آیه 103 سوره طه: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(تفسیر آیه)
(معانی کلمات آیه)
 
(۲ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۴۱: سطر ۴۱:
 
</tabber>
 
</tabber>
 
==معانی کلمات آیه==
 
==معانی کلمات آیه==
«یَتَخَافَتُونَ»: با صدای آهسته بهم می‌گویند. «إِن لَّبِثْتُمْ»: نمانده‌اید و توقّف نکرده‌اید (نگا: یونس / ). «عَشْراً»: مذکّر آمدن این واژه، بیانگر این است که تمییزِ محذوف، مؤنّث است که لَیالی است؛ هرچند هنگامی که عدد بدون معدود بیان شود، این قاعده چندان مراعات نمی‌گردد.
+
يتخافتون: تخافت: ميان خود آهسته سخن گفتن. «يتخافتون» ميان خودآهسته سخن مى ‏گويند. خفت (بر وزن عقل): آهسته سخن گفتن.<ref>تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی</ref>
  
== تفسیر آیه ==
+
==تفسیر آیه==
 
<tabber>
 
<tabber>
 
  تفسیر نور=
 
  تفسیر نور=
سطر ۶۱: سطر ۶۱:
  
 
(همان) روزى كه در صور دميده مى‌شود وما در آن روز، مجرمان را با چشمان تيره (و بدن‌هاى كبود) محشور مى‌كنيم.
 
(همان) روزى كه در صور دميده مى‌شود وما در آن روز، مجرمان را با چشمان تيره (و بدن‌هاى كبود) محشور مى‌كنيم.
 
«1». «انباء» جمع «نبأ» به خبر مهم و مفيد گفته مى‌شود.
 
  
 
تفسير نور(10جلدى)، ج‌5، ص: 387
 
تفسير نور(10جلدى)، ج‌5، ص: 387
سطر ۸۵: سطر ۸۳:
  
 
2- پيامد اعراض از ذكر خدا، تنها به زندگانى نكبت بار در اين دنيا خلاصه نمى‌شود، «مَنْ أَعْرَضَ‌ ... فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكاً» «2» بلكه بدبختى آخرت را نيز به همراه دارد. مَنْ أَعْرَضَ‌ ... يَحْمِلُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وِزْراً
 
2- پيامد اعراض از ذكر خدا، تنها به زندگانى نكبت بار در اين دنيا خلاصه نمى‌شود، «مَنْ أَعْرَضَ‌ ... فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكاً» «2» بلكه بدبختى آخرت را نيز به همراه دارد. مَنْ أَعْرَضَ‌ ... يَحْمِلُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وِزْراً
 
+
-----
 
«1». زمر، 68.
 
«1». زمر، 68.
  
سطر ۱۰۷: سطر ۱۰۵:
  
  
يَتَخافَتُونَ بَيْنَهُمْ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلاَّ عَشْراً (103)
+
مَنْ أَعْرَضَ عَنْهُ فَإِنَّهُ يَحْمِلُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وِزْراً (100)
  
يَتَخافَتُونَ بَيْنَهُمْ‌: پنهان و آهسته مى‌گويند ميان يكديگر به جهت شدت هول آن روز، زهره ندارند كه صدا بلند كنند، لذا نرم و آهسته گويند. إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا عَشْراً: درنگ نكرديد شما در دنيا مگر ده روز، يعنى در جنب درازى مدت آخرت و دائمى بودن آنها در جهنم كوتاه شمرند مدت مكث در دنيا را. خداى تعالى بدين فرمايش آگاه فرمايد بزرگى آنچه به مكذبين و منكرين رسد از حيرت و وحشت كه به طورى ترس و هول آنها را فرا گيرد كه قوه و قدرت تكلم به صداى بلند را ندارند از مشاهده آثار سخط و غضب سبحانى، بلكه به آهستگى و از ته دل گويند.
+
بعد از آن تهديد و وعيد مى‌فرمايد نسبت به اعراض از قرآن و ترك ايمان به آن:
 +
 
 +
مَنْ أَعْرَضَ عَنْهُ‌: و هر كه روى برگرداند از قرآن و اعتنا نكند به فرامين آن كه جامع سعادات دنيا و آخرت است و كافر شود به آن. فَإِنَّهُ يَحْمِلُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وِزْراً: پس بدرستى كه آن معرض كافر بردارد روز قيامت بارى سنگين را كه آن عقوبت عظيم و عذاب اليم است به سبب كفر و اعراضش.
  
  
سطر ۱۶۷: سطر ۱۶۷:
 
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)===
 
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)===
 
{{نمایش فشرده تفسیر|
 
{{نمایش فشرده تفسیر|
يَوم‌َ يُنفَخ‌ُ فِي‌ الصُّورِ وَ نَحشُرُ المُجرِمِين‌َ يَومَئِذٍ زُرقاً (102) يَتَخافَتُون‌َ بَينَهُم‌ إِن‌ لَبِثتُم‌ إِلاّ عَشراً (103)
+
مَن‌ أَعرَض‌َ عَنه‌ُ فَإِنَّه‌ُ يَحمِل‌ُ يَوم‌َ القِيامَةِ وِزراً (100) خالِدِين‌َ فِيه‌ِ وَ ساءَ لَهُم‌ يَوم‌َ القِيامَةِ حِملاً (101)
 
 
روزي‌ ‌که‌ نفخ‌ صور ميشود و محشور مي‌كنيم‌ گنهكاران‌ ‌را‌ ‌در‌ ‌آن‌ روز ازرق‌ چشم‌ پنهاني‌ ‌با‌ يكديگر صحبت‌ ميكنند ‌که‌ ‌ما درنگ‌ نكرديم‌ ‌پس‌ ‌از‌ مردن‌ مگر ده‌ روز.
 
