علی بن محمد خزاز قمی: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(پروژه2: سنجش کیفی) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{خوب}} | {{خوب}} | ||
{{بخشی از یک کتاب}} | {{بخشی از یک کتاب}} | ||
| − | محدث و فقیه نامدار شیعه اهل قم در | + | «على بن محمد خزاز قمى» [[محدث]] و [[فقیه]] نامدار [[شیعه]] اهل [[قم]] در نیمه دوم سده چهارم و اوائل سده پنجم هجرى است. او از شاگردان [[شیخ صدوق]] بوده و کتاب با ارزش «[[کفایة الأثر (کتاب)|کفایة الاثر فى النصوص على الائمة الاثنى عشر]]» از او به جای مانده است. |
| − | == | + | ==معرفی اجمالی== |
| − | + | یکى از [[محدث|محدثان]] و فقیهان [[قم]]، على بن محمد خزاز قمى است. تاریخ دقیق ولادت او معلوم نیست اما با نظر به دوران حیات استادان وى، همانند [[شیخ صدوق]] متوفى ۳۸۱ قمرى، و ابن عیاش جوهرى متوفى ۴۰۱ قمرى و ابوالمفضل شیبانى متوفى ۳۸۷ قمرى، مى توان گفت که این محدث فرزانه، تقریباً در نیمه دوم سده چهارم هجرى قمرى پا به عرصه وجود نهاده است.<ref>اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷؛ الذریعه، ج ۱۸، ص ۸۶ و ج ۲، ص ۴۸۹.</ref> [[کنیه|کنیه]] اش ابوالقاسم مى باشد و لقب معروف او خزاز و منسوب به قم و رى است. بر همین اساس برخى او را قمى رازى نامیده اند؛ البته بیشتر تراجم‌نویسان او را تنها قمى خوانده اند. همان گونه که یکى از بزرگان عصر گفته است؛ از آن رو که زادگاه او در شهر قم بود ولى وى براى کسب دانش [[حدیث]] به شهر رى رفت و در آنجا رحل اقامت افکند.<ref>روضات الجنات، ج ۲، ص ۲۰۱؛ اعیان الشیعه، ج ۴، ص ۳۱۳؛ رجال، شیخ طوسى، ص ۴۷۹؛ قاموس الرجال، ج ۷، ص ۵۶۶؛ امل الامل، ج ۲، ص ۲۰۱؛ رجال، نجاشى، ص ۱۹۱؛ خلاصه، علامه، ص ۱۰۱، فهرست، طوسى، ص ۱۰۰؛ تنقیح المقال، ج ۲، ص ۳۰۷؛ مقدمه کفایة الاثر، ص ۱۱؛ به نقل از معادن الجواهر سید محسن امین؛ بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۹ و ۱۰؛ معجم الرجال، ج ۸، ص ۱۵۵.</ref> | |
| − | == | + | ==استادان و شاگردان== |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == | ||
| − | |||
| − | |||
| − | [[ | + | *۱- مشهورترین استادش، محمد بن على بن بابویه قمى، معروف به «[[شیخ صدوق]]» است. بدون تردید او یکى از مفاخر برگزیده [[شیعه|شیعه]] بلکه جهان [[اسلام]] مى باشد |
| − | [[ | ||
| − | + | *۲- محمد بن عبدالله، معروف به ابوالمفضل شیبانى؛<ref>اعلام الشیعه، ص ۱۲۷؛ کفایة الاثر در موارد متعدد.</ref> شیبانى یکى از روایتگران برجسته شیعه است که شاگرد بزرگوارش، خزاز قمى، در جاى جاى اثر گرانسنگ خود، [[کفایة الأثر (کتاب)|کفایة الاثر]] از این استاد مسلم [[حدیث|حدیث]]، روایت نقل مى کند و با دیده احترام به او مى نگرد در موارد بسیارى بعد از ذکر نام او مى گوید: «رحمه الله». | |
| − | |||
| − | + | *۳- احمد بن محمد بن حسن جوهرى، مشهور به «ابن عیاش»؛<ref>اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷؛ روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۳. | |
| − | + | </ref> ابن عیاش در زمره دانشوران پرآوازه شیعه است. [[شیخ طوسى]] درباره او مى گوید: «جوهرى روایات فراوانى را شنید و فراگرفت و در نشر [[حدیث]] کوشش بسیار نمود؛ ... کتاب هاى زیادى دارد که معروفترین آنها [[مقتضب الاثر (کتاب)|مقتضب الاثر فى الائمة الاثنى عشر]] است».<ref>فهرست، طوسى، ص ۳۳، شماره ۸۸.</ref> | |
