سید محمد حسینی شاهرودی

نام کامل	سید محمد حسینى شاهرودى
زادروز	۱۳۴۴ قمرى
زادگاه	نجف
وفات
مدفن
اساتید	آیت الله سید محمود شاهرودی، آیت الله میرزا هاشم آملی،...
شاگردان
آثار	توضیح مناسک حج، رساله توضیح المسائل، کتاب الصوم، ...

مقاله‌ی مربوط به این عنوان از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

محتوای فعلی "مقاله‌ یک نشریه" متناسب با این عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

زندگینامه

حضرت آیت الله العظمی ‌‌حاج سید محمد حسینى شاهرودى، در ماه جمادى الاول سال ۱۳۴۴ هجرى قمرى، در نجف اشرف دیده به جهان گشودند و در خانواده‌اى رشد و نمو کردند که از متدین‌ترین و باتقواترین بیوت علمی ‌‌نجف اشرف به شمار می‌‌رفت،

از پدر بزرگوارشان چنین نقل شده است که: «من سید محمد را تا بیست و یک سالگى از خود دور ننمودم»؛ و آن مرحوم چنان تعالیم اسلامی‌‌ و احکام حرام و حلال را در قلب فرزندان خود جاى داده و راسخ نموده بودند که آنان ضرب المثل در تطبیق اخلاقیات و احکام اسلامی‌‌ بودند.‌‌ به همین لحاظ بود که حضرت آیت الله سید محمد شاهرودى در زمان صباوت اشتهار به صدق لهجه و خلوص نیت داشتند و والد معظم ایشان عقیده کاملى به صفاى روح و طینت پاک میوه زندگى خود داشتند، ولذا در مواقع شدت و بروز بعض گرفتاری‌ها و ناملایمات به ایشان دستور می‌‌فرمودند که وضو ساخته در بالاى بام زیر آسمان با توجه تمام یک زیارت عاشورای کامل بخواند که شاید گشایشى در کار واقع شود و به کرّات پس از خواندن زیارات اثر آن ظاهر شده و مشکل برطرف می‌‌شد.

پدر

پدر ایشان مرحوم آیت الله سید محمود شاهرودی می‌‌باشند.‌‌ آن شخصیت بزرگ از لحاظ عدالت و تقوا و زهد و ورع و فقاهت زبانزد خاص و عام بودند و پس از فوت مرحوم آیت الله العظمی ‌‌سید ابوالحسن اصفهانی قدس سره سال‌هاى متمادى زعامت دینى و علمی ‌‌و مرجعیت عامه حوزه‌هاى علمیه و جهان تشیع را بر عهده داشتند.‌‌

مادر

و اما والده حضرت آیت الله حاج سید محمد شاهرودى دختر مرحوم آیت الله شیخ محمدرضا فاضل نیشابورى بود که از زهّاد معروف و از مدرسین عقائد و اخلاق در حوزه نجف اشرف بشمار می‌‌رفت. آن مرحومه در کنار تقوى و تدین داراى مدارج علمی و مراتبى از فضل و کمال بود و منزل ایشان همواره محل تردد بانوان مسلمان بود که قرائت قرآن و نماز خود را تصحیح نموده و احکام شرعى و مسائل دینى را از ایشان فرامی‌‌گرفتند و حتى فرزندان و نوادگانشان مقدار زیادى از مقدمات و مسائل شرعى و احکام اسلامی و روایات اخلاقى را نزد ایشان فرامی‌‌گرفتند.

تحصیلات

معظم‌له مقدمات را نزد والد بزرگوار خود و همچنین مرحوم شیخ على شهر بابکى و مرحوم شیخ شمس زنجانى که از اساتید مبرز علم منطق بود فراگرفتند.‌‌ بعضى از دروس سطح مانند رسائل و مکاسب را نزد والد معظم‌شان به صورت خصوصى فراگرفتند و کتاب کفایة الاصول را نزد مرحوم آيت الله میرزا هاشم آملی قدس سره و مرحوم آیت الله شیخ عبدالحسین رشتى قدس سره حاضر شدند.