 
 
(يَوم‌َ يُنفَخ‌ُ فِي‌ الصُّورِ) دو نفخه‌ صور داريم‌ يكي‌ روز آخر دنيا ‌که‌ تمام‌ ارواح‌
 
 
 
جلد 13 - صفحه 95
 
  
جن‌ و انس‌ و انواع‌ حيوانات‌ برّي‌ و بحري‌ غالب‌ تهي‌ ميكنند و ميميرند و ‌در‌ نفخه دوّم‌ تمام‌ زنده‌ ميشوند و ‌در‌ صحراي‌ محشر وارد ميشوند.
+
كسي‌ ‌که‌ اعراض‌ كند ‌از‌ ‌اينکه‌ ذكر ‌که‌ قرآن‌ مجيد ‌باشد‌ ‌پس‌ بدرستي‌ ‌که‌ ‌آن‌ كس‌ بار سنگيني‌ ‌که‌ نميتواند حمل‌ كند ‌بر‌ ‌خود‌ حمل‌ كرده‌ روز قيامت‌ ‌از‌ گناه‌ و معصيت‌ ‌که‌ عقوبت‌ ‌آنها‌ و عذاب‌ ‌آنها‌ ‌در‌ جهنم‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌در‌ ‌آن‌ عذاب‌ مخلد هستند ابد الآباد و پايان‌ ندارد و بد چيزي‌ ‌است‌ ‌از‌ ‌براي‌ ‌آنها‌ ‌اينکه‌ بار سنگين‌ ‌که‌ حمل‌ كرده‌اند.
  
چنانچه‌ ميفرمايد: (وَ نُفِخ‌َ فِي‌ الصُّورِ فَصَعِق‌َ مَن‌ فِي‌ السَّماوات‌ِ وَ مَن‌ فِي‌ الأَرض‌ِ إِلّا مَن‌ شاءَ اللّه‌ُ ثُم‌َّ نُفِخ‌َ فِيه‌ِ أُخري‌ فَإِذا هُم‌ قِيام‌ٌ يَنظُرُون‌َ) زمر ‌آيه‌ 68 و بعيد نيست‌ ‌که‌ استثناء ‌من‌ شاء اللّه‌ اشاره‌ ‌باشد‌ بوجود حضرت‌ بقية اللّه‌ ‌که‌ ‌با‌ قرآن‌ وارد شود نزد كوثر خدمت‌ جدش‌ ‌رسول‌ اللّه‌ صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و ‌سلّم‌ بواسطه حديث‌ ثقلين‌ ‌که‌ فرمود:
+
(مَن‌ أَعرَض‌َ عَنه‌ُ) اعراض‌ باصطلاح‌ پشت‌ پا زدن‌ ‌است‌ و ترك‌ عمل‌ بآن‌ و ‌اينکه‌ صادق‌ ‌است‌ ‌بر‌ كسي‌ ‌که‌ يك‌ دستور قرآن‌ ‌را‌ عمل‌ نكند زيرا لفظ قرآن‌ و ذكر ‌بر‌ يك‌ آيه ‌آن‌ ‌هم‌ صادق‌ ‌است‌، مثلا يكي‌ ‌از‌ دستورات‌ قرآن‌ حجاب‌ ‌است‌ بي‌حجابي‌ اعراض‌ ‌از‌ ‌او‌ ‌است‌ يكي‌ نماز ‌است‌ يكي‌ روزه‌ ‌است‌ يكي‌ خمس‌ ‌است‌ يكي‌ زكاة
  
(اني‌ تارك‌ فيكم‌ الثقلين‌ كتاب‌ اللّه‌ و عترتي‌ لن‌ يفترقا ‌حتي‌ يرد اعلي‌ الحوض‌ ‌ما ‌ان‌ تمسكتم‌ بهما لن‌ تضلّوا ابدا)
+
جلد 13 - صفحه 94
  
‌از‌ احاديث‌ متواتره‌ ‌است‌.
+
‌است‌ يكي‌ اعراض‌ ‌از‌ لهو و لغو ‌است‌ يكي‌ احكام‌ طلاق‌ ‌است‌ يكي‌ اجزاء حدود ‌است‌ حدّ قتل‌ عمدي‌ و خطايي‌ حد زنا يكي‌ احكام‌ ديات‌ ‌است‌ و ‌غير‌ اينها، و اعظم‌ ‌آنها‌ ولايت‌ و محبت‌ اهل‌ بيت‌ عصمت‌ و طهارت‌ ‌است‌ ‌در‌ قرآن‌ ‌از‌ لسان‌ پيغمبر بيان‌ ميفرمايد:
  
(وَ نَحشُرُ المُجرِمِين‌َ يَومَئِذٍ زُرقاً) مراد ‌از‌ مجرمين‌ همان‌ ‌غير‌ مؤمن‌ ‌است‌ ‌از‌ كفار و ارباب‌ ضلالت‌ ‌که‌ معرض‌ ‌از‌ قرآن‌ بودند، و مراد ‌از‌ اعراض‌ ‌هم‌ مجرّد ترك‌ عمل‌ نيست‌، بلكه‌ انكار ‌است‌ ‌که‌ بگويد: قبول‌ ندارم‌ ‌ يا ‌ آنكه‌ بنحو دلخواه‌ ‌خود‌ تفسير كند و تأويل‌ نمايد.
+
(وَ قال‌َ الرَّسُول‌ُ يا رَب‌ِّ إِن‌َّ قَومِي‌ اتَّخَذُوا هذَا القُرآن‌َ مَهجُوراً) فرقان‌ آيه 32 و ‌در‌ زيارت‌ ابي‌ ‌عبد‌ اللّه‌ ‌عليه‌ ‌السلام‌ دارد
  