| − | </ref> | ||
| − | + | *۴- محمد بن وهبان بصرى؛<ref>اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷؛ و کفایه الاثر در موارد متعدد.</ref> [[احمد بن علی نجاشی|نجاشى]] درباره اش چنین مى نگارد: «ابوعبدالله دبیلى، ساکن بصره از دانشوران نامدار و موثق شیعه است. روایاتى که او نقل مى کند بسیار جالب و بدون اشتباه و لغزش است».<ref>رجال، نجاشى، ص ۲۸۲.</ref> | |
| − | * | ||
| − | * | + | *۵- حسین بن محمد بن سعید خزاعى؛<ref>کفایة الاثر؛ و اعلام الشیعه، ص ۱۲۷.</ref> |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | * | + | *۶- [[ابن منده|على بن حسین بن منده]]؛<ref>اعلام الشیعه، ص ۱۲۷؛ تنقیح المقال، ج ۲، ص ۲۸۳؛ و کفایة الاثر.</ref> [[وحید بهبهانی|وحید بهبهانى]] در عظمت او مى گوید: «خزاز قمى در اثر گرانقدر خود، از این دانشمند روایات بسیارى نقل نموده و از او تمجید کرده است. این نشان از بزرگى ابن منده دارد. وى از لحاظ مرتبت ردیف [[شیخ صدوق]] مى باشد».<ref>تنقیح المقال، ج ۲، ص ۲۸۳. |
</ref> | </ref> | ||
| − | |||
| − | + | اما با این که خزاز قمى از نخبگان عالمان [[شیعه]] است، و طبعاً باید گروه زیادى از سرچشمه دانش او بهره برده باشند؛ ولى در کتاب هاى تراجم تنها به نام اندکى از شاگردان حدیثى وى اشاره شده است: | |
| − | |||
| − | |||
| − | * | + | * ۱- ابوالبرکات على بن حسین جوزى؛ |
| − | + | * ۲- محمد بن حسین بن سعید قمى که در شهر [[بغداد]] مى زیست؛ | |
| − | * | + | * ۳- محمد بن ابى الحسن بن عبدالصمد القمى.<ref>آقا بزرگ تهرانى در اعلام الشیعه: ص ۱۲۷ و الذریعه، ج ۲، ص ۴۸۹. |
</ref> | </ref> | ||
| − | == | + | ==آثار و تألیفات== |
| + | تراجم‌نویسان نوشته اند که این [[محدث]] برجسته در عرصه هاى گوناگون، کتاب هایى از خود به یادگار گذاشته است. | ||
| − | + | *۱- در دانش استدلالى حکام: الایضاح فى اصول الدین؛<ref>روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۴: به نقل از معالم العلماء، ص ۷۱.</ref> البته امروز ما از سرنوشت این کتاب اطلاعى در دست نداریم. | |
| − | </ref> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | * | + | *۲- در مسائل فقهى: الاحکام الشرعیة على مذهب الامامیة؛<ref>روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۴: به نقل از معالم العلماء، ص ۷۱.</ref> گویا این کتاب نیز همانند الایضاح - همچون بسیارى از کتاب هاى دیگرى که عالمان شیعه تألیف کردند - در کشاکش مبارزات سیاسى علیه مذهب [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم‌السلام از بین رفته است و اثرى از آنها در دست نیست. |
| − | * | + | *۳- در مبحث مهم رهبرى معصوم علیه‌السلام در جامعه دینى: [[کفایة الأثر (کتاب)|کفایة الاثر فى النص على ائمة الاثنى عشر]]؛<ref>روضات الجنات: به نقل از معالم العلماء، ج ۴، ص ۳۱۳؛ الذریعه؛ ج ۱۸، ص ۸۶.</ref> شاید بتوان گفت که این اثر از بهترین و مهمترین تألیفات خزاز قمى است، کتابى که به مدرک و مأخذ عمده دو کتاب معروف شیعه یعنی [[بحارالانوار]] و [[وسائل الشیعه]] تبدیل شده است.<ref>بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۹، قسم المصادر؛ وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص ۴۰.</ref> وى در این کتاب تلاش مى کند تا با دلائل روشن و غیرقابل انکار حقانیت [[امامت]] [[ائمه اطهار|امامان]] شیعه از بعد از رحلت [[پیامبر اسلام|رسول اکرم]] صلی الله علیه و آله را اثبات کند و البته در این هدف والاى خویش نیز نردبان توفیق را تا اوج پیموده است. |