حضور در درس خارج

ایشان در سال ۱۳۶۰ هجرى قمرى، در سن شانزده سالگى به آخرین مرحله دروس حوزوى یعنى درس خارج قدم نهادند. ایشان مدت مدیدى در جلسات درس خارج شرکت نموده و از محضر درس آیت الله سید محمود شاهرودى قدس سره بهره کافى برده و از علوم ایشان استفاده کامل می‌‌نمودند. تا این که خود به درجات عالیه اجتهاد نائل آمدند و در عین حال تا آخرین جلسات درس والد معظم خود شرکت نمودند و تقریرات درس اصول و فقه ایشان را به رشته تحریر درآوردند.

اساتید

• آیت الله العظمی سید محمود شاهرودى
• آیت الله على شهر بابکى
• آیت الله شمس زنجانى
• آيت الله میرزا هاشم آملی
• آیت الله شیخ عبدالحسین رشتى

فعالیت های علمی

تقریرات درس خارج:

درس خارج داراى مفاهیم مشکل و اصطلاحات دشوار و معانى عمیق می‌‌باشد که دقت بسزائى را می‌‌طلبد و بخصوص در زمان سابق که بسیارى از کتاب‌ها و شرح‌هاى فعلى موجود نبود بسیارى از مطالب غامض این علم شریف در اجمال و ابهام قرار می‌‌گرفت.‌‌ در چنین شرایطى روشن است که بسیارى از پویندگان معرفت و طالبان علوم آل محمد صلى الله علیه و آله که تازه در این وادى قدم گذاشته‌اند کاملاً به عمق مطالب پى نبرده و مقصود استاد بر آن‌ها روشن نمی‌‌شود و در اینجاست که اهمیت مجلس تقریر دوباره درس خارج نمودار می‌‌گردد.‌‌ به همین جهت معظم‌له هر روزه پس از اتمام درس خارج والد معظم، بلافاصله جلسه دیگرى تشکیل داده و درس را از ابتدا شرح می‌‌نمودند و کاملاً توضیح می‌‌دادند و عده زیادى از بیانات ایشان استفاده می‌‌بردند.

شرکت در مجلس استفتاء:

معظم‌له از ارکان مجلس استفتاء مرحوم آیت الله سید محمود شاهرودى قدس سره بودند، که در این مجلس استفتاءاتى که از طرف شیعیان نقاط مختلف جهان که از مقلدین آن مرحوم بودند می‌‌رسید پاسخ داده می‌‌شد.‌‌ این مجلس استفتاء با حضور جمعى از بارزترین فضلاء و علماء حوزه علمیه نجف اشرف برگزار می‌‌گردید و مسائل مهم و بغرنج در آن جلسه مطرح می‌‌شد و پس از بحث و بررسى لازم آن‌ها را به نظر مبارک مرحوم آیت الله شاهرودى قدس سره می‌‌رساندند و ایشان آخرین حکم را صادر می‌‌فرمودند.

کسب اجازه اجتهاد:

معظم‌له در سال ۱۳۷۵ هجرى قمرى، پس از بروز مدارج علمی ‌و کمالى و پس از امتحان‌هاى متعددى که از ایشان به عمل آمد موفق به کسب اجازه اجتهاد از مرحوم آیت الله العظمی‌‌ حاج سید محمود شاهرودى قدس سره شدند، با توجه به آن که آن مرحوم در زمینه اعطاء اجازه اجتهاد در حوزه علمیه نجف اشرف معروف به «ذوالشهادتین» بودند، یعنى در امتحان اجتهاد چنان سختگیرى و دقتى می‌‌کردند که اجازه اجتهاد ایشان ارزش اجازه اجتهاد از دو نفر از علماء را داشت.‌‌ همچنین معظم‌له از مرحوم آیت الله العظمی ‌‌سید جمال الدین گلپایگانى قدس سره که از شاگردان مبرّز میرزاى نائینى قدس سره بودند اجازه اجتهاد دریافت نمودند.