(وَ ما يَعلَم‌ُ تَأوِيلَه‌ُ إِلَّا اللّه‌ُ وَ الرّاسِخُون‌َ فِي‌ العِلم‌ِ) آل‌ عمران‌ آيه 5 و زرق‌، بعضي‌ گفتند: كبود چشم‌، بعضي‌ گفتند: كور، بعضي‌ گفتند صورت‌ سياه‌ ‌خدا‌ ميفرمايد:
+
(لقد اصبح‌ كتاب‌ اللّه‌ فيك‌ مهجورا و ‌رسول‌ اللّه‌ فيك‌ موتورا).
  
(وَ يَوم‌َ القِيامَةِ تَرَي‌ الَّذِين‌َ كَذَبُوا عَلَي‌ اللّه‌ِ وُجُوهُهُم‌ مُسوَدَّةٌ أَ لَيس‌َ فِي‌ جَهَنَّم‌َ مَثوي‌ً لِلمُتَكَبِّرِين‌َ) زمر آيه 61 و ‌در‌ همين‌ سوره‌ ‌در‌ آيه 123 ميفرمايد: (وَ مَن‌ أَعرَض‌َ عَن‌ ذِكرِي‌ فَإِن‌َّ لَه‌ُ مَعِيشَةً ضَنكاً وَ نَحشُرُه‌ُ يَوم‌َ القِيامَةِ أَعمي‌ قال‌َ رَب‌ِّ لِم‌َ حَشَرتَنِي‌ أَعمي‌ وَ قَد كُنت‌ُ بَصِيراً قال‌َ كَذلِك‌َ أَتَتك‌َ آياتُنا فَنَسِيتَها وَ كَذلِك‌َ اليَوم‌َ تُنسي‌) شرحش‌ ميآيد انشاء اللّه‌ ‌تعالي‌.
+
(فَإِنَّه‌ُ يَحمِل‌ُ يَوم‌َ القِيامَةِ وِزراً) و زر بار سنگين‌ ‌است‌ ‌که‌ طاقت‌ فرسا ‌است‌ و ‌در‌ روز قيامت‌ ‌با‌ ‌اينکه‌ بار سنگين‌ گناه‌ وارد ميشود و بعقوبت‌ ‌آنها‌ و عذاب‌ دردناك‌ ‌آنها‌ گرفتار ميشود.
  
(يَتَخافَتُون‌َ بَينَهُم‌) بطور مخفيانه‌ ‌با‌ ‌هم‌ صحبت‌ ميكنند ميگويند:
+
(خالِدِين‌َ فِيه‌ِ) ‌در‌ ‌آن‌ عذاب‌ و عقوب‌ مسئله ‌از‌ ضروريات‌ دين‌ و مذهب‌ ‌اينکه‌ ‌است‌ ‌که‌ مؤمن‌ مسلما مخلد ‌در‌ عذاب‌ نيست‌ و گناهانش‌ بقدر كوه‌ها و درياها و ستارگان‌ و ريگهاي‌ بيابان‌ ‌باشد‌ بالاخره‌ ‌پس‌ ‌از‌ مدتي‌ نجات‌ پيدا مي‌كند و ‌از‌ ‌اينکه‌ ‌آيه‌ استفاده‌ مي‌شود ‌که‌ اعراض‌ ‌از‌ قرآن‌ موجب‌ سلب‌ ايمان‌ ميشود.
  
(إِن‌ لَبِثتُم‌ إِلّا عَشراً) مراد ده‌ شب‌ ‌است‌ چه‌ ‌در‌ دنيا و چه‌ ‌در‌ عالم‌ برزخ‌ و چه‌ ‌بين‌ النفختين‌ چون‌ بسرعت‌ ميگذرد بنظر قليل‌ ميآيد چنانچه‌ الآن‌ معروف‌ ‌است‌ قضاياي‌ هفتاد سال‌ قبل‌ ‌را‌ ميگويند: انگار ديروز بوده‌ ‌در‌ مقابل‌ قيامت‌ ‌که‌ گذشتني‌ نيست‌.
+
(وَ ساءَ لَهُم‌ يَوم‌َ القِيامَةِ حِملًا) بسيار سخت‌ و بد باري‌ ‌است‌ ‌براي‌ ‌آنها‌ ‌در‌ روز قيامت‌ ‌که‌ ‌بر‌ ‌خود‌ حمل‌ كرده‌اند و گرفتار عذاب‌ ‌آن‌ شده‌اند.
 
 
96
 
 
}}
 
}}
 
|-|
 
|-|
سطر ۲۰۰: سطر ۱۹۲:
 
===برگزیده تفسیر نمونه===
 
===برگزیده تفسیر نمونه===
 
{{نمایش فشرده تفسیر|
 
{{نمایش فشرده تفسیر|
(آیه 103)- در این حال مجرمان در میان خود، در باره مقدار توقفشان در عالم
+
(آیه 100)- و به همین جهت در این آیه از کسانی سخن می‌گوید که حقایق قرآن و درسهای عبرت تاریخ را فراموش می‌کنند، می‌گوید: «کسی که از قرآن روی بگرداند در قیامت بار سنگینی (از گناه و مسؤولیت) بر دوش خواهد کشید» (مَنْ أَعْرَضَ عَنْهُ فَإِنَّهُ یَحْمِلُ یَوْمَ الْقِیامَةِ وِزْراً).
  