| − | + | ==خزاز قمى از منظر عالمان== | |
| − | * | + | * برجسته ترین تراجم‌نویس تاریخ [[شیعه|شیعه]]، [[احمد بن علی نجاشی|نجاشى]]، مى گوید: على بن محمد خزاز یکى از چهره هاى نامى و موثق دانشمندان شیعه است. او در روزگار خود فقیه بلندمرتبه اى بود.<ref>رجال، نجاشى، ص ۱۹۱، طبع داورى، قم.</ref> |
| − | + | * [[شیخ طوسى]] نیز مى نویسد: خزاز رازى، متکلمى بلندمرتبه که در دانش [[علم کلام|کلام]] کتاب ها تألیف کرد، به علم فقه هم گرایش و دلبستگى فراوانى داشت. او در شهر رى مى زیست و در همان جا بدرود حیات گفت.<ref>فهرست، شیخ طوسى، ص ۱۰۰.</ref> | |
| − | + | * [[علامه حلى]] مى نگارد: خزاز قمى یکى از دانشمندان فقیه و موثق است.<ref>خلاصه، ص ۱۰۱.</ref> | |
| − | + | * [[علامه مجلسى]] هم آورده است: شیخ سعادتمند على بن محمد خزار قمى...،<ref>بحارالانوار، ج ۱، ص ۱۰، مصادرالکتاب...</ref> کتاب [[کفایة الأثر]] از او، کتابى است که مانند آن در زمینه [[امامت]] تألیف نشده و این اثر بهترین نشانه بر فضل و کمال و وثاقت و دیانت مؤلف اوست.<ref>بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۹، قسم المصادر.</ref> | |
| − | + | * صاحب [[وسائل الشیعه]] با این تعبیر از او یاد کرده است: دانشور نامدار و راستگو، على بن محمد خزاز قمى.<ref>وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص ۴۰.</ref> | |
| − | + | * علامه [[وحید بهبهانی|وحید بهبهانى]] در وصف اثر وى نگاشته است: کتاب کفایة الاثر در کمال خوبى و متانت نوشته شده و از تحقیقات خود مؤلف در این نوشتار بدست مى آید که این شخصیت بزرگوار در کمال فضل و دانش قرار داشته است.<ref>به نقل از تنقیح المقال، ج ۲، ص ۱۸۴.</ref> | |
| − | + | * [[سید محمدباقر موسوی خوانساری|میرزا محمدباقر خوانسارى]] نیز آورده؛ خزار قمى یکى از شخصیت هاى سترگ و برجسته شیعه است.<ref>روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۳.</ref> | |
| − | + | * تعبیر [[شیخ عباس قمى]] همچنین است: على بن محمد خزاز که قمى هم به او گفته مى شود، از قدما و پیشروان شیعه است.<ref>هدیة الاحباب، ص ۱۳۱؛ فوائد الرضویه، ص ۳۲۵؛ الکنى والالقاب، ج ۲، ص ۱۸۴.</ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==وفات== | ==وفات== | ||
| − | از سال رحلت | + | از سال رحلت خزاز قمى اطلاع دقیقى در دست نیست. شاید بتوان حدس زد که این بزرگوار در نیمه اول سده پنجم هجرى قمرى چشم از جهان فروبسته باشد، مبناى این سخن این است که استاد او، ابن عیاش جوهرى در سال ۴۰۱ قمرى از دنیا رفت. و نیز [[شیخ آقا بزرگ تهرانی|علامه تهرانى]] در اثر ارزشمند خویش، خزاز قمى را از بزرگان سده پنجم قمرى بشمار آورده است، به لحاظ این که وى بیشتر حیات علمى خود را در این سده سپرى کرد.<ref>اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷.</ref> او در شهر رى وفات یافت و شاید هم در همین شهر سر بر بالین خاک نهاده باشد.<ref>فهرست، شیخ طوسى، ص ۱۰۰.</ref> |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| − | <references/> | + | <references /> |