تدریس خارج فقه و اصول:

معظم‌له اولین جلسات تدریس خارج را تقریباً در سال ۱۳۸۳ هجرى قمرى، در سن سى و نه سالگى و در مسجد هندى که از مهمترین مراکز تدریس در حوزه علمیه نجف اشرف به شمار می‌‌رفت شروع نمودند و همچنان در مجلس درس والد معظم شرکت می‌‌جستند و تاکنون در کنار خدمات اجتماعى و اشتغالات علمی‌‌، روزى دو جلسه بحث خارج فقه و اصول ایراد می‌‌نمایند، و شاگردانى مبرز و با فضل به جامعه اسلامی‌‌ تحویل داده‌اند و در حال حاضر عده زیادى از شخصیت هاى علمی و دینى که در بلاد مختلف مشغول به خدمت و ترویج احکام و تدریس در حوزه‌هاى علمیه و دانشگاه‌ها و ارائه خدمات در مسئولیت‌هاى مختلف هستند از شاگردان ایشان می‌‌باشند.

ارجاع احتیاطات:

معظم‌له پس از سال‌ها تدریس فقه و اصول و در کنار آن شرکت در درس والد معظم خویش و به لحاظ عوامل متعددى همچون نبوغ خدادادى و توفیقات ربانى و سعى و کوشش در تعلیم و تعلم و شرکت فعال در مجالس استفتاءات و مباحثات علمی ‌‌به بالاترین درجات علم و کمال نائل آمدند و رفته رفته رشد فکرى و سطح علمی ‌‌و مراتب اجتهاد و تقواى ایشان بر همگان روشن شده و ظاهر گردید، لذا مرحوم آیت الله العظمی ‌‌شاهرودى ایشان را شایسته تقلید دیدند و در سال ۱۳۸۸ هجرى قمرى مقلدین خود را در احتیاطات مسائل شرعى به فرزند برومند خود ارجاع دادند و بدین جهت بود که عده‌اى از مؤمنین پس از ارتحال آن مرجع عالیقدر در سال ۱۳۹۴ هجرى قمرى، به تقلید فرزند ایشان گرویدند.‌‌ پس از آن به درخواست عده کثیرى از مؤمنین از ایران و عراق و کشورهاى دیگر در سال ۱۳۹۸ هجرى قمرى، رساله عملیه ایشان به زبان فارسى و عربى، در نجف اشرف به چاپ رسید.

هجرت به قم:

در پى اخراج معظم‌له توسط رژیم بعث عراق از نجف اشرف به جمهورى اسلامی ‌‌ایران در سال ۱۴۰۰ هجرى قمرى، ایشان در شهر مقدس قم رحل اقامت افکندند و همچنان به تدریس فقه و اصول و تربیت و تهذیب شاگردان پرداخته و منشأ خیرات و برکات و خدمات کثیره و حل مشکلات شرعى و اجتماعى می‌‌باشند.

تألیفات معظم‌له

تألیفات مطبوع:

1. «ذخیرة المؤمنین لیوم الدین» رساله عملیه به زبان عربى؛
2. «توضیح مناسک الحج» مناسک حج به زبان عربى؛
3. «دروس فی احکام النساء» به زبان عربى؛
4. «کتاب الطهارة» تقریرات بحث خارج فقه ایشان است که توسط اخوى گرانقدرشان جناب آیت الله حاج سید حسین حسینى شاهرودى که از علماء برجسته و مدرسین حوزه علمیه قم می‌‌باشد، به رشته تحریر درآمده است.
5. «کتاب الصوم» احکام روزه به زبان عربى؛
6. «رساله توضیح المسائل» رساله عملیه به زبان فارسى؛
7. «توضیح مناسک حج» احکام حج به زبان فارسى؛
8. «رساله توضیح المسائل» به زبان اردو؛
9. کتاب استفتائات فارسى؛
10. کتاب درس‌هایى ویژه بانوان؛
11. «رساله مختصر الاحکام» به زبان اردو.