ج3، ص142
+
آری! اعراض از قرآن، انسان را به آن چنان بیراهه‌ها می‌کشاند که بارهای سنگینی از انواع گناهان و انحرافات فکری و عقیدتی را بر دوش او می‌نهد.
 
 
برزخ «آهسته با هم گفتگو می‌کنند (بعضی می‌گویند:) شما تنها ده شبانه روز در علام برزخ) توقف کردید» و نمی‌دانند چقدر طولانی بوده است (یَتَخافَتُونَ بَیْنَهُمْ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا عَشْراً).
 
 
 
این آهسته گفتن آنها یا به خاطر رعب و وحشت شدیدی است که از مشاهده صحنه قیامت به آنها دست می‌دهد و یا بر اثر شدت ضعف و ناتوانی است.
 
 
}}
 
}}
 
|-|
 
|-|
سطر ۲۱۴: سطر ۲۰۲:
  
 
==تفسیر های فارسی==
 
==تفسیر های فارسی==
==={{ترجمه تفسیر المیزان|سوره=20 |آیه=103}}===
+
==={{ترجمه تفسیر المیزان|سوره=20 |آیه=100}}===
==={{تفسیر خسروی|سوره=20 |آیه=103}}===
+
==={{تفسیر خسروی|سوره=20 |آیه=100}}===
==={{تفسیر عاملی|سوره=20 |آیه=103}}===
+
==={{تفسیر عاملی|سوره=20 |آیه=100}}===
==={{تفسیر جامع|سوره=20 |آیه=103}}===
+
==={{تفسیر جامع|سوره=20 |آیه=100}}===
  
 
==تفسیر های عربی==
 
==تفسیر های عربی==
==={{تفسیر المیزان|سوره=20 |آیه=103}}===
+
==={{تفسیر المیزان|سوره=20 |آیه=100}}===
==={{تفسیر مجمع البیان|سوره=20 |آیه=103}}===
+
==={{تفسیر مجمع البیان|سوره=20 |آیه=100}}===
==={{تفسیر نور الثقلین|سوره=20 |آیه=103}}===
+
==={{تفسیر نور الثقلین|سوره=20 |آیه=100}}===
==={{تفسیر الصافی|سوره=20 |آیه=103}}===
+
==={{تفسیر الصافی|سوره=20 |آیه=100}}===
==={{تفسیر الکاشف|سوره=20 |آیه=103}}===
+
==={{تفسیر الکاشف|سوره=20 |آیه=100}}===
 
</tabber>
 
</tabber>
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<div style="font-size:smaller"><references/></div>
+
<div style="font-size:smaller"><references /></div>
  
 
==منابع==
 
==منابع==
* [[تفسیر نور]]، [[محسن قرائتی]]، [[تهران]]:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
+
 
* [[اطیب البیان فی تفسیر القرآن‌]]، [[سید عبدالحسین طیب]]، تهران:انتشارات اسلام‌، 1378 ش‌، چاپ دوم‌
+
*[[تفسیر نور]]، [[محسن قرائتی]]، [[تهران]]:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
* [[تفسیر اثنی عشری]]، [[حسین حسینی شاه عبدالعظیمی]]، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
+
*[[اطیب البیان فی تفسیر القرآن‌]]، [[سید عبدالحسین طیب]]، تهران:انتشارات اسلام‌، 1378 ش‌، چاپ دوم‌
* [[تفسیر روان جاوید]]، [[محمد ثقفی تهرانی]]، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
+
*[[تفسیر اثنی عشری]]، [[حسین حسینی شاه عبدالعظیمی]]، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
* [[برگزیده تفسیر نمونه]]، [[ناصر مکارم شیرازی]] و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
+
*[[تفسیر روان جاوید]]، [[محمد ثقفی تهرانی]]، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
* [[تفسیر راهنما]]، [[علی اکبر هاشمی رفسنجانی]]، [[قم]]:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش‌، چاپ پنجم‌
+
*[[برگزیده تفسیر نمونه]]، [[ناصر مکارم شیرازی]] و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
 +
*[[تفسیر راهنما]]، [[علی اکبر هاشمی رفسنجانی]]، [[قم]]:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش‌، چاپ پنجم‌
  
 
[[رده:آیات سوره طه]]
 
[[رده:آیات سوره طه]]
 
[[رده:ترجمه و تفسیر آیات قرآن]]
 
[[رده:ترجمه و تفسیر آیات قرآن]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۷:۰۴

مشاهده آیه در سوره

يَتَخَافَتُونَ بَيْنَهُمْ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا عَشْرًا

مشاهده آیه در سوره


<<102 آیه 103 سوره طه 104>>
سوره : سوره طه (20)
جزء : 16
نزول : مکه

ترجمه های فارسی

و آنها (از هول و هراس آن روز) با یکدیگر آهسته زیر لب گویند که (ای افسوس) ده روزی بیش (در زندگی دنیا) درنگ نکردید (و نعمت ابدی بهشت را برای دنیای فانی از دست بدادید).

در میان خودشان پنهانی و بسیار آهسته می گویند: که [در برزخ] جز ده روز درنگ نکرده اید.