| − | + | ==منابع== | |
| − | + | *ابوالحسن ربانى صالح‌آبادى، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد ۹. | |
| − | |||
| − | *ابوالحسن ربانى | ||
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
نسخهٔ ۱۳ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۶:۵۲
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
«على بن محمد خزاز قمى» محدث و فقیه نامدار شیعه اهل قم در نیمه دوم سده چهارم و اوائل سده پنجم هجرى است. او از شاگردان شیخ صدوق بوده و کتاب با ارزش «کفایة الاثر فى النصوص على الائمة الاثنى عشر» از او به جای مانده است.
محتویات
معرفی اجمالی
یکى از محدثان و فقیهان قم، على بن محمد خزاز قمى است. تاریخ دقیق ولادت او معلوم نیست اما با نظر به دوران حیات استادان وى، همانند شیخ صدوق متوفى ۳۸۱ قمرى، و ابن عیاش جوهرى متوفى ۴۰۱ قمرى و ابوالمفضل شیبانى متوفى ۳۸۷ قمرى، مى توان گفت که این محدث فرزانه، تقریباً در نیمه دوم سده چهارم هجرى قمرى پا به عرصه وجود نهاده است.[۱] کنیه اش ابوالقاسم مى باشد و لقب معروف او خزاز و منسوب به قم و رى است. بر همین اساس برخى او را قمى رازى نامیده اند؛ البته بیشتر تراجم‌نویسان او را تنها قمى خوانده اند. همان گونه که یکى از بزرگان عصر گفته است؛ از آن رو که زادگاه او در شهر قم بود ولى وى براى کسب دانش حدیث به شهر رى رفت و در آنجا رحل اقامت افکند.[۲]
استادان و شاگردان
- ۱- مشهورترین استادش، محمد بن على بن بابویه قمى، معروف به «شیخ صدوق» است. بدون تردید او یکى از مفاخر برگزیده شیعه بلکه جهان اسلام مى باشد
- ۲- محمد بن عبدالله، معروف به ابوالمفضل شیبانى؛[۳] شیبانى یکى از روایتگران برجسته شیعه است که شاگرد بزرگوارش، خزاز قمى، در جاى جاى اثر گرانسنگ خود، کفایة الاثر از این استاد مسلم حدیث، روایت نقل مى کند و با دیده احترام به او مى نگرد در موارد بسیارى بعد از ذکر نام او مى گوید: «رحمه الله».
- ۳- احمد بن محمد بن حسن جوهرى، مشهور به «ابن عیاش»؛[۴] ابن عیاش در زمره دانشوران پرآوازه شیعه است. شیخ طوسى درباره او مى گوید: «جوهرى روایات فراوانى را شنید و فراگرفت و در نشر حدیث کوشش بسیار نمود؛ ... کتاب هاى زیادى دارد که معروفترین آنها مقتضب الاثر فى الائمة الاثنى عشر است».[۵]
- ۴- محمد بن وهبان بصرى؛[۶] نجاشى درباره اش چنین مى نگارد: «ابوعبدالله دبیلى، ساکن بصره از دانشوران نامدار و موثق شیعه است. روایاتى که او نقل مى کند بسیار جالب و بدون اشتباه و لغزش است».[۷]
- ۵- حسین بن محمد بن سعید خزاعى؛[۸]
- ۶- على بن حسین بن منده؛[۹] وحید بهبهانى در عظمت او مى گوید: «خزاز قمى در اثر گرانقدر خود، از این دانشمند روایات بسیارى نقل نموده و از او تمجید کرده است. این نشان از بزرگى ابن منده دارد. وى از لحاظ مرتبت ردیف شیخ صدوق مى باشد».[۱۰]
اما با این که خزاز قمى از نخبگان عالمان شیعه است، و طبعاً باید گروه زیادى از سرچشمه دانش او بهره برده باشند؛ ولى در کتاب هاى تراجم تنها به نام اندکى از شاگردان حدیثى وى اشاره شده است:
- ۱- ابوالبرکات على بن حسین جوزى؛
- ۲- محمد بن حسین بن سعید قمى که در شهر بغداد مى زیست؛
- ۳- محمد بن ابى الحسن بن عبدالصمد القمى.[۱۱]
آثار و تألیفات
تراجم‌نویسان نوشته اند که این محدث برجسته در عرصه هاى گوناگون، کتاب هایى از خود به یادگار گذاشته است.