تألیفات مخطوط:

1. حاشیه بر عروة الوثقى؛
2. کتاب فى الحدود؛
3. تقریرات مرحوم آیت الله العظمی ‌‌حاج سید محمود شاهرودى قدس سره؛
4. کتاب استفتاءات به زبان عربى که در دست چاپ است.

سجایاى روحى و مزایاى اخلاقى

معظم‌له با آن که در جمیع امور، متخلق به اخلاق اسلامی ‌و متمسک به روش ائمه اطهار علیهم السلام هستند ولى بعضى صفات حسنه ایشان بارزتر است که ذیلاً به پاره‌اى از آن‌ها اشاره می‌‌شود:

ایشان اسوه زهد، اخلاص، تقوى، حسن خلق، برخورد خوب و گشاده‌روئى با مردم هستند و از هر گونه تکبر و توجه به مادیات منزه می‌‌باشند، در مقابل مؤمنین به قدرى متواضع و فروتن می‌‌باشند که هر شخصى در اولین برخورد مجذوب اخلاق ایشان می‌‌شود.

معظم‌له همواره به کوچک و بزرگ ابتدا سلام نموده و کراراً مشاهده شده که با خادمان خود بر سر یک سفره نشسته‌اند.‌‌ هیچ‌گاه از همنشینى و هم‌صحبت‌ شدن با فقرا و مستضعفین دورى نمی‌‌نمایند و در مجالس آن‌ها شرکت می‌‌کنند. در مباحثات علمی‌‌ به طرف مقابل احترام گذاشته و در کمال صبر و متانت به سخنان وى گوش می‌‌دهند و پس از اتمام با لحنى آرام شروع به جواب می‌‌نمایند.

گاهى که در مسیر راهى می‌‌روند و شخصى مسأله‌اى سؤال می‌‌کند و یا این که حاجت دیگرى دارد، به قدرى ایشان را سرپا معطل می‌‌کند که همراهان خسته شده و به ستوه می‌‌آیند ولى خود آن جناب با کمال صبر و متانت به سؤالات طرف پاسخ می‌‌گویند و مشکل او را برطرف می‌‌کنند.‌‌ در برخورد با مشکلات و گرفتاری‌هاى مردم با صبر و حوصله بسیار به حل و فصل آن‌ها می‌‌پردازند و به خاطر چنین صفاتى است که در قلوب مؤمنین جاى گرفته و از محبوبیت فوق العاده‌اى در میان اجتماع برخوردارند.

و از صفات حسنه ایشان مداومت بر مستحبات و ترک مکروهات و صبر در عبادت و اقامه نمازهاى مستحبى و تلاوت قرآن و خواندن ادعیه مأثوره و زیارات و توسلات به معصومین علیهم‌السلام است.

عدالت و تقوای ایشان به پایه‌اى است که مرحوم آیت الله سید محمود شاهرودى قدس سره در مواقع کسالت و در زمان کهولت سن، ایشان را به جاى خود به اقامه نماز جماعت می‌‌گماردند و بارها دیده شده بود که پس از آن که ایشان نماز را شروع می‌‌کردند آن مرجع والامقام به مسجد آمده و به ایشان اقتدا می‌‌نمودند.

معظم‌له به تبعیت از سیره ائمه اطهار علیهم‌السلام از قدیم‌الایام به اکرام ضیف و مهمان‌نوازى اهتمام ورزیده و درب منزل خود را باز گذارده‌اند.‌‌ ایشان ملجأ و مأواى مستضعفین و درماندگان می‌‌باشند. ولذا بیت رفیع ایشان همواره پذیراى عده زیادى از گرفتاران و مبتلایان و ابناء السبیل است که هر کدام را به فراخور حال و به حسب امکانات مساعدت نموده و گرفتارى آن‌ها را حل می‌‌نمایند.