ميان خود به طور پنهانى با يكديگر مى‌گويند: «شما [در دنيا] جز ده [روز، بيش‌] نمانده‌ايد.»

آهسته با هم سخن مى‌گويند كه ده روز بيش نيارميده‌ايد.

آنها آهسته با هم گفتگو می‌کنند؛ (بعضی می‌گویند:) شما فقط ده (شبانه روز در عالم برزخ) توقّف کردید! (و نمی‌دانند چقدر طولانی بوده است!)

ترجمه های انگلیسی(English translations)

They will whisper to one another: ‘You have stayed only for ten [days].’

They shall consult together secretly: You did tarry but ten (centuries).

Murmuring among themselves: Ye have tarried but ten (days).

In whispers will they consult each other: "Yet tarried not longer than ten (Days);

معانی کلمات آیه

يتخافتون: تخافت: ميان خود آهسته سخن گفتن. «يتخافتون» ميان خودآهسته سخن مى ‏گويند. خفت (بر وزن عقل): آهسته سخن گفتن.[۱]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


مَنْ أَعْرَضَ عَنْهُ فَإِنَّهُ يَحْمِلُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وِزْراً «100»

پس هركس از آن (ذكر) روى برگرداند، قطعاً او در روز قيامت، بار سنگينى (از گناه) را بر دوش خواهد كشيد.

خالِدِينَ فِيهِ وَ ساءَ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ حِمْلًا «101»

(آنها) براى هميشه در آن (بار گناه و عقوبتش) خواهند ماند و چه بد بارى است براى آنها، (بار گناه) در روز قيامت.

يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ وَ نَحْشُرُ الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ زُرْقاً «102»

(همان) روزى كه در صور دميده مى‌شود وما در آن روز، مجرمان را با چشمان تيره (و بدن‌هاى كبود) محشور مى‌كنيم.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌5، ص: 387

يَتَخافَتُونَ بَيْنَهُمْ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا عَشْراً «103»

(آنها) در بين خودشان آهسته با يكديگر گفتگو مى‌كنند كه شما جز چندى (ده‌روز در دنيا بيشتر) توقّف نداشتيد.

نکته ها

كلمه‌ى «حِمل» و كلمه‌ى «حَمل» در لغت به يك معناست، ليكن «حِمل» به بار ظاهرى و «حَمل» به بار باطنى مثل بچه در شكم مادر اطلاق مى‌گردد.

«زرق» رنگى است كه از اختلاط سفيد و سياه بوجود مى‌آيد، مثل رنگ خاكسترى و شايد كنايه از كورى، ترس و يا رنگ پريدگى باشد.

كلمه‌ى «صُور» يا به معناى شاخ است و يا جمع صورت مى‌باشد كه مراد دميدن در صورت‌هاى مردگان براى زنده شدن است.

در قرآن مجيد به دو نفخه اشاره شده است كه در نفخه‌ى اوّل، همه موجودات مى‌ميرند و در نفخه‌ى دوّم انسان‌ها براى حساب زنده مى‌شوند. «وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ، فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ‌ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى‌ فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ» «1» و منظور از «يُنْفَخُ فِي الصُّورِ» در اين آيه، به قرينه جمله‌ى‌ «وَ نَحْشُرُ الْمُجْرِمِينَ»، نفخه‌ى دوّم در روز قيامت است.

پیام ها

1- انسان‌ها در انتخاب راه آزادند، مى‌توانند حقّ را بپذيرند ومى توانند اعراض نمايند. «أَعْرَضَ»

2- پيامد اعراض از ذكر خدا، تنها به زندگانى نكبت بار در اين دنيا خلاصه نمى‌شود، «مَنْ أَعْرَضَ‌ ... فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكاً» «2» بلكه بدبختى آخرت را نيز به همراه دارد. مَنْ أَعْرَضَ‌ ... يَحْمِلُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وِزْراً


«1». زمر، 68.

«2». طه، 124.

جلد 5 - صفحه 388

3- ميزان خطر وسنگينى بار قيامت، براى كسى روشن نيست. ( «وِزْراً» نكره آمده)

4- در قيامت مجرم يا كور و رو سياه محشور مى‌شود و يا در اثر ترس، وحشت و خيره‌نگرى، به كبودى چشم مبتلا مى‌گردد. «زُرْقاً»

5- مدّت زمان دنيا و برزخ نسبت به آخرت بسيار ناچيز و در حكم چند روزاست. «إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا عَشْراً»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)



مَنْ أَعْرَضَ عَنْهُ فَإِنَّهُ يَحْمِلُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وِزْراً (100)

بعد از آن تهديد و وعيد مى‌فرمايد نسبت به اعراض از قرآن و ترك ايمان به آن:

مَنْ أَعْرَضَ عَنْهُ‌: و هر كه روى برگرداند از قرآن و اعتنا نكند به فرامين آن كه جامع سعادات دنيا و آخرت است و كافر شود به آن. فَإِنَّهُ يَحْمِلُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وِزْراً: پس بدرستى كه آن معرض كافر بردارد روز قيامت بارى سنگين را كه آن عقوبت عظيم و عذاب اليم است به سبب كفر و اعراضش.


