که رقم آخر آن بجهاتی برای روشن ساختن ترجمه ٔ احوال این خوشنویس زبردست اهمیت دارد و آن نسخه که روضةالانوار خواجو است در آخر چنین رقم دارد:
«به تاریخ سنه ٔ سبع و عشرین و تسعمائه کتبه العبدالمذنب علی الکاتب السلطانی غفر ذنوبه ببلدة هراة».
از این نوشته مسلم میشود که در سال 927 میرعلی هنوز در هرات میزیسته و در آن تاریخ به لقب «الکاتب السلطانی » نیز ملقب بوده است . این لقب را ظاهراً سلطان حسین میرزا بایقرا به میرعلی داده بود زیرا که در این ایام کسی دیگر را نمیشناسیم که در سرزمین خراسان و مشرق ایران به لقب سلطانی خوانده شود.
علی هروی دراواخر عمر توسط ازبکان اسیر گشت و به بخارا منتقل شد و در آنجا به سال 924 یا 925 و یا 926 هَ . ق . درگذشت و در مرقد سیف الدین باخرزی دفن شد. او را رساله ای است به فارسی به نام «مدادالخط». و نیز اشعار و معماهایی از وی نقل میکنند. (از الذریعه ج 9 ص 764).
شعر میر علی
میر علی هروی به زبان ترکی و فارسی شعر می سرود. این شعر از اوست که چندین بار آن را با تفاوت‌های اندکی نوشته است:
عمری از مشق دوتا بود قدم همچون چنگ * تا خط من بیچاره بدین قانون شد طالب من همه شاهان جهانند ولی * در بخارا جگر از بهر معیشت خون شد سوخت از غصه درونم چگنم چون سازم * که مرا نیست از این شهر ره بیرون شد این بلا برسرم از حسن خط آمد امروز * وه که خط سلسلهٔ پای من مجنون شد
گفته ها در مورد میر علی
عباس اقبال آشتیانی در مجله ٔ یادگار نویسد: به تصدیق خبرگان فن یکی از بزرگترین استادان خط نستعلیق میرعلی هروی مشهدی است که قریب پنجاه سال در مشهد و هرات و بخارا به تعلیم این شعبه ٔ ظریف از خط فارسی و تحریر نسخ و قطعات آن مشغول بوده تا آنجا که در مهارت در کتابت نستعلیق ثالث میرعلی تبریزی واضع این خط و قبلةالکتاب نظام الدین سلطانعلی مشهدی شده و به واسطه ٔهنر خود از روزگار اقبال و ادبار بسیار دیده است.
امیرعلیشیر در مجالس النفایس در باب میرعلی نوشته که : «خط نسخ تعلیق را در غایت خوبی می نویسد بمرتبه ای که کسی هرگز نظیر او ننوشته
نصرآبادی در تذکره ٔ خود گوید: «بعضی خط او را به خط ملاسلطانعلی ترجیح میدهند و بعضی برخلاف این گفته عزیزی ، شعری که یک مصراعش این است در باب ایشان گفته : در رتبه هیچ میر به سلطان نمیرسد، مجملاً خط را به مرتبه ٔ اعلی رسانیده
منابع
- لغت نامه دهخدا، سلطان الکتاب، بازیابی:23 شهریور 1393
- لغت نامه دهخدا، علی هروی، بازیابی:23 شهریور 1393
- سایت زیبا نویسی، بازیابی:23 شهریور 1393
- وبلاگ هنر برتر ایرانی
| خط کوفی | |
| خط محقق | ابن مقله * ابن بواب * یاقوت مستعصمی * شیخ زاده سهروردی * ارغون کابلی * احمد رومی * میرزا بایسنغر * میرزا سلطان ابراهیم و ... |
| خط ریحان | ابن مقله * یاقوت مستعصمی * عمر اقطع * ابن هلال * ابن بواب * عبدالله بلخ * ارغون * امیر مجدالدین * میرزا بایسنغر *احمد رومی و ... |
| خط ثلث | یاقوت مستعصمی * میرزا سلطان ابراهیم * عبدالحی * سید ولی میرزا بایسنغر * عمر اقطع * عبدالحی * عبدالباقی * عبدالله و ... |
| خط نسخ | میر منشی حسین قمی * شیخ كمال سبزواری * آقا ابراهیم قمی *میرزا احمد تبریزی * میرزا احمد نیریزی * اشرف الکتاب اصفهانی * سلطان الکتاب اصفهانی * وصال شیرازی * میرزا شفیع تبریزی و ... |
| خط توقیع | یاقوت مستعصمی * احمد رومی * ارغون كابلی * بایسنغر و ... |
| خط رقاع | علی ابن مقله * ابن بواب * شیخ زاده سهروردی * احمد رومی * خواجه حافظ شیرازی * مجدالدین فیروز آّبادی * یاقوت مستعصمی * و ... |
| خط تعلیق | خواجه تاج سلمانی واضع * خواجه عبدالحی منشی * درویش عبدالله بلخی * میر منصور منشی * خواجه اختیار منشی * میر عبدالله * ابراهیم خوشنویس * میرزا کافی * مجد الدین ابراهیم * میرزا علی اکبر شیرازی و ... |
| خط نستعلیق | میر علی تبریزی واضع * سیمی نیشابوری * میرزا بوتراب اصفهانی * عبدالرشید دیلمی * میرزا محمد صالح * میرزا اسد الله شیرازی * آقا مهدی تهرانی * سید حسین خوشنویس باشی * میرزا غلامرضا * میرزا عمو * میرزا رضای کلهر * میرزا کاظم * عماد الکتاب *عباسقلیان باتمانقلیج تبریزی *کمال الدین اظهر *سلطان علی مشهدی * سلطان محمد خندان * سیدعلی حسینی * میرعلی هروی * میرعماد حسنی * میرزا محمد حسین تبریزی * علیرضا عباسی و ... |
| خط شكسته | مرتضی قلی شاملو * شفیعا * میر احسن كرمانی * درویش عبدالمجید طالقانی * میرزا کوچک * میرزا عبدالجواد اصفهانی و ... |
| خط طغری | اسماعیل طغرائی * خواجه عتیق منشی * خواجه كمال طغرائی و ... |
| خط تحریر | میرزا رضی تبریزی * میرزا رضای بغدادی * میرزا علیخان امین الدوله * نشاط اصفهانی * میرزا ابوالقاسم قائم مقام * میرزا سعید وزیر * مرحوم حسنعلیخان امیر نظام گرویی * مجد الدین منشی السلطان تبریزی و ... . |
| منبع: انواع خطوط خوشنویسان معروف ایران، محمد نقشی تبریزی، هنر و مردم، تیر 1343، شماره 21 | |
