ثوبان بن بجدد

ابوعبداللَّه ثَوبان بن بُجدُد، مولى و آزاد شده رسول ‌خدا صلى الله علیه و آله و از صحابی آن حضرت است. وى اصالتاً اهل یمن بوده؛ البته برخی او را اهل سِراة (مکانی بین مکه و یمن) و برخی اهل حِمیَر دانسته اند.

ثوبان اسیر و برده مسلمانان شده بود؛ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله او را خرید و آزاد کرد و فرمود: «اگر خواستى به خانواده‌‌ات بپیوند که از آنان هستى و اگر میل داشتى نزد ما بمان و از خاندان ما باش». او ماندن در خدمت پیامبر صلى الله علیه و آله را برگزید و در سفر و حضر با آن حضرت بود. ابونُعَیم اصفهانی (متوفی ۴۳۰ ق) او را از عارفان اهل بصیرت دانسته است.

به روایت برخی مفسران، نزول آیه «و من یُطع الله و الرسول فاولئک مع الذین أنعم الله علیهم من النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین و حَسُن أولئک رفیقاً» (سوره نساء، ۶۹) درباره وی دانسته شده است که به دلیل علاقه شدید به پیامبر صلی الله علیه وآله، نگران جدایی از آن حضرت در قیامت بود.

ثوبان محدث بود و از پیامبر اکرم ۱۲۸ حدیث نقل کرده است. از روایاتی که از ثوبان رسیده است می‌توان به علاقه او به رسول خدا و اهل بیت علیهم‌السّلام پی برد؛ از جمله روایت «النظر إلى وجه علی عبادة؛ نظر افکندن به چهره على (علیه السلام) عبادت است».

جماعتی از تابعین نیز مانند شدّاد بن أوس انصاری، جُبَیْر بن نُفَیْر حَضْرَمی، ابو ادریس خَولانی، ابو سلام أسود حبشی و ابو اسماء رَحْبی، از او روایت کرده اند.

ثوبان تا زمان رحلت رسول اکرم صلى الله علیه و آله در مدینه بود و پس از آن به رمله رفت؛ در آنجا خانه‌اى ساخت و در مصر و حُمص نیز خانه‌هایى بنا کرد. او سرانجام در سال ۵۴ هجرى در حمص درگذشت.

منابع

• سرزمین پیامبران، سید ابراهیم سید علوى، ‌نشر مشعر، تهران‌، ۱۳۸۵، ص ۱۷۴.
• دانشنامه جهان اسلام، ج۱، مدخل "ثَوْبان بن بُجدُد" از معصومه اسماعیلی.
• فرهنگ قرآن، برگرفته از مقاله "ثوبان مولی رسول الله".