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


قالَ فَاذْهَبْ فَإِنَّ لَكَ فِي الْحَياةِ أَنْ تَقُولَ لا مِساسَ وَ إِنَّ لَكَ مَوْعِداً لَنْ تُخْلَفَهُ وَ انْظُرْ إِلى‌ إِلهِكَ الَّذِي ظَلْتَ عَلَيْهِ عاكِفاً لَنُحَرِّقَنَّهُ ثُمَّ لَنَنْسِفَنَّهُ فِي الْيَمِّ نَسْفاً (97) إِنَّما إِلهُكُمُ اللَّهُ الَّذِي لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ وَسِعَ كُلَّ شَيْ‌ءٍ عِلْماً (98) كَذلِكَ نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْباءِ ما قَدْ سَبَقَ وَ قَدْ آتَيْناكَ مِنْ لَدُنَّا ذِكْراً (99) مَنْ أَعْرَضَ عَنْهُ فَإِنَّهُ يَحْمِلُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وِزْراً (100) خالِدِينَ فِيهِ وَ ساءَ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ حِمْلاً (101)

يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ وَ نَحْشُرُ الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ زُرْقاً (102) يَتَخافَتُونَ بَيْنَهُمْ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلاَّ عَشْراً (103) نَحْنُ أَعْلَمُ بِما يَقُولُونَ إِذْ يَقُولُ أَمْثَلُهُمْ طَرِيقَةً إِنْ لَبِثْتُمْ إِلاَّ يَوْماً (104) وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْجِبالِ فَقُلْ يَنْسِفُها رَبِّي نَسْفاً (105) فَيَذَرُها قاعاً صَفْصَفاً (106)

لا تَرى‌ فِيها عِوَجاً وَ لا أَمْتاً (107)

ترجمه‌

گفت پس برو و همانا مر تو را است در زندگى آنكه بگوئى نبايد كسى مرا مس نمايد و من كسى را مس نمايم و همانا مر تو را است موعدى كه تخلّف كرده نشوى از آن و بنگر بخدايت كه گشتى تمام روز بر آن مقيم كه ميسوزانيم آنرا پس پراكنده ميكنيم آنرا در دريا پراكنده نمودنى‌

جز اين نيست كه خداى شما خداوند آنچنانى است كه نيست خدائى مگر او احاطه دارد بر همه چيز از راه دانش‌

اينچنين نقل ميكنيم براى تو از خبرهاى آنچه بتحقيق گذشته و بتحقيق داديم تو را از نزد خودمان موجب تذكّرى‌

كسيكه روى گرداند از آن پس همانا او بر ميدارد روز قيامت بار گرانى‌

كه جاودانيانند در آن و بد است براى آنها روز قيامت آن بار

روز كه دميده شود در صور و جمع كنيم گناهكاران را چنان روزى كبود چشمان‌

آهسته گويند ميان خودشان درنگ نكرديم مگر ده روز

ما داناتريم بآنچه ميگويند هنگاميكه ميگويد خردمندترين آنها كه درنگ نكرديد مگر روزى‌

و مى‌پرسند تو را از كوهها پس بگو پراكنده ميكند آنها را پروردگار من پراكنده كردنى‌

پس واميگذارد آنها را زمين صاف هموارى‌

كه نمى‌بينى در آن پستى‌ئى و نه بلندئى را.

تفسير

پس از اعتراض حضرت موسى بسامرى و اقرار او بگناه كه در آيات سابقه بيان شد آنحضرت سامرى را نفى بلد فرمود و مقرر شد كه او از ميان بنى اسرائيل بيرون رود و با كسى معاشرت نكند و نگذارد دست كسى ببدن او برسد چون هر كس دستش ببدن او ميرسيد او و آنكس تب ميكردند لذا مجبور شد كه تنها مانند حيوانات وحشى در صحرا و بيابان زندگانى كند و قمّى ره فرموده باين حال‌

جلد 3 صفحه 524

بود تا مرد و اين علامت در خانواده او باقى ماند و الآن هم در مصر و شام هستند معروف بلامساس و حضرت موسى خواست او را بكشد خداوند باو وحى فرمود كه نكش او را چون مردى است سخى و اين ذيل كلام قمّى ره را در مجمع از امام صادق عليه السّلام نيز نقل نموده و حضرت موسى باو فرمود اين عذاب دنيوى تو است و عذاب اخروى تو موعدى دارد كه خداوند از آن تخلّف نميكند و در باره تو انجاز خواهد فرمود و نگاه كن و ببين خدايت را كه گوساله است و روز را در عبادت آن بشب ميرساندى هر آينه بخوبى بسوزانم آنرا و خاكسترش را در دريا بريزم اگر حرق بمعناى سوزاندن بآتش باشد كه ظاهر قرائت مشهور است ولى بنظر حقير بمعناى سائيدن بسوهان است و مراد آنستكه هر آينه با سوهان بسايم البته آنرا و سوده‌اش را در دريا بريزم چون ظاهرا بدن آن طلا بوده و روح نداشته و بعضى از قراء لنحرّقنّه بفتح نون و سكون حاء و تخفيف راء خوانده‌اند و اين قرائت از امير المؤمنين عليه السّلام نقل شده و مؤيد اينمعنى است و در روايات اين واقعه كه در سوره بقره ذكر شد تصريح بآن شده بود و ظلت مخفّف ظللت است كه لام اوّل آن حذف شده در هر حال اين عمل براى آن بوده كه ذراتى از آن در دسترس مردم باقى نماند و بكلّى اثرش محو شود و عبادت كنندگان آن مفتضح و رسوا گردند و دماغشان بخاك ماليده شود و پس از آن به بنى اسرائيل فرمود جز اين نيست كه خداوند شما آن خداى يكتاى بى‌همتائى است كه مستجمع صفات كمال و جلال و منزّه از هر عيب و نقص و مستحق پرستش و ستايش است نه گوساله فاقد عاجز ناتوان كه بسوزانند يا بسايندش و در دريا بريزند كه اثرى از آثارش باقى نماند و خداوند احاطه علمى بهمه چيز دارد و عبادت كنندگان گوساله را از غير آنها بخوبى ميشناسد و بمجازات ميرساند و كسى نميتواند عمل و اعتقاد خود را از خداوند مخفى نمايد و پس از نقل قصّه و بيانات حضرت موسى خداوند بحبيب خود فرموده باين كيفيّت و طرز مطلوب و مرغوبى كه ما نقل نموديم براى تو اين قصّه را قصص ساير انبيا و امم سابقه را بيان نموده و خواهيم نمود براى مزيد علم تو و عبرت خلق و تنبه و تذكّر و انذار و استبصار و ساير اغراض و ثمرات مترتّبه بر آنها و كتاب مشتمل بر آن قصص و ساير موجبات ذكر و فكر قرآن است كه ما آنرا از عالم غيب‌