از خصوصیات بارز معظم‌له اهتمام به شئون طلاب علوم دینى است که تا حد توان از هر نحو کمک به آنان مضایقه نمی‌‌نمایند و در صرف سهم مبارک امام علیه السلام می‌‌فرمایند: اولویت با طلاب فقیر و محصل است و هرگاه مبالغى از حقوق شرعیه را نزد ایشان می‌‌آورند، فوراً آن را به مستحقین از روحانیون و پس از آن به موارد مقرره شرعیه تقسیم می‌‌نمایند.

معظم‌له با نصایح حکیمانه خود راهنما و مشعل هدایتى به اخلاص است و همواره به مؤمنین و دوستان می‌فرمایند که جمیع اعمال و رفتار خود را قربةً الى الله و به جهت کسب ثواب اخروى انجام دهید و حتى کارهاى روزمره و عادى را مقدمه براى انجام وظائف شرعى و طاعات و عبادات و براى جلب رضاى الهى قرار دهید.

از جمله نصایح ایشان و دستورالعملى که نسبت به خصوص طلاب علوم دینى دارند آنست که دروس علمی‌‌ خود را مقدم همه کارها قرار دهند و بیشتر همت و وقت خود را صرف آن نمایند، على الخصوص تعلیم فقه آل محمد صلى الله علیه و آله که مبین و راهنماى حلال و حرام الهى بوده و دستور العملی‌ست که شامل تمام ابعاد زندگى بشرى در جمیع مراحل و زمان‌ها می‌‌باشد.

عشق و علاقه بى‌حد ایشان نسبت به پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام زبانزد خاص و عام می‌‌باشد.‌‌ ایشان از ایام قدیمه در نجف اشرف علاوه بر آن که ملتزم به شرکت در مجلس هفتگى توسل به ابا عبد الله الحسین علیه السلام در بیت رفیع والد معظم خود و سایر مجالس ذکر اهل بیت علیهم‌السلام بودند، در منزل خود نیز شب‌هاى جمعه مجلس عزادارى و توسل به ائمه اطهار علیهم‌السلام برقرار نموده و تعظیم شعائر اسلامی ‌‌می‌‌نمودند.‌‌ و به قدرى بر مصائب جد بزرگوارشان حضرت ابا عبدالله الحسین علیهم‌السلام گریه می‌‌نمایند که همچون والد گرامیشان جزو بکائین بر سیدالشهداء علیه السلام شمرده می‌‌شوند.

محبت اهل بیت علیهم‌السلام چنان با وجود ایشان ممزوج شده که تا زمانى که در نجف اشرف اقامت داشتند هر روزه به زیارت مولى المتقین حضرت امیرالمومنین علیه السلام مشرف می‌‌شدند و همچنین بیش از صد بار با پاى پیاده به کربلای حسینى مشرف شدند‌‌ و همواره به زیارت دیگر عتبات مقدسه عراق مشرف می‌‌شدند.‌‌ و پس از اخراج از عراق به همین رویه حسنه ادامه داده و ملتزم می‌‌باشند که هر روز به زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه علیهاالسلام دخت گرامی‌‌ امام موسى بن جعفر علیه السلام در شهر مقدس قم مشرف شوند.

و در بیت رفیعشان هر هفته روزهاى جمعه و در ایام وفات، مجلس عزادارى و در ایام محرم و صفر مجلس سوگوارى حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام برقرار می‌‌باشد.‌‌ و نیز در ایام موالید اهل بیت و اعیاد مذهبى مجالس باشکوهى در بیت معظم‌له برقرار می‌‌شود‌‌ و همچنین در عین کثرت اشتغالات در سال چندین بار به زیارت امام على بن موسى الرضا علیه السلام مشرف می‌‌شوند و از انوار مقدسه آن حضرت کسب فیض می‌‌نمایند.

خدمات اجتماعى آیت الله شاهرودى

معظم‌له در زمان مرجعیت مرحوم والد خود به موازات اشتغالات علمی‌‌، در خدمات وسیعى که از سوى بیت رفیع آن مرحوم به جهان تشیع ارائه می‌‌شد، نقش بسزائى داشتند و در کنار برادر مکرمشان جناب مستطاب آیت الله حاج سید على حسینى شاهرودى که همواره یار و یاور مرحوم آیت الله سید محمود شاهرودى قدس سره بود، گام‌هاى بلندى در این راه برمی‌‌داشتند که ذکر این خدمات در این جزوه مختصر میسر نیست.