- ۱- در دانش استدلالى حکام: الایضاح فى اصول الدین؛[۱۲] البته امروز ما از سرنوشت این کتاب اطلاعى در دست نداریم.
- ۲- در مسائل فقهى: الاحکام الشرعیة على مذهب الامامیة؛[۱۳] گویا این کتاب نیز همانند الایضاح - همچون بسیارى از کتاب هاى دیگرى که عالمان شیعه تألیف کردند - در کشاکش مبارزات سیاسى علیه مذهب اهل بیت علیهم‌السلام از بین رفته است و اثرى از آنها در دست نیست.
- ۳- در مبحث مهم رهبرى معصوم علیه‌السلام در جامعه دینى: کفایة الاثر فى النص على ائمة الاثنى عشر؛[۱۴] شاید بتوان گفت که این اثر از بهترین و مهمترین تألیفات خزاز قمى است، کتابى که به مدرک و مأخذ عمده دو کتاب معروف شیعه یعنی بحارالانوار و وسائل الشیعه تبدیل شده است.[۱۵] وى در این کتاب تلاش مى کند تا با دلائل روشن و غیرقابل انکار حقانیت امامت امامان شیعه از بعد از رحلت رسول اکرم صلی الله علیه و آله را اثبات کند و البته در این هدف والاى خویش نیز نردبان توفیق را تا اوج پیموده است.
خزاز قمى از منظر عالمان
- برجسته ترین تراجم‌نویس تاریخ شیعه، نجاشى، مى گوید: على بن محمد خزاز یکى از چهره هاى نامى و موثق دانشمندان شیعه است. او در روزگار خود فقیه بلندمرتبه اى بود.[۱۶]
- شیخ طوسى نیز مى نویسد: خزاز رازى، متکلمى بلندمرتبه که در دانش کلام کتاب ها تألیف کرد، به علم فقه هم گرایش و دلبستگى فراوانى داشت. او در شهر رى مى زیست و در همان جا بدرود حیات گفت.[۱۷]
- علامه حلى مى نگارد: خزاز قمى یکى از دانشمندان فقیه و موثق است.[۱۸]
- علامه مجلسى هم آورده است: شیخ سعادتمند على بن محمد خزار قمى...،[۱۹] کتاب کفایة الأثر از او، کتابى است که مانند آن در زمینه امامت تألیف نشده و این اثر بهترین نشانه بر فضل و کمال و وثاقت و دیانت مؤلف اوست.[۲۰]
- صاحب وسائل الشیعه با این تعبیر از او یاد کرده است: دانشور نامدار و راستگو، على بن محمد خزاز قمى.[۲۱]
- علامه وحید بهبهانى در وصف اثر وى نگاشته است: کتاب کفایة الاثر در کمال خوبى و متانت نوشته شده و از تحقیقات خود مؤلف در این نوشتار بدست مى آید که این شخصیت بزرگوار در کمال فضل و دانش قرار داشته است.[۲۲]
- میرزا محمدباقر خوانسارى نیز آورده؛ خزار قمى یکى از شخصیت هاى سترگ و برجسته شیعه است.[۲۳]
- تعبیر شیخ عباس قمى همچنین است: على بن محمد خزاز که قمى هم به او گفته مى شود، از قدما و پیشروان شیعه است.[۲۴]
وفات
از سال رحلت خزاز قمى اطلاع دقیقى در دست نیست. شاید بتوان حدس زد که این بزرگوار در نیمه اول سده پنجم هجرى قمرى چشم از جهان فروبسته باشد، مبناى این سخن این است که استاد او، ابن عیاش جوهرى در سال ۴۰۱ قمرى از دنیا رفت. و نیز علامه تهرانى در اثر ارزشمند خویش، خزاز قمى را از بزرگان سده پنجم قمرى بشمار آورده است، به لحاظ این که وى بیشتر حیات علمى خود را در این سده سپرى کرد.[۲۵] او در شهر رى وفات یافت و شاید هم در همین شهر سر بر بالین خاک نهاده باشد.[۲۶]
پانویس
- ↑ اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷؛ الذریعه، ج ۱۸، ص ۸۶ و ج ۲، ص ۴۸۹.