جلد 3 صفحه 525

و نزد خودمان بتو عطا كرديم و كسيكه رو گرداند از آن و پشت پا زند باحكامش روز قيامت بار گرانى از عقوبت معصيت و كفر و كفران نعمت بدوش كشيده وارد محشر خواهد شد و مخلّد در آن بار گران خواهد بود و بكيفر اعمال خود كاملا خواهد رسيد و مفرّى براى او نخواهد بود و بد بار گرانى براى آنها خواهد بود آن بار گران گناه و عقاب آن و آنروز روزى است كه دميده ميشود در صور بتوسط اسرافيل و گنه‌كاران و سركشان از اطاعت خدا و پيغمبر سر از قبرها بيرون آورند و در صحراء محشر جمع گردند با چشمهاى كبود كه بدترين رنگهاى چشم است نزد عرب و كاشف است از شقاوت و شرارت در علم فراست و بعضى گفته‌اند مراد آنستكه كور وارد محشر شوند و بعضى آنرا از آثار تشنگى قرار داده‌اند و بنظر حقير معناى اوّل متعيّن است چون موافق با ظاهر و اعتبار است و كبودى چشم در روايت از علائم اهل آتش ذكر شده و قمّى ره فرموده ميباشد چشمهاشان بر گردانده شده و سفيدى آنها ظاهر گشته و نميتوانند بهم زنند آنرا و لابد از نهايت خوف و وحشت است و مؤيّد اينمعنى است كه خداوند فرموده صوتهاى خودشان را پنهان ميكنند و آهسته با يكديگر ميگويند ما در دنيا و قبر ده روزى بيش درنگ نكرديم و اين از نهايت رعب و هول است كه قلب آنها را پر كرده و متأسفند از آنكه چرا چند روزه دنيا را صرف در صبر بر طاعت و از معصيت ننمودند لذا خداوند فرموده ما بهتر ميدانيم مدّت درنگ آنها را وقتى كه اعقل و اعلم و اصلح آنها كه داراى طريقه نيكوتر است ميگويد درنگ نكرديد مگر يك روز چون تمام مدت دنيا در برابر آخرت مانند يكروز است و در اين مقام اقوال ديگرى در مجمع و غيره ذكر شده و چون مخالف با ظاهر و اعتبار بود حقير نقل ننمودم و معلوم است كه عدد ده خصوصيّتى ندارد بلكه كنايه از كمى مدّت است نهايت آنكه تمثيل بيكروز در برابر مدّت بى‌پايان آخرت اولى و انسب و امثل است و در نفحات نقل نموده كه چون پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بيان اهوال قيامت را فرمود بعضى از قريش كه منكر معاد و حشر بودند از روى استهزاء از آنحضرت پرسيدند كه اين كوههاى باين عظمت و بزرگى در آنروز چه خواهد شد خداوند به پيغمبر خود دستور فرموده كه جواب آنها را بفرمايد پروردگار من آنها را پراكنده كند يك نوع پراكندگى عجيبى كه از آنحضرت‌

جلد 3 صفحه 526

روايت شده خداوند آنها را مانند شن كند و بادى فرستد كه متفرّقشان نمايد و جاى آنها را زمين هموار بدون پستى و بلندى قرار دهد بطوريكه اى پيغمبر من يا اى شخص بينا در روى زمين گودى و بلندئى نخواهى ديد و از قمّى ره نقل نموده كه قاع زمينى است كه خاك نداشته باشد و صفصف زمينى است كه چيزى در آن نروئيده باشد و عوج پستى و امت بلندى است و بعضى گفته‌اند قاع و صفصف يك معنى دارند و آن زمين هموار نرم صاف خالى از گياه است كه پستى و بلندى و پشته و دره‌ئى نداشته باشد و مانند يك صف مستوى مشهود گردد و بنابراين جمله اخيره براى تأكيد اين معنى ذكر شده است و اللّه اعلم ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


مَن‌ أَعرَض‌َ عَنه‌ُ فَإِنَّه‌ُ يَحمِل‌ُ يَوم‌َ القِيامَةِ وِزراً (100) خالِدِين‌َ فِيه‌ِ وَ ساءَ لَهُم‌ يَوم‌َ القِيامَةِ حِملاً (101)

كسي‌ ‌که‌ اعراض‌ كند ‌از‌ ‌اينکه‌ ذكر ‌که‌ قرآن‌ مجيد ‌باشد‌ ‌پس‌ بدرستي‌ ‌که‌ ‌آن‌ كس‌ بار سنگيني‌ ‌که‌ نميتواند حمل‌ كند ‌بر‌ ‌خود‌ حمل‌ كرده‌ روز قيامت‌ ‌از‌ گناه‌ و معصيت‌ ‌که‌ عقوبت‌ ‌آنها‌ و عذاب‌ ‌آنها‌ ‌در‌ جهنم‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌در‌ ‌آن‌ عذاب‌ مخلد هستند ابد الآباد و پايان‌ ندارد و بد چيزي‌ ‌است‌ ‌از‌ ‌براي‌ ‌آنها‌ ‌اينکه‌ بار سنگين‌ ‌که‌ حمل‌ كرده‌اند.