معظم‌له پس از رحلت والد معظمشان به چنین رویه‌اى ادامه داده و تاکنون منشأ خدمات بسیارى براى جامعه اسلامی‌‌ بوده‌اند که در اینجا به گوشه‌اى از آن‌ها به صورت فهرست اشاره می‌‌شود: کمک به طلاب حوزه‌هاى علمیه به طرق مختلف مثل پرداخت شهریه در مقاطع مختلف به طلاب، پرداخت شهریه حوزه‌هاى علمیه بعض شهرستان‌ها، کمک به هزینه‌هاى مختلف روحانیون، واگذارى اراضى جهت منزل مسکونى طلاب، اعطاى اجازه براى صرف حقوق شرعیه در مدارس علمیه و مراکز اسلامی‌‌ در ایران و کشورهاى دیگر، فرستادن وکلا و مبلغین و تشویق آن‌ها براى ترویج احکام اسلامی‌‌ به نقاط مختلف ایران و کشورهاى دیگر، اعزام مبلغین و روحانیون به مناطق محروم شیعه‌نشین که در معرض هجوم دینى و اعتقادى دشمنان هستند و اعطاى کمک‌هاى اقتصادى به ساکنان آن مناطق، کمک به گرفتاران، مستضعفین و فقراء در زمینه‌هاى مختلف مثل هزینه معالجه، سفر، تعمیر و خرید منزل، ازدواج و غیره و حل و فصل نزاع‌ها و مشکلات اجتماعى، تاسیس مجتمع مسکونى جهت اسکان طلاب، کمک به ابناءالسبیل و آوارگان و کسانى که از وطن خود دور مانده‌اند، تأسیس حسینیه و کمک به ساخت مساجد، حسینیه‌ها، مدارس علمیه، کتابخانه‌ها، بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و مراکز بهداشتى مثل حمام و غیره بخصوص در روستاها و مناطق محروم، کمک به مجالس تعظیم شعائر مانند مجالس سوگوارى و اعیاد و کمک به مراکز مذهبى فرهنگى و مجتمع‌هاى اسلامی‌‌ در داخل و خارج‌‌ و بسیارى خدمات دیگر که ذکر یکایک آن‌ها موجب تطویل می‌‌شود.

در پایان امید است با مسطور نمودن این کلمات قلیله توانسته باشیم گوشه‌اى گرچه اندک از زندگانى پرعظمت حضرت آیت الله العظمی‌‌ حاج سید محمد حسینى شاهرودى و همچنین بیت رفیع مرحوم آیت الله العظمی ‌‌سید محمود حسینى شاهرودى قدس سره را تبیین نموده و این هادیان شیعیان در زمان غیبت حضرت ولى عصر حجة بن الحسن عجل الله تعالى فرجه الشریف را بهتر بشناسانیم.

منبع:

سایت حضرت آيت الله العظمی‌‌ حاج سيد محمد حسينى شاهرودى

آرشیو عکس و تصویر

• 

  سید محمد حسینی شاهرودی و فرزندانشان

• 

  سید محمد حسینی شاهرودی در لباس احرام حج

• 

  سید محمد حسینی شاهرودی

• 

  تدریس درس خارج توسط سید محمد حسینی شاهرودی

• 

  سید محمد حسینی شاهرودی در مسیر پیاده روی کربلا

• 

  از راست: علی فلسفی تنکابنی، حسن‌علی مروارید، سید حسین موسوی شاهرودی و سید محمد حسینی شاهرودی

• 

  سید محمود حسینی شاهرودی و سید محمد حسینی شاهرودی

• 

  از راست: سید علی حسینی سیستانی، سید ابوالقاسم موسوی خویی، ناشناس و سید محمد حسینی شاهرودی

• 

  تشییع پیکر سید محمد حسینی شاهرودی