الفبا

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

به مجموعه‌ای از نشانه‌های نوشتاری که بر پایه واج‌های زبانی معین نظم یافته باشد، «الفبا» گویند. همچنین نامهای حروف الفبایی را نیز گویند.

تاریخچه الفبا

تاریخ پیدایش و خاستگاه «الفبا» مورد اختلاف متخصصان است؛ اما به‌ طور کلی می‌توان گفت که الفبا برای نخستین بار در حدود سال ۱۷۰۰ ق.م توسط اقوام سامی شمالی در فلسطین و سوریه ابداع شده است.

این مجموعه شامل ۲۲ نشانه همخوانی بوده و یونانیان بعدها با افزودن نشانه‌های واکه‌ای و نیز ایجاد دگرگونی‌هایی در آن، الفبای یونانی را به‌ وجود آورده‌اند. آنگاه الفبای لاتینی بر پایه الفبای یونانی و سپس الفبای زبان‌های غربی بر پایه الفبای لاتینی شکل گرفته است. الفبای زبان‌های ایرانی نیز خود دارای ریشه سامی است.

حروف الفبا

بیشتر الفباهای امروزی ۲۰ تا ۳۰ نشانه نوشتاری دارند، اما در مجموع تعداد و تنوع نشانه‌ها به تعداد آواهای زبان وابسته است.

  • الفبای فارسی: الفبای فارسی امروزین مرکب از سی و سه حرف بدین قرار است: ا، ء، ب، پ، ت، ث، ج، چ، ح، خ، د، ذ، ر، ز، ژ، س، ش، ص، ض، ط، ظ، ع، غ، ف، ق، ک، گ، ل، م، ن، و، ه، ی.
  • الفبای عربی: حروف تهجّی یا الفبای زبان عرب را بعضی بیست و هشت حرف و برخی الف مدّی را نیز اضافه کرده و آن را بیست و نه حرف می ‎دانند. این حروف و اسامی آنها عبارتند از: ا (الف)، ب (با)، ت (تا)، ث (ثا)، ج (جیم)، ح (حا)، خ (خا)، د (دال)، ذ (ذال)، ر (را)، ز (زا)، س (سین)، ش (شین)، ص (صاد)، ض (ضاد)، ط (طا)، ظ (ظا)، ع (عین)، غ (غین)، ف (فا)، ق (قاف)، ک (کاف)، ل (لام)، م (میم)، ن (نون)، ه (ها)، و (واو)، ی (یا).

منابع