- ↑ روضات الجنات، ج ۲، ص ۲۰۱؛ اعیان الشیعه، ج ۴، ص ۳۱۳؛ رجال، شیخ طوسى، ص ۴۷۹؛ قاموس الرجال، ج ۷، ص ۵۶۶؛ امل الامل، ج ۲، ص ۲۰۱؛ رجال، نجاشى، ص ۱۹۱؛ خلاصه، علامه، ص ۱۰۱، فهرست، طوسى، ص ۱۰۰؛ تنقیح المقال، ج ۲، ص ۳۰۷؛ مقدمه کفایة الاثر، ص ۱۱؛ به نقل از معادن الجواهر سید محسن امین؛ بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۹ و ۱۰؛ معجم الرجال، ج ۸، ص ۱۵۵.
- ↑ اعلام الشیعه، ص ۱۲۷؛ کفایة الاثر در موارد متعدد.
- ↑ اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷؛ روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۳.
- ↑ فهرست، طوسى، ص ۳۳، شماره ۸۸.
- ↑ اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷؛ و کفایه الاثر در موارد متعدد.
- ↑ رجال، نجاشى، ص ۲۸۲.
- ↑ کفایة الاثر؛ و اعلام الشیعه، ص ۱۲۷.
- ↑ اعلام الشیعه، ص ۱۲۷؛ تنقیح المقال، ج ۲، ص ۲۸۳؛ و کفایة الاثر.
- ↑ تنقیح المقال، ج ۲، ص ۲۸۳.
- ↑ آقا بزرگ تهرانى در اعلام الشیعه: ص ۱۲۷ و الذریعه، ج ۲، ص ۴۸۹.
- ↑ روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۴: به نقل از معالم العلماء، ص ۷۱.
- ↑ روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۴: به نقل از معالم العلماء، ص ۷۱.
- ↑ روضات الجنات: به نقل از معالم العلماء، ج ۴، ص ۳۱۳؛ الذریعه؛ ج ۱۸، ص ۸۶.
- ↑ بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۹، قسم المصادر؛ وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص ۴۰.
- ↑ رجال، نجاشى، ص ۱۹۱، طبع داورى، قم.
- ↑ فهرست، شیخ طوسى، ص ۱۰۰.
- ↑ خلاصه، ص ۱۰۱.
- ↑ بحارالانوار، ج ۱، ص ۱۰، مصادرالکتاب...
- ↑ بحارالانوار، ج ۱، ص ۲۹، قسم المصادر.
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص ۴۰.
- ↑ به نقل از تنقیح المقال، ج ۲، ص ۱۸۴.
- ↑ روضات الجنات، ج ۴، ص ۳۱۳.
- ↑ هدیة الاحباب، ص ۱۳۱؛ فوائد الرضویه، ص ۳۲۵؛ الکنى والالقاب، ج ۲، ص ۱۸۴.
- ↑ اعلام الشیعه فى القرن الخامس، ص ۱۲۷.
- ↑ فهرست، شیخ طوسى، ص ۱۰۰.
منابع
- ابوالحسن ربانى صالح‌آبادى، ستارگان حرم، جلد ۹.