(مَن‌ أَعرَض‌َ عَنه‌ُ) اعراض‌ باصطلاح‌ پشت‌ پا زدن‌ ‌است‌ و ترك‌ عمل‌ بآن‌ و ‌اينکه‌ صادق‌ ‌است‌ ‌بر‌ كسي‌ ‌که‌ يك‌ دستور قرآن‌ ‌را‌ عمل‌ نكند زيرا لفظ قرآن‌ و ذكر ‌بر‌ يك‌ آيه ‌آن‌ ‌هم‌ صادق‌ ‌است‌، مثلا يكي‌ ‌از‌ دستورات‌ قرآن‌ حجاب‌ ‌است‌ بي‌حجابي‌ اعراض‌ ‌از‌ ‌او‌ ‌است‌ يكي‌ نماز ‌است‌ يكي‌ روزه‌ ‌است‌ يكي‌ خمس‌ ‌است‌ يكي‌ زكاة

جلد 13 - صفحه 94

‌است‌ يكي‌ اعراض‌ ‌از‌ لهو و لغو ‌است‌ يكي‌ احكام‌ طلاق‌ ‌است‌ يكي‌ اجزاء حدود ‌است‌ حدّ قتل‌ عمدي‌ و خطايي‌ حد زنا يكي‌ احكام‌ ديات‌ ‌است‌ و ‌غير‌ اينها، و اعظم‌ ‌آنها‌ ولايت‌ و محبت‌ اهل‌ بيت‌ عصمت‌ و طهارت‌ ‌است‌ ‌در‌ قرآن‌ ‌از‌ لسان‌ پيغمبر بيان‌ ميفرمايد:

(وَ قال‌َ الرَّسُول‌ُ يا رَب‌ِّ إِن‌َّ قَومِي‌ اتَّخَذُوا هذَا القُرآن‌َ مَهجُوراً) فرقان‌ آيه 32 و ‌در‌ زيارت‌ ابي‌ ‌عبد‌ اللّه‌ ‌عليه‌ ‌السلام‌ دارد

(لقد اصبح‌ كتاب‌ اللّه‌ فيك‌ مهجورا و ‌رسول‌ اللّه‌ فيك‌ موتورا).

(فَإِنَّه‌ُ يَحمِل‌ُ يَوم‌َ القِيامَةِ وِزراً) و زر بار سنگين‌ ‌است‌ ‌که‌ طاقت‌ فرسا ‌است‌ و ‌در‌ روز قيامت‌ ‌با‌ ‌اينکه‌ بار سنگين‌ گناه‌ وارد ميشود و بعقوبت‌ ‌آنها‌ و عذاب‌ دردناك‌ ‌آنها‌ گرفتار ميشود.

(خالِدِين‌َ فِيه‌ِ) ‌در‌ ‌آن‌ عذاب‌ و عقوب‌ مسئله ‌از‌ ضروريات‌ دين‌ و مذهب‌ ‌اينکه‌ ‌است‌ ‌که‌ مؤمن‌ مسلما مخلد ‌در‌ عذاب‌ نيست‌ و گناهانش‌ بقدر كوه‌ها و درياها و ستارگان‌ و ريگهاي‌ بيابان‌ ‌باشد‌ بالاخره‌ ‌پس‌ ‌از‌ مدتي‌ نجات‌ پيدا مي‌كند و ‌از‌ ‌اينکه‌ ‌آيه‌ استفاده‌ مي‌شود ‌که‌ اعراض‌ ‌از‌ قرآن‌ موجب‌ سلب‌ ايمان‌ ميشود.

(وَ ساءَ لَهُم‌ يَوم‌َ القِيامَةِ حِملًا) بسيار سخت‌ و بد باري‌ ‌است‌ ‌براي‌ ‌آنها‌ ‌در‌ روز قيامت‌ ‌که‌ ‌بر‌ ‌خود‌ حمل‌ كرده‌اند و گرفتار عذاب‌ ‌آن‌ شده‌اند.

برگزیده تفسیر نمونه


(آیه 100)- و به همین جهت در این آیه از کسانی سخن می‌گوید که حقایق قرآن و درسهای عبرت تاریخ را فراموش می‌کنند، می‌گوید: «کسی که از قرآن روی بگرداند در قیامت بار سنگینی (از گناه و مسؤولیت) بر دوش خواهد کشید» (مَنْ أَعْرَضَ عَنْهُ فَإِنَّهُ یَحْمِلُ یَوْمَ الْقِیامَةِ وِزْراً).

آری! اعراض از قرآن، انسان را به آن چنان بیراهه‌ها می‌کشاند که بارهای سنگینی از انواع گناهان و انحرافات فکری و عقیدتی را بر دوش او می‌نهد.

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

پانویس

  1. تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی

منابع