اعلام النساء المؤمنات (کتاب)

نویسنده	محمد الحسون
موضوع	سرگذشتنامه زنان عالم
زبان	عربی
تعداد جلد	۱
نویسنده همکار	ام‌علی مشکور
اعلام‌ النساء المؤمنات

«أعلام النساء المؤمنات»، کتابی است مشتمل بر شرح حال بانوان معروف مسلمان که برخی از ایشان، محدث، فقیه، شاعر و صاحب اجازه روایت بوده‌اند. در این کتاب که توسط محمد الحسّون و ام‌علی مشکور تألیف شده، شرح حال حدود چهارصد زن از مشاهیر تاریخ اسلام آمده است.

محتوای کتاب

کتاب «أعلام النساء المؤمنات» با دو مقدمه از نویسندگان آغاز و اسامی افراد، به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده است. در مقدمه نخست، به این نکته اشاره شده است که مطالب در این اثر، نه صرفا مطالبی علمی و خشک است و نه مطالبی عمومی و سطحی، بلکه نویسنده سعی کرده است تا حد وسط بین این دو امر را رعایت کند.

در مقدمه دوم، ضمن اشاره به انگیزه نگارش - یعنی عدم اهتمام مورخین و شرح حال نویسان به اَعلام بانوان -، به بررسی نقش زن در ادوار مختلف قبل و بعد از اسلام پرداخته شده است. نویسنده بدین منظور، ابتدا جوامع را به متمدن و غیر متمدن تقسیم کرده و سپس جایگاه زن را در جوامع و عرصه‌های زیر بررسی کرده است: آشوریان، سومریان، رومیان، یونانیان، چینیان، هندیان، مصریان، فارس، عرب جاهلی، فرهنگ غربی و شرقی، نظام اسلامی.

در ادامه به بحث پیرامون هویت و جایگاه اجتماعی زن، احکام مشترک زن و مرد، ریحانه بودن زوجه، زیر پای مادران بودن بهشت، حجاب، مسئله ارث و ازدواج، استیلای مردان بر زنان و تعدد زوجات، پرداخته است.

در این کتاب، شرح حال حدود ۴۰۰ زن از مشاهیر تاریخ اسلام ذکر شده که مجموع زنان راوی و صاحب اجازه در آن، در حدود ۱۶۸ زن است. از جمله بانوانی که نویسنده به شرح حال ایشان پرداخته عبارتند از: زن شاعر شیعه به نام آرایش بیگم؛ اسماء بنت یزید بن سکن بن رافع بن امرؤ القیس؛ ام ابیها دختر عبدالله بن جعفر طیار؛ ام علی همسر شهید اول که بانویی عالم، فاضل، فقیه، پرهیزگار و عابد بود.

نویسنده در این اثر، به تمامی کتبی که متعرض تراجم بانوان گردیده رجوع کرده و سعی کرده است تا آن‌ها را - چه صالح و چه طالح و چه بانوانی که تراجم نویسان به صورت مستقل به آنان پرداخته و یا منضم به رجال آنان را معرفی کرده‌اند - در این کتاب، گردآوری نماید.  

از جمله ویژگی‌های این اثر، آن است که نویسنده در نگارش آن، از منابع و کتب فراوانی استفاده کرده که فهرست انبوه منابع در انتهای کتاب، گواه این مطلب می‌باشد.

وضعیت کتاب

فهارس، در انتهای کتاب جای گرفته است که عبارتند از:

فهرست آیات قرآن؛ احادیث شریفه؛ ابیات؛ تراجم؛ روایات معصومین(ع) از پیامبر(ص) تا امام حسن عسکری(ع)؛ اسامی بانوان اهل حدیث؛ اسامی بانوانی که اجازه روایت داشتند؛ بانوان حافظ قرآن؛ بانوان مجتهد؛ بانوان فقیه؛ بانوان مدرس علوم اسلامی؛ بانوان صاحب تألیف؛ تألیفات بانوان؛ بانوان شاعر؛ بانوان صاحب فصاحت و بلاغت؛ بانوان شهید؛ بانوانی که ارتباطی با واقعه طفّ داشتند؛ بانوانی که با انقلاب ۱۹۲۰ م. عراق ارتباط داشتند؛ بانوان خطیب؛ بانوان نوحه گر؛ بانوان خطاط؛ فهرست مطالب مقدمه مؤلف و فهرست منابع مورد استفاده نویسنده.

منابع

• "سهم زنان در نشر حدیث"، مهدی مهریزی، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۷.